86 N O O R D
längs de groot e Rivi e r e ¿ ' J m / t r , is tien
dagen vaercns.
Kiirgaßnid , is ecn geweft onder het
' Sinecfch gczag in Ta r t a ry e , aen de
Vliet y.Ml , cn her Jaclfche gebergte :
van wa e r niet verre z i jn, de Rivieren SatÍHf¡
en Kailitr > alwaer zieh veeltyds roovende
Moegaelfche Ta i f chi of Princen
ophouden. Hi e r omilreeks valt veeltydi
weinig voeder voor Paerden cn Kamee,
len.
D e Gr enz en van het geweft Leantnng
dat aen Ta r t a r y e ftoot, volgens den At.
l a s , zijn aen de Oo f t z y d e do Vl o e d iXw.
en ten Zu i d e n de Zee-[»ezem Can , daer
door het van 't hangend Eiland KortA afgefcheiden
wo r d j de Vloed uit Ta r t a r y e k^omende
, f n y d Korea cn Leantung van malkander.
Een andere Vloed , die zijn oorfpronk
buiten de Mu u r in Ta r t a r y e h e e f t , e n t -
l a ß z i eh aen de We f t z y d e van de Vefting
Sanmn , in Zee , is naer 't Werten voornamelijk
mocraflig en heeft zijn Oevers
mct klei b e z e t , dieshalven f chryven de
Sineezen, dat toen T ä c « « ^ , Keizervan
de ftam Tinga, zijn He i r naer Korea wildevoeren,
hy genootzaekt wa s , ecn brug,
o f eer een d y k van twee honderd ftadien
re maeken.
I n voorige Jaeren gefchiede een gevecht
te Wa t e r , aen den mond der R i -
viere Schit^al, tuíTchen de Sineezen en de
Daoertze Ru f l c h e Koz akken. De Sineezen
vernielden de vaertuigen ofDoshamkken,
(alzoo op 't R u f c h gena emt ) van de
Daoertze Ru f l e h e Kozakken , om dat de
Sineefche vaertuigen grooter , met gefchut
voor z i en , en in de v)'ftig fterk wa -
ren : beneffens noch eenige andere kleine
vaertuigen : daer tegen hadden de Koz akken
maer twaelf vaertuigen. Ee n vaertuig
alleen o n t q u am h e t , met omti'ent twe e
honderd ma n : de overigewierdenvernielt,
en het volk , ten getalle van vier honde r d
De Rivi e r e Stogai of Schingal, is zeer
g r o o t , en vloeit uit de woeile plaetzen
der Daoe r t z e Volken. Aen Jwere Oeve r s ,
geiijk ook aen die van de woonen Sineefche
Onderdaenen , die z i eh met den
Land-ix)uw erneeren.
Aen de r e cht e r zyde de r Riviere ^ A -
rmr ioopt eene Ri v i e r e , genaemt Oeßoer,
otschnr, en heeft een zclven oorfpronk
of begin met de boven gemeide
Singal,
Doch wat Tnwoonders het begin van
deze Rivi e r e h e e f t , is m y eigentlijk onbekent
: maer aen de zelve wo r d het Land
van het omgelegea Volk bebouwt .
cn O O S T
Omtrent de Rivi e r e Oe/Tw vloe i t , als
de Inwoonde r s berichten , eene Rivi e r e ,
z ^ groot als de Rivier , ' en heeft
zijn eigen uitwateringe in de Zee. Ha -
ren oorfpronk weten de Inwoondei-s niet :
geiijk w y ook hären naem niet. Aen de l
ze Riviere woonen de Volken , genaemt
Koejctri, die zoo men z e g t , Ka t t o e n e L y -
waten, Dama f t e n, Fluweelen, enz. ms -
ken.
Van den mond der Ri\'iere Singal, tot
aen den mond der Riviere Oeßoer , is het
na beneden , längs de Rivier A'Amnr ,
twaelf dagen afvaerens.
Van den mo n d der Riviere Oeßoer, na
beneden ya e r ende , längs de Rivi e r e A'Amar,
z i j n , tot acht dagen vaerens ver,
met als zwa r t e moeraifige cn bof chrykc
phetzen.
Men vind op de linker z y d e der R i -
viere <ì'Amiir , de Riviere Camoen of
Chamnl. Va n den mond der Riviere Garden,
hngs de Riviere tot aen
de Zee en hec Landf chap Gikuskìt, alwaer
de mo n d en einde der Riviere à 'Amar
is , is het vecrtien dagen afvaerens.
Aen ae Zeekant is het La n d daer be-
Woont van d e Volken Gilnki. De Rivieren,
i e z e bewoonen, en in de Ze e vallen, zijn
deze: de eerfte is genaemt Ogota: d e twe e -
de Lama : de derde Torwny : de vierde
Todm : de v y f d e Perfchon : en de zesde
Kamrz^tna. Tegens over dcze Rivi e r
Kamiz-etna of Kartz.a)jk.i > is een zeer hooge
püaer aen de Z e e , 't geen zommige
zeggen, ecn van zelf gewaflen fteenrots te
zijn, hebbende n imme r , noch iemand tot
op den top können klimmen. De zcvende
Rivier is genaemt Tx,oedon of Tz^una : en
de achtft e Aitadim. De VoJken Gdaki,
ryden me t tam gemaekte Beeren , v o o r
ileeden gefpannen.
T e Wa t e r , längs de Amu r f c he Ze e ,
(aldus n a d e Vliet g e n a emt , ) kan
men uit het Noorden bezwaerlijk in 't Sineefche
Keizerryk komen, om dat me n b y
Korea veci om vaercn moe t : cn te Lande
längs ftrant te reizen , is 't onmogelijk
tot noch toe gewec-ft, om dac de we g
mct h o o g e , fteile, en ongebacnde Ber-
Klippen was bezet. Ma e r nu is "er
een weg gevonden , niet verte van de
Zeekuften , de wclke zekerlijk te Lande
in het Sineefche Keizerryk gdc i -
de : doch is zeer langzacm te bereizen.
O p de z ebovengcmc idc Rivieren vangt
men VVairufTcn.
De Rivi e r e heeft zijn begin of
oorfpronk uit cene Ro t z e , Klip of Steengc
T A R T
gebergte : welke van hy het Me i r Bajkal,
tot aen de Zee , cn ook in Zee , als me t
cenen hoogen mu u r fchiet. Ma e r deze
Klip , of dit uitfteekend fteene hoof t en
gebergte, Ys-kaep by my g e n a emt , om
te v a e r e n , is toc noch toe onzcs we -
tens onmogelijk geweeft > om dat het
Ys zulks heeft verhindert j behalven dat
haer einde ons mede onbekent is. Ov e r
deze Ro t z e of Klippe gaet men in eenen
dag te voet. Va n de hoogte kan men op
zommige plaetzen aen beide zyden de Zee
zien.
Van de z y d e der Kacp , kan men Zeilen
in vaerrmgen , genaemt Kotz^gh , tot
aen de Riviere Kolima. Vcrder konde
men in ccnen Zome r niet komen ,
a f t e beginnen, f choon men het
Hoofd om konde vaeren , om dat ht z
Ys als dan k omt te verhinderen. En aizoo
zoude men , fchoon de Zee aldaer
vaerbaer wa s , geiijk die met gelooft we r d
te zijn , we l twee Jaeren na het gevoelen
der Mof covi t en , en langer onderwegen
moeten z i j n , om van de bovengemelde
Riviere à'Amnr , tot aen de Vliet Ol>y te
komen. Na e de gemelte Kaep , k omt
men aen de Riviere Kolima o( Koelimoe,
die in d'Ys - z e e ftort, in welke Rivier de
Bloednaìa valt.
Längs de groote Riviere ¿'Amnr , zijn
zeer hooge Bergen , ook donkcre Wi l -
derniifen en Boifchen. De Rivi e r e ¿'Armr
A R Y E. 87
Riviere Lama a f , ten No o r d e en La n d -
waerts i n , vind men niet anders, dan zeer
groote BolTchaedjen , Wilderniffen , en
zeer hooge Bergen. By den mo n d van de
Lama fteekt eene zeer groot e h o e k , genaemt
valt met eenen uitgank in den grooten
Oceaen. Tegens over haren mond ,
legt een zeer groot Eiland in Zee. Op
dit Eiland woonen me n f c h e n , uit den
geflachte der Gilaüfe volken. De Gtliak}
hebben hut t en of wooningen van hout :
dragen des Zomers kleederen van Vi f c h ,
R o b b e , o fWa l r u l f e Vellen: en des Wi n -
ters bonte pelzen van Hö n d e Vellen. De s
Winters rydenz e in hooge lichte ileden
met Ho n d c n daer voor gefpannen 3 en va.
ren des Zome r s in kleine h o u t e vaertuigen.
De z e lieden houden in ftallen , dr i e ,
vier , v y f , cn zes honde rd Ho n d e n opgefloten.
De Beeren werden by hen m^
opgefloten en geftalt. H u n voedzel
fpyze , is Vi f c h , Ho n d e n , Beeren ,
aldcrhande Zeegedierte.
Aen de rechter zyde der Riviere ¿ 'Amur,
zijn längs de Zeekant wc l e enigeHa -
venen of I n h ammc n , maer worde n
moeite gcbruikt , om datzc alle met zecr
zwacr r i e t , of eenig ander gewas , dat
in 't water g r o e i t , werden verhindert :
dewyl het zeer di cht en dik b y een groeit.
Van den mo n d der Riviere à'Amnr, na
de linker hand , vaert men längs ' t La n d
tot aen de Rivi e r e Z-ÄOTeofZ-ÄWrf. Van de
de Heilige Hoek > zeer verre in Z ee uit :
derhalven können die van het Landf cha p
Sahat^ey of Sabati,ia, dat is > Honden
Land, ten We i l e di cht by deze hoek gelegen
, te Wa t e r of ter Z e e , na de Rivi e -
ài'Amur , Zuidwaerts , met eenige
vaertuigen niet wel komen , om datze de
boven gemeide hoek , en eenige engt en,
tuifchcn klippen (volgens bericht der aenwooneade
volken, ; rooeten door en voor -
b y vaeren : welke engten echter ons onbekent
zijn : alwaer de vaertuigen dikmaels
aen ftukken' worden geilagen , en
door de golven vernielt. Hi e r vind men
alderhande Zee-gedierten , Walviifchen ,
Walruifen, en m e n ^ e van andere Zecgedrogten
: de welke gevangen en dood
geflagen worden. Hi e r zijn geen goede
Havenen , of plaetzen , dae r men met de
Schepen kan intoc^en. Op het La n d van
deze Heilige Hoek,, is geen geboomt e of
boffchaedjen.
Omtrent den mond der Rivi e r e A'A
mur , reifden omtrent voor veertig J a e -
eenige Ruf l i f che Krygs l i eden, daer
z y hunnc wint e r -ve rblyf plaets namcn.
Deze berichteden , dat de Zee aldaer des
Winters aen de kant fterk bevrieft ; d o c h
dat wa i dieper in Z e e , het niet zoo
hart vrieft. Hi e r valt zeer hooge Sn e e uw,
en duur t 'er de Wi n t e r of vorft tot de
maend M a y j als wanncer zieh de R i -
¿!Amur o p e n r , cn de ftranden z i e h
ontlaten.
Van den mo n d der Riviere Lena, Ltnny
of Leny, tot aen den mond der R i -
viere A'Amur , kan men ter Zee niet wel
varen, als boven reets is gezegt , om
dat men door het menigvuldig Ys vcrliindert
wo r d ; als ook door de iiooge
en lang uitftekende rotzen cn fteenklippen
, die loopen van het Me i r B.ijkal,
als een r i em, i n , ( ah reets aen is geroert )
en längs de Zee , daer de vaertuigen aen
ftukkcn worden geiiagcn cn vernielt : en
ook wegcns de zecr zware mi f t , die des
Zomers gcnoegzaem altyd daer is. A!-
leenlijk worden met gcmak ter Z e e , van
den mo n d der Rivi e r e d'-^wwr a f , na de
linkerzyde toe , tot di cht aen de Heilige
Hoek,, eenige kleine rivieren bevaren, en
vordcrs by of tuffchen de Zc e - h o o f d e n
Tabin en Ts-kaep, van plaets tot plaets.
Van den mo n d der Rivi e r e à'Amiir,
bezuiden , en na de rechtcr z y d e , is
ter Zee ook noch niet te rechten bez
o g t .