216 N O O R D
woofit. H e t liceft goec wa t e r en g e z o n d e
luchr. De I nwo o n d e r s zi;n fiout, en de
Krygskncchten b e q i i a em, om me t dei
Boog om re gaen^ De Spraek is da e r ne t
t e r , als by eenige ande r e T ü r k e n : zy
z i jn ook becer van z e d e n , f c h o o n d e r ei
aengenamer van g e z i c h t . De Vr o uwe i
zijn da e r j als Zonnen , cn de Ma n n e n
als volle Ma e n e n . H u n n e Vo r f t e n zijn
Mannen van v e r f t a n t , en h u n n e r y k e I n -
woonders Z u i k n van den St a e r , v e r r e v a n
bedriegerye e n l e u g e n , z on de r quaedaerd
i g h e i t , b e d r o g o f l i f t . H u n n e w y r e v a r
leven is van d ' e e n e plaets na den andere ,
in a l l e z e k c r h c i t , en z o n d e r eenige fchrooni:
t e verliuizen. De St eden z i j nwe i n i g i n
gecal, en de Ve l d e n g r o o t .
Hec L a n d van Da ß e he e f t b c z u i d e n , het
Meir Ka f i ^m , anders de Ka fpi f che Ze e
gebeten, die vuil en lelijk is : gelijk me d e
* R o omf c h e g e b i e t , en d ' E g y p t i f c h e
1- ofzwir- Zee , C dac is d e t Pontw Euximu , en de
" La n d e n da e r omc r e n t , dien coen ter t y d
veiftä ttn o n d e r de Chr i f t enen zijn gewe e f t . ) De z e
S ä e n T wo r d e n doo r de Bergen Kaukanbifchen
fus van malkanderen ge f che iden. Beoofìen
fctujver. Jeggen de La n d f c h a p p e n Chwarez-m , Etr.
nv, Segnak., en ande re La n d f c h a p p e n
der Ge t e n j z i e h ftrekkcnde t o t aen de
Gr e n z e n van S i n a , en behoor ende aen de
Mugalen en Ge t e n . Benoorden paelcZ?rf/?e
aen h e t Vo r f t e n d om Stbar , of Siberien,
en aen die groot e en r u ime Wo e f t y n e n ,
daer h o o g e gebergten , en groot e onbe -
woonbare plekken zijn , daer niet als g e -
vogelte en wild gedi er t e zieh o p h o u d .
Beweften is Dafle aen Ruße en Btilgarie
v a f t , en aen hec La n d , da t den Ch r i f t e -
nen coebehooi-t : ook ftoot het aen 't L a n d
van den Sultan, Zoon van * Ottoman, bez
i t t e r van ' t R o omf c h e La n d ( de Lande n
omtrent Konftantmofele» en aen den Pontw
Ehxìììhs y wo r d e n alzoo by dezen Ar abi e r
genacmt, om da t KonßammopoUn, e e r tyds
Nteutv Rome by de Gr i e k f c h e Chr i f t ene n
genaemt w a s , en in de z c geweften toen
noch veel Gr i e k f c h e Chr i f t enen wo o n d e n ,
die R öme r s gche t en wa r en. )
D e Ho o f t f t a d van Dafle wa s Saraye,
daer he t Ma h ome t a e n f c h Ge l o o f i n zwa n g
ikmiine g o n g : en cen g o e d e beftierìng was. De
f e " ^ " ' " Sultan Barcjue had de z e Stad g e b o uwc , na
vièie cicf hy he t Ma h ome t a e n f c h Ge l o o f h a d aenncu"
tn' gevae rt : gelijk te zijner t y d alle de I n g e -
zerenen van Dafie h e t Ma h ome t a e n f c h
Geloof aenvaerdeden.
Deze zijn de palen , di e voo r de g r o o t -
fte overwinnaers geftelt zijn , en de bankcn
, daer luinnc e e r z u c h t i o p f c h i p b r e u k
geleden he e f t .
Na dan Sultan Barque Ma h ome t a e n f c h
» Etifte
Turkfche
Keact.
gettoidcú.
en O O S T
geworden w a s , en 't geheele La n d van
Dafie, d o o r z endinge van Pr i e f t e r s , en
andere We tge l c e rden , t o t Mahomets Leer
ea Go d s d i e n f t gebragt had , p h n t e d e hy
in de Ho o f t f t a d ¿•«ra^'f alderhande geleerde
Ma n n e n , die hy uit ^ a b i e , en van
w y d en z y d s de rwa e r t s dede k ome n : z o o
dat die Stad een PJ anthof van aile we t e n -
fchappen wi e r d : daer na toe de jeiigt ter
hooge Schoole wi e r d g e z o n d e n .
D e boven g e n o emd e Ar a b i f c h e S c h r y -
ver Achmet zegt van de z e Stad , da t hare
koftelijkfte gebouwcn alleenlijk zeftig J a -
ren ftonden. Zy wa s de g r o o t f t e en me e f t
bevolkfte Stad van aile de Steden van d a t
gcweft : en me n z egt ( zeit hy ) d a t ' e r een
Slaefi n di e S t a d z i j n e n Me e f t e r ontloopen
was, di e in de zelve St a d , we inig aen cen
z y d e , een winkel o p z e t t e , en k o o pma n -
fchap d r e e f , zonde r dac zijn Me e f t e r h e m
ooit o n tmo e t e , als na tien J a r e n . Z o o
groot en Vo l k r y k wa s die Stad ! Zy wa s
g e b o uwt aen een Ri v i e r , di e veel en zoec
drinkbaer wa t e r g a f , en g r o f Vo l k ma ekte
, di e daer van dronken : gelijk de o o r -
fpronkelijke I nwo o n d e r s van Saraje zeer
dom zijn g ewe e f t , eer dac de Schoolen
der we c e n f c h a p p e n , d o o r den o p g eme l t e n
Sultan Bar<]ue , aldaer wa r en o p g e r i c h t .
D e Ri v i e r b y de St ad S a r a j e , is g e n a emt
Senclo, en z o o d i e p , d a t me n da e r op me c
f c h u i t e n vaert. Zy verlieft z i e h in h e t
Meir Kafz^m of de Ka f pi f che Z e e j gelijk
mede de Ri v i e r Jihon en Gichon , en aile
d e Ri vi e r e n van Sagene : we lke Ze e of
Meir een gedeelte van de La n d f c h a p p e n
'agene of Hagene , Gilan , MiMndran ,
^flrabad, en Er km be(poelt. D u s ve r r e
lit Mehmet.
H e t wo o r d difla of défi , b e t e k e n t op
het Pe r f i a enf ch e e n z a c i n h e i t , of wo e f t y -
en Berkii is z o o veel g e z e g t als z e g e -
ning. In we lk La n d f c h a p Difia, de Pr ins
\tamifih h e e r f c h t e , ter t y d van Tamerlaen,
me t wien h y oorlog v o e r d e : hec
Mahometsdom wi e r d hier al t y d i g i nge -
ijfc , na d a t hec He i d e n d om aldaer ve r -
laten was.
Indien giflînge plaets hebben ma g , z o o
f c h y n t , d a c , voo r he t opftaen van
1, eerfte Ke i z e r de r Mu g a l e n , aile
deze La n d f c h a p p e n he t He i d e n d om aengeklceft
h e b b e n . Cmgps chan bemindc ccnen
G o d s d i e n f t , daer bv me n den G o d des
Hemels en de r Ae r a e di ende , zieh h o u -
dende cen deele aen de Chriftelijke Le e r e ,
en de e f c aen de weccen van Mahomet.
Ve rvolgens hebben cenige Na z a t cn van
Cingii chan gehecl lier Ke t c e r f che Ch r i -
ftendom van j4mi*s, Neftoriui, en andere
dwaelgeeften i n g e v o e r t , gevolgt : gelijk
T A R T A
mcn by zotnmige Kerkelijke Schryve r s [pen ei
leeft , 'düt 'er Ta r t a r i f c h e Ch r i f t e n Vo r -
ftcn g ewe e f t zijn , zonde r da t mcn di e r
woonpl a e t z en we e t ce r e c h t te brengen :
ZOO als in hec leven van Tamcrlacn, by
Alhaz.cn , me d e g ewa g g ema e k t wo r d ,
dat hy den Ch r i f t e r e n zcer b e g u n f t i g d e ,
en ce J e r u z a l em zijn Go d s d i e n f t op d e r
Chriftenen wy z e pl e egde : wa e r na eenige
de r Ta r t a r i f c h e of Mu g a c l f c h e V o r -
ften , die Chr i f t enen wa r e n , van 't Ch r i -
ftendom a f vi e l e nj daer onder die van Tangnt
ook wa r en. D o c h f choon TamerUen
den Ch r i f t e n e n b e g u n f t i g d e , zoo kl e e fde
h y evenwel eenigzins hec Ma h ome t a e n -
d om me d e aen : hoewe l op z ommi g e t y -
den , den Ma h ome t a n e n zcer v e r v o l g d e ,
als uit StrHkhniz.en is te z i e n , en b r a g t by
verloop van t y d , v e e l eLa n d f c h a p p e n , o n -
der he t gebi e t van Dafte, Mugalia, of he t
bezit de r Vo r f t e n , afgedaclt van Gn g ü
chan , voe r ende in , na he t voorbeeld vai
Cmgüchan, cen byzonde r en Go d s d i e n f t
dien men n o c h heden by di e van Tenduc
en Ta>tgKt v i n d : we l k e Go d s d i e n f t in uitterlijkhedcn,
eenige gelijkheit of overeenkoming
me t h e t R o omf c h Ch r i f t e n d o m
h e e f t ; d o c h in wa e rhe i t en veele ande re
uitterlijkheden e cht e r He i d e n f e h is. Di
Kalmakken en h e t hedenda egf che Mugalia
z e l v c , zijn He i d e n f e h , b e h o u d e n d e andere
Ta r t a r f c h e gewe f t en hec Ma h ome
taendom allcen.
Barque is z o o veel g e z e g t , ^h gex^egm
Miflchien k omt hier de naem van h e t God
gez.egent La>id, a cht e r de Sineefche Mu u :
gelegen, van da en.
W a e r de Stad Saraye eigentlijk gelegen
h e e f t , is o n z e k e r ; d o c h he t f c h y n t
d e zelve of aen de Ri v i e r r d g a , of aen
ecn t ak van de z e l v e , of aen de R;
f a i k geplaetft is g ewe e f t : ma e r me e f t w
Ichynelijk i s , aen de Vblga, of aen een t ak
van de z e l v e , en d a t niet ve r r e bove n
Aflrak^n , alwaer heden n o c h overblijfzC'
len van een zeer groot e St ad te zien zijn
van welkers fteenen de mu u r e n en huizei
der Stad Af i r o l a n gema ek t zijn , en noc h
heden g e b o uwt wo r d e n : geiijk ook h o o g
op de ^aik cenige overblijfzelen van o u d e
gcboinven n o c h heden te vinden zijn. De
R u f l e n , di e beneden aen de P^olga woonen,
" nocmen de z c mu u r e n of ove rbl i j f z e l en, de
^ff^^^^Stsd van Kimerakßk, da t is, TamerUen.
SiTM>f op We lwo n d e r i s h e t , d a t Saraye, z o o eer
gckg«. v e rma e r d e S t a d , h e d e n d u s i s v e rwo e f t , d a t
R Y
Steden,
E . 2 1 7
lis b y d e o u d e Schryvc
van deze geweften g e d a c h t w o r d e n , h e -
den ve rwoc f t en o n b e k e nt zijn.
N a da t he t Mu g a c l f c h e R y k d o o r Cinchan
in zijnen hoogen t o p wa s b e z c t e n ,
verfcheidene van zijne Na z a t e n g r o o t e
Tartarifche of Mu g a e l f c h e Keizers wa r e n
geworden : (wa e r van zonimi gen na he r
Chriftendom, en anderen,"als Sultan Barq
u e , na her Ma h ome t a e n d om helden , )
ZOO is dit R y k zeer verdeelt g ewo r d e n , en
onder veele Vo r f t e n g e r a e k r , t o t da t Tamerlaen
wede r o p f t o n t , cn z i e h op de n
Tliroon van 't Gr o o t Ta r t a r i f c h e Xe i z e r -
d om z e t t e . Hy nam zijn zit-plactze in de
Stad Samarkand, en heef t t o t aen Egypten :
als me d e van Konfiantinopolen t o t aen Jndie
^n-trabte, g e h e e r f c h t . H y he e f i de La n d - zoi
fchappen Dafie, en he t hedenda egs
en Kalmakkia, als van ouds bcziringe
z i jne r Vo o r z a t e n gewe e f t zijndi
fchoon he t roen t e r t y d b y andere Vo r f t e n
was b e i l a g e n , aengetaft. H y heeft he
wel
deze La n d f c h a p p e n in 't geheel
iet o v e r -
'onnen , maer veele v e rwo e f t , d o e n d c
daer op ve r f che idene togten , t o t da t ejndelijk
o n d e r de binnenl andf che Vo r f t e n ,
noch in zijnen t y d , oneenighcir o n t f t o n t ,
die ma lkande r e den Oo r l o g a endeden :
waer d o o r dan in Tamerlaens t y d dir L a n d
ZOO is v e r d e i g t , d a t ' e r gecn S t e d e n , ( di e
binnen 's lands r o c h we inig zijn g ewe e f t )
overbleven ; weshalven de Me n f c h e n me t
honderd d u i z e n d e n , z o o na Ru s l a n d , als
na de La n d e n rufTchen de Ka f pt f ch e en
Zwarte Z e e , en e i d e r s , zijn g e v l u c h r ,
werdende van Tamerlaen onge loof f c l i jke
menigte t en L a n d e u i t g e j a e g t , en omrrent
Samarkand, en zijne ande re R y k e n ,
gevoert cn gepl ant j zoo da t de Mu g a c l -
fche geweften , doo r h u n n e e enz a emhe i t ,
onreisbaer wi e r d e n : t o t da t eindelijk , na
Tamerl.iens afftervcn , her La n d we d e r is
bevolkt g ewo r d e n ; d o c h onde r b y z o n d e -
re Vo r f t e n , die z i e h o pwi e r p e n , en geen
vafte wo o n i n g e n hielden. De z e Vo l k e n
omhelzcn me e f t we d e r een Hc i d e n f c h g e -
l o o f , da t in .veelen deele me t die van Tangut
Over een k omt : wa n t noch de g r ü n -
den van 't Ch r i f t e n d om , n o c h die van
Mahomet, zijn aldaer z o o vaft geplant g e - ^
wceft , da r wor t e l hebben können f chi c - lii
ten ; hoewel eenige o n d e r hcn her Ma h o -
metacnfch G c l o o f wede r acngenomen h e b -
ben , e n v a n berer zeden z i jn.
D e Mu g a l e n reizen me e f t a l t y d , en
aldaer, z o owy me i n e n , zelf geen l evcndig i hebben des Wi n t e r s Hu t t e n of Hu i z e n o p -
p!««dnctMenfch w o o n t , o f g c e n eenig huis ove r ; geftagen ; d o c h leven des Zomc r s o n d e r
is gcbleven : wa c r a e n d e v c r a n d e r l i j k - Te n t e n .
äin m"m hcit dc z c r wacrcld klaerblijkelijk is tc zien.! Z o o Mu g a l e n als Ka l .nakke n Icvcn b y -
Ä r Ge l i j k m e d e , dac z o o veel La n d f c h a p - ! kans o p eenc wy z e . ' r. c D i t
l?L0mlt
m