,
T A R T
Tartaryc fclicit ^ is dan g eme t z e l t , zoo
van Icvcndige als gebakken ñeen. Ee r dat
men aen de Poort komt in deze Mu u r ,
alwaer de Mofcoviten gewoon zijn door
te komen , ontmoet men een we g , drie
dagcn reizens l ang , die uit ileenc gebergt
c , tot vcrwonderens t o e , isui tgckapt .
D e Muur zelve gaec daer omtrent > .over
zcer hooge en ftcile Klippen , zoo aerdig
cn wonderlijk g e b o uwt , dat het den aenfchouwer
fehler doet verftommen. Rei z i -
gers die aldaer geweeft z i ;n, hebben my
verhaelt, dat aen de opgemcite itcene
Heer-baen , zeer veel verflindend gedierte
werd gevondcn, zoo dat men regen die
zieh op zijn hoede moet houden , en is
hcc byzonde r , dat zoo dra men binnen de
groote Mu u r , en in Sma t r e e t , dat de
menfchen zoo zeer verfchiUen van malkander
5 en zoo wocf t als die geenen z i j n ,
welke buiten de Muur woonen , dat die ,
welke binnen woonen , zoo zeer zijn gezedent.
Het woord M m r , betekent in de Tael
der Lands-volkeren, dicht onder degroote
Muurwoona cht ig , Siman of Stinm ,
gelijk by uitnementheit die groote Mu u r
aldaer werd genaemt , welke Sina van Ta r -
tarye fcheit.
Dcze Mu u r in' t Noorden, omtrent de
hoogte van Peking > gaet volgens bericht
van zommige, daer meeft over hooge Bergen
en Klippen : de Toorens die op de
Muur ftaen , en zijn niet fpits , by raming
aldaer, eens zoo hoog als de Mu u r
zelve j daer zijn fchiet-gaten aen te z ien,
en men ziec 'er zoo hier en daer eenig yzer
gefcliut ftaen, die veele van yzere banden,
en ZOO hec f chynt , voor veele eeuwen gemaekt
zijn.
D e Targanskje, een Vo l k niet ver van
de Sineefche Mu u r gelegen, erkennen den
Sineefch , zijn Heidenen : men vind daer
Zout en Grut ten zeer goed koop : haer
geweft is zeer Vo l k r y k .
D e Volkeren Manchiou, welke Sina beheerfclien,
werden bepaelt tuffchen de fupy
en de Sinefche Mu u r : betekenende/«pjde
huit van een V i f c h , om dat deze
menfchen zoodanige kleederen dragen.
Ah men uit het Noorden by de groote
Sinecfciie Muur -poor c , welke de Mo f e o -
viten gewoon 7¡jn door te komen, komt ,
ZOO bejegent men v y f honderd vadem van
de Muur afeen D a l , dat ter weder z yde
met een fchiet-beukelaer o f vaftigheit van
gehouwen en gebakke fteen g ema ekt , is
gefterkt: de fteenen zijn weinig grooter
als de Tichel-fteenen hier te Lande , we -
zende van het eene tot hetandereBolwerk
een muur dwars over het D a ! , omtrent
A R Y E. 127
drie vadem hoog met een open Ingang :
als men hier doortrekt , komt men aen den
Ingang der g r o o t eMuur , daer een Wa c i u -
tooren is j omtrent acht vadem hoog van
gehouwe fteen verwul f r , met h e c k e deuren
van yzer bcflagen , cn groote bouten
van 't zelve metael gefterkt en voorzien ,
loopende hier de Mu u r naer 't Oof t cn en
Werten , dwars over het Da l eeniger ongcmeene
hooge Klippen opwacrrs : men
ziet daer te wedcrzyds op v y f honderd
vadem afflant een fchiet-tooren, zijnde de
voet van dcze Muur gebouwt van zwaere
groote gehouwe wilde Küp-fteen, omtrent
een vadem hoog ; 't overige is met Mu u r i
fteen en Kalk opgemetzel t ; verders is aldaer
de Mu u r zoo verre men beoogen kan,
van gehouwe fteen gemaekt : binnen deze
eerfte P o o n zi jnde, komt men opeenplein
wel honderd vadem br e e t , en dan is daer
weder een Wa c h t - p o o r t , die een muur
van weder zyde he e f t , ziende dwars over
het Dal van de eerfte Mu u r : deze als de
voornaemfte Ingang werd gemeinlijk bewaekt
met v y f t i g Krygs-knechten 5 op de
eerfte Muur ftaet een Af g oden T emp e l :
hier waeyen de geele VJaggen a f , dat des
Konings venv is: de dikte van deze Mu u r
aldaer, is omtrent vier vadem, de hoogte
rykelijk zes vadem , cn können daer op
zes Rui ters neffens maJkandcr ryden , en
is deze Muur noch zoo geheel en gaef , als
o f de aelve voor twint ig of dercig Jaren
was g e b o uwt , ganfch niet vervallen , cn
dat byzonder is , ganfch niet bewolTen
met krui t : binnen deze gemeltc tweede
Wacht-tooren is een D a l , groot omtrent
drie honderd vadem , daer groote Wi l g e -
boomen ftaen;
D e grobte Mu u r is op eenige pjaetzeni
volgens bericht van den He e r Simons, die
zulks heeft ge z i en, aen my gedaen , zeer
glat buitewaerts bearbei t , onder van gehouwene
natuurlijke fteen , die in de Nabuiu'fcliap
van de Mu u r v a l t : 't overige
boven , is gemetzelt van gebakke fteen:
men ziet 'er zeer weinig Kalk in de voegen:
de Muur-toorcns ftaen, volgens zeggen
gemelter perzoon niet wy t van malicander,
cn men ziet 'er veel te gelijk met
een oog op ecne ftreck.
Van de verwoefte Steden tuffchen de
groote Sineefche Mu u r , en de Stad N a m
^ ' gen > zeggen de naeft aen gelegen en
omzwervende Velken , dat z y door bevcl
van Alexander de Groot gefticht zijn geweeft
, en dat hy daer of daer omt r ent ,
zieh op zoude hebben gehouden , hoewel
andere zeggen , dat hare ftichtinge jonger
is, en van de t y d van Gingü-chan, oíT.fmtrliUH.
E>e