I
I / o N O O R D
...» die ftreek Zuidclijk Land mofte we -
Re?$ b^ z e n , of miflchien dat hec een misgeboortc
" gi^weeft , ZOO als mcn in Gniaea, en el-
M. ders, onder de rwartcn , zomtyds een
wit Menf ch ontmoet > die van zulk een
äerd zijn j dat by nacht beter zien > als by
daeg. Mcn zoude miflchien tegen werpen,
dat ZOO de Menfchen uit Tmarje, Sifia,
fefo, oifapan, en veele der Indi fche Ei -
landen , over Niemv Guinea in de Zuidlanden
zijn gekomen , zoo behoorden zy
alle de zelve verw te behoudcn , die men
in opgemelde Landen he c f t , daer integendcel
vecle zcer zwarc zijn , waer op te
antwoorden i s , dat de verw der Mcnfchen
zieh f chi k t , en voegt na de getempertheit
van de lucht , zoo d a t , die hec
naeft aen de Linie zijn , het bruinft van
verw werden gevonden, en z e l f een zwai t
Mcnfch , die in een kout Land werd geplant
, in de derdc of vicrde tecling , gezegt
werd te veraerden en een wit ter ver.v
te zuUen bekomen , en byzonder is dit
wa e r , wanneer 'er vermenginge van anderen
gekoleurdeLandaerdis. Du s v i n dme n
in de Zuid-Ianden Menfchen diepik zwar t ,
bruin , g e e l , r o o t , en ol y f verwig z i jn,
en gewiflelijk hoog Zuidefijk , die geheel
wit vel hebben.
Aenmerkelijk is mede dat men tot noch
t o e , in de Zuid-londen veele verflindende
Dieren > die men in ^ß a vind ,
heeft gezien , gewislijk ter oorzaek , dat
de Menf chen , welke van 't eene Eiland
op hec ander zijn over gegaen, geen fchadelijke
beeilen , mede hebben gebragt:
gelijk als 't zelve insgelijk plaets heeft ir
Amerika, en o f ' e r die al wierden gevon.
den , ZOO iieeft de Almacht ige G o d , de
zelve daer können fcheppen.
D e vermaerde Por tugefche Zeeman de
Fonta, heeft bezocht in 't Jaer iti^f-p, op
kofte van de Spaenfche Konink, het Land
Terra del Fwgo g ena emt , en het Staten
Land : hy doorzag toen ieder Ri v i e r ,
Eiland , en Kreek : deze twee Landen
2ijn volgens zijn be r i cht , fchriftelijk onder
my beruftende 5 zeer hooge bergachtigeLanden,
b e z e t , byzonder het eerfte,
met beeilen, als Bo k k en, Varkens , Har -
te». en minder beeilen : daer zijn f choo.
ne We i d e n , en vermakelijke Valeyen ,
voorzien van veel fchoon Wa t e r . De Krui -
den en al het gewas is aldaer zeer voed-
•ziem, de Inboorlingen zijn groot en iterk,
fpreeken een T a e l , onderfcheiden van de
Chilifche Indiaenen , zijn rrots en onbezuift
, daer niet mede te handelen i s , als
ßiet den degen in de vui f t : z y zijn gemeenzaem
, ligt kennis makende , en ftout:
Fonta zond veertig van zijn Vo l k , wel
en O O S T
gewapent, dertig mylen Landwaert
in , belioudende ondertuiTchen G y z c -
lacrs acn boort , van waer zy hcm vcel
fchoon e en groote Amatiften van daen gebragt
hadden , zy zagen daer mede vee!
groot en zwaer Krillal. Hec is 'er des
Winters zeer k o u t , en men de harde Wi n -
den altyd zeer onderworpen i s , voornamentlijk
uit het We i l en en Noord-wef ten,
mec groote fterke vlagen en donder. De
Bergen , fchoon het daer zeer kout is >
voi Zulphur zijn. Hy berichte dat daer
brandende Bergen z i jn, die afgryzelijke
hooge toppen , en ovcrhangendc Klippen
en Ro t z en hebben, waer door veele ui t -
wazemingen en dampen veroorzaken , di e
miflchien oorzaek geven tot zoo groote
tcmpeef ten, als men daer ontmoet , waerh
y van raed dient , aen den geenen die
van hier na de Zuid- zee gezint zijn te varen,
liever de ruime Zee te houden, door
Brouwers-zee, als het door de Struet Magellaen
te wagen, hy zcgt dat in ecnfchoone
Va l e y e , aen de Zuid-wefl: kant van het
Staten Ei land, dartien kleine mylen van de
Noord-weft punt , o f t i en my lOo f t - zuidooft
van ' t Ei land na hem , de Fonta g >
naemt, hy een kleine pilaer opgerechc
heeft , mec zijn naem daer op. Al l e aerd
van Beeften , door de zoetigheit van de
W e i d e , aldaer dubbelt voetzel ontfangen
, zegt dat zijn Vo l k in weinig dagen
aldaer nuttigende het Ve e , en de Ve l t -
vruchten , een beter gedaente , en moec
kreegj d a t d eHu i z e n , Pylen , Bo g en,
Schigten, en andere nooczakelijkheden.
met groote netheit gewrogt waren , dat
het een zeer welluftig Vo l k i s , en de
; Vrouwen 'er minziek zijn , hechtende
hare ^ g e n wonderlijk op hen, en raakende
zieiJijke teekens harcr begeerte , en
goetkeuren van de naeuwfte vrindfcl iapj
z y zijn meeft zeer lang en net van geftalte,
bruin van verw , met zwarte oogcn , en
lang zwart haair , doch de bruinheit van
huit veroorzaekt , om dat z y in de Z o n ,
meeft naekt loopen , wezende anderzins
bykans blank , gelijk de Menfchen in de
Noordelijke deelcn van Europa. Dus v e r r e
getogen uit het bericht van de Fonta.
Weini^ benoorden de Strm Magellaett
in de Zuid- z e e , gebruiken de Inländers
vaertuigen , de Venetiaenfche Gondels
niet ongel i jk, lang omtrent veerticn voet ,
en breet twee en een half voe t , waer mede
z y een grooteovervloet Vi f c h aen boort
van den vermaerden Zee-roover Scharf
bragten, als hy in 'r Jaer i ö 8 a voorb^
voe r , gelijk z y aen hem mede bragtendne
vette Of len , zwaer ieder vier honderd
pond, bencffens vcrfcheide Har te beeften.
D e
f . r
T A R T A R Y E. i r i
dat eclioudcn werd gcoronen i , ™
i i jn W k VD,vnn 1 pa-nerzoon,Eoon, dragcn kr.knl li tzwar z«'»rt
t
haair, hebben fchcrpe landen ab ecnmes,
daer van 'er e e n f ; onder my beruf len. de
Mannen gaen « k « ! naekt , londer de
fcbaemte .ebeaekken. maer de Vronwe n
bedekken die met een ftiA'sken leer : zy
bellrykcn l»cr l i e b em met root z e l , u,
meeiiger bände gedaentei de ramm.ge 2 j n
h a l f , « , e n W f « t : de Vrouwen d .
mede als de Mannen befcbildert zi)n, diagen
fnoerkens , än fehdpen en hoornkens
om den h a k , eenigc weinige hebben een
Robbe-vcl om de fchouderen hangen , anderiinshoe
fei kout het hier i s . p e n i y
p m i ü L a i uit ^y ,«o v e r g c i , o . . iu. " ,
gende hy daer b y , dat mecnde, de Menfchen
nackt i haer Huiskens zi)n van boomen
t c z a m e n g c i e t : haer geweer i.)n en
Boog, ook lange SpielTen , met
poenkensvoor'aen.xy b e t e n d e a t z e n
Sic van hart hout gemaekt zijn , zeer tel.
e net u ^ ' h a n S , de punten z.,n met
veel Karteien gemaekt , met l enuwcnv a n
r i e h t , met Indiaenen gefprookcn te h e t
ben , welke ui t het midden van Ä ^ ^ A '
Bckomcn waren , die nooir eenig Chrdten
S f »lank Menf ch hadden gez.en , of de
minftcgcmecnfchap met
de« » ¿ d - i y f ' , r
T a Z i deze wiflen hem tc fpreeken van
de Zond- . loet , hcbbcnde zy van hiinnc
V o i - v a d e r c n g cho o r t . de Z e e v r t o l g e n
r z i i n g e w e e l l , en het ganfche Ae rdr y k
„ h c b b i n b e d e k t , als wanneer macr twee
Menfehcn over waren g e b lmn , te wcten
een Indiacnfche Man e n V r omv . Wa e r
uit het Mcnfchel i jk geflacht w e ^ «.or t -
scfprootcn was , daer uit fchynt befloten
. fc L n n c n we r d e n , dat
liunnen oorfpronk ui t ^ß^ h A b e n , cn deze
groote kennis gcmeltei Watcr -vloet ,
b y overlevering zoo omfangen > Y - , t
din nooit Me s o f B y l s e z . e n , be uclpen
zieh met ftecnen,-die z f r e h e r p willen te
maekcn , om Boomen te vcBen , cn ander
arbeit ec doen.
Hier komt noch b y . dat den opgemcltcnHccr,
my wi l l te verhaclen, hoc
i ndiaencn, zoo wc l die van
t en welke te Landewaerts in
t o X , oordcelden dat haer Vo o r - v a .
T e ; uit het No o , d e n, cn van de andere
zydcvan ^ » " J ; . gekomen waren, t gecn
L n z c gedachten Her ta, te wc t e n , dat
aen deze z ydc van Ameni.', van die
des anderen zydeui tgcjaegt .afge z e t , ot g e .
v lodent c z i jn. Vcclderleic Volkcn , l eg.
gen tuffchcn Sunntm en het gebi e t der
Spaniaerts, aen de Ziud- z c c , onderfcheiden
met byzondere fprakcn , welker vecle
Heeds regen malkandere in oorlog z i p , cn
de gcvangenen doodcn o f verkoopen : zy
wooncn in Dö rpen, doch cn zijn nietb)^
flcr tahj .k. Zoo men zieh van fpys wi f t
te voorzien , zoude daer zeer gcmakkelijk
door tc dringen zijn i want zy tegen
het Europiiens gewcer met bellendig zijn.
'-/ihm Picard, in zijn We r k de Ant i -
qiiteiten van 't oude Vrief land genaemt ,
zcBt van de verhuizinge der Volkcn ui t
Ä na de volgende woorden •.
Want het Noordel i jkf te gedceltc »an Amerika
, is immers zoo na by gelegen aen
de Landen van den grooten M m l en
Timl«ck, dar die zwevcnde Schyt i fehc of
Tartaiifche Na t i e , de ftraet met kleine
moeitc heeft können pafleren, zondcr ook
te ve r zwygen , dat de Amenkinen zeit
»ctuigen, datze hunnen oorfpronk mt het
Noor'dcn hebben. Du s verre de woorden
van Ficcard.
D , Lm! verhael t , uit de Re i sbe f chryv
i n « van den Ridde r H-n^ka» , welke ni
de W A f - g i f c » afgezonden wa s , hoe
hy gekomen zijnde op ncgcn cn veer t i g
giaden. cn omtrent v y f t i g my l ui t de
Kuft van Amiriku z i jnde, een wind v a t t e ,
welke hem mecr van de W a l , en cemg-
Zins Zuidwacrts op zet te, zoo dat hy daer
cen onbekent Land ontdekt c , 't wc.k m
de Kaertcn niet te vindcn is j omtrent
zcMe Engc l f chemy l z e i ldenhyda e t l angSi
het was cen v l a kLa n d , en bewoont . want
mcnzag'er veel vuur ¡ " " A ' ™ " ^ » ' ' :
zcn opgaen . d o ch als z y dicht onder de Wa l
waren, en meenden tc landen, veranderde
de Wi n d , en z y zctten 't nae d e s « »
MMdicun t o e . welke Landen naet allen
fchyn , 't z y in Eilanden »crdeelt o f met.
zieh zul lcnf trekken na het L a n d , Zuidc -
i^k over de Kaep van a.,d, H«/ gelegen,
e i acn het Ä ! « » - Z«lmd of van D«™» «
^ ' t a i , . Engelfchc Ze e Kapiteln , di e
in de Zuid-zee voor weinigjaeren tenbui t
uit gcvaercn w a s , zcücnde uit de Häve n
n n R a k h nae de . en van daer
Ziudwacrts, om een wmd te krygcn di e
hem nae Ttrra d,l Fxt je Voerde , op de
hoogtc van Z7 gradcn ten Znidkn , omtren?
v y f honderd mylen van op
de Ru f t van Chli, een klein zandig Ei land
Y s)" heett
I'
f