w
J 7 8 N O O R D
zijn ; men zag daer mede fleen-kroos en
IVleeuwen inovervloedvanvcrfcheideaerd,
en men ontmoecetocn daer cen over groote
Zee iiic den We i l e n , en dagelijkzc ftormen
in ' t Zuiden , dies men in zoo ecn
toeftant , by ontmoeten of ontdekken van
Land, zoo als de Hollandfche Zce-luiden
oordeelde, niet zoude können verrichten
, maer in zulken gevalle met klein
z e i l , of zonder zeil genoeg te doen hebben
om van Land af te b l y v e n , hoewel
waerfchynlijkf t is dat zy daer in
k o r t , de vafte Zuid-kuf t zoude hebben
ontmoet , maer zy Zc e -moede z i jnd e ,
liever het na de gcmatigde Lucht hebben
willen zetten.
Di e f a cht i g , broodronken, endar tel i s
't Vo l k op de Eilanden by Zeelandia NOVA
, op zommige dezer plaetzen dragen
de Mannen langer haai ralsopanderepket -
zcn : de Vrouwen zijn alom zoo kloek aïs
Mans perzoonen.
D e Konink of Over f te op het Ei land
Rotterdam , was eenaemt Aiki of Latoftw.
Men zag daer bedden daer ge zae yopf tond,
en aengename v rucht en, het g a f daer een
goede reuk , de Mcnfchen levende als het
Vce.
O p drie graden hoogt e , en lengte honderd
negen en zeftig graden , zeventien
minuten , omtrent achter Nova Gninea ,
was het haair van onderfcheide verw , het
aenz ichtmet roodevenvenbermeer t , zommige
hadden een wie been onder de neus ,
dik een kleine vinger breet 5 l iaxa bediet
ecn He y - v i f ch in die fpraek : men gebruikt
daer houte Elgers om te Vi f f chen :
längs de Kuf t van Nova Guinea vind men
fteeds op yecl plaetzen vuur en rook op.
gaen, vcel hout ziet men daer dryven
in Zee onder 't Land , en vui l ighei t , het
gecn ecn teeken is van bevoîktheit : men
gebruikt hier Flitzen en Harpoenen.
Deze Luiden als men hun iets aenboot
wezen na het h o o f t , daer ze , zoo onze
Zcc- Iuiden gi f t en, Tulbanden* mede,
verftonden, die zy eifte. De Eilanden
voor, cn aen Nova Cutnea, zijn fchier on.
telbaer.
O p vier graden , v y f en v v f t i g minuten,
Zuide rbr e e t t c , en lengte nonderd v y f
en zevent ig graden, dcrt ig minuten, achter
Nova Guinea , is 't Vo l k zwarter als
op de Eilanden boven g e no emt , ook niet
ZOO bcleeft, gaen ganfcli naekt , behalvcn
een klein dekzeU datnaeuwiijks defchaemte
bcdekt : men zag daer Kl appus , die
voor Koraclcn wierden g e rui l t , hadden
Kattoene klect jes, fchoon de perzoonen
dieaenboort qiumen, moedernaekt waren
: zommige kort haair , anderen was
O O S T
het ZOO opgebonden als in Moordenaers
Baey , aen Zeelandia, Nova s ecn ige achteden
niets van 't geene onze Zcc-Iuiden
hun aenboden , zel f Koraelcn en Y z c r
hadden Bo og cn Pylcn , zommi -
ge waren door de neus geringt , andere
hadden iwee veercn recht op 't hoof t fteeken.
Aldaer op vier graden, twint ig minuten
j en de lengte van honderd twee cn
zeventig graden , zeventien minuten , is
het Vo l k ganfch na e k t , het lichaem heel
zwa r t , 't haair kmüende als de KafFers,
doch niet zoo wo l a cht i g , ook de neuzcn
niet ZOO plat , zommige hadden wi t te ringen
om de armen , andere waren met kalk
beftreken, cn hadden een bant van baft
voor het hoof t . Hier verftont men het
Nova Guinefche woord van LamM , dac
zeeker vrucht is : zy beminden daer de
Koraelen en L y w a e t , ook verftonden zy
de woorden ^Anien, Onß en Poracca , dac
zijn Kl appus , Ou b y s en Va r k ens , in de
fpraek van Nova Guinea : zy zijn ganfch
naekt, doch hebben groene blaetjes voor
de f chaemt e , zijn heel zwart .
Volgens fchriftelijk bericht uit een der
Stui irluiden, die met Taßnan den Re i s
de Zuid , in 't Jaer i(y43 hadde gedaen
, zoo is.
Het Volk aen 't Eiland Markfn , by la
^ « i r alzoo genaemt , rouw enonbezui f t j
zwarter als aen de Eilanden Amflerdam en
Rotterdam , niet zoo beleeft als die , gaen
ganfch n a e k t , behalven dat de fchaemt e
te naeuwer noot bedekt hebben , wel k
dekzel Kattoene kleetjes fcheenen te z i jn,
zommige hebben 't haair kort gef choor cn,
andere hebben het opgebonden, als di e
van Zeelandia Nova, een hadde twee veeren
recht boven de kruin des hoofts ftceken,
in gedaentevan hoorncn, een ander
was door de neus g e r ing t , hunne Pracuw
was met cen vlerk voor en achter fchei-p
toegaende, doch niet net gemaekt : zy
hebben Py l en Bo o g , hadden kcnnis aen
Y z e r en Koraelen.
Aen de groene Eilanden voor de Kuf t
van Nova Guinea , zijn de Praeuwen mcc
twee vlcrkcn , doch de Pangaeyen of
Scheppers fma l , met dikke bladen : in
teeken van vricndfchap brecken zy een
P y l , ftekende het eene ftuk in 't haair, en
houden 't ander in de hand.
Hier is het Vo l k ganfch na e k t , cn
ganfch zwart , 't haair geknilt als de
KafFers, doch niet 200 wo l a cht i g , de
neuzcn ook zoo plat ni e t , ccnige hadden
witte ringen van bccn om haer armen: de
zommige zijn i n ' t aenzicht met kalk beftrcckcn
, dragende voor het hooft baft
van
T A R T
Van eeri B o om, omtrent drie vingeren
breet.
Te g en de Kuf t van Nova Guinea aen,
zijn Eilanden , genaemt VilTciiers Eilanden
, hier zijn de Mcnfchen heel zwa r t ,
en na ckt , behalven dac z y hebben eenige
bladen of groente voor de fchaemtej zommige
hebben zwa r t , andere, ander haair,
hunne Praeuwen zijn met een vlerk , hun
haair verändert van verw , om dat met
kalk werd befmeert, o f b e f t r o o y t , zy beftrykcn
ook het: aengezicht met roode
verw 5 de zommige hebben een wi t been
onder dbor de neus, 't geen omtrent de
halve dikte van een kleine vinger hadde.
Hunne Praeuwen zijn voor cn achter uitgehouwen
, in gedaente van Beeidwerk =
de Pangaeyen zijn niet heel lang , nocl:
breet, voor fcherp afgaende.
Aen het drie Koningen Ei land in de
Zuid-zee , zag mefi in 't Jaer 1Ö45 Me n -
fchen van lange gedaente, met ftokken of
knodzen in de b a n d , die g r o v e enluide
ftemmen hadden , makende als z y voor t -
«ongen geweidig wy d e en groote ftappen.
A R Y E. m
Aen het Eiland Middelburg en Amflerdam,
gaen de Mcnfchen naekt, zijn wat meer
als van gemeene langte , hebben een klem
kleetje voor de f chaemt c , de Praeuwen
zijn daer eng en fma l , achter en voor een troot ftuk Weegs ov e rde kt , de Scheppers
ler z y mede roeyeo , van gewoone lengte
, het blat in de midden breet.
Können fncl zwemmen, en geweidig
lang onder water blyven.
Als zy dankzegging willen doen j leggen
zy het geene onthngen i s ,
fcheide reizen op het hoof t .
Maeken Vi f c h hoeken van Parlemoer
fchelpen.
Deze Menfchen gebruiken witte vaent-
Men vind'er veel Hoenderen. Oo k veel
Wortelen ons onbckcnt die men <?ct.
Deze Luiden dooden geen Vliegcn f
die hier in groote overvloed zijn i en hurt
zeer quellen : de Stuurman doodcde hier
een Vl i e g in' t by zijn van een de z c rZuidlanders
, v/üer over hy hem gram toonde.
O p 't Eüand Jmfierdam is ecn Konmg ,
doch niet op 't Eiland Rotterdam , echter
die mifdoet werd geftraft by de menigte
} onze Zee- luidcn zagen daer cen
Man met een Kokos noot zoo lang op 't
bloote l y f flaen, tot dat hy brak. Du s verre
het fchriftelijk bericht van de Stuur -
man boven gcmelt.
Aen het Eiland Medimo , 't geen beneffens
^amm, een der Voor-eilanden van
Nova Guinea, i s , is een zeer goede Re ede,
die Tafman in 't Jaer 1643 , Cornelis Witfen
Re ede noemde ; gelijk hy mede op
twee en veertig graden aen van Diemins
Land, eenige Voor-eilanden dena cmv a n
Wits oiWitfens Eilanden benoemde.
In 't Jaer 1695 den 22 J anua r y , is m
de Zuid-zee We f twa e r t s , dwers van California
, omtrent honderd myl een Eiland
ontdekt, door het Schip 't geen Taerlijks
van Acapulco naer Manilla vaer t , het i s tot
noch toe mijns wetens niet benoemc, om
dac de Schipper het wilde heecen E'land
van Hnlp , en den Koopman St.Scbaßiaen,
cer oorzaek dac hec den dag, van dien Hei -
lig wa s , als 't ontdekt wi e rd, doch gaf de
Schipper deredenvanzijfiebenaminge, om
dac zonder de hulp die zy aldaer ontfpngen,
door vers wat e r , dat in binne Me i -
ren wierd gcvonden , de Vi f c h , en het
gevoge l t c , zy verldoren zoude zijn geweeft
, dies de Onder-koning in Amerika
dat gefchilftaet tebeftichten: menvond'er
eoed brant van klein geboomte , doc h
^' ' z v "he b b eT h ^ Mi a em vTn de middcli |ecn Rivi e r cn, noch ook gecn Menf cheni
tot de dyen zwart gefchi lder t , hunne zoo als medeophetEiland5f.B,jr/fefl/<!«i«i,
halzen zijn behangen met groote bladeren,
de vlerken van hunne vaertuigen of Praeuwen
, zijn ver9iert met Zec-fchelpen en
Hoorent jcs.
Daer Valien vccl Khppus op die L a n d :
als deze Luiden eerbiedigheit doen , neigen
z y het hooft na de voeten , zy pron-
Icen met Paerlcmoer fchclpen op de borft._
Men befpcurc onder hun veel vaertuigen
, zy quamcn aen 't boorc onzer Sehepen
in goede rang , gongen in ecn halve
macn leggen, cn vcrwelkomden met groot
gelui t tc gcven.
Daer zijn Va rkens , men vmd '<
Ouhp wortelen , P'ß'r'S > Bakovens .
vcel kruiden : zy makcn kleetjes van baft
van Boomen.
a j
'c geen in 't vaer-wacer tufichen Acapulco
en Aianilla , Wef twaer ts uit de Noorder
hoek van California, onlangs mede ontdekt
is, geen Menfchcn zijn. Die Edand
werd zeer gemeit van de Spangiaerts, om
dat daer. Zei l - f tcenige grond i s , cn de
Compaifen geen ftreek houden, ook dac
•er rondsom vcele Klippen zijn 5 Vador
Jacobiu de Mimbek, Spaenfch Geef tel i jk,
hecft my verhaelc , dac ter cyd hy di e
vacrc deede , grond wierd gcvoel t , omtrent
dit Ei land, dat het dwarlen van hec
Compas hcn in gevaer b r a g t , en vrecze
van te ftooten , of vergaen.
In den Jaere 1696 , hceft de Nede r -
landfche Oof t - Indi f che Maet fchappy goet
gcvoridcn , cen reize te lacen doen naes
Z J i«^
liW^ ;
^ r i '