f !
í » í
U ì
N a III
fi
>
r
3 1 0 N 0 0 R D
faa her brengcti , van het Pcrfiacnfche
woord Preße Cham , welk hy mcende re
betekenen een Apoftolifcli o f Chriftcn Menfche
, en op dat hy dit gevoelen zoude
beweeren , hceft hy zcer ongerymt vaft
feftek , in zijn werk van de verbeccring
er T y d e n , de eerftc druk, dat deze Aliatifche
Tarcers iict zelt'de voIk i s , mec
de Abi l fynen in Af r ika , en dar zy geilagen
zijnde uit Jnäiin, na Afrika zijn
Over gevaren , cn aldacr dat R y k re
hebben geflieht , 't welk wy luiiden Abiffynie
, of her R y k van Paep ^an noemcn.
De z e dwalingen hceft hy beter on.
derriclit zijnde , in de tweede druk verbetert.
Van het gewcft daer dezen Priefter /'ar.
zoude geheerfcht hebben , fpreekr zeker
onbekent Schryver, in' rLa t yn ongedrukt
by my beruftende , aldus:
Waer het gebied van Paep f.iri geweeft
z y , is riet gcnoegzaem bckcnr. Zcer vcele
geleerden zijn van gevoelen , dat het in
•^ßa, tegens Tar tarye geweeft is , hoewel
andere der AbiiTynen Konink verkeerddijk
Paep Jan genoemt hebben , van het
De icbos begin dezer dwalinge fpreekt Godigniu al-
^^Hooft" grooten Paep fah van Indien (want
Buk, "" ' z o o noemen hem de oude Schryvers) was
een Chriilen , van die geene, welke met
de Ket terye van Neßorius befmet waren
hy heerfchre in de Landen die begrepi
2ijn in dat Scytia, 't welk Ptolomeia geftelt
heefr acn gccne zyde den Berg Imam, waer
van miffchien niets verfchillcn die Landftreken,
welke Markfn Panlm, Tenduc, Ortelitu
Ar^um, A'jtonoi Hatton de Armenier •
Tarfem nocmden. Men zegt ook dat het
een te zamen gevocgde teerfchappye is
gcwecft, beftaende uit twee cn zcventig
Koningen, ten deele Chriftenen , en ten
dceieHcidcnen, rot haerOnderdanenhebbcnde:
daer en boven dat d'algemeene name
van alle die dit R y k hebben bezeren ii
fonanaum , ter eeren van de Propheet fona,
gelijk als alle Köningen van^Egypren
wierden genaemt Pharao ; maer dar hy in
de Weßel i jke deelen der Kerke in 't Latyn
gemeenlijk 'Joannes gehetcn word,\met by -
voeging van 't woord Presbi ter, Priefter
o f Paep , niet om dar hy een Priefter was,
maer om dar hyz ichal seen Aerts-biflchop
vertoonde , hcbbende iemand by zieh die
cen Kruice recht op droeg , waer door
Paep ^an wilde tc verftaen geven , dat hy
was de befchermer dcsChr i f tcl i jkenCodsdienft.
Di t R y k is vecle Jaren bloeyende
gcweeft, tot dar het is gekomcn op zekercn
David, de welke van Cingü een zijner
Veld-ovcrftcn , in een flag ovc-rwonncn
1 O O s T
wicrd, een einde makendc van de z e sRy ks
luifter, als ook van de naem van Paep'fan.
Want den overwinnaer Cw^« in den Jare
1 1 8 7 , door de krygsluiden rot Konink
verheven , en van de Scyttn crkent , is in
plaetze van Paep f.m, Vlmvcamu genoemt
geworden : daer is ook een zeer groote
elende den Chriftenen op g e v o l g t , want
allenkskens kregcn de Hcidcncn tegens de
Chriftenen de overhand ; en de Hcidcnfche
dienft wicrd ingevocrd.
Uit deze zoo groote wcderwacrdigheden
is maer een Konink over gebleven,
die de Neßoriaenfihe overblyfzclen heefr by
een verzamelr, en deze heeft ook niet lang
geleeft , ende de nakomende Chri f len
Vorften hebben 't hoof t tegens de aengroeyende
magr der Tarrars niet können
bovcn houden : doch misverftandelijk is
de name van Paep Ja» , den Konink der
AbiiTynen gcgevcn. Wa n t wanneer de
Portugeczen längs de Zce-kuften, Landen
op zochtcn , was de naem van Paep Jan in
Europa zeer vcrmaerd , en hy wierd gezcgt
re z i jn, een zeer magrig Keizer , van
veele R y k e n , en een Chriilen , maer in
wat deelen des waerelds was onbekent.
Derhalven wanneer Petrus Covillamus, we l -
ken Joames I I , Konink van Portugael
aen hem heeft gezonden , eerft over de
Middellandfche Zee , en daer na te Lande
, om de gclegentheit des Lands te onderzoeken
, in 't Aßatifche India hoorde ,
dat in ty£thjopia , 't wd k naby Egypt e n
i s , een zeer groot en overmagtig Konink
was , belijdcnde de Chriftelijke Gods -
dienft, heeft hy zieh derwaerts begeven,
cn wanneer hy vede zaken gevonden hadde
, welke in Europa van eenen Paep fan,
omftandig verhaelt wierden , geloofde hy
deze de zelve te zijn , die Paep fan gebeten
word : Hy dan is de eerfte gewecft
die den Konink der AbiiTynen deze naem
gegeven heef t , en andere na dit voorbeeld
liebben deze zelve dwalinge uit t^thyopia
'- Europa over gebragt.
De hoog gcleerde en vermaerde Heer
LcHthof, in zijn Boek vrnAbyjßm*) fchryf t
van dczcn Paep fan aldus :
Het ü by vermatrde Schryvers hekent, hoe
dat eertjds in het uiterße van Af ie , niet ivyt
van't Äyk Tenduk , na de kant van Kathay
of Sina toe, een Chrißen Konink. geheerfcht
heeft, die van de naeß aen gelegen! Perßanen
genaemt wierd Prefter Chan, dat Prins der
aenbidders, of der Chnßenen , X.00 x^oTumiteinen
, gex.eit i i o f , mo andere wil~
was hy Fi iftcgiani, dat ü, Apoflolifch,
genoemt. V Zy dan hoe äex,e naem uugejpr«^
ken is gciveeß , aleoos de Italianen , ivelkf te
drer tyd de kfiophandel op Ooßen drcvtn, hel>-
T A R T
hen van djnen naem Preñe 0/Prete Gianni
of Giovanni , dat is, Priefter Jan , gemaekt
: cn s-ffo ¿f dez.e Konink, namaels in
Europa met den naem van Presbyter of
Priefter Joan , bekent gavorden. En is het
geruck van de^ea Presbyter, Paep ofPnefìerjan,
»»Europa, z.edert eenige Eemi/en,
x.eer"groot, doch duißer ^geiveeß-, •wantweintge
hebben ge^vettn , dat Prefter Chan in
Alie van Cenchi c / C y n g i s , eerße Konink
der 7artaren , »it Mjn Land geäreven was :
en MO is mede by de PoTtugee^en grovelijkgedwaelt,
welke^d(i.en Aßaiifchen Konink i»
Afrika hebten te heerfchcn.
Welke fob^^ Lxdolfi oÍLeuiholf, elders
noch in zijn Na-werk van dezcn Prießer
fan fpreekr , als volgt :
Waer den rechten Paep fan voor dezen
gehecrfcht heeft, daer van fchryf t A f ^ r V
ßaulips renetxs .Mns :
Tenduk is geweeft de gewoonlijke verb!
yf plaets van dezen grooten en w y d vermaerrfte
Konink des Waerelds , gemeenlijk
genaemt Paep fan.
AthwjGus Kircherm heeft ook onderzoek gedaen,
aengaende her R y k van Paep fan, maer
copte de behalven de getuigenilTe van Markfn P'^"-
zoo even gcmel t , g e e f thy weinig duiddi
jks re verftaen : want , na dar hy 2Ivoorens
, uit de Schriften van Riccm ,
opperfte der Jezuiten in Sina , te recht
hadde aengewezen , dar 'er aen geene zyde
van Sina, noch Landfchap, noch Srad,
CfeííMí gebeten, en was , zoo doet hy acnftonds
daer by : Ik zoude niet gelooven,
mec de waeríiéit zeer te ftryden , dat behalven
de Landftreek Chatai genaemt, welke
binnen de grenzen van Sina gelegen
zijnde, van d i e , van onze Broederfchap
is oncdekt, noch een ander ded des Wa e -
relds i s , van veel grooter uirgeftrekrheir
omtrent de Afiatifche Tar tar s , Majfagt
Seres, Paronomifada, en andere nelegene
Volkeren , grenzende aen St^
na len Zuiden cn ten Wef ten , 'r welk
ook Chatai wierde gcheten , ahvaer dezen
Paep fan, waer van nu gehandelt wo r d ,
¡n de dagen onzes Voor-ouderen zoude
hebben geheerfcht , welk Landfchap vai
Ptolomeiu is genaemt Scytia, aen geen zy
de den Berg ¡maus , wd k Scytia en Indi,
van den anderen fcheid. Markns Paulus
reneiMTiocmt her , het R y k e des Grooten
Chams , cn de Heilige Schrift (Völlens
'r geruigenilTe van Arius Aiontanus )
b y
Gog en Magog. Maer wat Kircherus bewogen
heeft aldus te fchryven, is niet w d ce
begrypen : dewyle hy aldus zieh z d f .
als ook Vader Riccius regen fpreekt, want
een weinig te vooren , had hy zeer wel
gezegt : na d« mad het eenige Jaren her
R Y E. 3 3 1
bekent i s , dac al wat Chatai gehecen
i s , tot Sma te behooren , en dac 'er
noch Stad , noch Land aizoo genaemt ,
buiten de palen van Sina ce vinden i s, zoo
voegt hy een weinig verder , echter daer
by de woorden zoo even verhaeld : dat 'er
behalven die Landf treke, noch een ander
deel des Waerelds is, ook Chataigevicmt,
\ Welk met hec voorgaende , regdrechc
ftrydig i s , ten wäre hy wilde , dat
men her opvarce, als gezegt van oude t y -
den , maer dar zoude ook met diiidelijke
getuigenilTen van gefchiedcnis-fchryvers
moecen aengewezen worden. Want Marzegt
ons , dar het Landfchap Tenduc,
is het geene dat een Konink gehad he e f r ,
gefprooccn uit het geflachte van Paep Jan,
cn dar de Chriftenen daer de voornaemfte
Inwoonders zijn geweeft ; zoo dat ik niet
kan zien waerom Äthan. Kirchertu , Chatai
buiten Sina , of Paep Jan in Chatai wi l
hebben. Her is de waerhdt meer g d i j k ,
dar Harniiu fchryf t : In die t yd heerfchre
inTenduc, Argon, TangUt, Tibet, Kitha,
Mogol, zekeren fohanna of fohannes Vng:
of Vnad Chan , cn 't geflachte Chairit,
welke belijdenis dced van de Chr i f tdi jke
Godsdienfl, na 't gevoelen der Nefloriadeze
is dien wydvermaerden Af i a -
rifchen of Indifche Paep Jan , van welke
Mandevillius en andere , zoo veel wonde-
1 hebben uitgeftrooir.
Met dir gevoelen acht i k , dat men ten
opzichte van de plaerzen behoord voldaen
re zijn. Van de namen Johanna, Johan-
Vng : kan ik niet oordeelen , om dat
Hornius niet meld uit wat Schryver hy dir
heeft , 't weik echter had behooren re
doen : wy zullen den Lezer hier na evenw
d een andere , en veel waerfchynlijker
:legginge geven van de afkomfte dezes
ZOO zeer moeyelijken benaminge.
Na raijn gevoelen hebben de Armenifche
Gezanten, wd k e in den Jare 1 145
re Romen zijn gekomcn , de naem van dezen
Vo r f l in Europa eerfl: bekend gemaekt ,
want ik achte da t voorha e rbyonz eSchr y -
vers geen voctftap daer van re vinden is ;
daer uit heeft Markus Paulus die omtrent
den Jare 1 2 70, die plaetzen hceftbefchreven
, gclegentheit genomen, zoo vede en
zoo grooce zaken daer van te melden, maer
onzc luidcn hebben de name z d f verkeerd
verklaer t , gdi jk acnftonds zullen zeggen.
Fanc^ des woords
P A E P J A N .
Dat'er in 't Noorder gededtc van Aßa
en magtig Vo r f l , verkeerddijk alzoo ge-
S s naemc >