moe coïrnnonait»vt id quod fèmperjdifcerc cupiebamus,
mine poffimuscongruè fcifeitari, quid etiam dcillis apo-
ftacis Ange lis.fenriendum fit, optamus agnofeere, qui fe
cürri filiabus hominum mifeuiflè dicuntur, ytrum hoc
po.ffit fpiritali naturæ fecundum litteram conuenire. 11-
lud quoque Euangeh'j teflimonium, quod de diabolo
paulo antè dixifti : Quia mendax eft \& pater eius-, fimiliter
defideramus audite, qui nam eius pater ihtelligendus f i t . .
• Solutio propofitaQuaftionis.
C A P V T X X I .
SErenus: Duasquæftionesnon mediocres pariter pro-
pofuiftis, de quibus quantum pofliim, codem quo
propofuiftis otdine, refpondebov Nullo modo credenarborum
quoque lapidumque naturàs actemporum nec-
ium experrorum viciffirudines pàrtiretur,itavr pptuerit
efficaciter dicere,Dowiw«i dédit mihi. èorütn quafuntfeientiam
veram,vtfeiamdijpofttiones orbit terrarumy&virtuteseUmento-
rum,initium & confummattonem, & medietatem temporum, an-
norutn curfus &ftellarum diJpoJitionesynaturasammalium&iras
beftiarum,&vm Jpirituum& cogitât tones hominum, differentiae
arborum & v.irtutes radicum, & qua funt abfcondita in prom-
ptu cognoui. Haiic ergo feientiam omnium naturarum i
per fucceflïones generationum fèmen Scth paterna rradi-
tione fufeipiens, donee diuifum à facrilega propagine per-
durauit, quemadmodum fànâè perceperat , ita etiam vel
ad Dei culcum, vel ad vtilitatem vitæ communis exercuit.
Cum verb fuiflèt impiæ generationi permixtum , ad res
profanas acnoxias,quæ piè didiccrat, inftinétu quoque
dæmonura deriüauir, curiofasq; ex ea maleficiorum artes
dura eft fpifitales naturas coire cum feminis carnaliter atque præftigias ac magicas fuperftitiones auda&er infti-
poflè. Quod fi aliquando hoc fecundum litteram fieri po- tuit, docenspofteros fuos* vtfacro illo Cultu diuininomi-
tuiffet, quomodo nunc quoque idipfura vel non raro nis dcreli&o, velelcmenta hxc, velignem, velaereos dç-
contingeret, & abfque femine vel coitu viri aliquos nafci | mones vencrarentut & eolerent. Hæe igitur quam dixi-
fimiliter demulieribusconceptudæmonumcernercmus? j mus cuçiofarum rerum notitia quomodo in diliiuio non l
cum præfêrtim confier eos libidinum ferdibüs admodum j pericrit,àc fuperuenientibus feculisinnotuerit, licet hoc
dejeôtari, quas proculdùbio per femetipfosexercete plus j minime abfolutio propofitæ quæftionis expofear, tarnen |
quam per homines màllent, fi illud vllo modo potuiflèt, quia nos occafióhuius expofitiônisadmonuit,pétftrin-
Eccltfi. j impleri: Ecclefiaftequoqueidipfum pronundante-.Quid gendum breuiter puto. Quantumitaque anciquætradioïl
quod fu it? idtpfum quod futurum eft i & quid eft quodfattum i tiones fer une* Cham filiusNoe,qui fuperftitioüibus ifiis à*cbam
ejh tdipfdfn quod fietsôc, non eft otnne recensfub foie quodloqua- l scfactilegis fuit artibusac profanis inreâus,fciens nul- filioNoe
tur&duat: eccehocnouum eft,nenfuttin feculuquàfuerunt an- j lumfepolfefuper his memorialemlibruminarcam pror- laroims _
te nos. Sed îtaquæftio propoûtionis buius ablbluitur. Poft j fiis inferre, in qüa érat vnà cum pâtre iufto ac fanâis franecem
Abelîuitij ne àfratricida&impioompe hominum gribus ingrelïiirus , fccleftas artes ac prófana commenta niJ antc
genus exordium fiimeret, in locurq fratrisextinôtinafci- ; diuerforummetallorumlaminis,quæfcilicetaquarumin- diiuuium
tur Seth,qui non fblum pofteritari, fed etiam ftaternæiu- j undatione corrumpi non poflènt, & dutiflimis lapidibtis inlaipt*.
ftitiæpietauque (uccederet. Cuius progenies fecuta p a - 1 infculpfit. Quædiluuio pera6lo,cadem qua cælauerat eu- |
trisiuftitiam, àfocietate & coniunôïionecognationis il- ' riofitatepetquirens, facrilegiorum acperpetuænequitiæ
lius, quæ ex Cain (àcrilego defeendebat, fèmper diuina feminariumtranfmifitinpofteros. Hac itaquerationfcil-
permanfit, ficut etiam genealogiæ deferiptio roanifefte J la opinio vulgi, qua credunt Angelos vel maleficia,vel di-
declarat, ita dicensr Adam gémit Seth, Sethgenuit Enos, Enos | uctias artes hominibus tradidiflè,in veritate compléta eft.
ginuitCainanyCainan autegemat Malaleel,Malaleelautemgenuit | De illis ergo, quemadmodum diximus, filijsSeth & filia- ' Gm.
■ ~ - '—r' bus Cain, nequiotesfilij procreati iunt,quifuerunt robuftiffi
mi venacores, violen tiifimi ac truculen ti iîimi viri,qui
Malcficio
rum ânes
Gm. +■ G
Iareth, laretb autem gémit Enoch, Enoch autem genuit Matbuft-
lem, Matbufalemgékuït Lamech, Lantech genuitNoe. Item ge-
jneaîogiaCain, ita diuifadeïcribitür: Cain genuit Enoch, E- :
noch genuit Irath ,Irath genuit Mauiael, Mautael genuit Matbu-
fdel, MathufaelgenuitLantech, Lamech genuit lubal. Itaqüe il-
I i,i generat^) quæ de Seth iufti propagine defccndebat,fuæ
liueæiugiter & ag^ationi permixta, inpatris atque ataui
I fanôtitace longaætate durauit, nequaquam fcilicet facri-
i leeijsac malitia nequifiimæ prolis ih fe â a , quæ in (émet
fauira v il impietatis germen velut fataui traditione retinebat infer-
aatiqoa. tum> Donee ergo perfêuerauit inter illos generationis eo-
rum ifta diferetio, fernen illud Seth, vtpote de optima radiée
procedens pro mer ito fànâitatis, angeli Dei, fiue, vt
diuerfaexemplaria continent, filij Dei vocati funt: & è
contrario illi propter impietatc vel'fuam vel pat rum fuo-
m m& opera tenena, filij hominum nuncupantur. Cum
eflec ergo inter ipfos vfque ad illud tempus hæcvtilis bo-
naque diuifio, videntes poft hæe filij Seth, qui filij Dei c-
rant, filfas eorum qui de Cain progenie nafeebantur, de-
j fideriopulchritudinisearumaccenfi, acceperunt fibimet
de ipfisvxores, quæ viris fuis infundentes nequitias pa-
trumfuorum,abiliaeosingenita fandlitateacfimplicita-
te paterna protinus corruperunr. Ad quos fatis congrue
dire&um eft illud eloquium t Egodixi, dijeftis&filijexcelfio-
mnes. Vos autem ficut homines moriemini, & ficut vntis deprinci-
pibus cadetis. Quique abflla vera Phyficæ philofophiæ di-
fciplina tradiralibi à maioribus exciderunr, quam primus
homo ille,qui. vniuerfarum naturarum inftitutionem euc-
ftigiofubfecutuseft, potuit euidenter attingere, Puisque
pofteris cerra ratione tranfmittere. Quippe qui mundi
ipfiuS infantiam adhuc teneram, & quodammodo palpitante
m rudemque confpexerat, & in quem tanta fuit non
fplü fapienriæ plenitude, fed etiam gratia prophetiæ,diuina
ilia infiifflarione tcansfufâ, v t vniuerfis animantibus
nomina rudis adhuc mundi huius habitator imponeret,
acnon folùm omnigenum beftiarum atque fèrpentium
furores virufq^ifcernerec, fed etiam virtu tes herbarum,
Ffai. Si.
proenormitatecorporum vel crudelitatis ac malitiæ,
gantes nuncupati funt. H inamque finitimos p op u la ri,a™
rapinas inter homines exercere ptimi coeperunc, præda
potius exigentes vitam fuam, quam fudore operis fui ac
1 ab ore contentif ôc quorumvfquc adeb feelera fupércre-
uerant, vt nifi inundatione diluuij alias mundus expiari
non poflet:ita ergo filijsSethlibidinis inftigatione tranf-
greflis illud mandatum quod ab exordio mundi huius
naturali inftrudlu diuriffiroè fuerac cûftoditum, neceflê
fuit per litteram legis pofteareparari : Eiliam tuam non da~
bisfilio eiusvxorem, nec de filiabus eorumaccipiesfilio tuo, quia fe -
ducent corda veftra, vt difeedatis à Deo yeftro & fequamtm deos e*~
rum,acferutatiseis.
Obiectio quemadmodum generi Seth cum filiabus Gain profit-
na commiftio ante interdiftum legis po-
tuerttmputari.
C A P V T X X I I .
GErmanus : Meritb potuiflèt illis ex hac præfum-
ptipne coniugij crimen tranfgreffiorfts adferibi, fi
data fuiflèt illis ifta præceptio -, At cum feiuniftionis iftius
obfêruantia needumaliqua fuiflèt conftitutione præfixa,
^quemadmodum illis permiftio generis ad noxam debuit
imputari, quæ nullo fuerat indiéta mandato ? Lex
cnim non nppiræterita folet crimifta, fed
fuutura damnare.
«•§(:)§«*
I
i Gt mf. 4-
Ginef. 7.
Gmifi. i
Ginef. 9.
Leuit. 18.
Ginef 14.
C
GmiJ. 18.
Reftonjio qubd nnturah lege ab initio hominesiudicio fett
poemfuerunt obnoxij.
C A P V T X X I I I .
SErenus : Deus hominem creansi omriem naturaliter
ei feientiam legis inferuit, quæ fifuifletab homine fe-
cuhdum propofitum Domini, vt cosperat, cuftodita,non
vtique neceflarium fuiflèt aliam d a r i, quæ per litteram
pofteapromulgataefti Eratenim fuperfltfum extrinfècus
offerri remedium, quod adhuc intrinfecus vigebat infèr-
tum: Sed quia hæe, vtdiximfts,penitus corruptaiam fuerat
libertate vfuque peeeandi, velut huiusexa&or & exe-
cutoraevindex,Sc, vripfis fcnpturæ verbis eloquar, ad-
iutrix apppfica eft Mofaicæ legis fèuera diftriiftio, vt vel
metu poenæpræfèntis non penitus bonum feientiænatu-
ralis extingueretur, fecundum prophetæ fententiam di-
centis, legem dedit inadiütorium,qaæetiam fecundûAppfto-
lum paedagogusvelutparuulis data fuifiè defcribitur,e-
rudiens fcilicet eos atque cuftodiens,ne ab ilia difeiplina,
in qua naturaliter fuerant inftitp ti,quadam obliutone di-
feederent. Nam quia fit hpmirii omnis feientia legis ab
initio creationis infufà : hinc manifeftè probatur, quod
mandata legis abfque litteræ ledtione ante legem,imo ante
diluuium , omnes fantftos obfèruafle cognofcimus:
Quemadmodum enimfeire potuit Abel needü lege mandante,
quod offerre Deo de prim.itiuis ouium fuarum, Sc
de adipe ipfarum facrificium debuiffet j nifi per infiram fi-
bi legem naturaliter fuiflèt edoiftusî Quemadmodü Noë,
quod mundum vel quod immundum ellèt animal difere-
uiflct, nondû hæe legali diftinguente mandato j nifi feientia
naturali fuiflèt inftru&Us ? Vnde Enoch didicitambu-
larecum Deo,nullam legis illuminationem ab aliquocö-
fèçUtus î Vbi Scm & Iàphec legerant.: turpitudinem patrii
tut nonreuelabis-, vt inceden tes retrorium,patris verencfa vé-
larent î Vnde monitus Abrahamfpolijshoftium, quæfîbi
öftere b an t ur,ne re tribu tiouem 1 aborts lui confèqucretur,
abftitmit ? vel décimas facerdot i Melchifèdec,quæ Mofki-
Calegepræcipiuntur.exfoluitî Vndeidemipfe; Abraham,
vnde Lotjtranfeuntibusacperegrjuis humaniratis iura Sc
ablutionem pedum, need um euangelico corufeante man-
daco, luppliciter obculetunt ? Vnde lob tantam deuotio-
nem fidei, tantam caftimoniæ puritatem, tantam humili-
tatis,manfuetudinis, miferieordiæ,humanitatisfeiennam
confecütus eft, quantam nunc ne ab illis quidem, qui Eu-
angelia mémpntcr tenent videmus impleri î Qucm fan-
ârorum legim us ante legem vlium legis violâflè mandatü?
Quis illorum non euftodiuit : Audilftael,DominusDeustuus
Dominus v nus eft ? Quisnon impleuit illorum : non facies tibi
fculpttle, neque vllamjimilitudinem eoru, quam cala funt,Juté qua
in terra, veleorum quafunt maquùfubterra ? Qmseorum npn
obfèruauit ; honora pattern tuum & matron tuam : vel ilk
quæ in decalogo fubiequuntur : non occjdes, non adulte
rabis, non faciès furtum : non falfum teftimonïum dices, noir
toncüpifces vxorem proximi tut , aliaque his multo .maio- :
ra , quibus non folum legis, fèd etiam euangelij præuene-
re mandata?
Qufid iuftèpùnittfunt hi qui ante diluuium peccauerunt.
C A P V T X X IV .
J Ta ergo intelligimus , ab initio Deum omnia creaflé
perfeéla , nec fuifïè quod ordinationi eius principaii
velut improùidæ & imperfeiftæ necelïè eflètadiungi,vel
quodèiaddi poft hæe pporteret.fiin illo ftatu âcdifpofi-.
tione, qua ab ipfb creata finît vniuetfà ^ manfifTent. Etid-
circo in eo s, qui ante legem, imô ante diluuium peccaue-
runt., iufio iudicio Deum animaduertiflè probabimus,
Que cau-
'» fiicrit - ptqmulgâ
dælci
ftrpy vt poll to t an n or um mi Ilia, legem voluerit promu 1- 1 ”
gape, ranrafèculapaflus finelegè tranfire î Quod fi poft-
ea melius aliquid adinuenit, ap'paret*eum in primiordio
mundiinfèriora vèl détériora fapvtiftè , & poft hæe vel-
üc experimentis edodum ccepiftè reeliora perfpicere ;
ac principales ordinationes filas in melius emendate.
Quod immenfæ f præfcienti^ Dei penitus conuenire non fflpicnti
j poterie , nec fine ingenti blafpl^emia hæe de ipfo ab hæ-
reriC^ infania proferuntur, dicente Ecclefiafte ; Cognoui ticUf f
quoniam omnia quafecit Deus abinitio ipfaerunt inaternuni. Super
ilia non eftquod addatur, & ab illis non eft quod au-
feratur. Et ideirco iuftis non-eft lex pbfita, iniuftis autem
& non fubditis, impijs & peccatoribus, fceleratis &
contaminatis. Illi namque habentes naturalis atque in-
fitælcgisfanam atque integram difciplinaitifnequaquam
lege hanc extrinfccus adhibira littenfque deferipta, quæ-
que in adiutorium illi naturali data eft incfigebant. Ex
quibus âperciffimà ratione colligitur, nec legém iftani
præfcriptam j lîtteris ab initio dari debuiftè ; eràt enitri
hoc fiiperfiùum fieri;ftànte adhuc naturalïlege, nec ad
integrum viojata ; nec Euangelicam perfeiftionem tradi.
antedègis potqiftè euftodiam. Nonenimpoterantàudir|
re : Quitepereufferit in dexter am màxittam tuam ,prabe iHi & Matth:,
alteram : qui cöntenti nö erant talionis æqualirate iniurias
proprias vlcifci j fed lechafes calces ac tèlorü vulnerapro
alapaleuiflimarependebanti&pravnodente,pereütientium
animasexpetebanti Sed nec dicipoterati^is: Dili- \ibüm.
gitt inimicosveftros: in quibus mag;nus fhnftus & vtilitas du-
cebatiir, vt amicos fuos diligerent, declinarent. yero ab
inimicis, & fold ab eis ödio definerent, non opprimere il«
losdcinccrficerefeftinarent.
De diabolo,quoddicitur in Euangelio,quomodo in-
teüigendumfit, quta mendaxeft, &
pater eius.
C A P V T X X V ;
■ >
ILlüd veto quod vos de diabolo moaerat, quia mendax
eft, &patereius, quod Videlicet tam ipft quam paterfilus
mendax prönünciari videatur à Domino, fatis ^bfutdurfi
eft hoc vel leuitér opinari. Vt enim paulo ante dixirnus,
fpiritus fpiritüm non generac, ficut nec animam quidem
poteft anima pfocreäre, h'cet ebnererionem jarnis npn
dubitemus Hurnano fèmine coalefcc^e *, ica de veraque
fubftianiiäi id e ft, Garnis & animæ, quæ cui adferibatur
autori, Âpôftolomamfeftiùsdiftinguentë. Detndepatry , ™
inquic, cami* noftra babuimus eruditorcs & reüerebamur-, non
multomagisfubijciemurpatri Jpirituum &viuemus ? Quid hac
diuifionc elarius potuit definite, vt carnis quidem noftræ,
patres homines pronunciatet ; animarnm yero Dëum fo-
iùm efïè patrem cönftartter expiimeret ? Quamquam &
in iplk eorpbris huius concretione miniftermm tantùni-
modohomini fit adferibendum^fumma Veto conditionis
Deo omnium creator! dicente Dauid : Manus tua,fecermit Pfiti. At,
me &pfalmaueruntme. Et beatus lob, Nontieficut /ac.inquit: i*t> 10.
mulftftime,&coagulaft't me, Vtcafeum,oftibus&neruts inferuifti H
me ? Et Dominus ad Hieremiam: Priufquam te formatent Urm. i.
invtero,nouite. EcClefiaftes vero vtriufque fùbftantiæ na-
turam atque originem, examinatione Ortus atque initij,
ex quo videlicet vnaquæquc procclïit, & confideratione
finis ad quera vnaquæque contendit\ fatis euidenter ac
propriè càlligens , paiiterque de corporis huius arque a-
nimæfeperationc, difputàns, ita difTeruit: frmfquam con~ Eieltf.ii.
uertatur puluisin terramficut fuit, &ffiiritusreuertatur ad Deum
qui dédit eum. Quid apertius potuitdicere, quàxn vt material
« carnis, quam puluerem nominauit, quia de homi-*
nis femine fumit exordium , eiufque videtur minifterio
fèminari, velut è terra fumptam, iterum renerti prönun-
:gis;
ciaret ad terram j fpiritutn ver6 ,.qufnön per commixtib-
quia tranfgreffi naturalem legem, fine vlla meruerunt ex- ; nem fexüs vtriufque procreatur, fed'fpecialiter i Deo fo-
cufationepuniri. Nec in illorum incidemusblafphemias lotribuicur, ad autoremfuumredire fignaret ? Quodet^
cälumniamque, qui ignorantes hancrationenvderoganc ; iamper illam Deiinfufflationem,qua Adam primitüsani- jGtnsf t :
Deo veteris teftataenti, äedetrahentes noftrse fidei fub- jmauit,euidenterexpriniitur. Itaque histeftimonijs ma^j
fannantefque refpondent .: ,Quid,ergo placuit Deo no- ;nifeftecolligimus,patretnfpirituum neminem dici poffej