A
H xi ec i-
cos non
inio’ Chri
(lam peile
qui do-
dlnnæ .
pcrueiG-
t.ne,quä
Iudxos
aucquof
dis alios
eorporali
perlècu-
tiônc. v
B
i.Cor.z:
Eji.MI
C
«•
«m
D
C ap. il.
Euâgyli-
ciscefti-
momjs
eaadcfn
doéirinâ'
corroborât.
..
iis in ecclefia,perlequcris opinionis impiçtelojperlèquc-
ris praui dogmatis gtadio. Llus forte aliquid qilàm qujda
yeterum Iudæorumfacks: Ghriftum tu nuncperfequcris,
poftquam eum etiam iiii quipëriècutifuerant, credide-
rtinc. i>cdminoris criminisforlanpùtas, quôdinijccrein
euniiàm monus non potes[Non fomusinquaniLnonmi-
nus illi.grau is ilia eft perlée utio , in quaeüm induis impij
pcr^quuncur. SedoftenditteDominica* erucis nomen:
hoc 8: Iudæbs fémper oflendiri Exhorrelcis Dcumau dire
paflumihoc'&rgenjilis error irrint. Quæro etgo nunc,
in qua ab il lis parte di flîdcas | cü in hac tipiatque îilis per-
ueriitate conueniatï Sed ego prædicatio'nem hanclàçræ
erucis, prædiçadonem han ç D cmïn icæ paihonisnon fo-
lùmnon imminuo, fc-ftquanturirinyotoëil acfobftantia
mea,augco. flunccnim qui crucifix us d l non fofom vit-
tutein ac (apientiatîiDci,quanihil maius cftfièd étiam to-
tius diuinitari^ac maieftatis Dominum prædicabfi.; "Hoc
magis,quôdhiclèrmoareusdodrinaDei eft, dicente A-
poftol o : fapientiam loquimur inter perfecios:jc<lfapientiam non
buius [eculi,nequeprineipum huiusfeciili,qui âcjlrtiuntur y fed lo-
quimurDei fiapïentum in myjlerio,quo aüjcondita ejl,quantpro-
deJhnauttDeus ante feiuU tngloriam hofiram : quam nemopnu-
upumfecult hunts cognoutt. Si enim cognouijfent, u ton quant Do-
■mintfÿi maieftatis crucijixijfent.Sed,iicut îeriptum eft, .Qjiod
oculus nonyidit,necauns audïuit,uec in cor boni mis afctndit> quo
propatauitDeus bis qutdiligunt eum.\ ides qudm breuiter lèr-
nioApolfelicus.qüàntadixerit ? Sapïentiam le loqui di-
citfed lapientiam quam perfèifti tàncummodo ieiant,
prudentes lèeulinëlciant. Dei enim hoc ai,t~efle làpicn-
üam,quariitdiufootéëtemyfterio; 8cantéomnialeculà
in lanâorutn gloriam prædellinata : atque ictéo cam h is
tantum qui Deum lajîi une,elle cognitam,principib us’au-
tem lèeuii huius pemtus ignotam. Gaulàm autem fubdi-
dit,qua vtrunque quoddixeràt comprobaretjdicens: S}
enim cognouijfent, nunquamDomintim maieftatis crucijixtjfcnt.
Sed (criptum efc,quoioculus non vidit,nec auris audiutt, nec in
cor bominüafcendit, quoproparauit Deus bis qui diltgunt eum.
Vides ergo quod lapienriaDei in myfterio abfcondita, &
ante lecula prædellinata,hisfuitincognita qui maieftatis
'■ Dominum crucifix^runt | his autèm cognita qui lulcepe-
runt?Beneauteminmyfterioablconditam dicitDeifu-
ilTe lapientiam : quia nullius hoc vnquam ho minis vel
oculus vidère, velaudire auris, yel corpotuitGogitare,
quôd maieAatis Domfnus vel nalciturus clïer ex virgine,
vel venturiAin carne,vel omni alHeiendus poenæ &£ con-
tumeliæpaffione. ^dAæcvtiqueDeïdona, licutnemo
eft ,‘ qui cum eflent ablcondita in myfterio , lapere vn-
qufmperftpotuertt ; itabeatus eft qui reuelatacogno-
uit. Vnde quicumque eam non agnouérunt, necelle ha-
beantur Inter priiieeps fecuH : qui autem cognofterunt,
interfàpientesDci... Nonagnolcif ergq D eum, incarne
nàtum qui n<Çat : ergq & vos non agnolcitîs qui negatis.
Sed quidlibeEraciatis,quanilibetimpiè negetis: nosnius
‘Apoftolo crédimusi £ c quid Apoftoio dicoi î plus Deo
credimus. Ipli enim per Apoftolum credimus, quemlo-
cutum in Apoftoio certilumus.Dominura maieftatis ler-
mo diuinus crucifîxum à principibus huius lèculi dieiq
tunegas : &ciliinegaliant Deum le cruyifigere quicrueifi-
gebànt. Habent ergo qui conliteqtur, eum confitente A-
poftolo partem^ habeas tu necelle eft cum perfequenci-
busportioneni. Quid ergo eft luOiam quod diciqueat?
Dominum maieftatis eirucifixum Apoftolus dicitàiTuna-'
ta hoc fi.potes : dépara nunc,fi vales, Iefum i Dco : C r uci-
fixumcertè à ludçis ChriftumnegarenonpqtesrSed Do-
minus maieftatiseft qui erucifixiiseft.Ergo neceflè eftaut
Chriftumaftixum eflèin eruce deneges y, àut Deumafti-
xum elïefatéaris.
gelio prædieantem. Quid énin> ait } Vti^ue Domine,
ego credidt quia tu es Chrtjius films Dei vint, qui in hum
: tnundum renjîï . Di fee à muliere fidem veram : di-
! fee oe tern a- fpti conleflicuiem. Habes taiftfen »ran-
I delolarium : non erifbèlcas ab ea làcranrentum *îàlu-
J tis agnofcçre, à qua reftimonium Deus non refutauitac-
,i cipcre.
I Qupd fi aütoritas. tibî forfan pèrfona; fciaioris placet
Sed forte odfendit te , qùod tamdiu vniusvelmaximè
Pauli Apoftqlueftimonijsloquor : Satis mi hi idoneus
eft^uem elegit Deus : nec enim erubefeo eum fidei meæ
habere teftem , quern Deus Yoluitmundi totiusclTe do -
lâorem. Scdtamen vtacquielcamin hocÿoJuntati tuæ,
(^qui habere me for&n alros quorum vtar teftimonijs
.nonarbitrais, àudiperdedtumhuman* dâlucis & lèm-
! piternæ bcautudinis laeianientum , Martham in euan-(
( quamuisnullius dilplkcre vel perfona vel fexfis de-
f bcat cui confeffio làcramenti autoritatem facit : quia
quàmlibetCondicio çuiufquam autlocus minorlit, Vir-
tus tarnen fidei nelcit iniminui j intci’ro°‘enilis tarnen.
nonincipicntem aiiquem puerulum , cuiusinfti-
...tutiorudis l'autfenuham | e^ius fides^bidïtan videa-
tur incipiens : lcdfumnmm ilium & inter difcipulos
difcipulum , & inter magiftros magiftrum i qui R ô -
manæ ecclefiæ gubemaculûm regèns , dicut fidei ha-
buitjita &ftcerdotij prineipatum. Die nobis ergo , die
nobis quæfumus princeps Apoftoloruin Petrè , die
quemadmodum credere ecclefiæ Deum debeaht ? x -
quum eft enim vt doceas no s, dodlus a Domino , & ape-
nobis ianuam, cuius dauern accepilliJ Exclude ora-
nesfuffodientes cceleftem domum : & eos qui per adul-
terinascauernas, & illicitos intrare aditiis moliliritur,
auertc : quia certum eft quod nullus oftium fegniintra-
re potcrit,nifi cui clàuis à te in(ecciefijs*collo.cara refera-
ri|.; Die ergo quemadmodum crçdere lefum Gliriftum
& C011 fiten cömmunem Dominum dcbeaniüs. Re-
fpöndebis ytique ablque dubiq : Quid me confulis
qualiterDominus conhcendus f i t ,, cum habeas quali^
terfim egoipfe confellus ? Lege euangeliüm ,; & non
requires perfonam meam », cùm habeas confeffibnem
meam: imo illichabesperlonam meam, vbi cölcfiionem
meam : quia cum perfona mc-a autoritatem fine eonfef-
fione non habeat, autoritas eft përlonæ mêæipla confel-
fio. Die ergo euangglifta , dic nobis confellionem : die
fiunmi fidem Apoftoli i homiuemne tantum confellus
fitlefum, anPeiim ? carneminëotàntùm elfe dixerit, an
Deifiliumprædicarit ? Inrerroganti ergo D omino Iefu
Chrifto, quemeum crederentj quem eonfiterentur éflë
difeipuli » relpondit primus Apoftolorum Petrus , v-
■ nus vtique pro omnibus r idem enim vnius habuit re-
fponfiojquod * habeat omnium fides. Sedprimum de-
cUitrclpondere,vtidem effet orde> refponlionis qui erat
honoris : & ip fe antecederet Confeflione, quianteeede-
bat ætate, Q^idcrgoait ? Tues, inquit, Chnßus film Dei
viui. SimpHqiö& ruftica interrogatione ad comfutan-
dum te mihi hæretice vtiueeelfe eft; Die mihi quæfô,
quisille fiierit eui Petrus ilia relpondit ? Negare non potes
Gliriftum fuilfe. Interrogo ergo, Gliriftum quem vo-.
cas ? hominem anDeum ? hominem vtique abfque du-
bio^: hinc enim ornnis eft tua hærelïs, quia negas Ghri-
ftum filium Dei. Et ideo etiam Mariam. Chriftotocon ef-
rfe,non<heqtócon dicis : qiiia Ghrifti genitrix fit | non
Deij Ghriftum ergo tantum hpnunem afleris non Deum*
& ideo filium elfe eftm hominis,nonDéi. Quid ergo ad
hæc relpondit Petrus } Tu is, inquir, Chnßus film Dei viui.
Gfiriftum hunc quem tu hominis tantum filium eile
afleris,ille teftatur filium Dei. Cui vis eredamus : tibi^
an Petro ? qpinprnonestam inipûdens , vc præpone-
re te audeamus primp Apoftolorum; Tametfi quid eft
quod tu lion audeas ? aut quemadmodum Apoftolum
non dclpicias,qui Deum negare potuifti ? Tu es,ergo inquit
, Chriflusfilius Dei viui. Nunquid hóe ambfgui auf
obfeuri aliquid in le habet ? Simplex-tan turn eft Sc a-
perta confeffio , Ghriftum Dei filium prædieat* Ne-
gas fortalfe diâaim :. led Éuangelifta teftatur. An men-
tiri ApoftoJum dicis ? fed deteftabilis falfitas, Apollo-
lum falfitatis acculàns. An de alio Chrifto aliquo forfan
hoe diëtum elfe contendis ? Sednouum hoe prodi-
giofi commenti genus. Qiridcrgo reliquum eft ? vnum
lciHcet, v t cum & quid lcrip turn fit legatur, & verum
fit qupcUegituriraniJem vel v i vel neççlutate conftridus,
O f t fairit' tCmaftrUCren0n valeas>veritaccmimPugnârc
E •
loan. it.
P.121
Ex B. Pc-
tii. laudatifllin'acó
feGlone
Chriftüm
Deumefi
fe cóuiu-
Cit.
F
jPetrusAipollolus
jRomanx
iccdcfix
Pallor, Sc
totius fa-
cerdotij
f>iinceps.
^cpllatai
G
Matth, ié.
'forti, h*
bebat
Sed
1 A [CAP. ij.
Iß. Petri
confeffio
[à Cb.ifto
jinoaiui»
accepit.
B
c a p . m
B.Pçtri '
'cpnfoffio-
aÊ cotius
ecclefiæ
fide elle.
G
jçAp. jm
Eandem
Pecrifidé
jS.Thbmias
qub-
que pofl
Irclurrciöiónèm
Domini
profelfus
(ft.
loan. io.
D
Sed tarnen qui^lummi Apoftoli tcftimpniövfus fum,
quo^Dominftm'Iefum Chrillum coram Deo ipfe ^onfef-
lusfit, videanius quemadmodum ebnfcflionfcm eius is
quém confcfliis eft approbarit; quia plus eft multo quam
quodApoftolus dixit, ii dictum lihus Deus ipfe laud an it.
Di^enricrgo Apoftolq,T« esChrifiusffiliwDetviui : quid ft
DominoSaluacorerelponfuineftlBfAff««,inquit, Simon
Barionarquia.caro &{angicis nonretielauit tibi,fedjpirifuspntris
mei qui in cMeft '. Si difplicet tibi vti,Apoftoli ccftimonio,
Deivtere: laudando enim Deus qiiod diclumcll, autoritatem
fuam Apoftolico d ido addidit: ita^tiSiam fi di-
dlmp mud Apoftóli pre -prodijt , füümeflè hoc tamen
Deus keencqui probahit.BtarMjri,inquit, SimonBariona:
quia caro ^Janguis nonnuelauittM, fed jfiixitm patris met qui
in calisefifEtgo in Apoftoli didiodk fpirims fandti, & prje-
fentis filij ,£XDeipatristeftimonium videsiiquid ergo aiTt-
pliusaurquidfimilerequiris?Filiuslgudauit: Paterin-
terfuit: Spiritus landlus reu,elauit. Apoftoli ergo didfeum
to.riusdiuinitarisefl; reflimonium: quia illius neceflè eft
hoc didtiym autoritatem habeat, quo auftöre prodeflit.
Beatus e rgo w,in quit^Simpti Bariona: quia taro & fanguis non
reueUuit titiffifiïjpiritüs patres meiqui in ctdiseft. Etgo fi Petto
non car© & fanguis reuelauerunt ilia & ifilpiraucrunt, ia
incelligis>quisinfpirauerittibi. Si ilium fpifitus Dei do-
cuitqui ChriftumDcumcfleconfefluseftivides quódtü
Ipiricu dieihpkis dódlus lis,qui negare potuifti?'
S e d !tamen didlum illudDomini j quo cqllaudauic
Petrum,qu£e didla' ajia confèquuntur ? Et ego, inquit, rifci
dico: quia nets Petrus, & fuper banc petram adificabo -tcclejiam
meant. Viac squod didlum Petri ecclelue.fides eft? ergo
extra ecclefiairilit nccefle e f i ,’quifidemecclelise non te-
net.Ef tibi#n({uitDoiiiin\is9daboclaues regni color um. Fides
hcBC casiummeruit: fides luec clauesregni cxleflis acce-
pftdniellige qua; te ni.aneant. Introire ciaüis hmiis;lanua-:
non poteiis,qui fidemclariisiftiusdenegafti. Etportofin-
qait,infers nonpraualeljutitaduerfumte. Porta:inferni,fides
eft hsrecicorüm,imóperfidia. Qiwn.türhenim a caloin- I
fyrnadiftant, tantum-ab^eo qui Ghriftum Deum corife t
ins fueritis quinegat:. Quo tigauem, inquit, ihierrisjigata
ertintin-cdx: c?qt-Munqucjoinerisfiiper tenar,!,ertint foluta &
jn.colts. - Perfecta Apoftoli fides'potellatem quodammo-
do diuihicatis accepic: vt quaeligaflèt vel foluilfec in ter-
ris,yel ligataeffeticin ca;leilibus,vel foluta. T u ergo qui
contrafidem Apoftoli venis, cftmligatum te iamin terns
videas, luperelt vt ligatum quoque in c ilis effe cognof-
cas.Sedlongum.eftirepcrfingula, qtiiprolixiflimam&
cqpiolrifimaindillertionem humero lui faejunt, etiam fia
breuiter ilrid:imquememorentur.
S i b vnum addere tamen adhuc'tibi Apoftoli tefti-
moniumyolo :y t intelligas his qu^ ante pailionem Do-
miiii adla font, eaetiani qucepolbpaüionem font lecuta
congrueie.Iliapfosfo cohuentum dilcipülomm foorum
I cla'uiis Dominus ian uis,cum veritatem .coq> orisfoi Apo-
j ftdlis declarare voluiffetipalpataXhoniasApoftolus car-
I ne illiuSjtradlato latere,exploratrsquevulneribus ,com-
pertapehitusmanifeftariicqrporis veritare,iquidprocla-
mauit? Dominmfincqmt^meus & Deus mens: Nuinquid dixit
hoc quodtu dicis ? homo & non Deus,Chriltus & non
diuinitasJ Corpus vtiqueDoinini fui terigit,.&: Deum ef-r
le relpondit. Numquid dileretioaëmaliquamhominis
&Deiintulit? aut carnemiilam theotbco.n, vt tu ais ,id
eftjfuftepcriceifi^deitaris ima;ginemriömihauit?vei more
impiecatis cu;e eum quem contigit ,■ riön ptó'pter lë , led
propter euiii quemïnle recepcrat,venerandiim elfe me-
morauicplediubcilitacem liane dilcretionis-tu«e Apoftó-
lusDei force non nocac: Sfelegantiam fodicij cui ac differentiam
non habebat? homo videlicet ritfocu^&iiiil?
peritus,Dialectics arcis nefcius, Philolbphic* difpuca- .
tionis-ignarus: cui foilicet Ihfticurio Dofoini fui ab undt'
fufficiebat: qui nihil omnin© foicbac nftt h,oc quoft"
Domino docente cögnonerat ? Etideoforrao fuus caele»-;
ftis dodlrina e ra t , tides lua magifterium diuiniim erat,
diliungere, vc tttfaci-s, a corpore luo Dominum non dW
diccrat: 8c diucllere a le iplb Deuin periicijs hefeiebat.
Sandlusjfinccpis, pius: innoGentiam, pefitiani, ftdem il-
67
læfam,fcientiam incorriipta'mhab'eri? : lënftim cam aft-u-
: fia fimpiicem, cumpcrfeiftajfimplicitatelapientiam totiiismaliexpertem,
totius eorruptionis ignarairi [totius
Bærericæperuerfitatis immunem : & qui foriham diuini
: niagifterij in fè exprimens, hoc tan trim quod didi.cerat
tenebat. Itaque ille,vt tu forfitan putas , ruliicus & imperials
breui te nuntrelponfione concrudit,paucis * fer-
monisfoi cbntcfet. Quid ergo Apoftolus ThomaPte-,
tigit,cum adpalpandumDeum accelfit,? Chrilluvtiqtie
abiquediibio.Quidauicm exclamailit ? Dominus,inquit,
ifieus^Deus meus. N,uncfi potes; & Ghriftum à Deo fepa-
fa,&h iata didlum hoc,fi vales. Da Dialedlicam dilpûta-
tionem,^ prùdeririam mundialem^ ftultam illam ver-
bolkt:a|liairatefàpicnitiam. Verte omnestetéin facies,&
contrahe. Quicquid liue animis fiuearte valeas,quidli-
pet dica?,qùidlibec facias:exifehincnufquam vales : nifi
hocquodApoftoIustetigiCoDeum eflè fat^aris. Et qui-
demfi quo rnpdo poftis,immutare forfan hilloriæ euan-
gelicæprædiçationemvcifs ,v r neftcorpus DQminiTho-
mas Apoftolus contigilfe, nee Chrillum Dpminiim.Deu
dixifte legeretur. Sed immutari quod ineuangelio Dei
foriptum ell , nequaquam poteft., Colitm enim <&• terra
tranfibunt, verba verb Dei non proteribunt. Ecce enim etiam
.nunc tibi file qui *nunc teliatus eft Thomas ApoftBlus J
clamat : Deus eft Iefus quem tetigi, Deus eft cuius lnem-
bfapalpaut: non ego incorporaliatenai,necintradlabilia
tradaui, non fpirifum manu con.cigï, vt de eo tantum
credat dixifle, Deus eft : jpiritut enim, iuxtà Dominirn.ei
didlum, car non <& ofja non habet. Ego corpus Domini
meiçetigi: ego carncm 8c oflapalpaui: ego digitos ’oicos !
in 1 oçum vulneritm mill : 8c de Chrifto Domino meb,
quem palpauera; proclamaui : Dominus meus,( f Deus meus.
Non enim noui inter Ghriftum 8c Deum facere diftan-
tiam,inforeEe fadrilegas opiniones inter Iefum 8c Deum
nolo,diuefiere aftiplo Dominum meum nefcio. Facelfe
'à me quifofos dfoerlk fentis, ,quifquis;diuerfa lpqiieris.
Ego aliud Ghriftum qùam Deuni elfe non nouiÆpc cum
coapollolis meis tenui, hocecclefijStfadidi[ hbcgentæ-
büsprædicàui, hocetiartribiàlàmp,CfoiftusD.eus eft,
Chriftüs Deus eft. Aliud mens fana noÄfentit: aliud fides
länanon loquitur ; dîüejli à le diùinitas nonppteft. Et
cù'm vtique quicqu id eft C hriftus, Deus fit , inueniri in
Deo alfod nonpotpft quam Deus.
QV i d ais tu nunc hæretice ? fofficiuntn^ hæc telîi-
moniafidei, eriamfommæinfidelita^; an aliquid adhuc
addendum eft ? 8c quid vel poftProphetas, vel poil Apo-
ftolos addi pûteft. Nifi forte vt ludæi quondam exooftu-
labant, fignuin tibi de cælp etiam tu dari pollules. Sefi'.
petenti hoc tibi ïlliid quod refponfum tune illi.cjéft,ne-
celfe eftrefponderi: Çe«e^riopratu&aduleerafignum qtu-
nv&fignumnondabïturei^niftfignum lono Projeta. Et yerë
fulficere tibi lignum hoc yel cùmlùdïeis crucifigentibus
poterat, vt Dominum noftfumDe.um etiam hafc re fola
dodtus crederës,qua etiam illi quiperlccuti fuerant, cré-
didërunt. Sed tamch quiacæleftis figni fecimùsmentio-
nemioftendam tibi de cælo lignum : 8c quidem taie, çui
ne dæmones vnquam cbntradixdrunt : d u m ipfa veritacis
neceflîtate cogente licet Iefuméorporeuni eflè cernèréc, I
Dêumtamen,quod erac,eflé clamabane. Quid èrgo ait
Euangelifta de Doràinolefo Chrifto? Baptizatusfinquit,
confefUmafceMitdeaqua'.Et utiapertifwteïcàli, & viditjpiri-
tum defçendenfemficutçplurnbam,;0 ^ i§ p $ ^ fU ^ rË 0 E 0M è :
yox de colisJicens: Hicefifihtis meus düeclusfinquo mibicpplacui.
Quj'dadhæcnunchæretiecaisfciidlum diipliccryàn perfona
diceiltis ? Necfote^rëtaripnepërtè.i^dige,t.intelii- j
gentia allqcutionis,nec çômendarione verborum digni- ;
tas àlloquëntis. Deuspater eft qui dixikëuidens eft quod
didlü eft; Nunquid aut tamimpudentem,auc tam iacrile-
gam yocéproferre ppteris, vtdicas de vh^enito Deifilio
necp^Q patriefièçfederidüîHir^ ergo,iftquiti/î/ii«we«#
dileâûsjnqüo mihi coriïjplacui. Sed. tentabis^^forfitan diçere,
vc eft demcriria,de verbo hoc,non.dè Giirifto didtû fuif-
fo.Dfomihi ergb, quis érat qui baptizabàtur î'Ÿerbum ia
Chriftüs?caro an lpiritusf Negare vtiq; non potesChri-
ftu fuiftè-HomoergoilleexhomineacDco natus,ipiritü
... F 4 . . lâhdïb7-
* fermonibus
fois.
■Màtt. 24.
(#-fortè le
gendurÂ
CAP. iff.^
De Pacris
de filij di -
uinitate
profère .'1
telliifle-
n i u n‘.)
Luc* il.
H
Ai atth. 3.