CÀP.I4-
Impiam
&bla-
Fplirma m
I hser^tico
à fen-'
p tentiam
redargue,
qui
in
I Chrifto
velutia
orgauo-fi-
ueftaruà
habit life
&Io>utu
eÄc dixe-
dit./ •
B ,
SineChri
fto nulla
. vcrafjdas
Mole's legem capièn$,aHoquehtem è nubibus Deuna, atq$
adiplàmadmôdumprçfèhtiam maieftatisacceffit.Et quo-
rroao rum nemo propiorfquam ille dé Deo cerneret, ad-
hue manifeftiorapofcebat,dicens: Oßende mihi,inquit,tei-
pfuniiVt nianifcfievideam fc,feil.quia hoc ille fieri precabatur
quod ijldem admodum verbis Apoftolus fadum efl^ di-
cebac, id eft, vtpalam Dominus manifeftareturin came,
palam appareret mundo » palam afliimeretur in gloria:
& omnia oculis tandem carnalibus landi cernerent, quae
fpiritalibus præuidçbant.
" A l i o Q v i k 'f i , vt haéreticüs a i t , Deus futurus in
Domino leih Chrifto erat ; velut in ftafua aut in örga-
no i ideft, vt habiraret tantum quafi in bomine , & lo -
qncretur qitafipcr hominem -, non vt iple eflèt qui ha-
bifaret, arqüe ex le& ex!fuö corpore löqiieretur Deus:.,
iamvtique fic&habitatet in fandis * & locutus fuerat e
fondis. In his qüoque ipfis , quos fiiprä d ix i, qui ad-
uentum ipfius precabâhtur , fié erat ac loquebatur. Et
qiiid neceflè erat Vt hoc omnes pofcetfcnt quod habebät:
IO A N N I S
C A S S IANI DE
I N C A R N A T IO N E
D o m i n i ,
L I S E S VI .
i.Tim. I.
Coloff.2.
laa/i.i. •
c
CAP.ij.
Sîn&oru
. de Mefliæ
S adu
vota quid
bant,aut
qualeil-
lu d fucrit
dçfideriû.
]fai* 64.^
iiabnc-i.
^falm.49.
Pfalfi. 75.
E g i v s in Euangelio, appofitis iu*
bente Domino quinque panibus, innu-
meram Dei plebem eile laturatam. Et
quomodo id tamen.fad.um fit, nec c-
narrare fermo , nec colligere arftimatio,
necconcipere fenfus poteft. Tanta 8c
t im incomprehenfibilis diuinas vis poli
h o t petebant quod iani acèeperant? Äut quid videre (teftatiseft:Vt cum habeamus in nobisfadi ipfius confcié-
beulis cuperent,quod corde retinebant,pr*fertim cu plus tiam, impoflibile tarnen nobis fitfadi feire rationem. Iaitt
fit eandem rem habere quempiam in träfe, quam videre primum enitrtquixeomprehenderequeat, quomodotam
ejftrafe?Autfifiehabitaruruseratin ChriftoDeus,ficut in exiguus panum numerus, non dicamadefiimac faturita-
faqjtis otnnibus:cur magis Ghriftum videre omnes fändi tem, led etiam ad diuifionem ipfam appofitionemq; fuf-
cuperentquam leiplos?^Etfieandem rem vifuriinDomi- fecerit: cumplura multo millia hominum fuerint quam
nölefu eraotquam in fe habebanrxur non plus multo ar- panes ipfi:plurap*rteconuiuia quam detot panibus fra-
bitrarer^ur eandem rem in fe habere,quam in altero vide- j gmentaeflepolfiint? Nataeftergo ex verbo Domini lerü
te^federras infelix furor, nonintelligens, vt Apoftolus j copia. Creuit in adu opus. E t cum paru m eflèt quod vif
CAP. r.
Ex mira-
culofatu-
ratar mul-
titudinis
equinq;
panibus
hordca-
ceis 8c
jduobus
pifeibus
diuiaæ
virtutis
mmenfi-
tatem o-
flendit.
loan, 6.
a it ,& qüæloqoaris,&dequibusaffirmes. Omnesenim
Prophet*, 8c omiies fandi portionem quandam diuini
IpirituS, prout eapere poteraùt, à Deo acceperunt . In
Chrifto autem ornnjs plenitttdo dtuinitatis habitauit atqùe
habitatcorporaliter. Et ideo longe de eius plenitudine om-
nès fiint, ex euius plenitudine aliquid accipiun.t : quorum
adimp'letio Chrifti munusi quia vacui vtiq; omnes erant,
ni'fî ipfe elîèt omnium plehitudb»
'Mö^p ergo landi omnes optabant, hoé precabàtitur,
hoc fie videre oculis defideràbant, ficut animo ac mente
Itpie'bant. Et ideo IlàiàsProphèta , Ffiw^w.inquitjdi/^
rumperesedos, &dtfcendms/ Sed & Habacucidem adnün-
ciaiis i^viod ille optans, Dùmadpropiant, inquit {,-anni, often-
deris: in aduentti temporum dmonïlrabens : Deus de theman:
fi ueitlu d, Deus ab Aitßro veniet. Dauid q u o que : Deus maitit
féfiè mentet. Et iterum '.Quifedesfuper Chérubin, appare. Ali j
àd'ücntumfciusqUemmundo praftitit, adnunciabant : â-
lij poftulabant. Nünnuüi Ipecie difpari, fed affe d u pari;
intelligentes vtique aliquaienus quantam rem precaren-
tqf, vt Deusin Deo habitans-, in forma Dei aefinu per ma
nens, lemetipfum exinaniret,formatùferâiacciperet,& ïè
vfqueadfufcipiendas omnes paiîionum acerbitates con-
tumeliasque fubmitteret, luoiret pdfcnam probeneficijs:
& quod in t<af erabiliffimum eft, & indigniflîmum, ab his
ipfis mortem exciperet, pro quibus ipfe morereturw Intel-
hgentes ergo hoc, aliquatenus làndiomnes, aliquatenus
inquam intelligentes j quia quantum fit nèmo ihteJligit:
Cûtlfônaomnes aduentum Dei voce , & quafi concentu
mütuopoftulabanr.Scientesvdquein hoclpem omnium
confiftere,în hoc falutem omnium contineri ; quia nullus
fôliiere vindos poffit, nifi immunis d vin culis : nullus exi-
mere peccafores> nifi peccato carens : nemo enim liberare tj
ali qua re quenquam poteft, nifi ea re ipfe liberfic qua à le
atiùsliberacur. Et ideo^cum in omnes mors perrrahfilïèr,
omnts vifaindigebantt vtin Adam fcilicet moriehtes, in
'Chriftoviüërent. Quia quamuis multi fandi, multi ele-
d ia c familiäres admodum Deo fucrunt ; nulli tarnen
potuerunt per fe penitus eflfe fidui, nifi
•fuillènt adûentu Domini ôf re- ;
•dempdone fàl- r
■ uatk .
debatur, fadum eft inæftimabile quod d^batur. Nullus
ergo hic conieduræ, nullus human* açftimationi autra-
tioni locus* Solum eft quod in tali refideliumacfipien-
tiüm mentibus feire liceat : vt quamlibet magna fint quæ a
Deofiuntatqueinseftimabilia, etiam fiea iplâ fenfu non
capiant, impoffibilia tamen Deo nhlla efle cognofcant.'
Sed dehis tarnen tam ineffàbilibusdiuinç virtutis a'dibus,
quod rediffimè ineffabilibuslàcri ortus miraculis coaptâ-
tur, quiaitareS pófcit, plenius poftea.
In t ér im quia quinque panum fècimus mentionem,
.non incongrue, vt reor, quinque eos libtis quos iam çuol-
uimus, comparamus:Sicutenim numero pares lunt, fie.
fpecienon diflïmiles . Nam cum illi hordeacei fucrint,
8c hi quantum ad ingenium noftrum pertinet, hordeacei
dici polïunt: quamuis teftimonijs facrislpcupletati,delpi'
Cabilibus inuolucris làlutiferas opescontegant. Edam in
hoc fcilicetab illis non dilcrepances : quiaficutilli cum eP
fentpaupereslpecie, fad i funt diuicès benedidione i ita
hi quoqjcum ingenioboftro vilesfin t, funt tamen fàçra
admixtione preciofi;& cum prçferant in le ex lcrmone no-
ftro hordei vilitatem, habenc tamen intrinlècus ex Domi-
nicis teftimonijs panis viuiiàporem. Supereft vc àd exem-
plum illorum, per diuini muneris gratiara, innumerjsex
iëminibus falu tiferos cibos præbeant ». Et ficut ilü corpo-
ralem dederuntedentibus fordtiidinem, itaij Ipiritalem
legen ti b us tribuant falubritatem. Pote ns eft autem Do-
minus, cuius etiam hocdqnumeft ficutillud fu it, vtqui
per cibum ilium fecit non deficere in via (aturos, per hiinc
quoq; faciat non deuiare (àturatos. Sed ramen quia illic,
v bi paruo quide m elu,lêd magno munere mn umera plebs
Dei pafta eft, additi quinqj illispanibus duo pifees legu'n-
tur : par eft vt nos quoque qui offerriper nos onjmibns lë-
quentibus Deum populis fpiriralis prandij copia cu pim us,
quinq; illis lib. quafi quinq; panibus^, duos adbuc libellos
quafi duospifcesadijciamus.^T e oràntes Dominent« oble-
crantes: vt videns nifum çfficij, acvotinoftii,despio co-
natui opus efficax.Et cumnospro obfequio âffeduq; no-
ftro numerum ilium panum aepifeium , libellorum nu-
merqexæquarc cupiamus, tu virtutembenedidionis illi*
in h *c transferas : & qui fctipdunculam noftram numero
euangelico numeraris.numecum quoqjipfumeuangcïico
fruduexpleas, tribuas% h *c ad làndum & falubrem ci-
bum cundisEcclefi* tu* populis, omni xtati, & omni
fexui. Et fi quifbrtè iam lethitêi o illo virofi atiguis Ibiritu
afflaci lunt, cortuptoque animarum ac mentium ftatu, pc-
ftiferos venislanguentibus morbo^trahunt : des cundis
fani fenlus vigotem,desplenam fidei fanitatem, vt tribués
G -
CAP.i.
Myfteriu
huius fequincjué
panum &
aubrùtn
pifeium
Autor fuo
operrac-
coramo-
dat.
Hordea-
cei panes
quid’ll-
gnificent.
Autoris;
oraiio.
CAP- 3- I
iTélfitn'ô-
; nio 'AriM-
locbcjæ -
a'du^fà-*-
jlriuineon*
uincir. *
Fides Antiocheni
fymboli-
IfioArUr.
f pr'rmitr
Symholi
ecymolo
Cùffidéi
Chriftia-
næ comic
ri dm m
fymbôlû ( dicacùr.. Ronfpi
M
Symbolü
jfideidiuii
n.im& ;
Illumina
habere
1 D
per fcriptahæc noftri operis -, tui müneris falutarem omnibus
cücam’iâd ihftat penitüsfandificatiinEuangeliôa te 1
cibii ficut per efuni ilium cörróborafti èfuriëntes j ita pèr ,
b une lànari iubeas tabefeentes.
I g t ïÿ r quiârtegantiDeiimhæretico abundeiàmi vt
reorj cundis fupetioribùslcriptis diüinorum teftimoniö-
ru'm authoritate refpoiidiroiis : mine ad fidém AntiOcheni
fÿmboli virtutemqyë veiîiamus. In quo cum iple bapti-
zatus fit ac renatus, fuis eum profelîionibus argui -, fuis ( vt
ita di'cam)’armis Conteri oportet : hicenim ordoeft, vt ffi4-
perarus iam teftimohijs la'cns,etiamleipfo (ytitadic,âm)
telle fuperetur i Nequéenihi âlijsiam tébuscontraeitm
agi neCelîe erit, cum pàlam lè & euidenter ipféconuicerm
Textustrgoaclides Antiocheni lymbôii h*c eft : Credo
iri vnum & fol um verüm Deüm »pattem omnipotentem,
cre'atötéro omnium vifibiliü& inüifibiliüm creaturàrum;
Et in Dominum noftrüm Ielhtti Chrrftum.filium eiusvni»
genitum, &primogenitum totius creaturæ, exeo natura
ante omnia lè cula,&hpn fa d um, Deum verum eîc Deo
v é lo ,homoóufion patri, perquem& lècülacoriipagina-
ta fuht, & o m nia f a d a . Qüi propter nos vertil» Et natus
eft ex MRriâ virgine : & cruçifixus fub Porttio Pilato > & lè-
pultus : & tertia die refurrexit lecundum feripturas : 8c irt'
cælos a{cendir:& iterum venietiudicareviuos & morruos.
Et rcliqua.în fymbolo, quod Ecclefiarüm omnium fidem
loquitur, feite bptö-qüid lèqùi malis : hominum autoritâ-
tem, an Del? Quamuis ego tecum non cenlbric aut feüerè
agam.vc tibteligendç tantüm alceriusrei copiam tribüam,
vtVnum f:perimens,àlteiümnegem : vtrümquéenimdo»
vttümquc concedo. Et quid coiicedoi dicaln, ad vtrum-
que te etiam fi nolis trabo : vtrumque enim in (yrribolo elle
fi vjs, Oportet fapias voluntatius : fi non vis, necellë eft
compellaris inuitus. Sytnbolum quippei vtfeis, ex colla-
tione nomen accèpit. Quod enim G ræce^^^«" dicitur,
Latine collatio nominatur. Collado àutem ideo, quia
ïn vniim collata ab Apöftolis Domini, totius Cacholicîé
legis fide j quicquid per vniuerfum diuinorum vbluminü
corpusinmienla funditur copia totumin fyinboli colligi-î
tur breuitate perfeda, lecundum illüd Apoftoli, Verbum>
inquit, confummam& breuians in aquitate : quia verbum breui*
atumfaciet Dominas fuper ierram . Hoc eft ergo breuiatuttt
veibum quod feçit Dofrtiriüs,fidem Cd liter d uplicis te fta-
mfenti lui in pauca côlligens,& fenlutn omnium feriptura-
rum in breuia concludens, lu a de fuis condens, & vim to-
Tius legis compendiofiffima breuitate perficicns. Confu-
lens fcilicet in hoc,vt pijffirïius pater,vel liegligentiæ quo-
rörtdahifiliorum fiiotum, vel imperiti*v^nonlaboraret
vtique,quàmuis fiinplex&imperita mens capëre, quo5
pq(lit facile.etiam inemoria contineri. .
V ides ergo in fymboloauthbritàtcm Deiefie : Ver-
biirh ^nim breuiatumfaciet Dominus fupertetfam.. Sed homi»
nurri fortafle qiiæris : he id quîdenl dëeft , per homines e-
rtim id Deus fecit. Sku t enim f iminenlam illani fcriptu-
rarum faCrarum copiam perPatriarchas & Prbphetas ma-
xime fuos condidit : italymbolum per Apoftolos fuos là*
ce'rdptefque conf titui rEt quicquid illic per fuos larga,
acredundanti copiadilataiut , idem hie,per fuos plenif-
.fima'-breuitate cbnelufir.' Nihil ergo in fymbolo deell,
quod ex fcriptis Dei, pél ApbftolqS'Déi condirum,totum
in Ce , quantum ad authoritarem pertinet, habet qrtic-
quid vel hominum eft , vel D e i. Quamuis etiam quod
per homines fadum eft, Dei exiftimandum fit: quia non
tamillorum pér quos fadum eft, quàm illjus credendiim
eft elfe qui fecit. Credo ergo.inquit fymbolum, in v-
num verum, folum Deum, pattem omnipotentem, crea-
toreni omnium vifibillum&irtuifibilium creacurarum :&
in Dominitm noftrum Iefiim Chriftum filium eius vnige-
nitmn, & ptimogenitum totius creaturæ,exèo nàtum ante
omnia lé cula yöc non fad um, Deum verum,ex Deo ve-
ro jidmooufion pàtri, per quem & fecula compàginaca
funri & bm n ia lada . Qui propter nos venit, & nàrus eft
ex Maria virgine, & crucifixüs fub Pontio Pilatb,& lepul-
tusi Ét terfîa dierefqjtexï't lècundüm fccipruras,&in cælos
afcendit . Ét iterum vèniet;iftdicareyiuos & mortuos. Et
reliqua. | ■ • . . ! .
Biblioth. Vet. Patr. Tom. 5. Pars 2
S i Arian* äüt SabcHiarta: hxrefeos adfercor efles 5 '&
hon tub ipfo lyriibolö tecum yterCr ,. conuincerfeliv,te ta-
inen teftimoniqrum läcrortjffi authoritate,conüincerem
lCgis ipfius voce, conuincerem denique probata per vni-
tierlum munduto lymboli veritate; d leerem te,etiamfi ex-
pers intelligehti* ac fenfus ciles , oportere tarnen fequi
lalreni cÖnlenfiim generis humani: nec pluris faeere de-;
berepaucorum improborüm peruerfiratem quam. E y fe -
fiarum omniuni fidem; qu«ß vrique ä Chfifto fundata, ab
Appftolis cradita, non aliud exiftimanda eilet i quamvvox
atque authöritaS Dei, qux haberjltin le vrique^ & vocem,
8c lenliim Dei. Et quid tandeirt fi ficäpud te agerem, quid
diceres?qüidrelpbnd.ereS?nbtine oblecro illud?Non ita te
imbutufti, honita inftitutum eÖe:aliud tibiaparentibüSj
aliud tibi amagiftrisatque authoriblis tuistradittim.Non
höc te in conuehticulo illo patettii dogmatis, iiec in Ec-
elefiäveftr*profelfionisaudifie : aliud poftremo textum
ipfum atque letrnoneni traditi tibi atque iiifinüati fymbo-
licontinere» Iii eo te baptizatum,ihebterettaeumefte:
Hoc tenerequöd accepilfcs,'& ineo te .viuere d lc e rö s in
qüotegeneratumeftedidicilIes;Nonne<iu*fodicensh?c,;
fortiffimo te etiam contra veritatem feuto vri arbitrareris?
Er verein hegptio quamuisimpröbo, nonimportunäde-
fenfio, &qu*rtonabfiirde caulairt erroris diceretj fi %erti-
iiaeiam non lociaret errori: Narti cum hoc tenereS quoda
parüoaccepilleSj plushaberet in te fcmendatio quod de
j prxfenti errore corrigeret, quam leuferitas quo.ldeprsete-
| ritovindicärer. Nuncaütemcum in Catholica vrbe na-
[• tus, Catholica fidfe infticutus, Cacholico baptifmate rege-
j neratus fis: nunquid agere tecum quafi cum Ariäno aut
Sabelliarto pouum? Quod vtinam fuifles: minus dolerem
| in malis edittlhi, quarrt de bonislapÄimiirtihus fidem noii
habiram, quam amiflam: minus veterem h*reticum j qua
nouum apoftatam: minus enim intülilles cund * Ecclefiäj
vel labis vel pdftilenti*: minus denique dies Vel acerbus:
ad dolorem, vel grauis adexemplum: fi popularis pötius
centare quam lacerdosEcclefiam pöfles. Ergo, vt lupra dixi,
fi Sabellian*, aut Adah* j vel cüiuslibet hsrefeos di-
fcipiilus atque alfertor efles; tuen vtique te parenttim .ex-
emplo velis, magiftrorum inftitutioi*e,plebis focietatej
fymboli fide;Non iniquum äutem h*reticC,non ihiquum
aut graue aliquid poftulo. Hocfac in Catholica fide edi-
rüs,quod fiieras prp peruerfitate fadiirus.T ene baren tiim
inftitutionem:^tene Ecclefi* fidem: rene lymboli veritä-
I tem: tene baptifmatis falutem» Quod genu?in te prodi-
gi), quod genusmonftri esjPro ten s ion facis, quod ali)
etiam prp errore fecerunt. Sedprogreffi lätis in altum fu-
mus:& pro Cognatx vrbis affedu lequentes doloris infpe*
tum quafi ventum feruentemj dum cupidi curfusfumus,
tehorem admodu m re d i itineris exceflimus» *
S ym bolVm ergohsretice, cuiusfuperiuslextutrt cii-
ximus, licetomnium Ecclefiarum fit ( qui?vna omnium
fides) peculiariter tarnen Antiöchen* vrbis atque Ecclefi*
eftj id eft, iiliuS in qua tu feditus,in quä ipftiturus,in qua
renatus es» Huius itaque perduxit fymBoli fides ad vit*
fontem , ad falutis regenerationem ,ad Eucharifti* gra-
tiäm ,adDornihi commuttiohem . Etquid plura ? Omnium
grauis & luduola conqueftiÖ, ad mitiifterij etiam
officium, ad presbyterij culmen,äd facerdotij dignitatem;
Facile hocyinfelix furor äu£ leue efte arbitraris? Nbn vides
quid egeris ? in qüodte barathrum pr*cipitaris? Perdens
lymboli fidem,tptutrt quod fuerat, perdidifti.’ lacratrten-
taenim facerdotij ac falutis tü* fyniboli veritate confta-
bant. Negate te tantummbdo illud putas ? te te inquam
ipfum negafti. Sed negare te forfitän non putas. Videa-
mus lymboli textum: vt flea dicis qu*prius,non arguaris;
fin autem multo alia de contraria Jnon expedes iam vt ä
me confuteris,cutn te tu iple damnaueris.Sfeniin 8c aliud
nunc afleris quam in Iymbolo eft, & aliud quam priuS iple
dixifti; quid reliquum eft,nifi vc nulli prxterquam tihi imputes
animaduerflonem tuam , cum eapdem efle videas
lententiam in re omnium,quam tuatrt? Credo,in quit lymbolum,
in'vpurrt D eum, patrem omnipotentem, creato-
rem omnium vifibiflum & inuifibilium creaturatum. Et
in D ominum iefiiih Chriftum filium eius vnigenitumto-
• G 5 tius
Ë
CAP. f. !
U&i ffi-
misargii-
merit'Sa
gitcomrà
aduerfa-
luin fuu>
&àmâ-
iörib.us
äcceptam
religiouë
ordiejs
tenendä
efle oftc-
dit.
Coir.n-
Chri-
ftianoru
de réli-
gionec6-
lenfus
ttiDximü
eft & in- ,
dubitatu -
•er* reli-
giönis at-
gumentu
F *
CAP. 6 .
RaiTus ad
Antio-
Jehenifytn
Iboli-p
Ifcfltönem
illu pro-
uocat.
Vnaorn-
nium Ecclefiarum
eft fides.
Hxreti-
Cos fiio
ipforum
iudicio
condem-
nari.H