JÓO
Ecclefi*
ftatu fub
C on ft an-
tint> ma-
gisflorcrc
:piiTc»
B
Aqu ila fl
Argon au
Emo
vibs»
Eridan*
m .
partes diuifos vidit,& qui religioriem prodebant, inviia,
quiautem diuinas res prxfentiBusboirisantef£rebant,in
alteram fcgrcgacosidecreujt fecum»his qui ie fideles erga
DeumOpt.Max.dgciaxa^eiitjinamieorurn, atqueadca,
confiliariorum numerahaberc: reliquqs, autem taquanr,
ignauos &j.yeteratores auerktus eft, & a fua piorfus con- \
fuetudine exciufitrratus, eösnüqüam ergd Imperatorem
bene,»jolos fore^qm tan^promptpi& parato ani mo Deum.
prodidèr^nt. Quapio^rcm hinc capere coie&utam licet *
Ineque Gallïssneque Brit.annis;?'qui lpngè vltr^ fifies Ita*
liaehabitant, neque alijs,quLcirdter:montps Pyrenseos ad
O ccanum occaden^alerp vfqucin cofiimj, contra legësvi-
fum elTeyChriftj^am religipn.emiduni adnuc vita fupper
ditabat Goaftanup, profi seiji. £ i terunj, fimufv t Con**
ftaritinus ma"
gis florerl ccepit. Nam Maxennp Herculij filipinterfe-
(äos de ilia parte imperij ad Conftanrinumdelata,. Ghri-
ftianamreligioné hberècoluere'Qmnes,quivelciicaTy-
berimflixuium, vcfcircaEridanuip, quern indigenasPa-
dum nuacupant,vel grea Aqqftam deniqu.e habitabant:
inquem Argonauemvi pèrtraéfcam, inmare Tyrrhenum
incoiumern deiatam eflèfertjir. Nam Argonautas ^ quo
Aeetcm declinarent, nó cundé in reditu curium-tenuifie:
fedtrahfmiflbmariScythico,perflumina^ qua: pe rillp
partes perlabunturiin fimesltdprpui peruenifTeiatque $m
be hybernantes,vrbem quam Empneiqvocant, condidifle,
VideNice-
fh tr x .3. 1.
8.C.44./-7
Socr.l. ix .
.Bar.m.
;2 $ .» 49*
Conftan-
tinideLi-
cinio Victoria.
Vide C a
fpinianu
-jLiciöy'ii
I jChrittia-
nos rabies
Vide Lilia
Gyruldum
dt Di’it
Gentium.
Apólljai$’
Dindy-
mxi ora-
culum da
tam Licit
merfiorisproditumcft.Sequentiautemaeftateoperaindigena^
um adiutos, Argo nauem eirciterquadringe-
tis ftadiis per terrain machina quadam ttaxiffe, deduxif-
feqvte in Aquilam fluuium,quiin Eridianum influit, Eri-
danu§ verb tandeniin mare fuperum delabitur.
De imurijs inter Conftantinutn & Liciniumfiroriseiusmaritum;
Clmjhanomn caufafufceptis: &;.quod Lictnmprorfusa
s Conßannnofitperatus,paulbpoßTbeJfalonica
l interfectuserat.
C A P . V I I .
POftpr$lium circa Cibales com milium, Dardanij,Ma
cedones,& quotquot circiter lftrum accolunt,Hellas
&poftea,yitàm. priüa.tam 'EheÖafonicx ad tempus de^ ‘t'. ;
gensjibi è medio fublatuscil: : vir ianeinitio quidem
Derii tum obres bellicas, tum ob alias quoque ,*dumma cjucmors,;
!aude celebratus ,• & ruiptijsforori^pöóftantini m.agno^
pere cohorieftatus3adexcremumtamen hunevitç exitum
confecutus eft. ^ p . -
Emmerattopmlarorum Gonjtantimfactnorum,tum inlibertateCbnJhanörmajferendaitum
quoque,& tota Illy ria,ditioni Conftantini fubiugata eft.
. Licinius autem ea in p ugna in fugam v erlus, etfi antëare:
i legionSm Chriftianam tutatus fuiftet, tunctamen muta-
tafententia,tum complures ex lacerdotum numero, qui
in$iusdirionevixerunt, turn non pauco.s exlaicis, Scmay
ximè eosaquirem exercebaÄt militjarem, grauitër aflli-
ftauit. Nam propter immicitias »quas eumGonftantino
geffit,graue contraGbriftianos odium exercere ccepit:ra-.
tus ianè,lc Gonftantinum magna aifcóturum" moleftiajfi
Ghriftiänamreligionem acerbè exagitaret : fimülque
perfuafum hab uit, ecclefias pro Cönftantinó (olopreces
hindere, proqueviribuscontenderp , y ta b eöynogu-
bernarentur. Porrö autem ,cum praelio rurius eilet dum
Gonftantino decertaturus, vidtimis & v aticihadonib us
f vt fierifolet) v(Us eft,quo belli expe&ati adminiftratfo-
ni melius proipiceret. Atque q^orundam , fuafu , qui
eumVi&oremforepdllicerentur,indudtus, ad Gentilita-
tem fe trariftulit. Quare Gentiles ctiam ipfi mepiorant,
eum reuera tum fecifle periculum oraculi Apollinis
Dindymaei, quodMiletiedi folet. Cuide belli euentu
fafeitanti, reipondifte daemonium his duobus Homeric
verfibus:
Chriftianzrcligi;
idnisincre
mentum
Lidnius
denuoà
Confia n
Teluuenes(grandauepdtet) vexareferocei m
Cer tum eß,te infirmum manetarumnofafeneäus.
Quarctametfireligio Chriftiana diuinaprouidentia
exmultisalijsrebüsvideturmihitum ftabilitaefl'fe, tum
tantamfeciiTe progreflionem : camen ex illis , quae tum
- geftx erant,multö maxime creuifle cenfeö. NamcumLi-
cinius km conftitucrec 3 omnesin fua ditione Ecelefias.
grauiterperfequi! : ^bellum illüdfufeipitur in Bithylhä,'
quodipie & Gonftantinus poftremb interie gfefterunt.
In quo Gonftantinus diuinaoperäntopere adiutüs eft,yt
hoftes terra maricpie fuperarct. Licini us igiturpedeftri-
bus copijs & riaüalibus amiffis,; feNicömediam resJptE
in tem^orum fabrication
ne,&rebuS’alijs reipublici ■ - ~
I . :vtiübus.'
C À P . t V I I I .
COnftantinusautem, cumiamfolns vniuerföimpè;
Vide Ni. ■
\ifph.t
19-4 0 -^i.li
,4
tittylib.%,
y f c y -
îVttà Con: ;
‘0ant.li. j,[
^24-47-1
\Soer. I
1 l vidi
i‘ Etejeb.lil. !
m t
„ Couftan-tf
tinus fol’ !
^rapciio’ I
^potitus, |<
rcjjgioni r
Chtillia J.
rioR o ra a n o p o titu sc lT e t, fu b d iu s fù isy e riu sQ ii-
ent'em habitantihus cdidVo-publico mandauk , > v tirë li-
gionemsGhriftianam colerent?,' Sc. d iu in um n um e n ftu -
d ip fpvene ra rentur . ; illu d q u e Iplum n umen diuinum
c e n tr e n t > ' q u o d reu era fiy, qu o d q u e om ni tempore la-
tis infevirium&: potentiæ hab eat. Nam q u i in eö diligente
r GÓlenftoftudiumluümponerent-p Kis omnjaibo-
naa ffiuènte f fuppetërefolere^: di-quascunqiieycum. fpe
b ona molirentur,ex fententiafuccedcre. At qui in Deo
O p t. Max. adörando d elinquerent-, res omnes p u b liée
& p n u a tim , in<bcÜo & paceinfcliciter cuënire.^ P o r-
rö a u tem , n o n cpioinfolcnter g lo riaretu r, ,fed qup De<^
gfatiasagërer, fedie ejiea ftirmauk, D e iim , ,cumipftim
id o h eum fuæ yo lo n taïis -adtniniftïum» êÇeiudiçaîeE,i
mari Britannica ad regiones vique in Oriente litas dedu-
xifle,quo‘tum C hdftianaaugere tur r e li^ o ; tu in | q u i d i- :
uini cul tus gratia vel fidem coUftanteEin rormcntis con-
feffi fu iffen ty vel marty-ria to leran te r perpeili,ill uftrio-
ribus honoris infignibus örna rentur. C um hæc edi.dto
éxpofuiflèti aliaqueinftnim , quibusrpütaretfubie^to&-
ftm siâ^ e ram re lig io n em ik ip e lli : om n k d e c re ta aÖar-
q u é'të ïtip o rib u l ty ran n o rum , q ü i Ëccleftam|>erfecuti
[iuifiènt,abrogare ooepit i/ lib értatemq u e lege cqncede-
f rë ijs , q ü ip ro p te rG h n fti iiominis eönfeffiónemvelad
! inlulas $ v c la d a lia io c a co n tra v o lu n ta tem in colenda ,
^vel adeftôdienda:mçtalla j vel ad. opera p kb h ca obeutV'
'da,veladinferuiendülngy;hæceis->,tëxwjnifvë,veladm^
I niftrandum curies 'yfciim.antea confttiarij fuiflent / cpn- I demnati effent': itemque igïïominia affedios, ignomi-
Iniaiïbcrare^quiautemexercitueiedtieffent-, optionem
fëcere, vel ptiftinunlgraduinobtinendi , velcumliber-
tate honorifica libero otiqV^errruendi. Poftea- verb,
! quàmbmnésadrprioreiWiuamfiberfatemi !jr 8$ad confue-
tos honores reüöcaflet.fortunas étiamquibus exutifue,-
l'rnutjels reddidit. Qupdfiqûi mortfe condemnatiçbonis
Solia ti efTeiit, eo rum haereditates ad geilere pr öximos
;ferre : fin nemo ex Pögnatis iu p e re fle t,, Ec c le liam cu -
viufque lo e i própriamdianedem fie r i ? & fëu priugruS qui f-
'pidm/eu magilhatus vllam partem p c flideïet, reftituefeiüflir.
'At^üe ilïisi qui vëleahónacoërnift'en,: ab aerario,
velgrâtis'accepifleritj-iè, quoad fieri p olfet,honefta
ratione & modo prouifurum pollicitus pft. Iftaqüidcm,
, v f primùm abImperatore (vtidemonftrafùm'eft) dcetfe
tatuerejîegeqiietonfumata 1 kbfque mora lijnt adex|-
tum dedorurii cônlentafieumque perftudba. Naimphri-
ftiani, onïnës ferè Rqrfianiimpërij niagiftratus gercre
coepemhtiintefdixerii'nrque pmnibus , nedecirterq v ^
fimulachris immolare-, vel diüiiia.riqnibüs ' 'ftefandilr
v é mvfterijs ytijvel ftatruas crigere, vèl'fefta getilitkcçlc^,
i>rske^^«derefituif®ultdpTètéte^veterd eiiiitatum
inftitutafuere mut ata. Polir emo ,lieut apudÆgyptios
* tubitusiHe,quo inundàtioNilino^rilblet, nô a'mplius,
v t mops èrat,adfanAGehtilium^{cdex iljo teniporç ad
‘ Chriftïanörum ecclèfias dêflatüseft: ftç apüd Romanos
•/tùric ^rifhfù.m l^edtacnfftm gladiatórutn veckjam eft: Sc a-
pudPhoenicesdeincepsincerdidtum his, qui Libanum
& Hel iofiölitn in cblebant,
ftuprari permitterent ,quam cu. viris,quibus dabantuuin
matnmonium,cócumberent. Nam illis in more politnm
promo i
||r|Ê'd!çt(
tus iutü-
bit.
abiogata.
jCfinltiai
Vrfiab ai--
lijs icuo-
■Coftanti.
•ni ittCEiij
.IVianos I
,'munificc*
H
fide vili
fConßfi
[lib.+tir
jChriltifpiimigir
«:
Pa.uii'ii'
Glddiaw
XU fpeda
,'cula>&
virg in
tfÖll“ ?'-
Siofublj
' A erat, vtpbftprimum iliumnefarium concubitum admif- |
fum, cum maritis,quibus legitimo iungebantur connu-
1 b io , vnainvnisaedibus vitam degerentQuodauten) ad
facia templaattinet, quxfatis haberentlaxitatis, refipe-
ftauiatio. bantur; aliaaltius erigebancur, latioraque non fine fplcn-
dorisacceflione fiebant. Nouaetidih,vbihullaantefuif-
fenc, ab ipfis fundamentis excruebantur. Peciiniam autem
adhancremexaerario regio fuppeditauit Impcrator:fcri-
pfuque turn ad Epifcopos, turn ad prsfidcs cuiplque pro-
uinciae; ad illos quidem* vc quai vellent, inlperarent: ad
hos autem, vt morem gererent Epifcopis j eoriimque im-
perata ftudiosefacerent. Itaque vna cum profpero imperii
ftatu, magnopere creuit religio * Porrb Imperatbr poll
bellumcum Licinio geftura, tam .fecundo Fortune flatu
in praelijs contraalienas exterafque gehtes faciendis vfus
eft, vt turn Sauromitas,turn Gotthos lubiugaret; & ad extremum
, quo eis aliduid deferre beneficij videretur, fee-
dera cum illispercumt.Ifta quidem gens id temporis trans
lftrum fluuium habitauit.*qu<j cum eflec turn propter mul-
dtudinem, turn propter corporum magnitivlinew1 belfi-
cofiflima, & in re miheari alliauecxercitata, alios quidem
Barbaras deuicit:Romanos autem habuit fo!os,qui iplam
bcllo aequarent, ftrenueque refifterenc. Diciturprxtefea,
Gbnftantino in hoc bcllo vel maxime per fignaac iomnia
declaratum, quam ledulo Deus fua prouidentia ipfi pro-
Conftan
tini iobel
lis contra.
Barbaras
fuceeflus*
Vide v it d
Confiant.
lï\.è.'L&
m H Jteme.iQ.
•Item Eu-
ßb-LiOf-a
\e-i-. m
Veâigat
Ecclcujs
lilfttibu-
10Q1S;-,.
tudium.
C
Ipexilïèc. Quarc cum in pmnibus bellis fuo temporegeftis
viôfcoriam eïTcc confecutus, velurgrat^m Chrifto redditu-
rus, veram religionem cum fiimmo ftudio excolëre,fubic-
ctosque ad eam folara fan d e obferüandam, & falutarem
duccndam, hortari ccepit. Quin etiam ex terra,quæin fin-
guhsciu^lubusvecbgalis erat,ccrtu m Vedigal,quod aera-
riopehfitari fpïet » açcepit, & Eçclefijsac Clcro diftribuit:
quam quidem largitipnem in omne tempusratam eftè lege
fanciuit. Pprro; quo militesiuxtafeçumad Deum co-
lendumafluefacereç, arma eorum effigie Crucis fignanda
curaüit. In pàlatio item extruxit Eccleiiam : & tabetnacu-
lùm Ecclefiæ figuram exprimens, cum Contra hoftes pracht
» cpntenderet, fecum eircumfèrrc çonlueuir * ad eum fine
in, y tin.eque fibi in Iblicudine vitam agenti,neque exer-
ckui deeflet aedès làcta, in qua quidem deberent Deü lau-
dibusefferre, precibusiblicitare, St facra myfteria perci-
perc. N am iacerdoces & diaconi, qui fecundum Ecçlefiac
inftitutumifta munera obirent, tabernaculum affidue fe-
cuti f in i t . Ex eo tempore militares. Romanorum ordines,
qui iam vocantur Numeri,fingu ft fibi ,tabernaculum fepa-
ratumconftruxerunt, habucrunt^ne fecum faccrdotes,^:
diaconos ad rem diuinam faciendam•{• defignatos.Legem
etiam tulit, vttum die Dominico ( quernHebraeiappellati
primutn dkmhebdomadæ velSabbatlii,Græci aucem So-
I lis npimne nnneupant ) turn die Veneris omnésàiudicijs
'dandis,& alijsobeundisnegotÿs vacarent, precibusq;&
Im,cod.de, obteftacipfiibus Deum colerent. Diem autem Dominicö
\ferijs. j veneratus e ft, vtpote in quo Chriftus refurrexerit à mot- j
I tuis : diem verp Veneris, vtpote in quo cruci fuffixus fuè-
Confiant*| dt.Nam iandae Cruci plurimum tribuit honoris,tum pro-
,D ptcrfiubfidia in bello contra hoftes gerendo exeius virtu-
Di-cifolisT re fibi allata, tum propter diuinam iibi de ea oblatam vi-
&Vcncris fionëm. Poftremo fupplicium crucis à Romanis blim ma-
o.bfctüa- leficisdeaetum,icge fuftuïit: quin etiam fuam imaginem,
i n f t r î îeujnnumisexprellam, feudepidam in tabulis,iuflir fem-
lanno 324-j perhoç quoqi diuino figno inferibi confignarique* cuius
].CruciA j reietiamadhuc ceftimoniofunt, imagineseiushaengura
cultus, defçcipcæ. Et quànquani in omnibus rebus, quas molie-
w j bacur, diuinum culcum impenfe curabat.in legibus tarnen
leoc fub- ' çondendïs vel maxime. Qua caufa indu dus, intemperan-
latum, I tes & libidinolosconcubitus an tea minime veritoS, coer-
Libii^ncs ciiit : quemadniodum exlegibu? de illis latis,fi cui fit curæ
coeteft*. iitudcognofcerc,Facilepotçftintelligi.Mihienim inpræ-
! fen tia ad illud accurate perfequendum non Fatis opportn-
fnuin tempus videturFpppetere^At leges cum ad honorem
j religipnis Chriftianæ, turn ad eius cpnfirma,tipnem ab eo,
prascereas quasiam.co.mmemprauim,us,promulgatasper-
ccnfereneceflèhabeo-.quippecum videantureum hifto-
ria Ecclefiafticain primis cohærere. Hinc igitur exordium
I cap um,
Numeri
R.om..mjL
j jordiaeç.
\ \"\Vide in
‘ \viia Çon
i fiant, l.^:
jc.18.12.57.
\Vidtl.om:
Quoi legtm iujit &riißatttin&9yüdjp0feßi/ v&giniiÂteB, iuston-
dendtttßamentum conceßtt : clernis vero, contti-
butionumiminunitâ-
. w » > 0
C À P V T ÏX.
V ÉtuscrataptidRomanoslex, quæ vètuit coelibeà, fi
annum aetatisvigefimum qliirttum præterijflènt, paribus
cum his, qui miprias coiitraxiflcnr i priuilëgijs Frui:
Vide Ni-
ciph. lotit
proximo i.
nUtgatü.
Conftântini)
iuffitque præcer alia multà -, etiam vt nihil commôdi, eti-
amfigenereyproximieffent, exteftamëntö fuorum cape-
rent. Quin etiam eós, qüi nulloxhabebahtliberosi dimi-
diataparcebonoruni, qüæerantreliqüa, m uldauiti Hæc
lexàveteribusRomahisfancitâfiiit eo cohfilm , Vc hon
vrbem RomaitiFolurn, verum etiarii cactëram faam ditïo5
nemhominüm multitudinecömplerèhtjquandoquidehi
haud lohgo tempörë ahtè legem latath, quam plutimos
bellis inteftinis ac ciuilibus amifetanc i Quarc imperator,
tutii viderèt eos, qui&virginitatémexcoleré,&fine libe-
ris eflè pfcopter Dei amorem in ahimum ihduxiflènt i h%c
dè cauia in detcriötêefle conditiohe : ftulhim plane ccn-
fiiit j Vc hominesfiiümgenusfiiaiplbrümfólicifcudihêac
ftudio âugere conarcntur 1 præfertirh cum nàturà Temper
fecundum diuinam moderationem humano generi turn
interitum afferat, turn incrementum ; Itaque lejem ple-
bi promulgauit, qu * iube bat, Vt tutti coeli bes, tum liberis
carences 4pari iure ettni cætetis omnibus ftuerentur:imo
vero etiam decrèuit j vt qui caftiniortiae & virginitati fd
confecraflent, priuilegiö qijodam præ cièteris dbttàreti-
tur : deditque tum mafeulis, tumfoeminis poteff atèm, èh
iam fiadhuc impubères effent,teftamènta,Contra confiie-
tudinem communiter in republica Romana qbferuatàm,
faciendi. Nam illam rediffimam omnium reuera vplun-
tatem cenfuit, diuinumnumen Temper Colere, & pium
yitàe genus exercere. Siquidem ob hanc ëaufàm veterës
quoque Romanilege lanciuerutit,vt virgine^Veftâîes et-
iara ad fexcum ietaris annum tefta.metttum componerent.
Illud porro eft plane maximum reuerentiæ Imperatoris
crgateligiottem argumentum, quod Clcricösvbiqueper
legem ob eâm rem conditam immunitatç donari voluit
! quod^ue illis, qui erantiniudicium vocati,dédit potefta-
' teril, ii modoanimuminducerentmagiftratusciuilesre-
ijeere ,adEpifcoporum iudicium prouocandi : atque eorum
fententiam ratam.pffe , & aliorum iudicum fenten-
tijs plus habere authoritays, tanquam ab ipfo Impetatöre
prolatam ftatuit - Quin etiam iuflît, vt magiftratus tes iu-
dicatas re ipfa exequerentur, milkesque eorum volüntâri
inferuirent îpræceteâ, vt'cônciliorum deeifiones fitmæ&
immutabilesexifterent. Atque mihi in hune fermoncm
ingreflo, operaîpretmm videtur, cas quoque leges hoc loco
recenferejquæadvtilitatemeorum, quifuntinEccle-
fiis libertäre donati, cotiftitutæ futtt. Narti cum partim
præ exquifita quadam legum obferuarione, partim præ
poffeflbribus, quiinuiti eos dittriferunt, permagna effet
difficultas in maiore libertate acquirenda, quam Romani
ciuitate donari appellant.* tres tulit léges, quibus decreuitj
vt omnes, qui in eCclefiis effent teftimoniö fäcerdotüm li-
bertate donati, in rempublicam Roitianam aforibereti-
tur. Huhis pii inftituti làtis clàra etiam hàcnoftraætàteeX-
tant indicia.* quippë cottfuetudo adhuc te ne tur, vt leges
dceo fanciræ, inprittcipiô tabularum de manumiffioni-
bus feribantur. Atque hæ fiint leges à Coriftantino
promulgatæ : qui quidem omnero curare &
cogitationem ad Chriftianam re-
sligionem ornandam con-
tulit.
I feruisin Ecclefijsxompeteré yoiuk latisiegibus 3.quarurri vnâ ex*
tat /. i.epd. de bit. qui in Ecdefiit manu mittuntur.
e&ë
" ''B '“
Virginua;
tfempto-
(eflis con-,
ilii)n,&
lublata
ca-libar
pirna.
6
Impube-
:ibus co-
ceflui
Ifaccre te-
ftaintu-
Vefta'iu
priüilcgiû-
condé-
VidéEufe.
Clcrico-
nim-
□ itas
legt’r>n-
cita j
Ad Ëpi-
fcopbruiri
iudicium'
Coucilidrum
deci-
fiones.
H
De maiori
minors fÇp
tferiori
libertate:
vidé §. Li-
bertinorü
inflitut
de Liber»
Conftan-
tinusma-
iorcm liberate
f
Bibliôth. Ÿet. Pair. Tom. 5. Pars t : Hh