À
Valentis
CU Ëafilio
, de filio
fùo asgto-
tante colloquium.
Ruffînus
Bafîi.iu-
teiprcs
Balilii italics
duo.
3l 6
Vide tJi-
ttpb.c.19-
Ubvii.
Gregor.
Paimcus,
Origenis i
di<cipulus.
Primùm :
iuris,de-
indeTheo
legiæ Au- {
diolus.
C
îius miracula
Pamphili
martyria
oratio.
Gregorii
quatuor.
fide dogmata, preeare vt fiiius meus non moriatur. Tum
Bafilius: Si, inquit, eredes, o Imperator, quemadmodum
ego ,& t fticies vt ecclcfia ad concordiam reducatur, viuet
puer. Cui cum Imperator minime confentiret : Idcirco,
inquit Bafilius*dê puero fiat voluntas Dei. Bafilium,cum
h«cdixiflèt,dimittiiuber. Puerftatira poft exit évita. Sed
dehisduobusvirishaîc quidem fummatim percurfà fint.
Libros autem vterqvpeimultos exiroiofquc confçripfit at-
que ediditiè quibos nonnullosRuffinus in Latinum fer-
monemleconuertiflè memorat. Bafiliusduoshabet-fra-
tres, Petrum & Gregorium. Petrus folitariura vitae genus
Bafilij fecutus eft; Gregorius autem, docendi rationem
V A i É N T lN I A N V S E T V A L E N S .
catis iudicium feeerunt. Nam quia erat à Nouato fignificatum,
eos qui poft baptifma peccatum ad mortem com-
mifcranr,.ad myfterianon efle recipiendos: ciüfmodi Ca-
nonispromulgatio quibufdamacerba&icueranimis vi-
faeftj anonnullisprobata, vrpotesqua* &adyitamrc-
£kè inftituendam multum adferens adiumenti. Duna h*c
inter cos agiraturcontroucrfia, liter* Corrielijepifcopi
allat*funt, qu* fignificabant, fpem veni* etiam iflisefle
reliquam, qui poft baptifinum deliquiflènt: Ab vti’oquc
igirtirliter* contrari* m ill* fuerunt. • Ac cum vtetqué
fuamfèntentiam.Saerarum literarum ceftimonijis cohfir-
I M H H H M M R I f f i f f i i ........ ...........I........ .. mMteviJetetji*»
quiiibtnm a Bafilio in Hcxameron edicum.vtpotoimper- penfior, ad cam(vt mons eft ) ie potiffimum ttanftullt.
fedturn, poft mocccmfrarri,cumulate cxpleuic. Idemlfu- | Nam quipeccandodcledUbantur, indulgcntiam , quae
ncbiem oracionemin Meletium epifcopum Antiochist, turn erat conccfla, atrmientea,inpofterumtempuseaad
Conftantinopoli tecitauit. Extant tmotp a lls dmeifie o- omnepeccati genus abuli.funt. Pbrygum quidem geus
[ ^ ____miilm «n. r»mni>»nrtnr r eremm
D
tide Nilib
ii.Sox..
It 6.C.24.
Theo.La.
U.6.C Î;.
&U.7.C 7.
Item Socr.
H.} c. io.
Nouatus
curie ab
ecclefia
Rom.fe-
gfegauerii
Epifcopa ■
sum adi-
pifèitur.
itmrationes
ab eo confcripts.
De Gregorio Neecafarienß.
G A P Y T X X I I .
SE D quonkm nonpauci partira ex nominis fimiÜtudi
nejpartimexlibrisjquiGre^fiotribuunturjin erro-
rem incidunt, intelligendum eft,-alium fuifiè Gregorium
Ponvfum,qaiexNeoc*fareaciuitate Pontiortus, illos
quos fi^ra citaui ( Origenis- enim fuit difcipulus ) *tate
longé anteiuic. Ifte Gregoriuscrebro horainum ceiebra-
eur lèrmonc, non Athenis folùm &Beryti > verumetiam
per toram regionem P onti, atqueadeo per vniuerfiim
Ç propè dixerimjorbemterrarura. Q^i vt primùm àfeho-
la Athenienfi deceflèrat, Beryti legibus perdifeendis ope-
ram dédit : ac cum accepiflèt Origenem facras literas C * -
fare*interpretari,Ca:faream proficifci maturat. Cum que
fiiblimem & admirabilem Sacrarum literarum feientiam
audiuillèt, leges Romanorum mifias fecit, illicp dein ceps
perpétué adhæfit. Idcirco cum veram philöfophiam ab
illo didiciflèr.parentum aecerfiru reuettic in patriam.Vbi
primùm, dumadhuclaicuserat, multacdidit miracula;
ægrotoscurauic ; per epiftolas fugauit dæmones : gentiles
non verbisfolum, ledfadtis multo magis ad fidem atera-
xir. Illius facic mentioné Pamphilus martyr,in libris quos
pro Origéneconfecit: in quibuspoficafuaeftoratio Gre-
gorij, in prigenis commendationem confcripra. Qiwre
vtcompledarbreui, Gregorij quatuor fuere : vêtus ifte,
qui Origenis fuitdifcipulus:GiegormsNazianzenus:Gre-
gorius frater Bafilij, & Gregorius Al exan drin us, quem A-
riani, dum exularet Athanafiuf, epifcopum defignarunt.
Sed de bis ifta quidem hadenus.
De Nouato y & ortis ab eo Nouatïanü:& quoi, qui ex iÜit
Pbrjgiam mcolebant ,fefium Pafcbatü ad Iu~
daorumritum tranßule-
runt.
C A P V Ï X X I I I .
PERiaemtempusNouatiani , qui Phrygiam incole-
bant, tempus fefti Pafchatis çelebrandi commutaue-
, rc. Verùm qua ratione iftud fadum fit,póft conimemora-
; bo: vbi pnusdixero, qua dé caufaiftenimis exquifitus &C
leueruseccleiîa:Nouatianæcanon,apudPhrygum 6c Pa-
phlagonum gentem potilfimum dominerai*. Nouatus
Presbyter propcereàab Romana Ce fegregauit Eccîefia,
i quod Cornelius Epifcopuseos fideles, qui tempore per-
fecucionis, quam Dccius Imperator contre ecclefiam ex-
I citauerat, idolis facrificaueraat, incommunionemrece-
; pit: Ob quam caufamcum fe ab ilia eccîefia feiùxifièt,pri-
. mùmabepifcopis idem cum illo (entientib us epifeopatu
I adept us eft:deinde omnibus vbiqj ecclefijs fcripfi t literas,
vti eos, quifimulachris immolafient, minime ad myfteria
admitteren^ (ed hortarenturadpoenitentiam : remilfio-
nem(quépermktcrcntDeo,qui poteft& habet authorita-
tem peccata remkeendi. Quibus literis ad prouincias
perktis ,fingulipro fuopte ingenio de rébus in iilis fignifialijsgentibusvidetur
multo eflè temperantior : etenim
pcrrarùiurant. Scyth* & Thraces funt ad itacùndiam
prodiuiôres, Quipropiusaccolunt ad folem orientem,
concupifcenti* multo magis leruiunt. Paphlagones &
Phryges ad neutram iftarum perturbationum propendent.
nam hoc tempore nequeequcftribus certaminibus,
neque fpedaculisedendis operam dant. Quocircahiqui
hoc ahimo funt, mihi videntur magis ad fententiam literarum
à Nouato perferiptarura. inclinaré. Stuprum e-
nim apud illos prolcclere habetur deteftabili. Confiât
namque, Phrygum &Paphlagorium v it* rationem alijs
cuiuîcunque modi hærefis fedatoribusvmodcftiorem,ca-
ftioremquc eflè. Eandem caufam modefte vitam inftittt^
endi,fufpiçorfuiflèillis q,ui partes iricolebant verfus Oc-
cidentem , quique Nouati dod rin* morem gerebant.
Nouatus ipfc , etfidefieuero viuendi modo ab eçclcfia
Romana diflèntiebat, tempus tarnen fefti Pafchatis cele-
brandinonomnino mutauit. Perpétué enim illud fe-
ftum, de more, illörum qui in parribus ad Occidehrem
fpedantibus habitabanc,obferuauit,eodemque celebra-
nit modo. Qui autem ibi vitam degunt, à primo tempore
quo fidem Chriftianamcoepêre profited,Temper poll:
«quinodium, feftumillud celebrarunn Etquànquam i-
p&Nouatus, pàftrégnante Valeriano, qui Chriftianoa
perfequcbatur,martyrio occubuit:illis tarnen qui inPhry-
gia nomen ab eo ducebant, l£è t à fide Ecclefi* auérfis^é-
ius communione vti permifliim eft. Quo quidem tempore
diem fefti Pafchatis çelebrandi coin mutarunt. nam iri
Pazp vico,vbi fontes l^nt Sang^ri j fiuminis,côn cilia coad
o , pauci quida-m epifcopiNouatianorum in Phrygia, ij-
queobfcuri-,.décidant, moremIüd*orum qui azymata.
ciunt, obfèruandumjfeftumqueeodem tempore,.quo ab
illisagitur, eflecelebrandum. Ifta fuere nobis à viroquo-
dam ætateàdmodum ingrauefeente nunciata : qui quidem
le filium presbyteri efiè dixit, fimulque cum pâtre
Uli conciliointerfuiftè , in quo neque Agelius Nouatia-
norum Canftantinopoliepifcopus , neque Maximus N ice*
, neque epifeopus Nouatianorum Nicomedi*, ne-
que eiufdem fed * epifeopus Cotuaij aderat : cum tarnen
ab illis potiflimùm Nouatian* religjonis Canones fim-
citi fint. Atque iftas res ita iam olïm geftas elle accepi-
mus. Pauiopéft, propter illud concilium (-ficut alio loco
dicemus j. Nouatianorum ecclefi^ intra fe ipfa diui-
fa eft.
Sicut lHfeb.Iib.6eap-]0.(7 37-it*Ô' bot loco Soerotit- Nouât um tum
Nouatiano confondit. Cumqueipfe Socrates Nouatiani ftSariue fu t -
rit,mir um none fi, quoitum pro affe ft u in auuremfuabtroftos, many-
rio occubuifft montiatur.
De Dantafo Romano pontifice, & Vrfino:& qttomodo mum
caufa perturbatione Roma exorta, acfidi-
tiane,multa indeßragesfubfe-
quutafit.
C A P V T X X IV .
I Am verb ad res code tempore in Occidéte geftas venia-
mus. Cum Imperator Valc.tinianus rrâquiïlë placideq;
E
Nooati
canou.
Cornelius
Pont. Ro.
man.
Phrygutn
tcperaucia
Scjrthatu
barbaries,
F
Nouatus
Pafchælc.
ftiuitatem
no mutât
G
Nonarianorura
conciliû.
H
Nouatia
norum
eccltliç
Siüiûo.
Vide Ni-
teph.c Ie
lib.u.Sof-
U.6.C. 33-
Bar.annt
1 \foj.n.\*-
vitam
A
Bp.,mafuS
tibêrii
I tbcccflbf
/rfious
I Da maß. I
I cópetitor
j Vrlîni fa-
î ûio corn-..
iram traducetet, nulîàmqué fê d * vlli fekhibèrct m olé: 1 pado toedere pacem ab eo poftiilarent. Sîmulatqut
ftiaiti. Dam a fus Liberi o in epifcopariis Romàni admifti- ttirlcgariaduéntariint, eique vïfifunt abiedî-adiroHuni
I Vide Ni- ,
I tepb.c.y ,'
I Ä m
'>eZ.ltbj6.
.2.4. Bar.
I an.t?4- ».
9-&C- '
• Ç 1 i
ftràtioii'® luccelïïc. Vn'de ecclefi* Rômàn* ftatus fortè
fbrrunamâgnopeieeontuibatusfuit î cuius rei caulam,
talém fuifiè accepimus. Vrfinùs eccjeliâè illius diaconus,
cumdeledushabereturepilcopi , iplè.Dâmafi competitor
[ Auxcntii 1
i obitüs ,
i An, Cbri-
I ili 378. cui
I futteftus
I eltAm-
ï brohuj. !
fuit. Qui cum videret Damafum libi prælatüro ,N ini-
quo ariimo ferens, Ce de fpe decidiflè, feparatim^b Ecfle-
fiaconuentus agerelaborauit : peifualitque tjuibufdam
obfturis&abîedisepifcopis , vt in occulto iplum creà-
rentepifcojïiim. Idcjrçqçj’eatuseftnooinëtelcfia, fed in
locoopcrtobafilic*, qiiæSicpnadîcitur. Quare confe-
da,populus difeordaie co2pit. Mutuaigitnrhonde.fide,
authærefialiqua , fed folum vter iftorutn fédéra epilco-/
paiera obeinere deberet, (edirioconflataéft. Hinc tara
graues erant multitudinis concurfationes contenrioncfi
que excitât*, vt pr* tuhiultu inde exorjo perfhùlti inter-
irent. Quatn ob caufam corhplures tam laîci qudm cleri-
ciàMaxicnino,qui cumpr*fedusfuit,acei‘bisaftiçieban-
tutfupplicijs:ad eu m que modum & Vrfini conatus cohk
bitusell: & qui illi morem gercre in animum indukerànc*
pcnitùs comprefin
Quodpofiquam Àuxentius Mediplanenfis epifeopus de bac vit à mi-
grajfety & feditiopropter futun prafulis ehftionem exardefeeret
AmbrofiusprouirkiaprafeÔtus, cum iliaw nülitarimanù re-
jtwxijfetyCommum omnium fuffr,agio,&tpJiuslty-‘
peratoris Valentiniani cohfenfu, adpra~
Jidendum Ecclejîa afu-
tus eft.
C A P V T X X V .
S V B id em tém p u s a l t é r a re s p la n é r a em o r a b il isM e d io -
la q i f o r c é g e f t à fu i r . C ù m A u x e n t iu s ill iu s v rb is ep ir
fc o p u s ,q u i.a b A r ia n is fu e r a t d e fig n a tu s ,è v it a cefl,èrar, ib i
ru r fiis m a g n o p e r c d e e p if c o p o d e l ig e n d o t u r b a c u m fu i t :
m a g n a q U e a p u d ^ filo s e x c it a t a ç o n t e n t io t d um a l i j a lium
a d e u tn d ig n it a t is g r a d ù m e x to l le r e la b o r a r é n t . V b i d e
h a c re f a d a e r a t f e d i t io , A m b r o f iu s p ro u i r ic i * p ræ f c d u s ,
d ig n ic a te q u e , o rn â t u s .c u n fu la r i', y e r itu s a d m o d um n e e x
i l lo t u m u l c u a l iq u id f c e le r i s in c iu i t a t e e d e r e tu r , h o c a n i m
o p ro c u t r ic in e c c lc fia tn , v t f è d ir io n e ra c om p e fc e re t .
P o f t q u am p ô p u lu s e iu s a d u e n tu c o n q u ie u e r a r , ip fe q u e
p o p u lum d e n iu lr is r e b u s y ri li b u s h o r t a t u s , tem é ra.no s
m ù lt itu d in is in ip e t i is ç om p r e f le r a t , d e re p e n t è v q o om -
r iium c o n fe n iu & c lam b r e A m b ro fiu r AwBBBp. , - , s e p_i f_e_o_p_a_t_u d, ig n u s
i fiusexpro exiftimatitseft, omniumquedefigriatus (uffcagijs. * Nam yerba facere : tufti fiiiam , virginem effe pulchiitudine
I uinci« • *-.W- ^ - - •*■■■ ‘
»iifcéfö
E epiieopus:
g Arabrofio
eledVo
in cHi
I ckfia fuit.
I Vide Ni-
c*pb.ca 31,
I Hb.n Sox..
W6.«.j e.
\vl»-7.c.iz.
èo pado folum fpes erat & concordiam inter ipibs conci-
liaram fore , &omnes eandem de fide feqtentiam am-
plexaturos. Namepifcopisqui adeiaqc , videbatur h*c.
conientiens populi vox diuinitùs fané emifia. Idcirco
fintmoràÀmbrofium comprehendurlt, latiacro baptif-
matisy eratenimcafechumenus) tingunc, ad epifeopa-
tiis procurâtidnem delig[iint. Verùm cum Ambrofius
baptifma libenterreciperetille quidem, epifeopatus tarnen
dignitatem prörfusrcpudiaret, Valentiniartuin'd,cre
geftafaciuntcertiorem. Qui populi admiratus cohfën-
fum, opusque Dei ratus, quodfadum érat?.flgnificat e-
pifeopk, vt voluntatiDei inferuirerit, qui iuflèrat vt ilium’
créaient epifcopum. Nam Deùm potiusquàm homines
ei ad lurnc Honoris giadüm fuffragatum fuifiè. Ambio-
fróicaquc ad huric modum épifeopo’ defignato,Medio’là-
ni,qui ante inter ipfos difcordarant,tum ad pacem &con-
cotdiam fuêrercdudi.
De morte vStenfmiani. -
• C A P V T X X V I .
P OST hæc, cum Sauromat* in Romanorum fines iri-
curfiones façerenc j Imperator cum ingencibus eu-1
pijs &apparatu contra eos ire maturat. Barbari cum ifta
accèpiffcnt, feque tantas copiai tantumque appararum I
ferre non ppfltë animadueccerent, legatos miferunt, qu V
Ribliôtlù Veter.Vatr.Tom.^.Pars 2.
& fordidi, fcifcitaHatur, ëcquid ômnçis Saurôn/atæefiènt
eiufmodi ? Cumquejegari refpondilfçnt, Sàuroiv.atum
facile optimos ad ilium aduèntafiè : Valenriniànusu‘‘A-
cundiafupramoduminHammatusefi:,ingehtic|uetlàmo-
refublatodixit': Mâlèadumcflè cum iQiperio Romand;
quod cius adminiftratio ad ipfum deucriifièt , quo ië-
gnanteram egehsacfordidum Barbaroiumgenus nonè-
rarccintentum fe fuisfinibuis'cumfalute contineie , fed
armafumere, Romahorüm fines popnlari, ad bellum a-
nimo cohfidenti.proficifcimattirabaç;. Atqiiietantopere
fuos ne ru os vociferando diften'dit, vt o'ixines Venas àperi-
ret j omnesqueàrteriasdiffumperët. Vndetanta fangui-
nis copia efiu (à eft, vt in caftéllo quod liergition appblla-
turi extremum v it*diem obiret : Gratiano im tettium,
& Ecætio confulibits:X V: Calend.Decemb. Vixitannos
quidquaginta quatuor, regnauic tredecim. Mortuo’gi-
tdr Valentinianojmilifesqùieratitin îtalia, fextodiepoft
eius mortem ; Valentinianum iuniorem, qui noqien d
pâtre habuiti cumeflètætateàdmîjdumtenerài Aconci
vrbisltaliælmperatoiemdeclararünt. Quod cum c*re-
risimpccatoribuseflèt nunciarum ,«cgrèadmodum tule-
rtint,non quod Valentinianus,qui alterius frater, alterius
filius fratrisfuit* Impcrator erat defigrtafus; fed quàd abf-
que illorumconfenfu & fententia defignacus erat, cum
illiipfiefièntipfumdefignaturii Attamenvt In?peràtor
eflèt, y ter que illi fuffragatus eft: itaque Valentinianüs junior
ad hune modum fuit in fède imperij parei'ni collo-
catus. Hune Valentinianumintelligamusoportec exlu-
ftinanatum fuifiè, quam parereinèpriore coriiugeSeue-
raadhuc viuente,du-xerat, idqüe tali decaufà. Iuftus parer
lu f t in * q u i iam pridem , temporibus fcilicet Con-
ftantijlmperatoris, Picen* prouitlcidfuk præfe<ftus, in
quiète per vifiim videbatur fibi vidére,fèpurpuram iinpe-r
ratofiam ê dextro latere,tanquam partum edidiflè.Qupa
quidem vifum cum alijs plerifquè narratum fuir, tuiVi ad
antesperlatuntfCjohftanrij. Illeex vifb duoebaturad a.u-
gurahdum,Imperatorcm ex Iufto^atumfoie : & propter-
ea mifîcaliquot,qui Iuftum èmcdiotollefent. Icaqüé lu-
ftiha pâtre orbata, virgopérmanfir: Poftca tempore pro-
gredienre,Seueræ, Imperaroris Valentiniani coniugi,no-
taefiè çoepit : crebroque curfi illâ venir in çbllbquium.
Poftquam verô creuit ifucr eas confüetudo &<âmiliari-
tas, ijfdembalneis.pâriterlàuabaoc. IdcircoSeuera, vbi
Iuftinam in balneis lautam vidiffèt j virginis pulchritudi-
nemitécapiebaturVccéprtque de eà apud Imperatoxëm
plané admirabili: feque licet eilet mulièr, eius forma ad
ço venufta vehementer obleâari. Imperator yxoris verba
menteinteriori recondens , con.filium deluftihairi vxo-
rem ducenda inijr.-Seuéra, dé qua Gratiânum,quem paü-
loanté lmperatorèm declaràùërar, fufeepit, ncutiquam
repùdiata: Quarelegem tùlit,vtcuiquèvolentilicefet
duas vxores habere légitimas ; eamçjue in fingulis ciüi-
fatibùsdiuulgauir. Legéitaqnediuulgata,ipfeIuftinam
dùiit vxorem : ex qua Valentinianum iuniorem, & tres
filiaSyluftam, Gfatam & Gallam prbereauit. Quarum
du* vitam in virginitatetfaduxerunt,: Galla aürem poft-
eâ TheodofîoMagno iri matrfmonium collocatafuiti ex
quaPlacidafilia einataeft.nam Arcadium & H o -
norium ex Placida priorc (ufcèpit coniuge.
Verùm de Thëodofid,: 6c li-
bëris,fiio loco di-
^aleu’nia*
VideBaibid.
Imp. dc-
claratusi
lufiinaSe-
ucrac (ü- •
m
Iuftus pi-
cenx prx-
•eßus., .
;iurti..fo-
riniiim e-
étupoft-
H
(Valéfinia-
ni lex de
cilia h us »
xoribus
ducçndis ■
Galla.
Placida.
lußinampoß obitutU S tu n t Valitoiniano nupfiffe ethcejfero: viuen-
te autem Sputra, eandem à Valent intano fàb pretext u approbau per
tum Polygamie du ft am fuifiè, contra Socr at em vnicum é'primtsm hu-
iùs rti affertortmfirmifiimte ratio mbits & aut horst aiibus ntgai Baro-
hittè anno 370.1*. 12 $ & f i -
D d