Gratiani
" mors.
A&acirea
aaaû
Maxiiïii
inltiliam
expedirio
B
C
perâtorislcgi contrariatentafïent, morte mulbfcarentur.
Hæc dùtoftudet Imperatoris mater,, & ltgfem ad vfum
producere feftinat,annunciatür, doio Àndragaçhij, qui
duxeràt MaxiîHiijinteremptLun eflcGïatianüm.Idc enim
Imperatorio curru, quovehebacur, occultàcus, ijs qui,
præcedebaüt iuiunxcrat,vt vxorcm Imperatoris in eo elfe
nuiiciarcnr Æracianûsigicur fluunim, qu i i 1 li çerat,in-
conlideiatc tranfercÜus , cum& îAatrimoniumnonita
pridem coimaxillec, & iuucnis dice, ac miro coniugis a-
) moreÜagraretj præ deliderio eius videndas nihil profei-
ciens, in Andragathij man us incidir : & comprehends,
non itamulco pofté medio fublatus eft,cum annqsvixife
fët plus minus viginti çj uat no e,impe raflet au t&.ra quinde*-
cim. Iuftiuaigiturtantaacccpta clade0ip:aduerlusAm-
broiîum couccptæ oblitafuit. ïntercà fylaximus contralto
Vide N*-
: eep.e-z1-l.-4
Socr-lib.f.
e.lj.20.
Bar. anno
388.nM.69.
&an.iSy.
n.49-0 ‘62
Honor i:
Theodo-
I 'm
Agclius
mornur9
duos, uc-
fcfl'orcs
cöftituiti
TiittO'
: thei & cy
zilli fuc
ccfl’o r e s .,
Dcmo-
V phiii fuc-
cefiorMa
riuus.
Dorotheas.
Ne&arij
domus ab
Atiams
fucccuta
Maxi mi
tyranni,
A mira-
gaihij in-
teritus
ex Bfitânnis, & Hnitimis Ç al l is ,3c Iberis , âc viciais
gennbuseopiofiffimoexercitu, in Italiam tcndeba,t»eo
quidem prætextu, quafï plffurusnon effet,vtia fide patriate
ordine ecdefialtico quicquaminnôuaretur fvèro
autempropofito , vt feipfum tyrannidis exiftimatione
purgaret,ad principatum refpiciens. interim & hocagi-
tan s, numquarationeefiicerepoffetjVtimpcriuniRor-
manani non violentia fib i, fediure vindicare videretur.
Valentinianuscrgo temporis neeeflitatc coa6bus,imperij
fuiinlîgniaacccpit : acvericus ne quidlibiaccidcret, fu-
giensTheflalonicamvenit & cuni eo vnàtummatérV
tum Pj^bus Hyparchus.
'Ùenatiuitate Honor ij : & quoi Theodojtus r/liftïArcaâiofiho
Conftantinopoli Imperatorefm Italiam pr0freins fit : &dcfuccef-
JioneNott(ttïanorum,&reli^uoruni pairtarebarum : & de
audacia Ananorum J & qüowodo Theodojtus
fublatotyranno,magnt]icum trïum*
phumegerit.
C A P ? XI I I I i -
INtereàtemporisTheodofiofefeadbellumcontraMa-
cognouiffet, vnaçum armis jpfis in præterfluentem flu-
uium infiluit aeperijr. Bello aihunemodum finito, vbi
GratianumdcinccpS, yt eratæquum, vindicaffet, Ro-
mamvenir ï acprpvidoria triumphumvnà cum Va-
lentinianoegit , & écclefiarumftatum per Italiam red
e .conftituit. Contigerat enira , vt & Iuftina more-
retur.
ximum præparanti, nafçiturfilius Honorius. pcinde
cum omnia iplï,quæ ad expeditionernjueccflariafuerànt,
rite confe&a client,reli cio GonftantmopoiilmperatOre
Arcadiofilio , Vafentinianum Thcflalonicæ conuenit:
Legatos autem à Maximo ad fe miffos, ncque remittébat
maniféftè, neque admittebat,. fed affumpto exerdtu in
Italiam tendebat. Hoc tempore cum morituros effet À-
gelius Conftantinopoli Nouatianorum epifcopus, fuf-
JragioTuo fuffecit fibi ex prefb^teris fuis YnumSifinnium:
conquerente autemplebe, quodnonpotiusordinaflet
Martianum fpectacæ pietatis virum,comroodius fe a£tu-
rumratus, Martianumordinauit, &inecclefiaad popu-
lum hæc verba fecit : Poft mc,inquiens, Martianum hab
e a s, pofthunC vçfôSifinnium. atquciile quidem non
multopoft quam hæc d i xifiet,m or mu s efl,cumfeçtæ fuæ
quadragintaanni§.cum làude præfiuffet. Sunt ctiam, qui
hune v-kum Græcaniarum perfecutionum temporibus
confefforem quoqj extitiffe aÉfeuetant. Non multo poft
T imotheb & Cyrillo vita dcfun£tis,in Alexàndrinam ié-
dem T h e o p h ilu s in Hieroiolymitanamloannes fucce-
dit. Apud Conftantinopolim item Demophihis Arianæ
Icd-æ præfes mortuus eft, ac Marino quidem ex Thraçia
accito eius fucceffiô cômmictitur : fed poftquam Doro-
theus ex Antioç hia Syriæ Conftantinopolim adueniffec,
quiaisvidebàturmagisidoneus,eiusfedçprimatuni ob-
tinuit. Intereà temporis Theodouô in Italiam ingfèflb,
rumores de bello pro cuiufquevotis ratierantdnter Aria-
nospercrebuerat,quôd multis inprælioiulls, Iniperator
in tyrannipoteftatem redadùs effet : ideôque perindc ac
fieuentuiam comprobatafuiffentea r quté verbis ipfi
îparfèrant, criftas erexçrunr, & con curlu facto Nedarij
epifcopidomumfucdeiiderunt: iaj^.dignati, quôciille
primas teneret in ecdiefijs.AtquiîmSeratorialeabelli ex
votocecidit. etenim milites qùo$hapeb;it Màximus, feu
metu appararus ad!uerfus ipfôs iiiftfu ra , feu proditione,
tyrannum co.mprehenfum de medio fiiftulcrunt: Andra-
gathius verb,qiii Gratianum bc.ciderat, vbi hoc fadiim
DeTlau'tano &Euagrio Antïochienfibuf, & d e ijs,qua Alexandria,
contigefknt in euerfionetempli Serapidis : detemplo Sera-
pidis, & euer fis alijs"templis
idololatricis.
C A P . X V .
'“ p 'V n e temporis Paulino Antiochiac mortuo, audito-
1 res eius Flauianum, vt qui datum Meletij tempore
iufiurandumtranfgreffus effet , auerlàri pergebant, &
quidemin dogmate nihil ab illó difcrepances. Confti-
tuitur ergo eorum epifcopus Euagrius. Quo qüidem
breuc ad modum tempusfuperuiuente,nemo alius hanc
fucceffionem adimpleuit , obftante Flauianq . Priua-
tos igitur conucntus agitarunt, quotquoj communio-
nem illitis recufabant. Pet hoc tempus Alexandria:^ppi-
fcopustemplümBacchi, quodapud ipfos erat , inec-
cïeliam transformauit : dono enim illud ab Imperato-
re petitum accepe^at. Dnm autem expurgantar llmu-
lachra, dumaperiunturpenetralia , cumille opportune
deridere ftuderet myfteria Paganorum hæc ipfa
pandebat : acPriapos, & fi quodaliùd in feçretispe-
netralibusridiculum erat, aut videbatur r publice in
confpedum proferebat. Ibi & veritate & uouitate rci
geftæ confternati Pagani, quiéfeere non fuftinuerunt:
fed confpiratione inter fefe fada- Chriftianos adorti
{unr, & alijs öcctfis^ alijs vulneratis, temphiin Serapidis
occupant. Erat, hoc templum & pulchritudine &
amplitudine illuftriffimum , jn colliculo fitum. Hinc
igiturvelut. ex arce quapiam^de improuifo irruentes,
j ex Chriftianis multos comprehenderunt, ac tormen7
! tis adhibitis fecrificate coëgerunt : quod qui fäccrede-
! tredabant, eorum alios in criicem egerunt, alios con-
i fradis cruribus,alios alijs modis fuftulerunt. Cum au-
f tem admultum tempus durafï'et hæc feditio , accedunt
r eos principes ,aclegumcommonefaciunt,&àbello cef-
fare iubent,ac Serapidis templum relinquere. Præerat
; autem tunc militum eohortibus per Ægyptum Romanus:
cæterùm Euagrius Hyparchus; Alexandriæ præfe-
i d u s erat: qui quidem.cum nihil profieeïent, Imperato-
i rifadumindicarunt. Ülosinterim, quiiiitemploSerar
r pidis erant,animofiores faciebat,tum qubd eorumfcele-
! rum,quæ hadenus perpetrarant, fibi cbnfcij effent : tum
! quod Oiympius quidam in habitu philofopjiicó, çum
! ipfis effet , ac perfuaderet, non oporteré negligi ritus
• patries : fedæquum cfl'e vel mori pro his , J i res poftula-
; ret. qui quidem cum ob e fed a . fimulachra confpicerec
j eos elfe confternatos , hortarur ne àreligione fua defice-
■ rent.afferensimaginesacftatuas nihil ahndqftè^quàm
materiarn corruptibilem, ac proinde ad mhilumpotuii-
feredigi : in habitaffe autem his virtu tes quafdam,fie a s
iam in ccelum aublaffe. Atquc ille quidem tälia docens,
acturbamPaganorumfecumhabens, in tem^loSerapi-
di&morabatur : Imperator verb annunciatis liis,quæada
erant,Chriftianos eo s, quifublatierant,beatôspronun-
eiàuttjVt qui martyrij præmiura confecuti effent,prb do-
drinafua periclita tiinte rfed orib us autem veniam
concedi iuflit, vtaçccptibeneficij reuerentia promptius
àd Chriftianifinum conuerterentur. Cæterùm tem-
pla,quæ (Alexandriæ erant : quoniam feditionum fomi-
tes populo exifterent,euerti voluit. Fertur itaque,ijs quæ
ablmperatoréde fiifce rebus refcripta fuerant , in publico
recitatis,magnosà Chriftianis clamorcsfuiffe fub-
latos,proptereà,qubd ille ftatim ab iqitio paganos culpæ
arguyret : & exhinc metu correptos eos, qui templum
Serapidis tenebant,in fugamfefeconieciflei&ab eo tempore
Chriftianos cum locum recupcratum obtinuifle.
Olym- •
E
IDno Jgj
luftiu*
mors.
Vide Niet.
ca. 24.2j,
i 6.zy.in
Vide Soct. /•S.C.IJ.I6,
Ruffin, li,
t-cap.2).
Theod.fr
tap.3.23. I
Bar. anni
$89. ».64.
71-& 105]
F
Flauianuÿ
ab audicoj
«bus luis
répudia-1
tus.
Euagiiùs
pro Fla- I
piano epi
fcopus. I
-Bacchi I
templum'
inocclefia
redaétii. I
Priapi in
myfterijs
reperti.
G
Serapidis
templum.
; -Euagrius
:Hypar-
chus.
mm
Ölympi’
paganoru
errorisat
fercor.
Çhriftias
uoru in-
1 terfedo-
ribusà
Thepdo
fio par-
fum tut.
OftcnM.
alleluia ,
j tu Sçrapi-
JisiSpi«
juditulVi,
nemine '
I qui ecci~ I ui(Tet,cSI
fpefto.
I Hi«o- ‘;':
nlyphicx ;
j htera,
■ crucisfigr
ofinii- c
I les.
; Serapidis
[ templu'in
cccltiliam '
conucrJ
j fiun.
! B
t Paganoru
I pro téplis
I i'uisde-
I micatio'-
I Marcelli
I epifcopi
i mors.
[ Aulonis
i ccplum.
Olympiùs deniqüe, yc audiui, non mtilfb anted, concti-
bionodiseius,poftquam'fuperucniente die Hæc tranfe
adajfilht, fubau^iuitquendam in templo Serapidis Al-
leluia canentem,& quoniam foribus claufis, & confiante
quiete nemihem confpiceret, fed folam tantummod©
vocemaudiret eundemPfalmum modulantém, præfa-
gium intellexit : & clam omnibus templo Serapidis e-
grefluseft, & nauigium forte, nadus in Italiarh traiecit.
Fertur ponb,dum templum hoc expurgaretuivaliquotbx
literis quas Hicroglypnicas appellan t, figno Crucis fimi-
les,lapidibu$ infculptas apjpariiiffe : eandemque feriptu-
ram illam ab his,qui eius periti erant,interpretatam tuife
fc, vitam fiiperucnientem. Quam quidem rem multis
paganispræbuifïe caufem fufeipiendi Chriftianifmi,cum
6c alia feripta tcftarcntur hoc templum tum finem effe
HabiturunijCum hiccharaderappaïuifTet. Àc templum
quidem Serapidis hoc modo euerfum, &nonita miiltb1
poft in ecclefiam Imperatori Arcadio cognomirfem reformat
um fuit. Adnucauteminquibufdamciuitatibus
pro templis fuisalacriter pagani dimicabant : velut in A-
ràbia Petræi^ Aeropolitæ,in PalæftinaRaphiotæ & Ga-
zæi,in Phoenicia ij,qui Heliopolïnincolunt : in Syria po-
tiffimùm vindice's templi Apamiàe,quæ colit ur ad Axium
fluuium i qnos qüidem ego intellexi âd protedionem
templor.um fuorum frequenter auxilijs viôs hominum
I Galilæofum, & colledprum ex pagis Libano vicinis : ac
dcinùmadtantamprofupiffe audaciim, vt etiam Mar-
cellum, qui cîusprouinçiæ epifcopus erat,interficerent.
Hic enim cumiùdicaret,illps non alia ratione faciliùs à
priori fuperftitionepoffe conuerti,templa, quæinvrbe
& in pagis habebant, euercit :j8c certior fa<^:us,in Àulone
(is eft tradus Apameorum prouinciæ kemplum effe ara-
pliffimum, milicibus aliquot acgladiacoribus affumpeis,
aduerfus iftud contendebat. Cui cum appropinquaffet,
extratelommiàdum ipfe reftitic : erar emmpedibus de-
bilis ,6c neque puguare,neque hoftem vel fugare, vel fu-
gere poterat. Militibus deinde aç gladiatonbus in de-
fkuendo tcmplo occupatis, expaganis quidam, intellc-
do,q abd illé ibi relidus effet folus, ea ex parte, qua locus
pugnâVacabat,egrediuntur, & ex improuifo adorti
eüm'corripiunt,&rogoinieduminterimunt,ac in præ-
fentia quidem clam id habueruncSedpoftquam temporis
progreffu prodjti finir, filij Marcelli pattern vindicare
ftudebant. Qüanquam fynodtis eius gentis id fieri pro-
hibuerit: æquum non effe cenfens, vindidam fiimere de
huiufmodi morte, pro qua gratiasageredeceret tum icommiflbriïmpoenas
exigèrent.At Nouatianis quidem»
quos poenitentiæ nulla cura tangit, ifto nihil opus fuit:
incæteris autem fedis,in hune vfquc diem durât. Solicité
autem in Occidentalibus ëcclefi j s , & maximè in R o -
mana feruatur : ibi enim manifèftus eft poenitentium lo-
cus.Stanr autem in eo moefti,ac veluti lugentes : finitoqi
demum Dc-î fàcrificio participes pion fadi,quorum parti-4
cipes fieri pueros Dei cultores fas erat, cumplandu ac
lamentatione femetipfos.in terjam pronos abijciünt.
Tum ex aduerfo lamentabündus epifcopus accurrens,
Confimiliterhumi çumeiulatu collabitur: ac tota deni-
que ccclefiæmultitudolachrymisfuffunditur.Poft hæô
epifcopus primusexurgit,ac iacentes erigit : & quantum
fatis e ft, pro peccatofibuspoenitentiam agentibus pre-
catus,eos dimittic. Priuatim deinde fponte fua^juifque
velieiunijsjvel lotionumciborumve abftinentia, vel a-
lijs quibus iuffus eft,femetipfuni affligens, tempus expe-
d a t , in quantum epifeopus præftituit. Elapfo démuni
præfinito d ie , poena iam quali debito qùopiam exoluta,
a peccatis abfoluitur, & populo; in ecclefia coniungitur.
Hæc Romani fàcerdo tes, ab fpfo inde exordio etiam ad
noftram vfque memoriam cuftodiurtt. Ih ecclefia verb
Conftantinopoîitana presbyter poenitentibus deputa-
tus,hocmunere fundus eft, donee mulierquædamno-
biiis,oh pcccata,quæ confcflà erat,ab hoeprésbytero ie-
iunare acDeo fiipplicareiüftà,& ob earnipfàm ca^fàm in
templo morata , fe ab homine diacono conftupratam
prodidiffet. Hoc enimcognito,vulgus,vtobcontume-
iiameeclefiæillatam,indignabatur, acerbiflimisque ca-
lumnijs premebantur fàcëid>tes. (a) Nedacius itaque
perplexus, quodnam remedium huic infortunio adhi-
beret,ftupratoremiftuAidiaconatupriuauit : & confu-
lentibus quibufdam, vt vnicuique liberum permitteret,
prout fibi ipfe confeius effet &confideret, ad myfterio-
rum communionem accedere, poenitentiarium ilium
presbyrerumexauthorauit. quod quidem exeo tempore
porro in ritum yindicatum fuit, iam tum(vt opinorj
ipfavetuftate,& ei coniundagrauitateatque feueritate,
in promifcuamacdifTolutam vitam paulatim delabi in-
cipiente. Siquidem anteà, vt ego exiftimo, minora e-
raiir pcccata, tum ob verécundiam eorum, qui fuaipfb-
rum delidaipfi enunciabant, tum ob feueritatem eo-
rum, qui iudices eius rei conftituti erant. Hac porrô de
caüfit Théôdofium Imperatorem équidem conijcio,
prouidentemccclefiæhonoriacdignitati,edidocauilIè,
E
Noüatia-
ni pccni-
tcUciatio
nullo yfi.
Poeniten-
tiumri-
tusinOc-
cidentali-
bus ecclc-
fijs.
F
Matrons
tjuædam
à p ce nice-
tiario in
tcmplo '
copreûa.
r vu* i . nemulieres,nifiliberoshaberent,&annumfexagefimu
plumulum,quimorcauséraEj tum çognatos & amicos j execfiiflènt.diiiinummiiiiAcriumvllatn fufcipcrenc.fe-
I Vide Nice.
ljf.ïS.û.11.
HSw./rA.'j, .
I unique 'I
K ib idem no s
I teta fue-
1 runt. Item
I Bnr.ann.
| 39ü.».ôû.
D
I Pccniceu- 1
I tiarius
I presbyter
I * N e â a -
I rio lubU-
■ tus.
I p®mtén-
|p rç sb y c c -
‘I iuftitu*
eius: vtpotè qui, vt pro Deo moreretur, dignus habitus
effet. Atque hæc quidem ita fe habuerunt.
Qupmodo & quam ob caufatn ex author at usfit facer do s iüe,
quipoenitentibuspraeffe folet : tumbtftoria
de modo poenitentiæ- -
C A P V T X V I .
HOctemporepresbyterum,quipoenitentibusdepu-
tatus elle t,elle non,amplius paif us eft omnium primus
Nettarius ille Conftantinopolitanæ ccclefiæ epifeopus:
quem omnium fenriè eçclefiarumpræfulesimi-
tati fünt. Qujdautem hoc fit,aut vnde originem fumpfe-
rit,aut quam ob caufàm fublatiim fuerit,‘alij fortallis aliter
referunt. Ego^utcm quidmihi videaturexplicabo.
Etenim cumprdrfusnonpeccare,naturæfithumana di-
uiniof is: poenitentibus autem,quamuis frequenter deli-
quiffenc, veniam dare Deusiûlferir,& ad impetrandam
denique veniamconficeri peccata neceflarium fit : odio-
fum, vtcredibilc. eft,làeerdotibus ab initio vifum fuit,
tanquamin theatro, aüdiente ecclefiæ multiwidine, de-
libtapronunciare. Presbytérumitaque aliquem vitæin-
tegritate quàm maximè fpectabilem, fecretorum etiam'
tenaeemacfapieh tem, huic o.Hi cio præfecerunt: eum accedences,
qui pecearant,atta vitæ fuæ eonhtebantur. Ille
verb, pro cuiulque delitto,quid aut facere finguios, aut
lucre oporteret, interminafus, abfoluebat, Yt à fe ipfi [
cundum ApoftoliPauliexpreffum mandatum.Ille verb,
quæ capuc ornarent, ècclefijs exturbarentur : 6c epifeo -
pi,qui has ipfàs admitterent,epifeopatibus fuis priuaren-
tur.
(a) Gjutdepeenitentiariopresbyteroper NeSarium Conftantinopoli-
tanninJublato.hic àSozjomeno:& fupra h Socratelib. y. eap. 19. duobut
Nouatianis,& paenitentiahoftibueacerrimisfcribuntur ^ademvirgu-
lacenfeantur.quaSocratishifioriamlocofuprà dejignato, nonimmerttb
einfendam ejjepütauimtu.
Quomodo extra imperij Romani fines exulare Theodofius Magnus
Eunomiam itijferit: efrde Theophrino,eius fuccejfore : & de Eutj•*
çbioacDùrotbeo,& fréta eorum : detfe bis,quiappellantur
P fat hy riant, &.quomodo Ananorum fefta, in
diuerfasfacliones dijtraclafit : & illi
magis vnitifint, qui dege-
bant Confianti-
nopoli.
C A P V T X V I I *
O Ed hæc quidem fiio iudicio quifqj hieexpendat. Por-
v3 ro Imperaror Eunoîjnium extorri exilioxum conde-
mnauit.Hattenus enim Gonftantinopolimoratus»velin
fuburbijs,vel in domibus priuata conuentieula fouebat,
& iib ro s quos conferipferat, edebat, multosque ver-
bis in fententiam fuam inducebat : ica vt intra breue
P P 4 tempüs
G
Vita: feueritate
fublata,
diflblutio
morum
fubfccu-
P*‘
Theodofij
1er de
muücri*
busabecclefîafticis
officijs
arccndis.
Ennomû
Ctiliuin
i Sc mors;
f i l i l