' 7~ So^omeniHiJlorta
A I Remplis freqrçcns eorum populus effet., qiu/e&ani ab i-
idem^a pfadenominatamampîe<fteicntiïr. Sèd aile,qmlto poft
.jpatrip ^ ' f 'cxilium elapib c^'pore' nVqrtuvis, in patria tandem fe.-
ipuUus. | lt-uun? i0l-UCUs ç lh'Etat éa Capp'adocuin pagus Da-
Dacota.
Tlieopluonius
eiilique
":ripta&
hxtclis.
Theo
phiouiaÉutÿchij
hxiefis.
1 c o ta , erat^iié' a«àfc'ripta terntppb.iÇæ|^rcæ aff Açg^ffrô
fiiiè.Thcophroniiis autciii, qui mo præceptorè eifdem
opinionibus imbutus^rat , Sa iple quoque Cappadox,
domina cius uiebatùt:’ & cum Ariffotelicadottriqà|||||
1 dosipforum fyllogiimôs rtidinsçatareliqui G quæde Ex-
èr.cioio mentis infer ipfit. C^tc^niinablurdasdiipqta-
tionés piolapfus,v t accepi3 i n i j fderri çüm præccptorè b-
pinionibusperniancfe dignatusnori fuit. l^aib cum re-
buSnouandisftuderet, ex veibisSaiptuiæfacræ viitacis
çonten^i t,quod'Deus, quia futura proipiceret, præle^t|a
l’cifet,præterita meminiffcr,fui finulis lempernon cflèif.
vtpotè qui pro rationç futuri,præfentis ac præteriti, icietiam
D ;
Deus an
Pater ap-
pcllâri
mutaret.ybb banc iloàrinam eufet ne Eunornianis
quidem ferendusvideretur, ab corum éeelefia explofus
de ff. Theophrbnianqs! cippelfatps peperit. Non longe
autempoft , etiam Çutychiiis quidam Çonffantinopoh,
c u m :P ■
ne^ationem hums, eaquse iriEuangelijs dicUntur , nem-
pè°quod eàmloîus parer feiat, oppohta effe videantur.
| conndenter afleuer^bat, ; lie huîus quidem fciénuæ ex*
1 pertei$effe.filiuin,yrquifinédefedtuçun£ta acccpiflet a
pâtre. H an c fèntentiam eu m non reciperent i j , q u itum
1. ied lx erant antiftites, ille feipfuni à commUnione iegre-
gauit: & adE unom ium , riui tum in é x ilib d egeb a t,p rb -
fedfcus eft,eu imam diaçQnus & alij ahteue rtiffent, ex Vr-
b eC o n ftan tin op e îitan àm iflî, y? ili um v e l aeçufationé,
v e lffio p u s foret) difpu tatione fUbuertCrent : Eunomius
edodtusad q u id v eniffen t, Eurychij lententiam appto-
,b au it,& in ota tiopisçqmmpnionc m a im illo veriit:cum
quidem inter ipfos ï^jiVoh effet,in bEaûqniscominunio-
nëm venire cum his jq u i aliunde ad u en iu n t, nifi Iîteras
ap portent, quæ ipfos in opinione cum hifce.conueriire
dé c la rent, per.notas quâfdamep iffolis inferiptâs,quas ,
alij non intelligant. N o n .m u lto p o il hanc controller- j
fiam Eun o înio defundto.,js qiii apud C on ftan tin op olü n j
eius ledtæ antifte^ erat ,.Euty ebium re ijciebat , oftcnnis j
illiexinuidia: quo4 ilîius, qui nexlè'ricus quidem èrat,
cum-^'ei^tentia.nvftudiosè oppugnaret, quæ^ionem fol- |
uere nequiret.Éx bine ergo Eutychiu,$»cum ijs,quilecüm
{èutiebant, in peculiarem ïedtarp ffgregatus fuit. Eius
pprrp cpn.trouerfiXjquæ de fxct,o J)apti{mate,mot^.fUit,
conflans nimor tum ip^imhùnc, tqmThebphrQniuni |
authorem arguit.Âtqüe Vçc (jmdejriêgp egi)s,quîé^ïn-
..peri, ad çompendiar^ni.earurn cauj(àrum notitiam con-
fcripfijbb qqas diuifi funrÉunomiani. omnes énimeon-
trouerliasexpotiare,quæh^cdere motæ fun.t,prolix.üm
fuerit,ac mihi nequaquam lacile : liquidem ne peril us
quidem fum eiufihodi difceptàtioiiuni.Eàdem fere tem-
, peftate inter Ariaivos .Conltântinopblim incolentes eft
exortaquæftio. Vtrumne, antequamliliuscflet,( cum a-
p u ip fo s ,h u n ce x non exiftentibiis effe, in confeflb fit)
potuCric appeliaripàterDéus ? AcDorotheusquidem,
■ qui jn locum Marini Antiochia accitu^ puæerat huip-fe-
pdtæ,quianomen.Pamum felatiuura efleu, antequam fi-
pbtuerit- liUÿe-xiftcret,patremimnapj>ellariDeunipronuneiauit:}
jaatcfilai i Marin us veib COntranUmaitirraabati.& etiamnon exM
! j ftentcfiliôjlemperèflèpatremalfeüerabat:^eu quôd ica--
Dotothck fentiret, feu qubd obniteretutDorochCo, qui iïi guber-
& Mariiji nanda illorumecciefraipfi prælatuspffet. Ex hac igitur
t oacêtic. : Caùlain duas partes plcbà#i#fà;füiq & cüm Doro'theus
vâicum fedatoribus fiïîs,ïn ijs'templis,quæ tenebatper-
fifteret^ Marinus extcuàis àiijs, iépàratim conuentüs
agebat.' Cognominabanturautem ifti rumPfâthyriani,
■ tüirti Gbtbrci. AcPfathyrianiquidcm,proptCreà,qa^ 4
Theobtiffùs quidam Piathyrppolafdii autem Pâcli^os!
tentiis Cuiufdam placentægenusj opinionem iftarndm-r
.pense détendent: .Gothici-vero, quod & horumepifep-
p.us Seiinas eiafdemopinionis fuerit.Nam hune vniuetfi
nropemodum bacbari feclati 1 illum xonuentum f""
iTfathy-
riatii Go- .ihiç;,' Ä
TKcocti a
ßus ,
:liaas |
epifeop. - !
T h e o d . E t V a l e n t i n .' 1 v « i o r .
quentäbant: movigeri enim Selinje erant, vtqudm maxi-
m^tum. is & amanuenfis & fucceffor Vlphilae ipforum
quondam epilcopi j Sc inecclefiaäddocendum idoneus
eilet,non mod,b patriaiplbrümlih‘gua,fed etiam Graeca.
N.pn nmkb pbft qborta de primat.u controuerfia inter
Marinum & Agapium, qu'em fèdtatorum fuorum epi-
fcpbum apud Ephefum crearat, modó non bell um inter
iefe gefferunc, defendentibus Agapium Gothis. At fer-
tut quidém hac decaufa multosibi clericos de praefulum
fitpium ambitione conqueftoS, ad ecclefi* catholicte
co.mmuniohcm reuertifle. Hoe igitur mödo Ariani ab
initiofegregatifunt:. atque etiam nunc,in quibus ciui-
ta'tibus fiintyleparatim congregantur. Eos vêrb,qui C6-
ftantinopolidegebantjtrigfntaiamtum & quinque an-
nisinterlèfe rixacos, in concordiam poftmodum redegit
ipforum febkatbrPlinthas,vir cpnfiilaris, tum e'queftris,
tum pedeftns éxercituspriefe«5tus,quitumin aula Impe-
ratoris potentiffimus erat. Atque illi quidem, cum in v-
num conueniffentjdecreueruntjhanc quasftionem dein-
cepS in contrpuerljam nunquam effe vocandam: & ha;c
quidem poitea fic a ila lunt.
jQuod Nouttiani aliam etiamnum h&refim ex Je produxerint,
eorunrquiappellanturSitbbattam: item defynodo San- ,
gartana,&defefio Pafchah tradt-
tiojeuexpofitio hjjio-
C A P V T X V I I I .
DVrante eodem hoe imperio,etiam Nouatiani inter
lèfe 4 eicfto Pafchali difceptan tes,aliam fedtam eo-
D^prj.
tpatu go
trouei:iia;
Agapius.
rum,qmSabbatianiappellantur,cönftituerunt. Sabba-
rius enim presbyter à Marciano ordinatus vnà cùm
Theodiffo Sc Màcario,cuni compresby teris lècutus eos,
qui Palucoitice concilium agitarant fub Valerite Impe-
ratQre, volebat fefiumPafchatis more Iudæormn cele-
brari : & cum ab ecclêfia defeciffet, in initio quidem,
partim quafi lui e^ercendi gratia fecederet^integerrimè
enim viuebat ) partim quafi animaduerteret quof4àm
myfteriorum communiöne indignos, exeufabatur^ i d
poftquam in rerum nouandarum Audio deprehenfus
effet, turn verb de ordinatiope eius plurimum conque-
rebaçur Maxtianus9& làciüs erat, inquiens i in fpinas fin-
ppnimanus,quàm in ip(um,fiepius exclamapat.: Sc quo-
niam in diuerlam multiçu4 inem fibi diftràhi eccleliam
conlpiceretffuæfententiæ epilcop.os Sangarum conuo-
çauit,(eAis locus Bithyniæ, non procul ab Helenbppli
ad mate fitusjqub poAquam eonueniffent „Sabbatium
àccerfiuerunt : & quoniam offenfie fuæcaulàmreddere
poAulatus, diuerfitatem: feff i eau far et ur, fu fpi cat i ilium
hæc primatus deliderio confingere, iufiurandum ab eo
exegerunt,quodepifcopatum nunquam fiifeepturus e f fet,
quod quidem cum file cum iuràmento profefïus e f
Plinthe
Audio
inanoriim
diflenfio-
çs comi
pofitï.
1
Egujja
i i l i .n
;Secr'hb.<,
let,illi hanccâufam digriampon efferati, ob quam com-
muniô diAraheretur,dëcreiïerunt vt omnes in vna con-
cordia,& in eodém cætufimul pèrduratèntyytqpe yuüf-
quifque feft.üm hocvtcunque yellct çelebraret. Eaq; cle
re canOnpm eo,nfcripferpnt,quem hoc eA, prômileuum
appelïa.runt. Atque hæç quidemjtaSangaria-
np concilipplaçuerunt. Ex hoC autem tempore Sabba-
tius ludæ.os leciitus, fi non ep:dem temppre cunbkps boç
fefium fimul ççlébrare çontigilfet,piçu,eniens('iy^i:m orjs
ératjieiunabatiScpriuatimcxlegis.præfcriptopçragebîit
Pafcha.Sabbato verb à velpçra ad tempus competens in
vigilijsàcdignr^precatipnibiß,yprktus, die.ppAerô publice
cumómnibus in coetq cpçiunâq^.&^yAeçiomm
parti ceps fuit. Aç primo quidem plçb.em iatqit : fçd poA-
quam hinc ptogreflu temporis npbilitatus eft,. muftps
imitàtores habuit, & maxime quidemPh^ygasac Gala-,
tas,quibus eftpatrium, ytfeAumhocmodocelebrenc.
Tandem verb cum manireftè defecillèt, eorum epifçp-
:patum affumpfit, qui ipfu$i fé6tabantur,fieuti tnox fu.o
loco dicetun, Çæterùm mini quidem mirarifubit, tum
huivipfumvirum,tum eos eçiam?qui ipfi aufcultabant,
fcliac
dillcnûo.
[Sàbbatiaui..
Sàbbatius.
G
Sangaru,
& ibidem
fynodüSJ
Nouatiai
H
No iia-:
[ tianoiup
'è'anoD
adiüpho1
dedi
Pafchar.
Phryg1"
8c Gala-
Itàrum
Pàfdwcur
~ T f fE O b . ;E ÿ V A i É ^ f i S . lV N l ' è R . . - Eccltfiafttct, L é . V ! !.
A I ofchmcalt&Ätfcnemccmmwm lint : cunvprilci H c-
Hete«ä|bi«i,ficutirefertEufebius,PhiloneacIofepH? &Anft<,-
toafa»,4bulo,aliisqueplurimisatteftaiitibus,poux^ujnodhum
Item No
uatiaoo-
Samarita
noiuin.
QUjittadeciina
aoium
vCcnumPalihaimraolätint s cumlolp^mumduödenalidrae^
aciutnpctagit, qaero«?«, Köc eft,«Baen>Gneci
vocanc1 exoppoiito videlicet lunsej-detmia^quartsdicl
curfmh-petficientis. WpiBIWIM« ‘ Pllï
in cuidentis paitem aUiuciant.quoduM/acubi.mqac
fedtie fua: anceiignano anted id moris m erit, led a 1'aa ucomanoconciUonnperinti'odudtiimlic.
Qmucriam iitfua:
fautores in httnc vfqu c diem ap ud Romani ve teremcumaliisRömanishQ.
cféftumcelcbrare,quosetiam
aliter id celebtall'e fuperibrr vllo tempore dcpieiicuiunl
non fit, proptcreaquod Apoftolorufn Petri ac Pauli era-
ditionevterentur.Ad haicctiamSamaritarii, qui Mofai-
«leeisaemulatöres font vel maximi, ptiufquam noidj
mamrenturfm&usibocfeftum celebrate.non luftinent.
Nouumenimjinquiuntdplumhocfeftum lexappeU3t>
vt his nondam apparentibus'feftum celebrare tas non
fit: vndc pttecedete vetnum requinöftium opottere, nc-
cefiitdsiplä conuincac. Mimmctgoeft.iftosquiludsos
iti hoe imitantur, non magisprobailèantiquitatem.ab
ipfis conferuatam. Atqui.vt yidemr, prater hos IP os,Stillos
qui pet Aliam lunt, Qujrtadecimano.s.ap.pellacos,
I conHmiliteroumRomanisöcJEgxptijs,etiaauj quiaUjs
! adhxrentliais.hocfcftumagunt.fedhiqutdemmipla
decimaquatta die cumludaeis teriantur, vnde etiam hu-
iulinodi fortiuntur nomen: Nouatiani vero refurrectionisdiem.
celcbrant.Iudteosautem&ipfifequuntut,&m
idem cumQuattadecimanisrecidunt: nifi torte inquartamdecimauidiemlunaepriinadieslabbatiincidat.
tan-
tó enim Iu d ïis pofteriores euadunt, quot dies contigent
fequentem diem Dominicam .ell'e pofteriotem decima-
Lntani- quartalun*. Mótaniftïautem.quosPepuzitas&l hty-
barumwj oaS4ppellantmefegrinamquandam ratipnemcommenii
i'unt, fecundum quam Palcha celebrant, fiquidem eos, I „Ui in hoc negotio luns curfum curiosè obietuant i re-
I prehendunt: aq dicunt folos„efli folates circuloS'ijs fe-
quendosïqui ifta rcftèordinate volunt: & metiles qui-
uertt iingulos efle trigintadierumftaiuuut: incipcre autem
diemprimamab sq uin o ä io verno, quae Romano-
rummpre.dicaturnona Calendas Aprilis , quanftoquir
dem,inquiunt,duo iftalliminaria turn creata lunt,quin us
& tempora Sc anni deelararentur. Idque eo demqhftra-
tur,quod luua elapfo vnoquoque ottennio cumfole có-
iungatur, & vtrilque eodem tempore nbmlunium con-
tingat: fiquidemobtennij fpacium in ciirfu lunari nona-
gincanouemmenlibus, diebus verö bis mille nongentis
viginti duabus completur: intua quas lpl oóto curius ab-
foluit, deftinatis vnicuique anno diebus trecentis.fexa-
gihta,cum quarta infuper vniusdici parte.Ecenim a nona
Calendas Aprilis, vtab exordio creacionis folis ac primi
menfis fupputant,memorataminlacrisliteris decimamquartanxdiem:
& hancelfe dicunt odauamldus Ap.iUs,
in quaPafchaperpecuocelebrant. Quodfi cumhacdie
diés refurredtionis forte concurrat, tiimproxime lequcti
Dominica ferias agunt. Scriptum eft enim,inquiunc i A
decimaquarca die vfque ad vicefimam primam.
Catalogus Authorjsfcitu digitus,d‘ ctnfuitudmibus apuddiuerfas
nations & ealifios vjitatis.
’epuziarum.
c
ide Niet,
34* 3 S-lf
!» Socr, li,
C A P V T X IX .
E
In reli- •
gioniscai
pitibus
tfen-
tientes,
tcâditio-
Qum gra-
difli-
;e ab-
iurdum.
Diaconi
apud R.6'
nob pluies
v i l . i
A T au e h * quidem extiterunt area hoc feftpm di-
/Y u e r iit a te s , Sapientillime autem arbitror lpluiffe
fubortam olim de éo controuerfiam, Vi6^Qrem» c^ c
temporis R om s epifcöpum, Sc Polycarpüm Smyrnen-
fcm.Etenim cumOccidentkfacerdotes traditionell Petri
ac Pauli non effe contemnendamarbitrarentut, Sc Afianife
Ioannem Eüangeliftam fequi atfirmarent, deere -I
to in communione faricitö' i fingtili vt conlqeuerant fe-
ftunicelebrantes, a mutuainter ie eommunipne non re
cefferunt.Friuolum enim,ÖC quide mineritö ,iudicar u n t
- . /■ 11 •. £-$1 a r eiSS nui in nraß
cipuis religionis capitibus confentiient. Neque enim
eafdem traditipnespex omnia fimiles,in omnibus eccleOi'
fijs,quamais. inter fé con Antiant, rcpcfireppflis> Etenim
perScythiam cun) fint ciuitatesmultæ, vnumduntaxat
hæ omnesepifeopumhabent : apùd alias veronationes
reperias; vbi Sc in pagis epifcopi ordinantur, ficut apud
Arabes ac Cyprios ego. comperi, &apudNouatianos aç
Montaniftas eos qui degunt in Phrygia. Diacbniapud
Romano^ ha<Aenus non plures funt,quam feptem, ad fi-
militudiliem eorum, qui ab Apoftolis ordinati fuerant,,
inter qijos erat'Stephanusil-le, qui primus martyrium
fubijj: Âpudaliosvero numerus horum promifeuus eft.
(^):Rurms autem fingulïs annis duntaxat fbmel Romas
AlleluiaV'anunt,ptiida die Pafthalisfefti, v.ta multis R o manis
hiahymnusiuriliurandi inftar tüaudiri turn cah-
tari expetatur. At hæc neque epifeopus, ne.|ue alius
quifquamhicin ecclefia docet: apud Alexandrinos ve-
ro folus ciuitatis epifeopus. Aiunt tamen hanc confiie-
tudinemnon prius inoleuiffe, quàm ex quo Arius presbyter
de doéfcrina différents,inlolitamintroduceret. N ô -
uum 4eillud apud eofdem Alexandrinos e ft, quod èpi-
fcopus,dum r,ecitatur Euangelium,'non affurgat : quod
apud alios vfquam fieri,equidem neque comperi, neque
audiui.Hincetkmfacrum cqdicem hie legit dolus archi-
diacoî)us,apud alios veto diaconi, in mulcis ctiani eccle-
fijsfolifacerdotesrdiebus autem lolcnnibusepiicopi , yt
Conftantinopoli, prima feria refurrebtioriis Do.^iinicæ. Qy4(jra.
Iam illam qua:huiepraeceflit, quæque appellatur Qua-
dragefima,inqùapopulusieiünat,a-lij in fexdierum ie-
ptimanascomputant,vtIllyrij & qui ad Occidentemfiti
funt,nec non vtvniuerfaLibiya&Ægyptus cumPalæfti-
nis : alij in feptem, vtConftantihopolitani,&nationes
circumiacentes vfque id Phcenices:alij fparfim très in-
tra fex aut feptem iftasieiunant : a lij, très Pafchâ immediate
præcedentes continuarit : alij duas ,v t Montani fe-
dtatoies. Imd vero ne ecclefiæ quidem conuocandæ a-
pud omnes idem tempus ac modus eft.Siquidem alij fàb-
b a to c o .n fimiliter” ac pofttidie fabbati conueniunt , vt
Conftantinopoli, & apud alios ferè omnes : Romæ autem
Sc Alexandriæ non item : apud Æ gyptios denique
multis in ciuitatibus ac pagis , præter confuetùdinem
communiterapud omnes confecratam , fub vefperum
fab bat o conuenicnres, ac iampranfi myfteriorum parti-
‘ cipes fiùnt. Precibus quoque Sc cantibus Sc leélionibus
nec i jfdemtnec eodem tempore cundtos vti inifénire eft.
Sic enim reuelationemPetri, quamvocant, a veteribus
vt adulterinam prorfus rCprobatam, in ecclefijs-^uibuf-
damper Palæftinam adhucfèmel fingulis annis recitari
compertumhabeo: nempeindieParafceues, quam po-
pulus admodum religiose ieiunat in memoriam pallionis
Ecclefiæ
;conuoca
•dæ diuer
,fus mod*
Dominicç.Eam etiam quam nunc circumferunt quafi
reuelationem diui Pauli Apoftoli , quam veterum ne- t
mo vidit,mbnachi plurimum commendant. Hoc autem
durante imperio, nonflulli hunclibrum fuiflè repertum
affeuerant. aiunt enim, ex diuiriareuelationeTharfiCi-
liciæ in ædibus Pauli Apoftoli mannoream arcam fub
terra effe repertarri,&in eafuifle iftum librum. Sed mihi
fuperhocpercontanti,mendacium efle dixit Cilix Thar- Cilix
fenfis ecclefiæ p re sb y te rq u e rn quidem virum multos
annos fuiffenatumipfa canidésarguebat. Aiebat autem ^ fic ^
fe nihil comperifle, quod huiufmodi quieqüâm apud i- 0bferua
pfos acciderit- ac nîiràri fe; fi non id comro.ètttum lit hæ- tionum
reticorum.Sèd dehochadenus. Multas autem confue- diuerfi-
tudines per vrbes^c pagos,reperias, quaspb reuérentiam
vel eorum qui eas ab initip fntroduxerunt, vel eorum
qui iftis fucceflerunt, præuaricari fibi nee licitum, ncc
tolerandum purent effe i j , qui his jnnutriti funt. Quod
idenv& in hoc quoque fefto honiinibus vfiivenifl’c pii-
tandum eft: cuius gratia in hanc de iftis commèmofatio-
nem digreflus fum*
(a) Alleluiafemel tantum in anno, vtaitSozomenut, in Romand
Ectlèfiaean:(arifolitum,trtoneumejtpatet e* Hitronym- epifij» ij- z j.
&)<b. vide Baron- annoî%^.nu>ix.. & 33.
G
Precum,
cancionu
&le<^iooum
dilierfiuf,
Rcuclatlo
Petii&
Pauli.