Hucrefer
Niceph.c.
» lib 9.
Vide Theo.
if.21.22.
S o z .li .
1e.16.17.
VitMn
ponfily.
V-57-é*
I S .
Eulebms
& Theogni
ab
éilióre-
uerli, tu-
mu tum
excitant.
B
Arij .io-
Étnnaab
Eufebio
inrrodu-
fta.
Ingenium
rerico-1
turn.
I>
Confujjftanii.
de
cfiflidij
; materia.
Euftathr
1 Euiebiu
perftem-
8«-
Quod Eufebius Nicomedienfis &T heognis Nitaus,refumptts anima y
omneftudium fuuttt ad euerrendam fidem qua N içaa confirm at a e-
tat, conuertebant, excogitate in Athanafium dolo : & de coaäa An-
tiochia Synodo, qua EuflathiumAntiochiaEpifcopumdepo
fuit, propter quem exor ta fedittofere ci-
ttitatem deleuit.
C A P V T X V I IL
afferit : tum Euftathium, vc Sabcili) ppinionem inducen-
tem, grauiter infimulat. Et propcerea fîrtguli. Epifcopi,
velutin aduerfarios, feriptis orarionibus grauiter ihue&i
fùnc. Cüm atitem vterquedieferet filium Dei cutri pâtre
fubfiftere, & in pâtre elle, & in tribus,perfonis vnum Défi
çonfiteretur, inter ipfos (qua de caufa naùd fequidem fcio)
nequaquam tonfentire, & proptereanullo modo anirriis
acquiefcere potuerurtt i Concüium igitùr AhciochiæcO-
gicur.-Euftathius ,vtpoteerrote Sabéllij magisquamde-
cretis Concilij Nicæni aiïènriens, Epifcopatu abdicatilr.
Verum quidam prædicant, alias cauias parum ho neftas e-
ius abdifcationis extitiffe : ribri tarnen eas palam perceti-
fent. Eft enim hoc Epifcopis in more pofitum; vt fcos qui
abdicantur, accufent, impios pronuncient, caufas tamen
impietatisminimeadiunganr. Quodautemi Epifcopi Eu-
ftathiumj VcimprobæSabellijdbétrinæ deditum, dignita-
E Vfebius & Theognis ab exiliö reuerfi , feedefiarutri
fuarum adminiftrationem denuo cape (Tunt, illis ( vt
dixi) expuKsj qui erant in eorum loca fuffe&i: atqüe ad-
eoablmperacore j qui illos propterea in magno horiore tisgradu dimouerant, Gyro Berrceenfi Epifcopo eum iri
habebatj quod'feadeprauata& peruerfa opinione adre- crimen illüdvocante; Georgius Laddicest* quae eft in Sy-
6tam finceramque recepiflenti libertatem non vulgarem ria, Epifcopus, vnusex eorum iiumero qui Confubftan-
illamqmdemconfequuntur. Ifti veto data ipfislibertate tiäle deceftantur,feih laudatione Eufebij Emifeni dixifle
abutentes * maiorem tumultum orbi terrarum, quam qui fcribit.De ifte Eufebio Emifcno alius erit mihi locus corn-
ante excitatus fuerar, bommoueruht, duobus nominibuS memorandi. Gregorius feribit, Euftathium , vtpote Sa-
ad earn remitnpulfi,improba videlicet Arij opinione,quae bellijie6feaeaddidum,i Gyro äcenfatüm; & rurfus, Cy-
eorumaniraos ante implicates tenuerat, & capitali odio* rum eiufdembrroris conuictum, degradu deie&um nar-
quoaduerlus Athanafium flagrabant. Narn quoniam il- rat. At qui fieri poteft, vt CyruS cum labe errbris Sabel-*
le in Concilio , dum erat de controuerfijs difeeptatum* liani ipfeäfperfuseffet, Euftathium, Vtpdte eadem infe-
ftrenue ac fortirer iftis reftirerat: primum ordinationem e- &um, in iudicium adduceret 3 Proiride Euftathius, vt vi-
iusquafi adEpifcopatumgerendum parum idonei , & a detur,alijsd e caufisEpifcopätuabdicätusfeft. Ebdemte-
virismimmeprobatisdele<3^, inuidioie criminantur. Ve- i pore Antiochiae grauis (editio de eius.abdicatione orra.
rumvbiiilecrimenfibiillatumpenitusabiedepqlerat(e- j AcpofteafaepedeEpifcöpödehgefldo^aflta-coritehtibnis
ius namquefpeiftatavirtus eum inEcelefias Alexandrine flammaincendebaruri vtpärurh abeffet^ qurri Vniuerfam
CoiiciliG
Ântiochekum.
Epifcopatu
ab-
dicatur.
F
Eufebius
Emifcn*.
Geórgius
Epifcopatu firme continuit) & pro fide in concilio Nice-
no confirmata acriter decertabat, Eufebius turn totope-
dlote ( vt diqtur]incubuit, vt Athanafium per inhdias de
eo dignitatisgradu dimoueret, & Arium Alexandriam re-
ducerer. nam eo paetofolum ratam de«^»»»-«*» ideft,Gon-
fubftantiali fidem fe pofteab Ecclefia exturbare,& peftife-
feram Arij dodrinam introduces putauit; Eufebius lgi-
tur feripiit ad Athanafium, vc Arium & eius fautores in
Ecclefiam admicrerec. Erfieutperljteraseum obfecrauir,
lie minis aliunde oppoiitisperterrefacereftuduit. Ac cum
Atbanaiius nullo modo ad id faciendum adduci pofletj
Imperaroriperfuadere conatur, vc Arium in eius -confpe-
dum venire permitteret % iilique faceret poteftatem Alexandriam
reuertendi. Sedquibusmodis hanc rem vale-
ret efficere, dicam equidenVali^loco. Ante^uam ifheres
geiebantur, aliuS m Ecclefia tumultus ortuseft. nam tranciuitätem
euerciflct, populo‘ih duas fadiones diuifo.-qua-
rum altera, Eufêbiüm cbgnömèntö Paftiphilüm Cariarea
Palarftinae Antiochiam transferre obnixè Cohrehdit: altera
, Euftathium denüó' reducère magnopere laborauit.
Commune ciuitatis Concilium partimdiüic,partim illi fa-
dioni fubfidiofuit. Milirum pratfidiariorum turba, ip fa
contrafé,tanquam contra hoftes concitata e ft, adeb vt
gladiosin-{emutuodiftririxiftent,nifi D eus, & metris ab
Imperatore illis iriiedus, multitudinis impetumrepreffif-
fet. nam Imperator per lireras tumultum exortum,& con-
flatas feditiones penituS fedauir. Eufebius autem eorum
Epifcopus fierirenuit:ac proptéreaImperator ilium magnopere
commeridauit. Qua de re literäs ad ilhim feri-
pfic, in quibus eius inftitutum admodum laudauit-.* bea-
tutó appellat,quod ilium non tnlus ciuitatis,' fed totifis fere
orbis terrarum Epifcöpatudignum, omnes vno'orc pr^-
quiilumBccieliæftacumfuaiplmsmembra peituibarunt; [dicaranc. Ofloi^tarannossontinuos fedeS Antiochc-
ItaqneEtiicbmscognomentoPamphilusaic, ftacim poft ! nadieiturEpifcopocaraifle. Sero tandem ,eotùmfludio
confcaum concilmm Ægyptum tedicionem inteftinam & labore qui fidem lin Gööcilio Nicamo confirma tarn c-
conftafle.-caufem tarnen non adiungit.vndein bilinguis uerteremtebantar.EuphroniusEpifcopusdefignatuseft.
opiolùriem apud plerofque' venir. Nam caufas rcticere SeddeGoncilio AntiochiæpropterEuftathiumeonuoCa-
propretea ptuabarur, quod fecum decreuerar, eaquaein tOjfatismulcadiximus.
concilio Nieænoconftabilita erant, fua fententia neuti-
quam confirmare. V erum ficuSt nosex vanjs epiftolis, quas
poft Goncilium Epifcopi alter adalterum lcripferunr,per-
lpicuedeprehendimuSjVerbumConfubftanualenonnul-
lorum animos vehementer conturbauic : in quo quidem
excutiendo, dum mulcum temporis ac ftudij confume-
bant, eiusqu e vim tan quam ad viuum refecare curiofe nimm
m mohebantur, inteftinam bellum ihrer ipfos excita-
mne: arque ea quæ gerebantur, nihil à pugna no&urna di-
fereparunr. Nam minime on|nino ab fè mutuo videba-
tur in tel 1 igi, cur fe inter ipfos m alediäis concidere occoe-
pifFent; Ecenim qui voeemConfubftaritiailcrepudiabant,
illos qui eandem receperanc, Sabellij & Monrani opinio-
nem deintegroincroducere cenfuerunt, & ob eam cau-
fam eos Walphematoresnancuparunt,tanquam filij Dei
effentiam' tollere molientes . Qui autem contra ,> fidei
Confubftantialis firmè adhærefcebanc ^alios multos deös
»nueherc arbitrati fünf, eof^ue tanquam gentilitatem in-
ferentes auerfath Quin etiam Euftathius AntiochiæEpi-
feopus, acriter perftringitEufebium Pampbilum, vtpotc
fidemift Concilio Nicasnoroböratatn deprauantem. Eu-
febius Pamphilus tum fe fidem illam non omnino violare
jsefirtsbjtéro qui Àriiifn feuùcafe curduit : & tjuomodo Arm ïm-
. per at on libello poenttentia oblato, fidem Ni uni Concilij
perfimulationemcalcule fuo compro-
bautrit..
C À P V T X IX ;
o ft Eufebius, qui iampridem Epifcopâtum Be-
'ryti reliqueratjid remporis EcclefiæNiComedienfi præ-
erat, Vna cum fuis fautoribus pro viribus laborauic, vt
Ariùm Alexandriam reduceret. Vefum qua ratione iftud
eftecerint, & quo paéto Imperator perfùafus fit,vt Arium
& Euzoium pariter inipfius confpe&üm venire paterecur,
hoc locodicCndüm arbitror. Imperaror fororem habuit
nomineConftantiam.iftavxorfuit Licinij, qui primnm
eum Conftantiho Imperij particefs fuit : deinde ryranni-
demexereuit, qua de caufa ad extremum trucidatus eft.
HuicGonftantiae cum presbytero quodam feébe Arianæ
dedito
Èufcbius
Parrqihi-
’lus.
Faôiones
orcæ An-
tiochi»
ob Euftathium
&
Eufcbiû
Pamphi-
lum.
I G
Vide dif-
fentitmerr.
Bar. annt
} 40. ».21.
$■ 2$.
'Êaphrofeopus.
Ÿide Ni-
•■ eph.c.i,j.
ltb.%.
VideSoz.
z.i.26.
Theod.l.2.
cap.i.
Àrius ab
Eufcbiô
ATexan-
jdtiam té-
ducitur*
Couftantialmp.
fotOt.
|Conftan-
e obit*
Ipresbytei
«infiauat
IConftan-
Btino»de;
■ quo codé
|Prcsbyte
0 y Vide
Hflurain-
mfratib.ï.
meip.u
0
Ml Hue refer
I \Uiceph.c.
14 7 .8 . , K Conftau-
I tiiv ad .
■ Arium
I liters.
dcdico magna intercedtebar familiaritai : eum ïibi inti-,
mum habuit. Ille tum Eüftbij& neccflariorum eius im-
pulfii jfermonem cum muliere de Ario habuit ; èi àSÿno-
do iniuriam fadlam elle dicit : ilium non.ità fentire, ficut
fama de eo loquebarur. Quæ cum audiuifiet Conftantia,
presbytero fidem adhibuic ilia quidem , fed Imperatori
dicere neutiquam aufa eft. Conftantia force fqrtuna in
grauem morbum delabicur. Imperator pprcrëbro eam
ægrotaritem i nui fit. Cum autem inulier moibo tam acer-
bè affligeretur, vt nihil præter mortem ‘expeâarèt, hnpe-
ratori coin mendat presbyeerum : eius ftudium, pietàtem
& beneuolentiam erga Imperium prædicat. lllam paulo
poft mortem occupât. Presbyter in intimis Imperatoris
habetur. Ac pedetentim plus authoritatis confecutus,
eundem fermonem de Ario referc ad Imperatorem, quem
cum eius fororeantea contulerar : Arium fcjlicet non in
aliafententia efle, quam quæfuifletà Concilio confitma-
ra.’ &fiineiusconfpeâum venire permifteretur, Concilij
decretis plane aflenfurum, arque eum fine caufa infimula-
tum fuiflè. Noua admodum &peregrin^ videbantur Imperatori,
quæ erant à presbytero commemorata. Ille igi-
tur.-SiCinquit) Arius cum Concilio confentiat, & in ea-
dem fententia fît, non modo eum in confpeéfcum meum
venire patiar, verum etiam honorificc Alexandriam di- I hoc commencö veritatemj quam tacitus bcculcâuerar.
KEuzoio
I ad lmp.
I [Libellus
I paliaddiç
I Arij éc
I Euzoij.
ritjn Scripturarum. teneamus,nospro tua fancttmonïa, qua &paci ‘
fedùlbfiudere, & Deum augufiè venerari ‘file t; omnibus c on trouer- ,
fiis & inànibus argutijs fublatis, matri nofira, Eàlefia fiilket,'àd-
iungac.vti & nos & Ecelefid tranquille vïtdm degentci inter nos
mutub,propacato &pio'ngni tmftatu, &pro vniuerfi honunum
généré,omnes communitcr confuetaspreces peragamus.
DereftitutioneArij, vide Baronium autoritatefancli Athanafit p auto
aliter fentientem, ahno 527.».6. ^ 7 .
Àrius Imperatoris mandato Alexandriam reitertitur : qui cum ab
Athanafienon effet admijfus, Eufebius, eiufiuc complices,va-
. ria contra eum cràmina apud Imperatorem contexue-
runt : propter qua, Tj r i Epifcoporum.
Synodumiufsitconuo- . .9
C A P V T XX.
 d eum modum, quem diximüs, cum AriüsJmpera-
, tori perfuafiflet, Alexandriam reuertitur;fed t^mçn
j E.cclefiæ
1 icconcitriinimeporeratöbruere.
Nam Àthanafius eum Alexandriam
reüerfum,in ècclëfiam recipe^ noltiir.-ilium bnim
vt feelus detéftacus éft. Arius nihilominus erroreïn fiium
ex occulto difleminans, Alexaridriam ad féditionem cori-
citare mölitur. Q^pquidem tempore Eufebius, cumipfe
ad Athanafium fcripfit, tum imperarçrem ad feribendum
impulitIj vt Ariijs çum fuis reeiperetur. Athanafius taiçen
eos in Ec'clefiahiaamiccereomhinôrecufeuic | Imp'erato-
remque ber literas docuit, fieri non.jsofïè, vt illi qpifidem
irritam téciflènc ; quibufqùe anathema effet ab Ecdefià
denuriciatuni 9 tanqùam pOftliminiQ redeuntes gradum
ilium recuperarenn i Imperator rem iniqùoàhimo & gra-
Uicer ferens j per liceras Athanafîo incénriinatus eft his
verbis.
Cum Concilij & voluntatis mearàtionem dcceperis ,fac omnibus
inEcclefiam ingredi ciipientibw Itberum àditum prabeas. Nam f i
tntellexeroqiteriquàmqüiEcdcfiaparticepsfieritupiât, velimpedt-
tum ah s teeffeÿel intmtuprôhtbitumpnttiam iluo àlïquem e mois,
qui mandato titeo tide gradu dïmousdt , locumç(ùeiuutnakeri tri-
buat. Iftâ fcripfit Imperaror, cum vr Ec,cldîæ'1?dmmodo
înferuiretjtUmvtCohcilioprpuicIerec, neeius concordia
dirinieretur. Proinde 'iam tum Eufebius giaui .odid ad-
uerfusAthànàfium iriflanfmatuS,yàlde-ôppoi'runuiii temmircam
. Hæc locutus , confeftim ad ilium fcripfit his
vferbis.
Epifiola Confiantini qd Arium.
V IC T O R C O N S T A N T IN VS , MAXI-
' M V S , A v g v s t v s . .
lam dudum tuagrauitatifignïficatum efi,vt ad med cafira y entres,
quo poffesnofiro ajpectufrui, vndevixjatismiranpoffumus, cür
boc abs te non extempio faâtim fuerit. lam igitur publiço curru
confcenfi, nofira cafira adiré proper a , vt nofiram bemgniiatem &
ftudium erga teexpertus, in patriam redire queas. Dais te confir-
uetchanfiime. Data ad quintum Calend. Decembris. lftam quidem
Imperator ad Arium fcripfit epiftolam. Me proin de
inçredibile ftudium & amorem,quo aduerfus pietàtem
flagrabat Imperator, irituentem, permagna cerre capic ad-
mirarid . Nam exepiftola viderurconftäre, Arium ab im-
peratdre fæpiftime admonitum , vti refipifeeret : &;pro-
pteréa ab illo jam repreh enfu m, quod crebro per eius liceras
prouocatus, ad veriratem ilico non redijftèt. Arius igitur
paulo pôft quam lireras Imperatoris acçeperat., Con-
ftantinopolim aduentat. Ilium Euzoius ( quem Alexander
, cum effet diaconus , eodem tempore quo^cærerôs
Arianos abdicauerat, gradu deijciebat ) eocomiracuseft.
Imperator illos fuo dignatur afpeôtu : rogar, v trum fidei
Concilij Nicæniaffentirencur.Cui cum ab fe.affenfum ef-
fe re'fponderent, Imperator iu b e t, vt ablque rpora fidem
fuam feriptis mandarent. Illi libellum conficiunc,
afferunt Imperatori : qui quidem feriptus erat ad hune
modum.'
Religiofiffimo, fanâiffimoque Domino noftrolmpe-
ratori Cönftantino , Arius & Euzoius. Nos quidem , ficut
tuafingulariserga Deumptetas , Domine Imperator, in manddtis
dedtt, fidem nofiram feriptis prodidïmuf : & de Deo Cum ipfi tum
catsri qui nobifçum funtjta creden çonfitemur, vtfequmr.
1Credimus m vnum Deum ,patrem omnipotentem : & in Dominum
lefum Cbrifium, fiilium eius, ex tpfi anteomntafeculngenitum^
eùtnverhumyperquemothniafaâafuntiCumquaincalisj , , , ,
tmn qns. m terris : qui dejeendit, & incar natuseft ï&paffusefi & ; presbyteri Ecclefiié Alexandrinæ, quirum foire torcuna
refurrexit, & qfeendit adcalos, & herum venturus eft iudtçarevi- N icomediæ eranr, prorfusreftiuxerunt, Imperaroremque
uos&mdrtuos. Etinfpirttumfanâum,incarnis refurreftionem, docuerunt,'e'aquæcontraAthanafîumalJataruiflenr,perinvttatn
futtirifaculi,inregnumederum*invnath'cafholicamec- , fp icu e fa lfa e fïe . Qu aprop te rImperaro r pci lire ras, eius
clefiam Dei,ab vna orbis terrarum or a ad altérant vfquefe porngen- 1 accufatores grauiter reprehendic: rogat A thanafnupVtad
tem. liane fidem à.facrofanftis Etiangelijsaccepmus, ipfi Domino ; fe v e n ià t. Verütp Eufebius cüm fuis, prias q p am ^ u e h y
fuüdiïipulûdicerite: Euntesdoceteomnesgentesi baptizuntesèos in 1 t a r â t , alterum crimen pfiori ateexit, içlqué pnore.multo
nomine Patrie ,& E i lu ,& Spiritus (anfti :ficut vmuerfi catholica ' grauius : Athanafium fc.licet Imperatons eduftis per infa-^
Ecclefia & S criptura dotent, qiitbus quidem omnino fidem adbibe- J dias pbfiftere mplientem , Philùmenôfcuidam fGrinium
mus.index noflerDeusefl^inpràfentta & infuturo iudicio.Qua- 1 auro refeçtum m iM e« ; ^ed .eum Imperator Pfamat læ
proptertuampietàtem obfecramus, Imperator fdfitlßime, vtquum (eft quidem ho c fuburbium Nicomediæ ) de îfto crumne
viriEcclefiafticifimtts, & fidem, &fenfumcùrhÈ^fifia,ttirkfa6fâ-i cqgnbuiffet i Äthänafiumqüe innocencem comperifiêr,
BÎbliotlu Vct. Patr. Tom. 5. Pars 1 . . ‘ . Z x ________________ honori-
Vide refer,
Nice.Cj+ti.
4 9 ./.S. _
VideTheo.
li'c-io).
•So&l.z.
cap.24..
vitam
Conftant’.
l.\.c.+\.
Athana-.
illis Aria
in Eccle-
fiam ad-
miEiere' :
C F ’
pusfibiad id^^od cohabatur , oblarum putäbat (habuit
enim o ffen flp Imperatoris animum, eius iriftituco admodum
inferuiencem ) &-prdpterea ttunukiiofe laboia-
ill
||i || J| nacus nij
rccipiac
Arym
cum reli- » LquispoeùitcntiU
bati vc Athanafium de Epifcopatus digoirate deturbaret.
Sicenim fperabatfore, fi Athanafiusdemedio reiriouere-
tur# vt Arij regnaret opinio . Qhare contra ilium paiicer |
quafi aciem inftruunt: Eufebius j Epifcopus Nicomedis: j
Theogriis,NiqaKe:Maris, Chalcedoms: Vifeciiis, Singi- j
donis, vrbis fuperioris Pannoniae: & Valens Mu riorum,
ciuitatis etiam Patinbmä:. Iffci q.upfdäm e fefita Melitiana j
mercede conducunt, Sc vaffa crimina Athanafio pbijcien-
dä curant; Ac primum per Eufionem , Fudsembncm &
GaUinicum,MeiitianÖs,criminätioriemconfingunt,quod
Athanafius praecepiflet ^Egyptijs, vt veftem lineam Eccle-
fix Alexandiina;pro tributepenfitarent. Scd hocfalfum
crimen in Ariianafium pbnieiftum, Alypius & Macarius
G
VideSoz..
Conll fri-
tin-is A-
thanafio.,
per litcras
®. 1
I Eufebij &
cum Ai ha
jnaßo fi-
Imulcas.
i
i l l • ! . H i Athanafio
varia
crimina
falfoob-
ic â à .
1. crime de
vefteli- II I
Videpox..
C.Z2.1.2.
2.crimen l i l
lælæma-
iéftatis de
edneemptis
Imp.
ediftisi.
Pfama-,
thia.
I M l i M