t im Socyätk Hiftörti S-T A N Y I V i v S.
1 ïidc i formula
ab
. Eufeb.
Pacnpliil.
«onlcri-
pea.
Confubftautiale.
propoßta efi:. (kirne alteramy qudm epifcôpi-, vbi ttpflris verbis
pauca adiecerant, èdideruM, ad vos wittere heceffe putauunus.
Nvßraverbformula, q iu tumcorambnperatohe nqftro fanclifii-,
mo perleäa eß-, tumrefièfe babûeprv-ceftb explorâta ,ad bunc
modumfe habet* sicht abcpifcopis^qüihosantegreßifunt, acce'=■
pimus : ficut cumfideifundamentainnoftris diwnts.pYityjim ta-
flja effent, cum^ Uuacro bdptifmatis abluti effpniüs,aüimmus:
ficut à diuihîs Scripturis didifiihusr’ ifrfick t, cum jungerethur
preJbytem, & cumepifcopatumobtiheremiis, credtdimus.^'dff-
■ CHwuii:fit ciidm nun er eden tes, nofiramfidèm vobispatefacimm,
quaeiuftiiodieft.
• <Srddinm in viittm Dtüm, pattem amriipbteiitem , vifibilium
öfnhiumé'inuifibilittmcreatffrèin: f | in vnum Dominum le -
fittnCbrifium, D eiverbum, Deuhidé Deo, lutiien delumine9v i-
tamdevita ,filtuiii vnigenitum, pririiôgûùtumomnis creatura,
ante o’mniafifula exD'eityatre gentium , per quem ommafaäh
fd n n qui propternçfiram faîutem ihcdrnatus e ß h in t e r homi-
hes verfatus, qui pajfusiß, &rifitrrexit'tertia die: afeendit ad
patrém,&iterttm ventUrUs efimdicare viuos & mortuos. <2re-
dimus etiamm ymm Spiritumjdnäüm^ fit iftotum quemque
éffe,&'exlfièr(fiVedimu$p Tatrefn verè putrem effe, Filium verè
f i l i u i h i r Spiritumfatlftum verè Spiriiüm farictum : ficut Dominus
hbfter,cum difcipiilosfio sa d prÆcdnditm witteret ,locu-
tuseß: Euntes, docete omiies genfer, baptisantes eos in nomme
P u iriffié’ Eilij,&fiffoïttisfahïïfi quibus fonfirmanuts-, nos
hoçanimoeffeficçfffentire, &ficetiamfenfijfe, & admortemvf-,'
que fie finfuroseffê,in hacperfeUeraturosfide, dnathemate impia
h ar efi c nique denuncuto. Atque dé iftkrèbusonimbus nosjyncerè
& ex animo itd (enfijfi^x qno uofmet nofeerepotéramus, & iam
■ exiam verètumfintireytum dicere,fieum omnipotentem r & Dominum
itofifutn 'leftüm àkriftum cor dmtifiam ur :■ certafe deeft:
nequetocem. ConfubfiantialereiecïmUsfrrópterea qubdpax,
tanqudmfcopusad vltueUdwn,antè ocuios nofiros verfdbahir: &
cautioner(ft dhobisadhtbita fine hitufidei fentefUia excïdèremts\
Pari rations,genitum,Mnfdttumiapptóbairimus. N f Fa c fir to,
•verbum,cumaaterisereafur is, qua per filium fdEta funt, comrnu-
tie ejfe dtxprunt: nec filium eayujin JimUé qmcquhnï baberè i He-
proptereaeumnoneJfecreaturtimiHarumfimilcm, quaabipfofa’-
ct&funtyfédprafianmris ejfefubfianria, quatn qua vlla creatura
praditafityquam quidem expatregenit/tm etfe, Sficba liter a per^
docent: quippecum modus eitisgenerationis a titilld mortqU h'a-
tura,vél verbis exprïm,velcpgïtationecomprehcndï pofiit.fiodetn
modoetiaindilud, Filium patri confubfiantiaièMefis,ratiotie &
exquifitMH efi, ^rprobatum, non moretorpWeo débefe inieïïïgi^
neque quicquam habere fimile arm ■mortnlibus finmatitibus.
Nam neque dtuifione fitbjhntia,. neque defetiione, neqtie:niutd-
tione patern& ejfentia & facultu tis pofie tonfixre, fingehitqm e3
nimpatrisnaturam,abhisomntbi(s prorfud alkhamefie. dh hoc,
Patrtxonfubfiantialem efiejrhdnl, aliud ofietïdére, quhtfi filium
Dei ad reliqudi ere at liras nullam haberefiml’Mdinem :fed vmius
patris, qm ilium genu'tt, ommhj fimiiem efie | tisque'ex ’dtia-,
qudmexputris fubflantia & efientiagenitum. lgjdj>d quidem fid
expofitum, rcêtum videbaturafiehfio'nedpprolmre. nam nonnul-
los vetèreseptjèopos&firiptores,yïros fidnèdiferfbshtqueitufirès|
in.patrk&filifdiuimtau expUcandahoc vcfbo éonfubjhntidti
VjuspuJJl-cognouimus. Sed. dcjideixCoucilio Nicauvexpofna &
diuulgaM, hac hncleniu, ^ Ciiiquidein omnpad vntim’afiéiifi fu-
mus;ndntemer-è &inconftiltè | fedficundumfent^tiascfirdmdi-
pfo.fitnctifiitffo ImperatOreprOpoJitas, difcuffiiïét, &-cómmum pp
mnïum confenfu, propteryaufas, qua ftipra commmoraMfuhti
approbatas. Qtfinettam '411.ittiimatisfortniilam| quapoftfifem
explanatam ab iltis propofitdefi,approba>id-jmqu'oqitepataüwM:
j^Gcoituin''
!nou fa-
!£tum.
: Films i?jijtii
fou-
|fobftaa-
p p .;
Vetc'res
(patrcs vfl
monilrationt ofienderofofiumus, vobifcj/eatwucperfuadcre, nos ; proprercaqubd vetet,np.quifqUamvocibusaScnpidra abhorren-
temponbns prater iris it a credidilfe: & inn c fidci a nobis expofita j tibus(ex quilws in ^ ^ a s tm ih U fib lc d h fii jM ^ 'd i fib r^ nine-
congruentiafr&dicdjfe , nemiiiennj. pofic nobism bac re coutradi- J fta efi) orhninb vtaitiv. Ptenm cum riuUa Scriptur* diuinittis
cere. ^meHamlmp^aibrfipfiG''JatiSipmhs hancnofiram.fi- injpirata his vocibusvfit fit |filium Deic% nihilo^orttimejfi ,h
dem,ventatem infecomplettiprwusomniumteftificatus eft:fecfo ' tempqsjuifie alujuanttociithybnefiet■, & qud.pquuntur m eah-
tofremanimoetfecohftdnterajferuiti p u c e p i% ,v t omnes eidem demfententiam: miliirhf-gd^entamum videbatur,eas vet pro!■’
afimiuiiturMcrct!mu(dcinfubftribetentfiougruerent cum eif- | ferre,vd: Jocere^, Cmjcntcima tarn pr^clarb contra ipfas deer eta,
dem,dummodo vnaPox, Confubfiannalevidelicet, afteribetetur: j conjiituum^nos conjenjrmus: quahdoquidem hUnqudm dnfebdc
quam quidem ille ipfc explicatin' adbuncmbdum. Confubfian- einjrnodi verba ifturpareconfiicuimus. ifta advos^ftaifeseij^rifi-
tiaicdecorporisajfdioniiHsuonjwjjautelligi: neque filium fie i fim i, v.ucfuau coach mijbnus, non folum vti vob:s dccrenun,
veldiuifiohi,vetdeftettione, Vtitddicamjxpatrecdnttare, Nam t qUodnofiramdiJqufitiOnem &ajfcnfibnem fecutUm eft,planum
nonpopfieri vtndttira,qiuntater'uexper$eft, qua [via intelli- ftaceremus: veruwettam vtinteiligerefis-, quod primb'dUm eh-,
geritidperTipitur,quacorporevacat, corporcamvllam afteclionem i quaaftur ab alijsfiiripta erdnt, animum noftrum offenders v i-
mfe excipidt : fed eiufmodi res nos diuinis & arcanis verbis debantur-,inyna eadem^fententia (ficut ratiopoftulabat) ad ex i
ExTub-;
ftäntia
elle quid
Ûgqilîcct.
Interpre-
ratio Eu-
fcb'ij aliéna,
a-rfiëce
Cdncilij.
debére-conipleâi. Sapientijhmns lyjidcm. & pim no fie r Impe-
•ratör de bis itto modo philofopbdtus efi. Epifcôpi autem profiter
banc vocem Confiabjhmti.de, ifiam fideijbrmulam edide-
•runt.
Fidei formula inConcilioedfcà-.
X Z n d ïin u s in v n t tm D a im ,p a t r em omnipotentem, ofnhiumYr-
fib iü iim fy ïnuifibïlium çreatorem: .& in vnum Dominum le -
fùtn Çhrifium ,filium Dei,gemtum expatrevnigenitum,koc efi>
exftubfiantiapat'ris : Denn; deDeo, lumen de lumme, D am verum
de Deovero ; gem turn, non fa chm , cohfubfiantialempdfri:
fierqiïèmotmiia.ftaüafunt,& q u a in c d o y& ß u a in terrafunt,
quiprcpter nos homines,&propternofiramjalutetndefiendit:in-
'carnam eft: bômpftallw ffUpaffus efi: refurrexit te rm die : a-
fcendit ad calosiventuruspiudicqre viuos M mortifies. E tin Spi-
rïtumfanctum.Qui verodicunt,quod erataliquando témpus cum
non effet, anteqiMifigäiim e ra t ;vel quodexnfhilo onus eft: vel
quod ex altera ejfentia fubftantiave,quàm ex .patris, genitus: Vel
qnbdfdiits Dei creams, quodej, coniferti & mut art poteft: iflis
Catholic a &Apofiolica Dû Ec défia anathema denunciat. Çùm
iftaftormula ab ’iUisprafcripta effet,illud, Ex fiibftantia patriseffe :
& idud,Patri confulfiMtialem effe, quo modo effent inteüigendu,
ab eis diligenter quarerç coepimus. vnffe quaftiones & refionfa
natafunt: rarionètfe accurateperüefiigatum;,qua ilfis verküfub|
. iecla effetftentemia. EatebanturiUi,exftufifiantia effe,ïdètnfigni-
ficare,uod,expâtre effe,non tarnen par tem patriseffe. ifta pane
1 nobis videbantur puh brè confenttre cum pia tllius dodrtm feh-
; tentïa , qua docetjiimp ex pâtre effe,non tarnen partem fubftan-
tiaillius effe. Quaprcpter bute fehtentia etiam à.nobis affenfum
0/A3X7
quos Ni-
' ccenum
tjOnciliu
imitatur.
Anathema
tis for-
ma; .*p-
prpbatà-.
tremam vfqueJjoramperJhtimus. Verum pofieâ, facile fane, &
fine vlla contentions, sa qua nullam kabebanteffenfionem, tu rn
demum amplexatifimus, cutn nobuverborumfenfum & fenien±
tram aquieanimisdtfquireHHbtis,iilà quàexpôfita erdnt, ccnfen-
tire vidennïur cumbis., qua in fidet formula ante propofimffy
•nobÿ conçeffa & probata fuerant. ifta Euftbïus PàmpbUus ad
Cafaream,quod efi oppidum Pahxjïma, mifit. -
Epiftola Synodi, de ïebus quas ipfâ ftatuerht, & de Arq
!& eorum ,-quieandem cum eorue-
. bannir opuuonan,abdications.
c a p y t Vi-.
IPfani vero Concilium j communi cônfenluadEecle-
üam Alexandrinam,&;adÆgypn,Libyæ & Pen-
tapolis incolasjhæc quæ (cquun-
tur confcriplicv mm %
S AN C
. C o n s t a n t i n v s .
Hue refer
'Hicepto.ee
Vide
Ecclejîafiicte, Lib. /. *
S an ç t æ E x i m ï a qat e D e i G r a t i a E i
cleiîæ Alcxantlrina.’ , & dileébs fiatribus Ægyptïmi.
Libÿam & Pcntapolim inColbiuibus,,epiicopi
Nicææ coa£Ei,& a'damplumljnctum-
qu e Cbn cili ura co n uocari.
in Domino Sa-
lutcm.
ly&de-
incepy, ,
Arij dog’
mata.
B
Atii ana-
Qtioniam Dei g ra tia , & mandato ftnclifiitni Jmperatoris
TheoJ.lib’. çonfiantbii, qui hpsexvarqsciüitatibüs&prouincijsin vnùhi
'tlmConfi. --WtjPtypàih tiiagntm 'tyffanUtum. concilium Nicaniini coattum
eft : neceffanum videttir | v t a toto yàcro Çonctlio litera ad vos
mïttan:ur,ex quilus pofiitis intelltgcre cum eà,qua inïpntr'o'ucï-
fiam adduâa &exqui[itè difeeptata fu n t, turn qua, décreta^&
çonfiabilita. Prïmuin impia & péruerfà dogrhpta Àrij , éorlihiq3
qui eius feciàm fsquuntffr ', coram Unctifiimo imperatore Con-
fthntïfio perqiiifita. fu n t ; vnde plaçait' Concüio , çommimbm
fuffrdgijs anathema denunliare eim fiefarid 'opinions | & verbis
fenteiitijstfe èxecyabilïbusy quibus vjus eftadfiliumDeiblajpbe-
mijsafficiendum.: nimirum, eumexnihilo ortumeffe, nec fuiffe
antequam nattis.effet:, fuiffe tempus aliquarido, cum non effet:
filium.D eiîiberâ'Voluhtateûrarbitrio,viiq & virtu'çis capacent1
effe : creaturdm effe : faftum effe. Quibus omnibus fanclum,
tbemati- Goncilium'indicïtanathema: m b vefb nephtiquidempoteft, y.t
zaciô. Vilimpia élus opinio,veltnfolens amentia,velverbaplena blqjphemta,
ad aurès ipfius perueniant. Quinetiam ea, qua ad ifiuni
I pertinent, quem exitumfintconfecuta, ommno vos vel audiuiftis,
j velfèiltemànobisaudietis: ne nos hominem, qui debitam mer-
• cêdèm fuaculpa açceperit, temerè & fine caufa infeftnrividea-
Ariife- mur. Eb vfque certè eiusprorupitimpietas,, vtTbeonam Mar-
flatores*^ maricaepifçopum, & Secundum Ptolemaidis,ad exitiunt fecum
cb tn nan *ÉfÉlfll|$ f naty cum i^opoenas ipfifuebant. Vcrfimcum
Thçonas. >non ModbiUaopinionisperuerfityffe, neqa itia&blaf-'
Secüdus. pbemtaffed etiamçèrtis honwubus,qui in populo, v it am an tejl-
Mclicius ;• Iqdtempiis pacatè&tranquiUèdegente,feditionem & difcoràîhm
concitare non veritieffent,lSsigratia penitus liber ata effet, tarnen
adhuc pertsnax ïn fum tum Mehtij, tuin eorum quibusbonores
et clefiafiicos detulcrat, refiabat. de qua re quid Concilium decre-
Concilii ■ ' tfMÛ,Fratrücbarifimïfic hdbetote. CQnçiljumjtemenfm a li-
decrctum quhntu in MelitiuM animatum {nam f i accurate in eitm inquifi-
in Arii fe -. tumfuiffet,nihil certè commerutjfet venia)decernit, vt in propria
datores. ae fu d ciuitate remanent, nullamq3 habeatpoteftatem velcuï-
quam manits imponendi, vel qùènquàmad aliquodmunus Eccle-
jiafiïcum dehgendi, vel in aliéna regione ciüitateve eius rei gratia
commorandijfed vtfolàmdignitatis ó'officijnomen retineat : ills
'aiuem, qui ab eop'resbneridejignatifutit , fimulatque fanftiore
ordinatione confirmatï fuerint, hac conditione in Ecclefia com-
munïonem admittantür, nimirum vtÊcclefiaftica dignitatis. &
minifterijgradum babeant illi quidem : fed tarnen omnibus presbyter
is infingulis prouincijs & Ecclefiis v.èrfantibus, qui funt ab
honoratifiimo viro & collega noftro Alexandro ordinatifint om-
nitib inferiores. Quinetiam v t nulla illis poteftxsfit eos mmifiros
Ecclefia defignandi,qui ipforum probentur arbitno : neque nomi-
nationem penes fe babeant eorum, quifintadecclefiamunera ob-
eunda deligends, neque qpcquam abfque confenfu epifcoporum
Catholic a e r Apoftolica ecclefia,quifub ipfo Alexandro. fu n t, om-
ninbtranfigant. Hi autem, qui Dei gratia, &veftrisprecibus
adiuti,ad nullum jehifma deflexiffe sompertifini ,fedfe vitra Ca-
tbplica & Âpojloliça ecclefia fines ab errons labe vhçuos conti-
nuerint, authorisafem babeant turn minifiros ordfpandi, turn
eps,quiclero digni fueriht,nominandi, turn dengque'omnia ex lege
& inftituto Ecclejiaftico libéré txequendi '. Qffpdfi quiffii
ft aliud praterea quippiam, d:im honoratifiimus dornimu &col-
lega Qf fratcr nofier-Alexander vna adeft ,fancitum &fthtiitum
fuerit,ipfc(vtpotè,qui rébus decifiscumprafuerit, turn communicant)
vobis coram aïcurafim yenunciabit: Quod autem ad1omnium
confénffim de facAtifiimo fefio Pafcbatis celebrar.do aiti-
net,fcitote ; quo dve (Iris prêt thus controuerfia de refufeepta , pru-
detiter & commode fèdataèfi, ita vtomnesfi-atres, qui Orientent
incolunttfuïcfe Iudaonmi confuetudinem ante in eofesto feruando
imttanfolent,iamRomanos, nos&omtiesvos, quièundem mo-
reni quem nos in itio recolendo a primis temporibustenuiftis, fiini
confiniientibus animis in.eodcm cclebraudo deincepsfedulo fecu-
turi.Qupcirca vos cum ex bis rebus tantprofperegeftis, turn ex pace
& concprfiia communiter inter omnes conftituta, turn dentquc,
quod omnes barefes qiiafi fibra penitus excifa funt, latitiam ca-
piehtes,maiore honore & amej-e ardentioreAlcxandrum coÜegàm
hoftrum&veftnmepifcopum compleétimini: qui Jam aderat,
nobis permagna voluptat ifuit, permultumcf labor^vt in eh ata-
tefufeepit ', quo Ecclefia vefiraftatum & tranquiUitatem trMu-
ceret. Pro nobis omnibus etiam prêtés adDeum fundite, v t qua
riteconftituta & décrétaJint,ea rataftabïlïa^pûmaneant ,Dei
patris omnipotentis & Domini noftri Iefu ChrUti duxilio, vna
cum Spiritus fyncH gratia : cut gloria in fcctila feculorum,
Amen. .
Ex llacConcilij epiftola planum fit,eos non folum À-
rio, & eius fe£tæ fàutoribus, verumcfiarti verbis ipfius
peruerïæopinionis anathema demuiciauifTe: quinetiam
de Pafchate inter ipîos confenflfle : Melitium h?jpefis cu-
iufdamprincipem recepifle quidem, eique dignitatis e-
pifcopalis rçtinendæ copiam dediffe : potejftatem tamen
ulius muneris exequendi,, (vt epifcbpus. folet) prorfus
ademifle. Qua de caufa arbitror,Melitianos in Ægyptô
ad hoc vfqùe tempus ab Ecclefia proptéreà feparatps
fitifle, 'quod Concilium omnemMelitio authoritateni
abftulit. Intelligendum eftpræterea, Arium, librùm dé
fuaipfius opinione confeciflè | quem Thaliam inferipfit.
Eft autem libri ftylus & forma dicendi lafciuior paulo,&
diflolutior, Sotadeis cantilenis feucârminibuspcrûmi-
lis. quem librum id temporis ConciJ|ium etiam condem-
nauit. Neque Concilium folum'dc pace fatfta, ifta feri-
benda curauit : vèrumetiam Imperator ipfe pcrliterâs
fuaseademecclefia: Alexandrinæliguihcauit. • v
uffictcn. forte eorum, tiuiecclefiafunsunturmunenbus, -diemfuumobie
cduismm dloe—- , ti•t ,tum• Vt tmex1i lU„ s,quJ t n} upàer in ccd,erjn im ajrc<iti Jru n.t , monj o' id/omortuom
hens videatur, &populus illym ehgat, épifcopus^ Alexandria ei
P‘is & i- fuffragetur, atqueadeopopulielecltonem çonfirmet, in locum fuc-
doneis e- ce^at dethortui. Atque f i t illud alijs quidem omnibus conceffum.
j^e^Med DeMelitto autem nomtnatimaliter decifum efixvt-vtdelket cum
> qua- propterihfolcntem audaciam, qua anted ecclefia fiatum pertur-
jtenus fic bauerit : turn propter tementatem, & mentis mfeitiamquam
dedfuin. jjalam oftendent,nulla poteft as, autbontafve ei inbuatur : quip-
pe cum \)omo.isfit,qu i tandem perturbation^m m Ecclejiam ïfenuo
pofiitinducere. Atque ijTa décréta ad Aegyptum, & faadifiiina:n
EcUefiam Alexandrinampropne&fepa/atim refer un tar. Q£od
Dc Pafchate,
Melitiahi
curab cc-
clcfla fc-
' Bibhot.Vet.Patr,Toni.Pars 1 .
Imperatoris Epiftola. . v
C o n s t a n t i n .y s A v g v s t Y s
Catholicl Alexandrinorum
Ecclefise. i
Salueteplurimümftatres charifiimi.Permagnum certè & fin -
gularebeneficiumà diuina proutdentia innos collatumeft, quoi
omnïerrore liberati, vnam eandemcfe fidem agnofçamus. Non efi
profecto diaboti injtdijs contra nos ïiitentatis, de catero quicquam
lùci relier am. nam quiçquid efi per fraudem in nos niqlïtus, illud
funditusfublatumefi.Diffenfiones autem animorum, febifmata,
tmnultps idos,& ktbalïadifeordiarum(vtita dicam)venenh,veu
t atis fblendorÇluxta Chrifti monïtum)penitùsobruit,deleuit j 3.
Vnttm igitur Deum àntnes, & nomine veneramur, &ejfecredi-t
mus. Vt autem iftadDei admonifione ad exitunkpeVduceretur-,
magnum epifepporum turbarn ad vrbem Nicaam accerfiui: quibus
cum ego(qui vnusex vefirum numerôfum, quifa eidemobfequio
vha vobifçum lubehiïfiimè theipfum totUm addtco)operdm dedi,
yt veritas dïligenterinuefii^aretur. Prûihdeomiüa, quà aut c'oii-
trouérfia.autdiffenfiônismatenam prabere videbantur i accutatè
exeuffa & exagitata funt'. Quanta & quant éxecrabiliaprobra
(ôbone DeuifisnobiS clemèns c r mifericorsfnonhulli in Vèneran-
dum hofirum Seruatorem,iujpem &.Vttam noftram ficelerhtè ne-
fartej3 iecerunt, & Scnpiüris dnùnitàs injpirdtisftdeicfe facro-
fancta contraria non modo impudenter effutiuerunt j feit fe it a cre-
derepaldm confefii funtî Nam cum amplius trecefiti epifcôpi vm
pŸopter ammi modefiiam & folertiam admirabiles, vnath ean-
demçfefidemfqua & verdate&exquifitis legis diuina tefiimonijs
vérapdeseffe confirmatur) eortfiabiluiiffeht i Joins Artus muentus
èft,qui vt a i fraude diabolica viäus, ab ea penitus defciuerit : quiqft
impia ammi impulfione incitatus, banc error.is labém prvnum
Y j dpud
tiuc refer
Hic. ca-2
lib. 8. -
Vide
Tfieod.
Bar. annô
ftola.
Exordi-
tur à gra-
tulatione
qua exub
tat eu ecclefia
,
quod i
mas obtw
nui (l et.
I H
Patruni
côfenftis
contra À-
rii hsere-
fin.
Arii àfidê
defedio.
3