À
Sardica.
Sardiccfc
conciliu
Ifchyras
epifcop9,
de quo
fupra So
crac. li.i.
ca.20.
Oriëtales!
epifcopi
tergiuerfaucur.
B
E
i j l §
v r o m n e s S a r d ic am c óm h ie e h t ( e f t a a t e m ^ s e d u i t a s ï l - nibtts confem'mités reddidijfët, ita vtconcorsfidesintereosyïgz-
ly rij*) id q u e d e fe n t e n t ia d u o rum Im p e r a to r u m , 'a lje r i u s ret. Qupdftigitur Eufebius, du,m concilij N iu n i cod.cii mentio-
p e r l i t e r a s i l lu d f la g it a n t is ,a l t è r iu s ,q u i in O r ie n t e r e g n a - ncmfacit,omnia quain corkrQuerfiaift venerant | foiutaejfedir- -clefiaftio
D a t ,a ia c r i& p a r a to a n im o 'e i {d em o b t em p e r a iit i§ ,V n d e - cat,o.mne[queïneadein[efitentia0 optimise juiffe tq ifld e ft , fu t notant,
c im o a n n o p o f t m o r t em p a t r is èaotmrii fiy g iiftq zm n ,, quidain iUum in AzijhtfrefiHpropendijfeexjifiiment 1 Quinetiam 3u* nt>s
R u f f i.n o & E u f e b io C o l l C o n c il iu m S a r d i c é ie c o a & u m Ariani ipfifdüunturopiwotieJuw tuin cum ipfis[entire ar bitran-
e f t . E p ilc o p ic ir c it e r t r e c e n w ,q u i- .v e r f iis Q c c id e n t ëm h f t - tur. Atdixcrit.quijpiamjliun!inIfbrü[uk, partibus Arij pro-
b it a b a n t ,v t a i t A th an a lïu S iCÖ 'c ö n u e n iu n t . E x e p i f c o p i s . pteredviderifauere, qitodpercrebro in eifdpmhoc modólaquatur, ad quos
a u t ëm ,q u i Ö r ie n t em in c o le b a n t ( v t S ab i-n us n a r ra t,M b - , P e r C h r i 's .t v m . Cut rejpondemus , quod boe loqucndi rtfellédo
lu m fè p tu a g ir it a fe x ( in q u o r um n um e ro fu i t I f c h y r a s ’ modo,alijfqueitem uonnullis, quioeconomiam bimdmtat/s Ser-
M a r e ö t i s e p i f t o p u s t q u èm i l l i , q u i A th a f fa h u m a b d i c a - j uatorisnpfiriexpritnunt I ftpenumero tumalijfcriptares Eccle-
b a n t , a d e p i fc o p a m m i l l iu s lp c id e le g e r a n t ) S a r d i c am 'fiajHoi vfifunt : tum Jpoftpïus ipje, qui nunquam peruerfacu
a d u e n t a n t .N am a l ij c o r p o r is in f i rm it a t em c a u ( a n tu r :a l i j, iuj'quamopintQnütnagifierefyfiimatMefl, WÉÊ i(los omnes ea-
d e tem p o r is p r a ïf t itu t i q u e ru n tu r a n g u f t ia , e u lp am q u c I de»/ verba rfiapaint. Pprrbautem, qiüe.fuerit Eufcbij '
I Corduba.
(Philippi
■HfrbS.
Paulo,A-
tbanaf. &
-Marcello
fedes red-
dicæ.
Marcelli
liber.
illius rei in Iulium epifcoputn Romanum.coferunf: cum
tamemsx eo tempore , quo turn Concilium editum fue-
ra t, tum Athanafius concilium expeëtans Romce com-
moratus erat,annus Sclcx manies iam.prgterij flent.Poft-
quamigit^rSardicxconueneriantepiicopiOrienris , in'
confpeëtum epifcöpprum Öccidentetnincolentium ve-
. nirenoluerunt: dixeruntque lênonaliacondirione in
colloquium cum illis ventures, nifiAthanafium& Pau-;
lum è conuentu expellcrent.V erüm vbi Prótogenes Sar-
dftenfis epilcopus,&Olius epjfcopus Cordubae (eft ha?c
quidenijVt {upra dixi,ciuitas Hiipania’) m imme fcrebanc
VtPaulus & Aclianafius abeftehc a épircopi Orientales
coiffeftim decedunt.-ciimq; vencum efler ad vrbem Phi-
lippi ,quas cift in Thraciaipriuatum inter ipfoscoucilium
conftituere: de extero aperte verbum Cqnfubftantiale
iuiathemacedamnareropinionem, qiiod Filiüs Pat/idiC-
fimilis eflet,per literas feriptasybique drfleminare ecepe-
runt. Ëpiicopiautem Sardica: cöadti, primumiftos indiL
éta& deiertacaula condemnarc: deinde Athanalij accur
Stores dignitaris gradu dimouere:tum fidei Nic-aenae.de-
cifionem conftabilire.-opinionemque^'qubd Filius eftet
Patridiflimilis, prorfus cxplodere :> poftremö, verbum
Confiibftanriale multo riotitis & illüftrius efficere. nam
literas fcribünt illi quoquede e a re , & paflim ad omnes
mittunt. Quarevtriquereretftefeciirearbitratifunt: e-
pifcopiOrientis , pxopterea, qubd Occidentis epiifeopi
cos recepillent9quiab iilis erantabdicati: Occidentis autem
epilcopi, tum quiailliji qui eosabdicauerant, ante
caüfe cognitionemablceflerant: tum quiaipfi fidqm N i-
caenatfi tenebant,illi verq euextëre non d,ubitarant.Sedes
igitur Paulo & Athanalio ^eddunt: itemque Marcello,,e-
pifcopo Ancyr^vrbis parua: Galatia: , quiquidemiam
pridcm^vtiin primolibro cftmmemorauimus)abdicatus
fiierat, tum aurem fententiara con tra Ce ante pronuncia-
tam pro viribus impugnare•l.abp.rauit: 'docuitque,lermo-
»is & loquendi modum quo liber feriptus eraj:, nonin-
telledtumeflè , & proptereafe in fuipicionem opinionis
Pauli SamofatenLvocatu'm. Sed tarnen iliud anobis.mi-
nimèienoraridebet, MarcelliliBiumabE.ulebioPamopiritoqji&
iCUßn Anusfilitimmdtpram, tmquam v>i.tm,,exalia-
rum creaturarum numego, effediceret, hoc loco, accipito. , Qjftägi
primo libro contra Marcellfimfif loquitur# Vnigemtm Dfyfilni.
[olusiüe, & 'n p n a lw r& p r< td ïc a tu r& e& ïv 'n d em e r ïtb re-
prehendendißijtt hi , quosnon pudet eim.crcatnram,afferere, &
pari rAtione cum alijs créatures ex nihilo ortum ejfe. , Qupmddoè-
mrnfilm ent, autqt>a ratiove vnigenitus Dei ] cumeandénrcum
uteris crcaturisbabeattiqturam, vnpfquefitexplgbeiorum mor-
talium numéro: vtpbtè,qui[militer.cum fllis örtusfit, 0 cream-
m , qua ex his,qu<tnonfunt, -partipepsfaäus ? Vermpnonttade
idofitcra. tradunteloqifta. P a u lo p o ft eriarri a d iü g ir ij^ j^ i/#
igiturfiliutn cx nihtlogeninnu , &pracipuam crtatürainfix ni-
hilo ortam eumflatuit : homenfdliiin Filij iUéquidejn mpruderis
ei largitur, ßdfiliutn reuera ejfe dénegat. Nam qui ex b is, qua
non [untigefiitusfity t i r é filius Dei ejfe nonpotetit: quah'ctoqui-.
dem neque aliud qu'icquàm, qyodfit gêneratum. V.efè autem f i -
liusDeiexipfppatregenim , reuer a vnigenïm & dïleâuspatris
appeüanduseft. Sic quoqueDeus erit. Quid enimeft aliud Dei
germe?!, q u a rn t i, quodgëmtdrijimtlefit. 'Conditquidmrex
vrbem,fed vrbem npngigriit ; atquifilium gignere, non cotide-
redicitur. Qmnetiam qperû,qudd ab eofabriçatUr, non pater,
[edaftficßfmppCfefsf’ßq aÜ epß a feo ^ tt tt, non opifex, fed pater
di cet ur. Atquiille , qui vaine f i lâ t i: Dan est , fijijquidétn
pater, f e d m u n d i c j j c c i o r menrodicetur. Açliçetje-
melin quodaln Scriptnraioçà ïepéHatur diMumejfe, Dominus
crëauit me initie viazum Jb a r um ad opgra [fia : [ermonis, tarnen
illius [en[um f i quemquidempaülo pofiexplanabo, ffiebemusac-
çuratèexpençlçtt, <fir,non. fiyt Marcelloplacet ) vno vérbâpra-
cipuumEcçléfiad0gmaconiiHafiare.lfia,alia;queem.generiscom-
plura , ab Èufibio in pnmo libro contra fitarçellum dijputata
[unt. Intertioautern , quo pacto hac vpx C r h a t v r a fit
intelligenda, do cet bisverbis : lfiis quidemboemodo confiitutis,
jequituPetiam, hanefintentiam ,D o m i n v s . jC r eva v i t
M e I n i t i q V (i a r v m S y a r v m A d O p é r a
S v a , non aliter capiendamejfe, atque eappinia, qua antèex-
pofiiinms. Qüodfidicat^fieiffim créât um f p : non [fia dicitper-
indéaefièxeo, qupdnoneil,adi.d,quodèsl , trahfient : ivfeque.
fimilirationecum reliquiscreatum,exeo-, qüodnoneH, fa â u i i
fit (fiettt quidam peruersè exifiimarunt | [ed quod[ubfiantiani
philo,quicontra ilium diflTerebatjtribus libris quos con- lhabuèrit, xïxerii\ &antemupdïfabricationem fuetii&ex-
ttaMaÇcelluminrcripiit,refutatuméfte, vçrbàiqueipfius J titefit,, atqutakoà pqtrefito,omnium Djimino bi(m vniuerfi-'
Marcelli ah ep çitata; qua: quidem& pppugnare cpnteq-
d it,'& d o c e t, Marccllumnpn aliter quam Sabellium A-
fn im ,& Paulum SamôIàtënum,DpmifiumIeiùmfolum
hominem induxifte»
Pro Eufibio Pampbili Apologia.
Vidé
Nicepb.c. . C A P . X V Ï L
li.lib.t).
Eufcb.Pa- j L , . ■
phili apo- » oniani autem nÔnulliipfum^Euiebiùm Pamphilogia.
_ K l i m a , in libris qu o sed ip i t , tan quam A rij errqrifa-
Pqrrô aut uentem , contumelijs ve x a re ag grclïï iu n t : non incom-
&nônuîlil m o ^ ym àrbittor^ bau cade illo dmèrerti. Primum enim,
aIiivEufe-1 concih o Nicærfo d e Con ftibftantia ii decidenti dcinter-
biuAria-j Fait , & aften lus éft. In te r r ió ve rd lib ro q u em de vita
nifmiin-'j Con ftàn tin i cönic ripfit,ifta de illo C o n c ilio bis fere v é r - -
d u f ^ar*! ^ commenio rat : Imperator omnes id concordmm eate-
guiT^eijia j re^uce[ e contendit | quoadeos in omnibus rebus , qua in qua
.iuipü* j fiionemdliquandovenïfient,tumèonJpiraniesanimis,ttimopinio-
Eufçbii
Montra
Marccllfi
locus.
Origer-,
men.
G
Prsti. s.
Creatuw
vox que
Jfoin-
tclligedarations
tatisprincepsçonfiitutusfit: vtiboeverbum . G r é a v î t hoc
loco pro Çonjütuit, vclordmauit.caputur. Oiùu ApofiolusPe-
trus,principes ac duces, qui bomimhus.prafiint, creaturampla-.
ne nominal, bis yerbis : S ubiecii efiotc omni banutna créa tur a
proptér Dominum , fiüeregiquafipraceüenti, fiueducibustan-
quam pehum mifiis. Et Prophetaetiam: fcaratusfinquit, eflo ad.
inuocandum Deum tuum Hièrufalem p proptereà, qtfodeccefir-
tnans tonifrîium, & créant jpiritum , anpunciat hominibus
Chrifiumfuum. hoc verbum C r e a n s .non accipit, perfifi
ileàc f i jp ir im éxeo, quod non efii, faéhufit. non enim tum cha-
uit Deusjpirituni, quando Cbriftum[mmper ilium omnibusfiö-
minibus annünciauit ( non enim tum recens [ub [oie edetafur,
jidanteßerat^exti’te fat^d veràmipfitm tmfit,quoïcmpore ,4- A 3.»-
pofioli erant in vnum congregati : quando[onusinfiar toniiruids
çoelo faâiiseïltanquamaduenientisJpirieus vehememis, & r çA
plëti |tint jSpiritui jfcpjjfe*}/ a tq qß ß t fiaftp. omnibus hominibus
Cbnjhim Dei au mm cia uit, uixta propbetiam, quxdtxer.it, Pro-
ptereh, qnod[irmans tomtruum, &firedmjp;ntum, annunaat
hominibus Cbnflmnfißm : hac voce Creansfipfo hoc verbo,m'tt-
Crcarc
IgpïHtuercvel
ordinate.
Ptt.i.
r pro coH-
7 junge*6*
I Eufelî.O:
f iigec£js ae
I jnulus.' ,
IV id. Nice,
th.c
:item (■
H-coi
Tbeot/.l 2.
t.7 8.p.
,Vid.St%.
G
Schifma
inter Ori£
talem &
Occiden-
talem Ec-
defiam.
Sufacis a-
pudNicc-
pbor.di-
eitur>/r.9.
Imp.fraitrucohtfi.
itiopes.
proprer
Athanafiom
& !^J
Paulum.
Conftatis
lmp.ad
fiatrem ■
Conftan-
t*û liccræ
D
Ann.j48.
P*’ e. ibid,
ratione pradicationem Eu angel ij fignificat. Dautd item ,, cum
fie loquitur ,, Cor.mundüm creâih me Deus ; non hoc
dixitquafi cordécàrens , lèdpür-am mtntemmièinger
nerari perficique optât. Eadem ratione dicitur ëciam il-
lud,Vtduos iri vnüm nouüm hoininé créare.t:ideft,con-
iuiigçret. Vide item illud , num ftt èiufdënvgènèris : In-
duere nouum hpminem , qui eftTecûndurh Deum creams.
& iftud, ri quaigiturin Chrifto noua crèatüra : &rfî
qüæalia in Scripturis diuinitus in^piràtis diligenter per-
ueftigandisjde généré eodem repexirépocerimusiN e mi-
reris-igitur, fipertranslgtionem in hàcferitencialoqua-
tnrScripmra,Dominuîcreauit me initio viarumfuarum:
crcauit)hoceft,conftituit,velQrdiriadit.
Ifta Eulcbius in libris crontra Marcello m diftèruit: nos
Ç o n f t a r i t i u m n ë c n e p r o f i c i l r è r ê t u r h æ f i t a r e t ( m é t u e b a t I C
n a m q u e f a l l a s c a l u m n i a t o r i m i c r i m i n a t i o n e s ) C o r i f t a n - ' C o n f t a n -
t i u s O r i e n t i s î m p ë r a r o r i l l t i m n o n l e m e l m o d o , v e r u m tiusAtha-
e t i a m i t e r u m a c t e r t i à a d f e à c c i u i t : q u e m a d m o d u m l i t e - n a f i u i
r t e e i q s j q u a s e x L a t i n o i è r m o n e i n G r x c u m c o n u e r t i -
m u s , Ï à t i s d e e l a r a n t , a d h u i i c m o d u m .
£uitem,eadem citauimus, vt illis, qui ei temére o,bfrcà:a-
fejContuqieUoieq^detraherelaborarint, refponfumfit.
Nam non.pofluntôftendere, Eufcbium, lieet vocabula mentis meadtu admodum adteproptered[cribere diftulerm,qubd
jDiipeniarioriisin eius libris viù^patareperiant, filio Dei estpectabanî tetuajpontead nosaduenturum, ér reruniadueifia-
initium eflTentiæ.tribuiire r præièrtim cum feriptorum O - rum qtitbusaffliâabaris,rcmediumpetitunm ; tamen cum met us
ïrigeuis & æmulus & admirator exriterit, in.quibui illi, fortaffe tuum inftitutuni remoraretar, bb eam caufiamtiteras be-
quiapftrufum& reconditunjlibrorumOrigenislenfum nignifiimasadtuàtngràuitatemmifimùs , vtqudniprimàinin
crüerepotuerint,palîimrçriptumihuenient, fîliumapa- nofirum confie Sum venire conienderes : quo turn tuum, ipfiusdefir
eregenitumfuifle.Atq; adiftaquidem, noftradeflexito- deriumexpleres,ttimnofiramexpertusclementiam , tuts[edibus
■ ratio,quô Euftbij obtre&amriDus relpondéremus. ac[ortunis refittuereris. Nam hum ret gratia dominum &fiar
\ trem meum Confiantem Vtftorem Augufium pro terogaui,vtipoeos
non adtmtteret , Imperator OcYtdentisbellum illt intermireuocat.
Ann. 349.
Bar«, ibid,
Epiflola Gonftantij ad Athanafium.
C O N S T A N T I V S V I C T O R A V G Y S T i
- Athanafto EpifcopoS. .
Diutitistetanquam turbulentie acfauismaritfiuftibus ia äari
agitariquefingularis nofir a clemetitia nonpatitiir. Te patrio lare
orbatuni,jpoltatumfortunis,perdeuia itinera & per'tculofiaoberrare,
ptetas,quam nosperpetuo colimus, nonfinit. Quàtyuisfenft
Conftatii
ad Atha-
riafium C-!
piftbla. I
Extata* I
pud Atha\
naf.Apol.
F
nat us efliqtiod metuens Çonfiant'm, accerfitum
per epifiolas Athanafium Alexan-
driam mißt.
C A P . X V h i .
Alia Eptflola ad ipfitm magnum Athanafium.
C O N S T A N T I V S V I C T O R A V G V S T.
Athanafto EpifcopoS. .
Quanquam per [uperiores literas- tibi apertifiimè fignificaui-
T } Pifcopi tu qui Sardicæ, turn qui Philippi vrbis Thrà- mus,vtanimo[ecuro ad nofirum comttatum accederes, proptered
JL-j ciæconuen erant,concilijs ieparatim conuocâtis', re- quod in animo erat te adtuam [edem mitten : tamen has literas
bufquc,quæ vtrifque videbantur cpnftitutis, ad ftias ip- etiam tuagrauitati dedimus,vtipublico vebiculo con[cen[o,adnos
forüm ciui tates reuerterunt. Ecclefia igitur verfusOcci- abjqueomni diffidentia ac timoré aduentareproperes., quo rebus,
dentem ab ecelefià, quæ erat in Oriente .,‘ <hflèpfîone di- qtfdrum cupiditateduceris, maturèpotiri queas;
ftra& a fu it /T erminus autem,quoillorupi erat.diftinöia
eommunio , möns inter Illyrium ,& ’Pßra'ciamintcrie-
6tus,qui T ifii£isdicitur,conftitutis eft; adqiiem quidem
yfquc,omrié$ânter ipfos,licet fide diflentientgs, difcri-
minepenitus rcrhoto,communicatür-.Vlteriùs vero nulla
intet eosfuit communio.Tali.s quidem perturbatio atque
confufio ftatum Ecclcfiç id temporis occupauit. Sta-
tim verb poft , Imperator qui partium ad Qçcidentem
Alia Epifiola ad eundeitf magnum Athanafium.
CO N ST AN T IV S V lC T O R A V G V sV .
Athanafto Epifcopo S.
Dum Edejft ver[abamur,prdfintibus tüispresbyteris, vi[um est
vnum presbyter um adte mitten, vtad nofirum comitatumacce-
vergentiùm dominabatur,ea quæ in Conçiiio Sardicenft dere maturares, quofimuldc venires in nofirum conjpeäum,ab[-
aifta erant,hatri fuo Çonftantio fignificat : hortaturqpc, que.mora Alexandriam réftàpçrgeres.s Warum quoniam multttm
• vt Paulum St Athanafium ad proprias fêdes reftituendos tam temporis praterijt,ex quo nofir as accepifii liter as, ad nos ta-
curer. Vbi autem Conftantius fiatris poftulata de die in men venire diftülifii: propte fed te etiam nunc démi inmemoriajn
diem differeba^ilief lmperatorem dico Ocçidentis)bp- redtgere decreuimus , viabfiquf cunäattonead tiösaccederefefii-
tionem fratridat,vei PaulumôtAthanafiumadfiiàsipi'oled
es ecclefiafqufrreftitueridi, yel fî hoc minusprx- Et quopUnißi/iie dc omnibus Yebusceriiorfias, Achetdm dificonum
ftaretjipfiim fibihoftem rëddendiÿnihilque aliud quàm 'adtemifimusÀquopottrisdéfiera * & quïdnosanimo infiituen-
bellum expeëtandi.iiterç autem quas adriatremicripfit, | mus : & quod tu ea, quaexpetis , ex anïmi fententia cottfecutu-
itafehabent. / ' \rusfis‘
Sunthicapudme Athanafius&Paulus : quosauditioneacce- Iftasepifto|asvbi Ath^nafiüsiriÀqnildà (Sardicàefi,
pietiitis caufa perfccuuonempaffoscfie. QupdfipoUiceareteïl- nimdigreflusjibicommorab^tür ) accepéfat, Romain
lis[uas ipforum fedes redditurum , in^eàs d quibusfinecaufain- cum feftinatione con tendit; litcràs oftendit Iulio epiico-
iuriaajfeâi funt,ar.i)>iaduerfurum, virôsip[osadtemittam:fin po r Romanam ecclefiam maxima afficit Ixtitia. Nam
autem reeufesifia hoc modoperficere , pro ccrto velim cognofcas, , Conftantius Otientis lmperator proptereà videbatur il-
U « .! . . I—.::.-.;/--- r.. m -Hr1' I * - ln n im < ip n r t p n n i n i n n i f iH p n ltiriïo „ n im i i A r h u n fînm
Vide
Thew.l.z
Acheta
diaconus.
meebyenturum,&teinuito illisfuas tpfor um jedes reftitutür um.
Quæcumintcllexiftet ÖrientisImperator, nohmedió-
crém animo cepitægritudinera. Acçerfiris igiturnópau-
cis Oriëntis epifcópis,optionem fi bi dätam illisë fponit;
rogat,quidfàcicnqiim fit.Illi melius eflè reippndent, vt
Athanafiö ëcclëfiæ fine concëderet adminiftrationem,
quàmvtbçllum inteftinum fiifcipèret. VndeImpëratot
tieceflîtateaiîdudlüs, Atbanafijàmadteaccjïrfit. Intereà
temporis Cónftans Ocèidentis Imperator, Paulum cum
duobus epifcop is,cumiiteris,cumque literis etiam Con-
dlij,quo turior eflëtjhonorificè Conftantinopolim mit-
tit. Cùm Achanafiusadhucextimefeeret, animoque ad
Bibi. Vet.Patr.Tom.[P a rs z. . ______________
lorum de fide opinionïairenfiirus j qüod Athanafium.
adle acceriiuerat ; Iulius verb cléro& populo
Alexandtino hæc dé Achanafioper
epiftolam fignifica-
uit.
A a Iulij
H
Iulii epifcopi,
R o
man.gau-
diufn de
(itetisCo-
ftantii ad
B.A&ana
(îum nullis.