A
Vaciciniû
de morte
Uiliani.
Moritiiros
diui"
niorcsccrocre.
I
digia,
426
a d m o r t e m p a t a t . P o r r o a u t e m i ll e ip fe I u l i^ n u s , p o f t p la - I
g a m a ç c c p t a m , e x a li q u a p a r t e i n t e l l e x i t à q u o la e lu s f a i l -
lè t ,n é 'q u è c à l a m ic a t is fu is c a u fitm o m h i n o ig n ö r a u i c .
c c a r e n i m , c a m e r a t fa U ç ia t u s , ( a n g u in e è v u l n e r e e x p t e l -
f u m ,i n a e r e m p r o i e c ir t e .& v e lu t i n C h r if t u m f ib i a p p a r e n -
t e m in t u it u s ,e u m '( u æ r t e c is i n f im u l a f ie . A l i j a u t e m r a e -
j n o r a n t , e u r t l, c u m fa n g u in e m r a a n ü o f t e n d i f l è t , i jl u r a in
a e r e m i e c if le -, p e r i n d e a t q u e f o l i i r a t u r n , q u o d P e r f is v e -
n i f f e t f u b f i d i o , & ( e n o n ( e r ü a f l e t i n c o l u m e m : p r æ fè r t im
c u m T u « n a t i u i t a t i s , fi c u t a f t r o n o m b r u m f c ie n ç ia in d ic a -
b .a t , v e l u t d o m i n u s e ffe t & m o d e r a t o r .' A t c ü m c f le t r e u
e r a r n o r ic u r u s .,v t r u m C h r if t u m v i d e r i e n e e n è ( y t i f o | e t
a c c id e r e , q u a n d o i* a n im a c c o r p o r i s c ù f t o d i a e g r e d i t u r , &
res diuinrores,quam qüæ ab homrhe cohfpici poffint, vider
) haiid equidem habeodicere/ Neque enim iftud ab
adeo muluYdfcitur : veruntameri i vt plane falfumréijceré
nonaudéorquippecum credibilefit,alîa;etiamhismultö
admirabihora contigiUe : non alia de caufa, quam vt con-
ftare polfiti'religionem Chriftianarà nonhominumftudio-
&ii\duAriaconftitütam ftabilitamdue éïlè.' 0ëniqu]e tóïo
tempore quoiftè'regnauic Imperator,Deus vifus eft gr adirer
coraraocus eflcr&prop teiea imperiüm Romanum per-
multisin nationibuseiTubieCiis, varijs caiamiratum gene-
iimperio ribus affltgtperraißr.Nam terra grauifllrriis motibus eonti-
crebrapro nenrer èbncuftaJ: & cedificijsruenribus,hequedomiciii-
quarh, neque fub dio vérfari tutunrerat. Atquè vei exhis
quaemihi narrarafuerunt,conieCfu'räm faciov vel eo ipfo
fuos folam religiönem Chriftianam verum Dei culturn ip
fe comple&i. PorroEcclefijs & clericis, vidvtis S£viigini-
busimmunitatemreddidit;& fi qüidaliudvelad cömmo-,
dum , vel ad honorem religionis noftrted Cönftantino ac
liberis luis aut donatum, aut lege land tuin füjffet > poftea
autem a Iuliano illis ablacum. Mifit item adfeeuodum
prsfidemgeneralem ediófam,quod iubebat,vt qui facra-
tarti virginem vel ad nuptias contrahcndas pcllicere cona-
retür,vel lafciuo folumobtutuafpiceret,maximèom.niü
fi pér vim rapere tentäret, capitis fupplicLo muldfcaretur.
Iftam legem idèo tulit,quod'quidam improbi viri,regnatd
Iuliano, tales virgines v e lv i, vel perfuafione ad habe cor-
ruptelam induCtas.fibi connubio iunxiflènt: quemadmo-
dum fieri folet,cum religionis ftatuperturbato, turpislibi-
do id genus fcelcris confcifcendi impunitatem proponit.
guoddenuo motus in Ecdtfia exort't funt: & de Antiocheno
concilio, quodfidem Nicanam confirmauit: &
quid ad loutanum imperatorem
fcripfèrit. ’ ,
C A P V T IV .
ÏAm vero qüsftiones de integro,& diïputationes de do-
Ctrina fidei ab Ecclefiarumpraefidib.agitariccept« (unt.
Nam dum regnabat Iulianus.propterea quod lumma religionis
Chriftianae omnino in diferiraine verfabatur, adifi
Ecclcfij.
ftatus ,
ftautatus N
i°uian
Jpüianiç.
ss.yitgi,
bus.
ct. UUIH IldliAtA iUteLUUL , LUlllLV/lulaiil Xawiw « V.l.wlUiv u . ^ ^ S .. /' /
.„.pcratHe, vilÆca'ndamfaltemgndiitnpo(tImperato- «ptädo^omiicsft:têperaruticomuniterqiint«:k O t a .Iiip
m dbtinehte, ciades Alexandria:rtbi Ægypti i r i t e a ic - Pliccs 'P Js prof>«n feoftederet.Arq; .tanatura
cidit.QuoqnideWtempbrémarecum mlUnralocum^ S u m » n« ô p a r .ô e f t .v i cainabexreiumnrilacceptnnt,
celbflb^denuoïmpcturepéntiho'æftüâns, ext radios ter- cum fois eoncordlamhabeant&pacern : cumaurerafinc
rninosîrupir, & lo .n « 'l« e t eoe d u m r a d i .0bnÜt!a d - M “ A “ tPM “ P0^ “ ^ ^ ï ^ fc ft‘ “ ^ ,! ï f
covtcrimaqiiarccefliuèt.lcaphaéraaririæm dömorutii tè-1 ^ d|lc°rd^iamcontircnr^Srd __
t e r tp r *
jr.tùnti-':
ttUni 0»
V.tlentiè ■
frefért B a -, ^ ‘ r ■■■' ■ TMft' i r t T i . _ „ . . 1 rpn. anno gulisrépertaï nnt. Arque eo die quo ifta a edde run t ('quem
36s. ». 38.
& f w
, id eft,naraliti«t rerræinÔrùSvocâht)feftum qüoran-
. . . nis A lexandrinietiamn ümagunt : in quo quamplùrimis
kx indtiz* pertotam vrbem lueernisaccenfis , & preCibus adgratias
fcrtum 1 D eo agen d a s fu fis , cum m agno (plendbre hunc diem fe-
quale. ftum, & non mindte cum renerenria celebrant. H isac ce-
Siccitas, fa dir'nt diutinae ficcicates,qu£e eiufdem Imperatoris rempo-
fi|g n ||| rib us&fca«ftus i&aer is (alu britatemlabe&6 larun t. Hinc
tanta rerum ad'vidtum neceJÎariâtiim penüria o rtaeft , vt
homines fam e compu lfi,p àbulo,quo animalia ratione ca-
reritia vti fo lenr,velcerentur.Quinc tiam peftis fe cut a ft
quse fuos fecum aduexit morbos i & hqminum corpora,
excinxit. Ve ium de Iuliano hæc haCtenus.
mes hor-
renda,pc-
fiis. V c
omansif
Jwp.anxo
Cbrifii -,
3«7.-
Vide Ni-
tpb.ea.3i.
ip.til.io;
SoCr.Ttb. 3.
cap. 19.
Thtod.l.4
tap. I ftar.
f63.
nu. 128.
Ioiiianus
Impcr.de-
elaratus,
Chriftia-
DÙS. V
uiaous
Pdganis
imperare
lion vult.
D
De Ioutani im perio,& quod fufeepto regno mult4
" iußelegirmequeßatuerit.
C A P V T I I I .
Sextus liber hintporro continu a&kfub louiono^Vaient inittno primo, &
Valente èiuefyitre, Annie i6 &menfeî>no. Hue igitur tos author es re-
fer,quos fitpra adnotanimus adSoeratit lib^.Q. 4.
P Oft Iu]ianut$ , commun» exerçitus confenfu Iouia-
nus capeflît imperium. Quem cutn milites in hofti-
lï terra Imperatorcm delegiflènt , ipfe fc Ghriftianum
elleclara voce,proférais,imperiumreeufauit : nequeim-
perij inûgnia vfque «êo fufeipere vo luit, quoad milites,
cognita reçufatidnis caufa , fe itidem Çhriftianos elle
claràalTent. Ac cum rerum ftatus in periculo conftitutus
eflec, 8ç proprer malarn, Iuliani gubernationem admo-
dum perturbatus excrcitus penuria commeatus val-
de labora,çetnecefle ei videbatur, -partis quibufdam
çonditionibus , paçem çum Pcrfis facere : & ob earn
caufitm aliquid de cribütis , quae Romanis ante penfi-
tauerant, remittere . Cumque præterea experiencia di-
dicilTeC j imperium propter irain diuinamin Iùlianum,
qqiante ipfum regnauerat, accenfàm, acerbe affli&atum
füiflè : abieiftaomni cun6fcacione, fcnpfit adpraefides no-
ftrarum prquinciarurri , vt in Ecclefias frequentes conue**
uirènt, & diuinuen numen ftudiofe colefent, docerencq;
illudaccideric, non eft inpræfentiarum commemoran-
dnm. Per idemfcre tempus BafiliusEpilcopus Aneyrar»
Siluanus T arfi.Sophronius Pompeiopblis, & alij, quivnà
cumhisfunrhærefim Anomiano,rum auerfati , & filium
patri non confubftantialem , led fubftantiafimilem dixe-
runt, libellum ad Imperatorem miteebant :in quo fateba-
cur,2ratiasDeo agendaselTejquodeumimperioRomano
prærecerat.Poftulabantque, vt vel adfca Co.ncilij Arimine -
fisac Seleucienfis rata manerent: & ea qyae quorundam
ftudioac potentia décréta fuilïènt, abçogacentur : vel vt
modus illc , qui ante concilia habita in Ecclefijs feruatus,
fuilïet.teneretur.dareturque poteftas omnibus vbique E»
pifeopis, vt quo jn loco ipfi vellen t , feparatimnulloalio
cum illis communicante , in vnum conuenirent ; & vt ea
quarinftituebantur ànpnnullis * qui aliquid feorfura mo-
liti, & i ta homines in fraudem impellere cuperenc, vti régnante
Conftanfio acciderat, neutiquam ex eolum fen-
tentia procedere permitterentur. Significabant etiam, le
ad caftra nolleaccedere , ne moleftiam ei exhibere vide-
rentur. Atiamen fi ipfe eis copiam faceret, fe fuis ipforum
v los iumen t is, h o c perlubenter fa6t u ros. A t que hi quidem
iftafcriplère ad Iouianum. Eodem tempore,Concilio An-
tiochiæSyriae conuocato , fides Concilij Nicæni confir-
mataeft:ibiqueomnium (ènrentijs decretum ,v t filius patri
fine conrroüerfia confubftantialis eflê crederetur. H uic
concilio interfuere , Meletius, qui id temporis Ecclefiam
Antiochenam gubernabat:ËulebiusEpifcopus Samolace-
nusiPelagius Laodiceæ,quæ eft vrbs Syriæ : Acacius Cæla-
reæPalæltinæ; ItenionGazae: & Athanafius Ancyrae Epi-
fcopus.Quibus rebus confettis »copcilij décréta lignifica-
bant Imperacpri perl itéras ferip tas his verbis.
S a n c t i s s. D s o q v e C h a r t s s. D o m in ’o N o*
ftro Iouiano, vidori Augufto, concilium Epifcopo*
rum Antiochiæ in ynuraex varijs prouin-
cijs conuocatorum,S.
Tuampietatem,Imperator fanftißime, cumptimislaborare,
vt Ecclefiet pax & concord ta ßabiliaturtnobis explorât um ell. Neque
fumus nefeij, te fapienter confiderajfe, formant verte & orthodoxa fi-
dei ad banc concordiam confmnandam valere maxime.ldcirco ne in
eorum numéro, quidottrinam veritatisadulterareßudent : haben.
l i g
Vide Ui.
ctph cap,
4 0 /. io.
iThtod.lik,
30).n. 141.
publatis
perfecu.
tionibus
externis
.pullulant
diflènfio-
nes ime-
fiinz .
Inteftinz
difcordis
vndc.
Antioch.
cociliura,
IjuoNi
citna pro*
baturhdc
Vide Nier.
4Q./».W
Synodi
Antioche
ne ,ad lo
uiaournc
piftola.
jCónfub-
[lantialtS;
vocabu-
Arijdö'
i. Ano
Sar. anm
Athana-
GusAntio
chiam
profeft1
Euzoiüs.
fPioba--
tiauü, al.
Àthaoathanafi
®
iouiano’
,inp. cha-
|fi| ■
ides Ni-
xnadiii
ppugna.
a tädüin.j
UitUit,;,
ntonip
oiucfai'
&rebellionem ex illis qiii dlieria'th ab ecclefid Garholica
opinionem tenercnc-,'*excitatarn , ecclefiam DE i poftea
occqpaturam. Atque haec quidem verè ab tojte. yifk cfïè
& prædi(5ta , res cum quæance hoc tempusj'qium quae poft
accidebant, manifefto declararunc. ;
mtlr : Vifum eft tutprudentU (Ignificare, qtibd fidetfifanlti conci'
l^ 'tamolißi NicAacongre^ati&approbmtis'i & teneamusi : quan
doqttidem vocabulum Confubftantialis , quod qüibufdam videtur
patUm reftèinea pofitiifoyeft probaft patribuscommodaque inter-
pretationeexplanatum : qua quidem interpretatio oftendir, filium
ex patrisfubftantiagenitüm : patri fecundum fubftantiam fm i-
lem : & neque ajfeftiohem vllam in em inexplicabili genératione de-,
bere intelligi, neque vocabulum Subftantia apudfaiittos patres ad
louiani mors: .& de vita Valentiniani, & ipfius in Deum fiducia;
confuetudinem Gr a d ftrmonu capi, fed ab illis poniad euertendum
- & quomodo ad Imperium per uenerit ,& qubd Valentemfra-
illudpeftferum dogma, Chriftum fcïlïcet ex nihilo or turn effe, ab A-
trem fuum in tmperijpartem ajfumpfit: & de opt-
r 10impieintroduttum: quodetiam ifti Ammiani, ideft,quifilium
nionum & worum eorundem d’b
patri diftmilemfiatuunt, ntiper exorti, mülto audacrn impudén-
ferepantia.
tiusque ad ecclefiadoncordiam labefaäandam ajfeuerant. Ouamob-
rem exemplar fidei ab epifcopii hftcaa coaäis expofita ( quam fane ve-
C A P V f V I .
bauenter anipleitmur) his Uteris quibusdnimorum noftmumfen-
ttntiam tibideclarauimus ,fubiungercplacuit. Atque hacquidem
decreuere epifcopi.quteo tempore Antioihiainvwtm convener a w , \ . . /*
formulamquefideià Concilio Nicatio editam feifdem verbis, quibus ln D ad aftan is, qui eft locus Bichyniæ , inter vias m ortem
« a tm rm p t t . l 'M im M m m e . ob it .-vel quod U rg iu s ,.v ti quidam p r e d ic an t , coenaue-
IOuianus veröimperij adminjftratione circiter oftome-
fesperfnndtus, aum proficilcitur Conftantilfopolim,
• v ‘ • ra t|v e l quod odorem d om u s , in qua dormiebat * recens
’ Valenti-
**nianui
Valens
Im pp A n naChrißi
}6i.
Vide N;
C-4 \.l.lO.
&I.U.C.I.
^.Tbeod.1.4.;
c- 4. Socr.
erat confcripta,fuis Uteris fubiunxet
De magno Athanafio , qui maiorem inmodum ab imperatore
colebatur, quodque AEgjptieccleßa tili tradita
fu n t ; & d e magni Antonq
ftfione.
C A P V T V ,
B Vm haecgeruntur, Athanafius etiara epifcopus Ale-
xandrire, confilio fuo cum quibuldam familiaribus
fuis communicato, heeeflarium pucauit Iifiperatqrem ,
qui Ghriftianus e ra t , vifere. Acque profeÄus Antio-
chiany, poftulata fualmperatoriexponit. Sunt tarnen
qui dicunt, Imperatorem eum ad leaccerfiuillc, vt quid
dereligione& fanadoärinaagendum eilet , ab illoco-
gnofeeret. Vbi verb res ecclefiae rite , quoad eius fieri po-
terac, confticuerat, de reditu ccepit cogitate. Euzoius au-
tem ep’ifcopus fc&as Afianäe Antiochi*, * Probatiumeu-
nuchum, ledlaeei.nfdem Älexandriaeantefignanum ,con-
ftituerelaborauiri LuciuwgicurgenereAlexandiinus,v-
nus ex presbyceris, q.uos Georgius.ordinauerat, cum Eur
zoiuseiusquefaucores iftud inftieuiflent, ad Imperatorem
accedit: grauiter critninätüf Athanafium , primum
quodtototempore , quo epifdopatumgeflerac, crimini-.
bus implicatus tenebatur : deinde quod a fuperiöribus
Imperatoribus faepe eratexilio condemnatus .vqjoftrr
calce illitç ferre non poterat.Nam multis carbonibus,cjuo
locus tepefcerec, ibiaccenfisCeratenimiamhyems) va-
porem inde excitatum, parictes fupra modum madefccif-
fedicunt. Vbi verd exerçitus venir Nicæam , vrbem By-
tbyniæ, Valentinianum, virum bonum & dignum plane
imperio , Imperatorem déclarât/ nam jbitumfortè.ade-
ratab exilioreuerfus. FertUrénirti, Iuüanumcümfum-
mamimperij Romani adminiftraret, iftum Valintinia-,
num,quipræfe6luscohortiserat, exalbo milieu m qui id
exercituloüianivocabantur,ëxemiflè,&perpetuo addi-
xiflê exilio : fimulatione quidem, quod milites fibi fubie-
<51os,cum contra hoftespugn JÜum elïèt, pammeommo-»
dèinftruxerar, lèdrcuerahincindu(ftuseft.4 Cum lulia-
nus adhucin Gallia, quæadoccidentem folem vergit, x-
tatem ageret, ad quoddam delubrum iuic facrificatum :lî-
mulqtie cum eo fuit Valentinianus. Nam Romaniîvetus
eratmos.vt præfedi militum , quilouiani &Herculiani
vocabantur ( lunt hæ quidem duæ cohortes ex militibus
priroarijs conftitutæ : quarum altéra ab Hercule , ab loue
altera nomen traxit ) Imperatorem proximè à tergo præfi-
dij caufa fèquerentur. Valentinianus autem cum cfietli-
men delubii tranlgreflurus,& lacerdos ritu Gentilitio vi-
ridisoliuæramufculosmadefadtosmanu tenens, intro-
eun t es illis afp ergerec, gu t ta in fuam veftem delapfà, ægrè
admodum degrauiter tulit. Chriftianusedim er^t.dc pro-
pterea làcerdotemi qui ipfum aqua afperlerat, conuirijs
adoritur. Aiunt præterea eum i etiam Imperatore Iuliano
mor , quod author difeordiæ in religione , & tumultusi infpeâante , rantum veftjj fuæ cum ipfagutcaexcidiftè,
extiteràt. Itaque poftulat, vt alter eius loço ecclefiæ A- ! abieciflèqùe, quantum gutta madefccerat. Vnde lulianus
lcxandrinæ crearetur epifcopus. At Imperator ( norat ei admodum infenfus, iratusque, nöd multo poft conde-
eniminfidias, quæcranttum Athanafio parats ) crimi-j mnauitexilio,vtnimirumMelitinam, vrbem Armenia; ,■
nibus eiillatis neutiquam aufcùltauit : fed Lucio quidem,1 perpetuó incolerec, caufa quidem fimulata, quod milites
louiani
mors.
Imp.dc ,
claratiis. :
Iötliani
miiices:
dcquibuS
paulo
poft. Her.
cuiiani
milices.
Valcntinianus
miles
Chriftianusgenrililmû
aiieciatus
à Iuliano
mulcacuc
exilio-
G
cum minisadiedfcis,inmandatisdedit, vt quiefceret;Pro-
batio autem, & alijs eunuchis, quos circum fc habebat.vt-
poteeiufmoditumultuum authoribus,imperauit., yt tan-
dem-modeftiam difcerent. Achanafium vëro , quem
præfensçongreffiis & colloquium ei chariflimumreddi-
derRt,mifit iuÆgyptum, cum mandato, ytquo fibi lu-
becét modo ecclefias & populpm regeret. ^ Nam dicitur
illurotum obvirtutem.vqaà' præditus e rat, tiira ob vi-
tampièadtam.tumdeniqueobprudentiam , & praeftan-
tiam dodtrins, laudnflc plutimiim. Ad hunc modum
ergo fides in Concilio Nicæno Habilita , quanquam ad aliquodtemporisfpacium
interiedfcüm , vt (üp|a docuimus
oppugnata fuerat, tarnen ifto Imperatore régnante
,.caput denuo extulit. Verum nonitadiupoft
pari ratione agitari coepif. Nam nonin his folum., vrëft
v e r if im il e , q u a e t e m p ô r i b u s G o n f t a ii t i j e c c l e f iæ c q n t ig e -
r u n t 9 p r æ d id h o A n t o n i j m o n a c l i i e x p l e t a e f t , - fe d r e ft a -
b a n t a d h u c e a qùaep o ft e a f u b ^ V à le h t e fa d t a f u n t . T r a -
d it u m e ft e n im , A n t o n i u m p r i u f q a a m A r ia n i e fife n t e c -
c l e fi a r u m p o t i t i g u b e r n a c u l i s , r é g n a n t e C o n f t a n c i o , le —
c u n d u m q u i e t e m m u lt o s a lt a r e i n f u l t a n t e s c a f e i b u s ôc, fa -
c r a m m e n fà m . e u e r t e n t e s v i d i lï e : i l l ic o q j ie p r a e d ix ifle ,
t u m u k u m e x a d u lt c r i n i s p e r m i x t is ^ 116 ^ ■ d Q ^ r in if'-o r c u m ,
fibi fubiedtos negligenter admodum gubernaflèt. No-
luitenim videri propter religione m y lio eum afiicereinK,
commodo, neindeaut martyris , aut confefloris honos
illi cribueretur.’ fiquidèm hac de caufa alijs etiam GhriftiV
nis pepercerat, quiavidércteos ex periculorum fulce-
ptione ( vti fuprademoriftratumeft) tum gloriam fibicô-
fequi, tum religionem aefidem Ghrifti vfrhementér con-
firniare. Acfimulvc imperium Rômanum Iouiano dela-
tumeft, ifte Valentinianus ab exilio Nicæam reuocatus*
mortuoiamfortè Iouiano, & confilio ab exercitu&^his
qui tum primosmagiftratusgerebant,inito, omnium fuf-
fragijs Imperator deligicur . Poftea verb quam infignia fu-
feeperat imperij, & milites clamarant, vt alrerum fibi ve-
lutfocium imperijadiungerct, M e, inquit, adimperan-
duna deligére , ô milites, penes vos eraf : fed cum iam
à vobis deledfcus fim-, confortem imperij, quem’poftulatis,
non in veftra , fed in mca folius poteftate deligere fi -
tum eft. Quinetiamvos , qui meo iam imperio fübie-
dfci eftis, conquiëfcere : me autem , vepore Imperatorem
, quid agendum f it , confiderare conuenit. A t que
hacoratione id temporis milites affacus , eorum
•minimè ceflîc fèntentiæ. Vemmhaud multo poft pro
fedfeus Gonftantinopolim , featrem confortem imperij
N n. 4 decla-
H
Valentin
manus
lmp.de-
claiatus,
conforté
impcrijfi-
bi adiun-
»1 renuit.
valentem
fratrem.
jadiùngic.’