Conciliu
Tjrauis cc'
lebracum.
AliudTar
& inftitu-
tum, àValence
folu*
tam. . I
I
B
Athanafi5
rurfum ex
ulare iuf-
fus, refifte
te popu-_
lo, tarnen
fe clam
fabducit.
c
Athaffafij
feccllus I
excu^ttiol
Nazianziepifcopus , & muîti alij qui régnante Iouiâhô
Antiochiædecernebant.doélrinam , quod filius fit patri
confubftantial/Sjtenendameflè : duminquatniftiohineS
T yarn's Concilium habent,literæLiberij & alioruth epifc
çoporum Occidentis recicantur. Ex quibus permagnaitt
capientes lætitiam, fcripferunt omnibus ecdefijs, vt tuîn
décréta epifcopcxrüm Occidentis, turn lireras Libetij & a-
liorumepjfcoporum Italiæ, Africæ , Galliæadoccafum
fob's fpeaantis, & Siciliæ (horum cnim literas quoque le-
gati ex Concilie Lampfàceni ad eos miffi attulerant ^diligenter
per Iegerent :deïndénumerum ottlnium ( conciliü
namqj Ariminenfe multitudine longe fiiperabant) fccum :
fubdii'cerent : tum vtdoéfcrinæfè illis, & communionis |
fociosadiungerent : dcinceps vt in ea fèntentia fe eflè fuis
ipforum lireris declararent: poftremôvt ad cerrum diem,
queni pra^ituerant, dum aahucver.effct, Tarfi Giliciæ in.
vnum conuenirenf. Arque hi quidem hoc modo ad con-
ueniendumin vnum locümfèmutuoipfi cohortati funtj
Cùih auremiamÇbnciliumTarfi cogererur,circiter tri-
gin ta quatuor epifeopi Afiani in Caria, quæ eft regio Afiæ,
in vnum congregati, ftudium in ecclefiæ concordia ftabi- ,
lienda pofitumprobabantilU quidem : fed tàmen voca-'
bulùm Confubftantialisreijciebant, conftanterque affir-
mabantfprmulam fidei Anciochiæ & Seleuciæ edttam te-
nendamefie, qtiippe quæetiamantè à Luciano martyre
compofita habc batur : & non fine multorum tum pericu-
lorum, ^mlaborum fufeeptione , ab hiS'qüiîpfosætate
anteïbant,confirmata. Imperâcorverôimpulfu Eudoxij
concilium quod in(Ciliciàfuturnm cXpeéïabatur, partira»
lireris, partim minisdiremit. Quinetiam fingulîscuiufqÿ
gentis magiftratibus dédit mpndatum * vtepifcbpi tem-
poribus Conftantij abdicati,.&ircrum régnante Iuliano
ad {âcerdotiafuareftituti',ecclefîjsexpeIlérentiïr. Quo
quidem mandato etiam magiftratusÆgypti impulfi * A-
thanafîum ecclefijs illiiis regionis priuàre, & vrbe Alexandria
eijeere laborarimt. Nam lite rsImperatoris nonle-
uem comple&ebanturpoenam:fèd omnibus ex æquoma-’
giftratibus, & militibus quoque illis Fubie&is, quinetiam
curijs ingentis pecuniae mul&amirrogabanc, & corpori*
præterea cruciatum minabantur, niii imperàta facerent^
Itaque multitudo Chriftianorumiu vnum coaéta, poftu-
ïabat à præfide , vt non femere &inconfulto epifeopum
Athanafium vrbe exturbatcrtfèdconfideraret fècum ac-
curatius, quidefletlireris ïmperatorisdefin itu m. Ease--
nim contra illosfolosvafere, qui temporibus Conftantij
in exilium miffi-, poftea regftahre Iuliano redierant y At
Athanafium dicebant,tametfitemporib'Us Conftantij eX’-
ularat, ab eodem tamen reuocatum fui fie, & ad epifeopa-
tum reftitutum. lulianum vero cum alios omnes reduxif-
fe t, eum vnum in eXiîium ire compuliflè : quetn Iouianus
rurfus domum reuocauit^ Hac oratione habita, cum ci
! perfuadere non pofleh't, reftiterunt eius conatibus,& vim
afFérri epifeoponon permiferunt. Quare cum populus
vndiqtieconflueret, acihgens tumultus ac turba crere-
tur, adeo vt omnes (editionem futuram expe6tarent:prs-
fes de his rebus geftis Im peratorem faert per literas cerrio-'
rem,& inrerim Athanafium in vrbe manere patitur.Mul-
tis vero diebus interrniflis;cùm iam tttmultus videremr fe-
datusefiè, Âthanafius clam ex vrbe egredifuf, & in locu
quendam feparati m le abdidi t.Noâie verointempefta prae
fes Ægypti, deprsefe^us præfidiariorum m ilitumadec-
clefiam,in quadQmi:cdmm habebat, contendunt. Eô'cu
perueniflent, & ilium in tabularis quæfiuifiènt, confilio,-
quodintenderant, fruftra fufeepto, inderecefterunf. Na'
pucabanr, cum populos iam in fuperroristumuftus obli-f
uionem veniflet, & omnes fbmno le dediflent , futurum
elïè.vt facile deinceps, fi modoaggrederentur, manda-
tum-Imperatonsconfrcerenc, vrbemqueconferuarenta
feditioné liberam. Sed cum Athanafius minimèeflèt rc-
pertus, omnes non fine caufamagnainceflïcadmiratio.Ec
fiuediuinaquadamvi, fiue quorundam indiciopræmo-
nitus (eceflèrir.vtrumquecertèeodemfpeâabat. Quinetiam,
vttamopportuno tempore, turn præcognolceret
infidias, tumvitaret, maiorisvidecureflè prouidentiae,
quam quæ hominiattribui queat. Sunt tamen alij qui djcunt,
eum,cum mentepérciperettemctariiim populi tu-
multum,& verérètür, ne d adis, quæ indé fûrtè accideret,
ipfe àüthor & caufa videretur, coto hoc tempore in patris
monumento delitüilîe.' Arque hoc modo Athanafium i-
ftud cuitafle periculum accepimus. Hauddiu poft Imperator
Valens fcripfic literas * vtrediret, ecclefiamcpie
denuo capefTeretj Su^>icörequidem Valentem non de
fiiôipfiits confilio has literas Icripfifiè i (ed velquodopi-
nionem de Athanafijvittute omnium animis inficam non
paru o âftimabaC : quodque verifîriule erat, V alenrinianu,
cum fidem Concilij Nicæni propùgnaret, ipfum hac de re
iucufaturumivelquôdmetuebat, ne cum tam multos A-
thariafîüs haberet fàQtorés, fumùlcunfi èiüs caufa cierent,-
& res nouas noiï fiiie Réip. damiio molireriturj Arbitror
præterea, fetSiæ Arianæ aritiftites ( vti iâne credibile eft )
non adeo magno ftudiof ad eum Alexandria pelîendum m
cubuifle, proptercaquodcompledcbantur animis, fi vrbe
eièâuseflèt, deiluomoleftiam Imperatoribus exhibi-
tUrum, indeque naâ'urum occafionem cum illis in colloquium
veniendi ,• & Valentem quidem fortafie in fuam!
fènrentrarri perduélurum ; Valentinianum autem, vtpo-
te erufdem do6ïrinæfautorem ÿ adiram contra ipfosin-
ffammaturum. Nam çius vircutem in his quæ regnahte'
Conftantioacciderant, iatisexperti, maxime abillo rae-
tuebanr. Siquidem eo tempore ita omnesadüerfariorum
profligabatinfidias,vthaudinuitiecclefiasÆgyptiei cô-
cederent : & tamqn iplè vixliteris Conftantij eô adduci
poflet, vt AleXandnam reutrterctur. Caùfam igitur, cur
Athanafius non eftèï, perinde atque cçteri epifeopatu pri-
uatüs,hanc fane fuiftè bonijeio. Cærerosautem perlècu- i
tioy fîmilis férèperiècutioni Gentilium, exagitauit. Nam
qui ipforum do&rinam relpUebant, illis rron modo para-
bantur exilia, Verum etiam éccrefiæaufèrebancur,alijsquc’
tradebancur.Ægy p tus intérim,dum Athanafîo vita fuppe»
tebat,iftarum calauijtatum ptôrfus expersfuic.
Vide qui notât hic Baroniusanno 370.». i . & 3'.
Quodpofi Eudoxium, Arian't Demophilüm ad Cottßantinopolis fè-
demcxtulerunt : fed qui verapietate er tint prédit i , Eua-
grmui renünciant : & deperfecuùone,qu&
inde fubfecutaeß.'
C A P V T X I I I .
IMperatori autem Valenti vifum efl:, Ântiochiam ad ripas
Orontisfiûuijfitam proficifci, Cum que km eflèt in
itinere, Eudoxius, ecclefiarùm Conftantinopolitanarum
adminiftratione ad vnrdécim annos perfuniftus , môritur.
CuifiicceditDemophifus ,• ab Arianis ad eàs ecclefias re-
gendasdeleâusy Intérim do^rink concilij'Nicæni pro-
pugnatores opportunum rempus fibi ex his rebus oblatü
arbitrati, Euagrium quendam fiiffragijs fuùm cligunt epifeopum
; quem créât Euftathius, ecclefiæ Antiochiæ, quæ
eft in Syria:, aiïtiftes. Nam à Iouiaho reuocatus ab exilio,
Conûantinopoliidtemporis in occuItiovixit,fuæopinio-
nisfautores fedulo d ocuit,& vtineadem deDeoopinio-
neaclèntentiamanerent,magnoperècohortaruseft.Hinc
Ariani ad feditionem concitati, eos, quorum ftudio & fa-
bore Éuagrius dele«5tus fueratepifcopus,acerbeperfeqüe-
bantur. Quibusrebhs ifltelle6ïis, Imperator Nicoihedias
adtempusiterfuuminhibuit.- AcVerrtuSne çiuitasCon-
ftantinopolisex feditione aliquid damni acciperec, tatum
militumnumerumeomittereconfticuit , quantum ad Ce-
ditionem comprimendam fatis eflè putabat. Quinetiam:
dédit in mandatisVvttüm Euftathius Cyziam, quæ
eft vrbs Thraciæ,exilijcaulà incoleret: tum E-
uagriusalioralegaretur. Atque h scad
hunemodum gefta fuifle tra-
dituraeft.
^ S ( o ) S V
I
.y d e n t ls ' I
lireris |||
uôeatus Ij
■Äthane f
(îus.
Caufçcutj]
fôlus. A- ,|
thanafius î:
ablitipc-1
îrarotc
\Vtde Nit
!?.15 M.n !
LtlO-Iicnï
Â'îcrttis
OC111&
Buftachij
hiftoriam
pé<faiguir
anno 570
n.19 &;7-
l ' G ^
Buioiij
mois.
Demoptii
luslucccdit
Buagrias
ab ortho
doxis do
ftus.
É’uftathij
&Huagrj
iefegatic
Me nich
t- »•
wfcjÂ
'fTbetd-
|iaooV u
jo rth o -
MOS k ‘
, quos ValensHicomdungens, me-
Uto nianvna cum ïpfonauigïo coticre-
thandoscüraUiti
C A P V T XIV*
acibi-v
P | |
A tUani aütem ( vthominibus, quibus res prolpere 8t
x \ . a d voluntatemfluunt,lbiet accidere j inulto faifti
audaciores, illis, qui ab fe d od xina^ dpinione diflentie-
bant, cruciatus pene intölerabiles per infidias pararat: ad-
eóvcnonhulhcorpöribusèontumeliosè tradati , magiftratibus
traditi i ih tarceres conieóti, & damhis qua inde
eüeniebant, förtüriis pedetentim fpoliati, decteuerint ab
Imperatore obnixè contendere , vtmalis quibus preme-
bancur, aliqüa exparteleuarentur. Ad qiiam rem odtO-
ghs^avirosecclefiafticosdcligunc : in quibqs principem
loèum tenuerunt V rbanus i.ThepdoruS, & Menedemils.
Qui vbi venereNicomediam, libellum, in quo fpa feripferancpoftulata,
Valens Imperator B'afilïummagnum in fuam ofmonem
ïndacere mtitur , f id frufirà. vide Nie.
C A P V T ' ' X V I . Bar.nnnd
Valenti Imperatori traduric. Illey^roI ciuln,oratüm,vtiproeöagrotoprec^retur.l^ortèautem
licetitacundiaeaderevehementerardetet,nön tamenpa-| vbi Imperator venitC^iaream^rafedlüsaccèrfitoBafilio,
refecit ir * Cast magnitudineth : led clam prafe&o dedit; iubet opinioni Imperatorisffe addicere. Cuicontradicen-
mandatum, vt eos comprehenibs óccideret. Atprafe^uS ;r t i, mortem minatur. Bafilium turn dixifleferuht, fe illud
populi feditionem veritus, praefertim fi tot pij. v i r i, qui] fadurum maximi, &fummi beheficij loco habiturum, fi
nihiliniquiadmiferant,ficpernefasintcrficerentur?fimu-! quamprimumeX corporisvinculis eximeretur. Vbi vero
latle eos exilio addiélürum» Itaque, perindc acfliiie xii | pteFeófcusiuflèrat,vt tum eo die, tum do&e lèqüfenticbn-
lium minerentur, in naue imponit: quod quidem illi for-1 filium caperet, & ne inconfideratè lè in apertuni rjpnijce-
ti ac generofb animo paffi funt. Cumliutem eflètadme- 1 recpericuluiq 3 fedpóftridie éius diei adeflet detluo, fu-
dium finum qui Aftacii!sdicitur,nauigatum, nautte, na- amquefententiam declararet : Mihi, inquic, confilio
i 7® n 50.
in tappadociam reuerfus, Bafilium, Euiè- *BaWms
bio iam m ortuo, épifcópum illius lö.ci conftiturum Eufcbij
pffendic. Quem çum indeexpellereanimoinftituiflct,ab fuccefl'or.
iûcoepto d'ëfifterecöaäüseft.. Nam fimulvtilhideftag- (
grefluSjtraditumeft , noófce fequenti eiusconiugigraues ^ j
terroresöbieiftöseflèr&GalatemfÏliiim , qiiemvnicum ^ajemis
habebat, celeri&acuto morbo oppreflumihterijfle. Vn- F.mbis.
deexiftimattim eft ab omnibus, Deurn vindicem cohatüu
epntta Bafilium lufceptorum, filium] qliô parentes affli-
. ótarèt,. è medio fiiftuiiflè. , Idetn quoque Valer# ipfe fu-
fpicatüseft:eqquefilioiâm extinâo , ei tnoleftiam exhi-
bere deftitit. Atque idem, düm fiiperftes erat filius , &
morbo vexabatür ftatim moriruruS, mifitadillümnuhjW<
Nic.
Ç-"
mnium
nnullos
hit
ue ,ficutipfiseratirnperatum, igni fuccenfa, in {capharn
defiliunt. Nauisautem fecundoyento ad a ad * Dacibi-
zam » qui eft lócus partis illiüs'Bithyniæquæ mari adiacet,
ad portum appellitur:quæ fimul vyerram aitigit,vna cüm
ipfisviris flammis abfumptapprijt.
De difeordia inter Eufebium Cafarienfem epifeopum , & Bafilium
magnum:& quod bincfidüciam fumentes Ariani, Cafarten-
fium ecdefiàm adorti,profiigAntur.
' C A P V X V i
X TAlëns autem réliifta hîicômedia , iter Antiochiam V verfuscapeflit. Quo'quidem in itinere cum Cappa-
dociam perueniflèt, orthodoxos pîomorefuo grauibus
afiieere incoihmodis , & ecclefias eoriîm Arianis tradefé
M laborauit. Quod fefàeil^ex-fententia perfedurum propfebij
j pterea feparabac , quod intér Bafilium & Eufebium , qui
tum Cæfarietïièm gubefnabat ecclefiam , èx diflehfione
quadam fufceptæ erant inimicitiæ. Quam etiam ob eaußafilij
libera
c
a V alen-
s præfefilij
in
pocurn
ceflus.
D
non eft: opus. nam idem qui iam futh , crasetiam'futu-
rüs fum. Çùm enimfim errptura , hbn quepanimurii i* .
inducere , vt yèlmei fimilem aderem ^ Dcumque con-
fitear : ve.1 t ib i& Imperatori mein religione Ibciurh ad- !côn£cflio;
iungam ; Etenira quanquam eftis Viri cumprimis illu-
ftres, & non exiguæ orbis rerrarum parti imperatis : non
tamenproptereaveftràvoluntati,cumfitishominés,ob-
fequi oportet, & fidem in Deum negligere ; quam nun»
quam vel publicatione bonorum ; Vel exilio , vel mortd
deniquemùlâ:atus,proditurusfiiro. Siquidem horum h .
nihil me excrueiare poterit. Etenim opes non habco,pr£-
cerquamveftemlaceram,&paucoslibtos:ficque tèrtam *
ineolo, quafi femper ex eamigraturus. Corpus autem præ
imbecillitatë, vriâiolaplaga accepta , & fen fum doloris,
& tormenta fuperabit. Quæ cum libéré Bafilius & auda-
€ter dixiflètipræfedluseiusadmiratus virtucèm ,*Impera-
toritehunciar. Ille, cum natalisdies fèftus Chriftiiam ce-
. lebraretUr, çumprincipibusviris& ftipatoribus ad ecclefiam
âccedens ,atnninéra,fecr«. menfièofférens, venitcü
Bafilio in colloquium : & eum turn ob fapientiam, turn
lamBafiliusinPontumfeceflèrac i & ibi cum' monachis quódtantöcumörhatu,tamqucdecenter facerdotio fu.n-
fan&am & feüeram viuendi difèiplinam excoleridbus vnà > geretür, conuentusque agerec, laiidauic. Sed tamen haüd
viuebat. Populusautenï,.&maxime hiqui&animi ma-J diupoftaduerfariorumcalumniaindu6tus ; iuflïteumirt
gnitudine præ cæteris & fapientîaexcellebant, ccéperunt exilium ire î noxq-, iam aduenerat;qua iftud perficere coni
Eufebium lulpe(ftumhabere:& velut caufam',cûr Bafilius, ftitüit. At ex improuifofebrioecupatus eft filius eius, in-
vir ob piam vitam, & eloquentiam firtgularem ab omni- deque in motbum repentinum & periculofum conieâus.'
bus pleno ore laudatus,indefugeret,penitüsdeferere,& Paterigitürfiliumadhucviaentemlugens, fè humiprb-
conuentusfeparatimagereconftituerunt. At Bafilius non | fternit.Cumqueanimodubioeflèt &perpleXOslaboraret-
alia de caufa in monafterijs Ponti vitæquiètæfe dederat,'! queômnibusmodisvitæ filij confulerc , facit pote ftateiri pj
quamvtiecclefia,quæ c^teroqüi rebellione Arianorum fuisfemiliaribus,vtBafiliumacçèrfanc, vtifiliumdecum- Bafilius
grauiter ex agi tabatur, etiafn fua caufa aliquid damhiaccf
peret. Itaque Bafilijabfentia, & odiutn populi adherfiisf
Eufebium conceptual, efFecere i vt Impetator. &épifcb-
pi quos circa fe habebat ( femperenim verfàbârttur eum
ieo Atianij multo maiore animorum alacritaté conatapër-
ficere aggrederentur. Verum resipfis parum fucceffic ex
fententia. Nam Bafilius , eorumin Gappadociam ad-
uentu nunciato,reli<5to Ponto,fua fponte venisCæfiiream,
reditque in gratiam cum Eufebio : atque opportuno
tempore fiiâ dodlrina ecclefiæ fiibfidio fuit.
V alens igitur conatu depulfus,vha cum
• epifeppis inde re tum infecta
decefîit.
bentem inuifat. Nam quem nuper contumelia afFecerat, accerfitus
éi prae pudqre veritus eft ipfe per fe iftud imperare. Simul Tcprolm-
vtaduenitBafilius, fit puero morbus remiflior ; adeó vt Her' “ j ,
multuumaffirmarent,quod jnier non interijfTet, hifi lm- p^ carc.
perator Arianos pro puero vna cum Bafiliöprecaturosvo- tur.
caflèt. Pamaeft prteterea, praferftum in morbum eodem
tempore etiam incidiflè,fèd eum fupplex a Bafilio petiuif-
fet j vt pro' fe orarec, eonualuiflè. Atifta fortaflè, dum itï
Bafilio confiderantutjrion tantum habere videbun-
^tür admirationispraefèrtim , cum éflètvir & i-
pfa viuendi difciplina fanétiftimus , üc
propter doéèrihs praeftanciam
i g fummè ab omnibus prae*
dicatus.