quap & Deo vero derogans » & hominibus falfeproink- Ito liiriilcs?&Deo parcs ,dicis.Sed abfit hare abominandi
cens,invtroquehefimdi eftctdarnnabilis mendacij,dum errorisirnpietas, vc faëtura: fuæ fa&ör, vt famulis luis
& facrileçij iniuriaDeumanicit, & hominem in Ipem Dominus, vt rerrerta: ftagilkatiDeusterreftrium&ca:-
fiflfie præTumptionis inducit, Perucrfi filma.fcilicèt at- j lcftiumcompâretur: & hteç ei exbenëficijy fuis initirià
queimpijffimaaflertio, m ortalitatidonansquodnon e- fia t, vtquinabitarione fua dignaturhomincniyiqçiteô
rat ,D cö tollens quoderat. Huius ergo pcrniciofic ac idem quoÜ homo elle dicatun
mortiferæ prauitatis haec qusnuncortaeft receris harre—j
fis,t£iuih rcdiuiuos quodammodofufeitas cineres, in ve- j Q vinimo hoc inter illm'vintéreft: $i fah&os omnes,
tcribus fauiïlis Aöuüm mouit incendium. .Solitarium \ quodlnter habitaculumóchabitatorem : 'quod'Vtiquc
quippfe hominem n&um elfe alfërk Dominum Iefum ! vt habiteturnollhabitaculicft.fcdhabitatoris: incuiüs
Chriftum. E tid é o quidnecefleeftvtrequiramus, an•'in j rdlicetarb^rioeft&ædificatiQhabitaculi,&rvrus:ideft,
confequenribusciuspcruerfitatis lit qux eft in capite i- 1 vel vc cum yelit habitaculum iphim latere, vel vt cùm fc-
pfofeelerisvnius ? Çuperfluumqufppc eft'expeótarein "j cerit,dignéturhabkaré, An experpmentumquaritis,inquit-'
poftcrioribusqualis iit,quæ expe&andiomnino catifas Apoftolus,e; meloquiturChrïftusi E t alibi: Èefcitis
iam ïn principio non reliqük. Q u ? enini ratio eftexploy quia Chrifius-Ieftis in vobis eftimfifortè reprobieftis. Et iterum :
rare,an in fimilkudinèm fuperidris heerefeoseademprö-- In inter tor babi tareChriftumperfidemin ||||
mittachominf, quref quod immanillimum (celus eft )ea- dibusveftris. Vides quid'interfit inter dodtrinam Apöfto-
deifitóllkDeo? Ita vtpcénèimpiumfit,eum videamus j licam&blafphemiamtuamï TuinChriftoDcüm velut
quidpnecelferit,reqükerequidfeqüatur: quafiveró ali- mhominchabitarê<Eds:illeGhriftumipfummhoimni^
quainconfequentibuscaillaafFerripófiit, quafepróbet bushabkarëteftatur.' Qupdprpfe6tó, vttua is,ca ro &
C AP. 4
Inter
Chriftuin
& fan ftps
quiâ in-
tërfi’c': '
2. Cör.ij.
Ibidem.
C AP.2.
Pclagia-
no creori
coniun-
ftumac
mcinirm
j.c ft Chri-
ftöfiieo-
todLn tâ
tumodo
& ng-Deü
confkeri.
*fumptOr
fanguis facere.non pofltmtslcilicet- yt ex hoc ipfo quo
eum Deuin tu elfe negas,Deus proberur. Ham cumeum
qui in homine habitet Deum non neges, necefleeft vt
eum quemin hominibus habitare cognofcimtis,cuidcn-
tiffime Deum efle credamus. Omnes ergo fiue patriarchs,
fiue prophets,fine Apoftoli,fiue martyres, hue dc-
________________ ___ I nique fimeti omnesnabuerunt quiderii in fe Deum, &
natiuitas a prophetis prarditta, | lsculisprsnuhcia- omnes filij Dei fadbi funt, & omnes Thtoto^i fuerunt:
lumanisfir tradtandaaut sftimanda ratidnibus. Auc | fed diuerfaytique multo diflimthqueratione. Omnes enim
credentes Deum,filij Dei fimt per adoptibnem»vni-
genitus autem tantumfihus pernaturam : qui ndn ex materia
aliquaeftapatre genitus: quiaomnisres,& omnis
rcrum materia,per vnigenitum Deifilium eft,non ex tti-
hilo,quia ex patre : non quafi par tus, quia nihil in Deq
vacuum atquemutabile: led ineftabiliter atque insfti-
mabiliter Deus pater in his qUs ingenita in fe crant, yni-
genitum fiium genuit: ac lie ab ingenito fummo Sc lem-
pitemopatre,vnigeiiitusfummus&fempitcrnus eft fi-
lius: idem habendus in carhc, qui habetur in fpiritu:¥ i-
dem credlendus in maieftate , qui nafeiturus in carne.
Nondiuifipnemaliqua.maurdijiiflioncrtiftiifecit, vt fe
non efleimpium qui negaretDeum.Ait ergo,vt Ispc iam
diximus,nouahsrefis, Dominum Iefum Chriftum ho-
minciTHantiimmodofolitarium,exvirgine natum ené*.
& i^ o Mariam Chriftotocon , non theotocon elfe ap-
pellandaiU,quia Chrifti mater, n on Dci. Addit prsterca
läcrilega^lTertioni quampraüaargiimenta, tarn friuola,
dicens .-Nemo anteriorem fe park. Quaii verb vnigeniti
Dei ’
ta, humanisfi
veto ipla,quifquis es b hsrctice,qui de partu fiio calum-
niaris , yirgo Maria proprijs hoc quod actum eft egerrt
confiimmaritquc virtutibus: vt è iin tan ta re , äc tanto
opere imbecillitas obijeiatur hum'ana. Si quid itaque
in hacre per hommis opus adtumeft,humanas qusre rationes.
Siautem totum quod adfcum eft, Dei virtus eft,
quid impoflibilitatem Ipedtas humanam , vbiemcien-
tiamvidcs elfcdiuinam? Sed de hoc tarnen pleniuspoft-
A . Nunc quod paulo anterius dicerc4:cepimus,exequa-
mur I y t omnes lciantin Pèlagianis cinermusignes q u s -
rerefe,& nouislacrilegorum flatibus fauillasvetercs e«-
citare.
D i c i s ergo Chriftum hominem tantummodo foli- ex parte aliqua non nafeente .pars iuialiqua nafeeretur,
tarium natum efle. Hoc vtique&ilia quam in primo li- j autaliquidineodiuinitatispoftca,fuperuenirct,quod in
broeuideirteroftendimus, Pelagiansimpietatishsrefis j eo nàtum exvirgine nonfuiftet. Omniscnim, iüxtaApo-
pridicauit, Chrifaim hominem tantummodo fohtariû I ftolum, omnitin Chrifto plenitudo diuinitatu habitat corpora-
natum elfe. Addis prsterea, Dominum ipfumomnium j liter. Non quia aliquando habitaucrit, &: aliquando non
I^um Chriftum theotocon imaginem appellandum ,id i.habitauerit,^ec quiapoftcafucrit,& antènon fuérit. A-'
eft non Deum,fed * fufeeptorem Dei,fcilicet,vt eum non lioquin ad illam Pelagians hsrefeos impietatem dcuol-
propteefe quiafit E?eus | fed quia Deum in fe fufcipiat, j uimurt v t dicamus ex céftq temporç habitanteminChri-
honorandum putas. Hoc vtique illa etiam qüam ante | fto Deum . cum in cum fuperuenifle, quando ille vita St
dixi hæreiîaCjflerebat Chriftum non propter fe colen- j conuerfatione id promeruerit, vt in fe virtus diuinitatis
duiùividcïiçet quiaDeus elfet/ed quia oonis àcpijsfâdi- 1 habitaret. Hominumergo,hominum funt h sc ,non Dei:
bus Deum in fe habere raemiflet.Ergo videsPetygianum vt inquahtum humanaimbçcillitas valet, Deo fe hurhi-
tc virus vomerCjPelagiaiio te Ipkku iibilare. Vnde con- lient,DeO lubdant,Dei fe habitaculum feciant,& habere
Ucnit,vt de te non tarn iudicandum quam iudicatum elle hofpitem atque habitatorem Deum fide.& pictate rae-
videatur quia cùm eiufdem erroris fis, necefleeft eiuf- 1 reantur. Quia prour quis idoneus munere Dei iueric, ita
demquoqueetiamdamnationiscfl'c credaris.Vt nondi- cumdiuinagratiamuneratur. Proutfiquisdignusputa-
cam iliud interim ’, quod imperial», ftatus Dominum turDfeodtaDeifruituraduentu,fecùndum illatn Domi-
comparans, in tantam lacrilegijimpietatdm acblalphe-?' nipromimonem: Si quitdiligit me, fermortem ntetim ferua-
miamprorupifti, vt redlèadrfiodumetiamPelagium ,i- bit: &ego&pater meus veniemusadeuin , drmdnftonem aptid
pfum qui poenè omnes impietate vicérit, haç amentia vi- eumfaciemus. Longe autem aliade Chrifto rés atque ratio
cifle vidcaris. 1 ^ e(i : in quo omnis plenitudo diuinitatis habitat corporaliter - Sc
C AP .
Hanc di-
uiniratis
participâT
tioné quâ
Pe]fgiapi
& Nefto-
• riapi -*
Cnrifto
tnbuunt,
orfj'nibus
viris fan-
ftis cotn-
. muncm
elle.
l.Cor.6., -1 r.Ccr.j.
Ais ergo Chriftum theotocon imaginem appellan- qui fia diuinitatis plenitudinem in fehabet,vt cumflis de
dum, id eft, non propterfe eum quia fit Deus , fed quia /uaplenitudinc largiatur: ' qui inhabitante in le diuini-
Deuminfe fiifeeperithonorandum. Hoc modo ergoni- tatis plenitudinc, ita ipfein fingulis lan«orum habitat,,
hil inter eum & omnesquifuerufit landtos homines elfe " .prour eos dignos luo putarit habitaculo : & itaomrtibus
/ufleris':’ quia .omnes vtique fin^i'homines Deum in lu, de plenitudihe fua tribuit, vt ip'feinplenitudine fua iu-
habuerunt.Siquidem&inpatriaEchisDeumluilT'ci&in giterpèrfeuçret: qui vtiqueetiamcùm.inporpprefuoin
propherisDeunilocutum non ignoramus. Omnes de- ! terra efie t,,animab us tame n fanârorumdniniuminerat^
nique non dicoApoftblos,malfty res, fed omnes qupque jCceloSjterrasjmaiejOuuiem denique vniuerfitateminfi-
fanétosDei, & feruos Dei habere in7fefpiritum Dei ere- j nicate potentia’ lu s acmaieftatis implebat: & ita totusin
dimûs,fe£undumiilüd,y«ç^»«»»/>/^»/I)riyi«»,ficutDeus ! feipfoerat , ^tcumtamenmUndiyhiuer(a'noncapcrent.
d i x i t , habitaboineis. E i iteriim} Hefiitis quia templum ) Qjyaquamlibetmagnaflnt&ineéFabiIiaqusfaéfcafunt,
Dd efifo,&fyiritmtfcihabitatiuvobii ? Et per hoc Omnes4 nulla tamen tam capaçia&immenla funt ,_j^us ipfum
thcotoci funt: ac lie hoc modo cun£lo$ admodum Chri- pollint capere fadlorem..
G
*idcm
ercdcdas
in corpore
quici
ditur ii
miicfta-
Colof.u
H
loan. 14.
A
CAP. S
C‘h>iftum
jjntcortû
(cmper a
prophetis
pellatu
iffc l i
I fa it 4$’
Baruch?},
pfalm.p.
pfalmifaui.
B
Deum in
feripturis
pa(fimr
cxcclfum
ippcllari.
Is te ergo eft dé quopropheta diéir:^flnwm in te ej?, fimusDeo Apoftolus,fecramehtumdiuinsincarnationis
Deus, & non eft prater te Deus. Tu esenim Deus nófter,&nefc'uha- infinuet ? lam pfimum quod eum qui in principio femper
mus, Deus ifrael Saluator: Qjfi in ter ris vtiqu epofteavijusefti,& j fuerit, vifum in came eflc tefta*ur. Deinde ne id quod auditum
ac vifum dixerat, parum incredulisVideieutr j pal-
patumquoquejidcft,ta(5l;um atquêttaftatunr, tcmluis )
quamesteçorummanibuscönfirmauit. Benèvtiqucpé^ j
cum hominibus conuirjatuseft. De qüó etiam Dauid prophe-
ta ex pér fona ipfius dicir : De ventre matris mea Deus meus es tu:
Ofteride^svtiquequodiitinquam homoillé Domiuicus
fine vniratc Dei fuerit : in quo in ipfo ftàtim virginis vteio manifeftationem aflumpts earn is, opinio nc-m Marcioni- 'Manichçij
plenitudo diuinitatis habiraret. Sicut & alibi idem pro-1 tarum, ac Matiichsi errorem excludens : ne quis pharna- phant ;
pheta, Veritas, inquit,detertaortaeft ,&iuftitia decaloprojpe-
xif.Vt intelligeremusfcilicctprofpiciente ècslisfilioDei:
ideft, adueniente ac defcéndente j iuftitiam ju tam eflè è
earnevirginis;fion phantafiàm corporis, feflHfcitatem.
Ipfeefteniid veritas, fecundujnijlud ipfius tefTOOnium
veritatisj Ego fum veritas, & vita. Ergo qu ia an terioribus lh
brisveriratem hanc, id e ft, Dominum Içfom Chriftum
fiam ab hominibus vilàmcrèderefc, cumpalpatàm cotpo- fti
ris veritatem à le Apoftolus prædica^ïèti Deinde addir,
verbumvits&vitammanifeftam: hôcfeVidiflè,hocan- ftocar” ^
nunciare,hôçproteftariî fimulfcilicèt & exequenS offi- tubuebâti
ciüm fidei, & ingerens terrorcm incredulicati : vt euUi ille
vtique proteftatur feptsdicaie ,fibi imputaretpericului1i |
fiium qui noluiflèt audire. Annunaanm vobis,^inquit, vitani
narumex virgine Deum probauimus i nunc vt libello ab ! aterttam, qua efatapudpatrem, & appafuitnobis, hoc quod ahinc
proximo inftitüimu&eùm , qui ex vfigine nafeiturus
eflèt, femper Deum prsnunciatum eile doceamùs. Ait
iraque Ifeias prop h e ta.1 Quièfctte abhotnine,cumftnrttusin na-
ribus eins : quiain quo reputaiuS eft ipfe,vcl, vt verius atque eui-
dentiusin Hebræo eft, qutaextiflfus reput at us eftipfe. Pulchrè
autem dicens, quiefcïlè, verbo vipi prohibehtis inquietu-
dincm perfecutionis exprèftk. Quiefcfte, inquit, ab homme,
cuiusßnritus innaribüseïUs :quia excelfiurcputatus ipfe eft. Nun-
quid non vna ëademque,fententia&humani corporis fu-
feeptionem, &Deiioclituséft veritatem? Qtftefcite,inqüit,
pud patrem,femperfuir,homin^busapparuilIe: hoc quod
in principio,femperfuit) ab hominibus viium efle : hoc
quad verbum yitas,fine exordioerat, palpatiirh humahis
manibus docuit efte. VideS qUOt modis, quanl varijS,
quam multiplicibas, quam indiuiduis quam aperris ita
facramcnturn vnitae cum Deo carnis expofuit, vt nembal-
terutrumdicereomninopoflic, quinonvtrumqj memo-
raret. Quod ipfe quoque Apoftolus alibi euidentiffime,
tejus enim,inquit, Chriftusheri & bodfc, ipfe & infteculd. Hoc
eft iliud vtique quod iuperiore teftimonio dixit: quoderat
abhomineicu'uajpmtusmnaribttseius'.quiaexceijus repuratüs ejb\ slprincipio, hoc manus nbftrapalpduetiint. Non qtjja palpat
ipfe.'Nonne tibi qu^lb palam alloqui perfeeutores Domini
viderur * dicens^Qüiefcifè ab hotnine quem- periequi-
mini:quiahichomo Deus eft? Et licet itt humilitatehu-
ifianæ carnis appareat,irt eelfitildine tarnen diuinç magni-
ficèntiæ perfeueraf. Bènè autem dicens propheta, Quftfci-.
teab homine, euins ftintus in naribus eins * certiffiifia humani
eörporisfignificationehomineto demonftrauit. Intrépide
vtique ac fiducialiter : vtpotë qui tarn; Conftanter veritatem
homiriiSaflereretquam Deifquiahæcfidcs veraeft
&càtboliéa çrèdete Doni'ihtitrt lefinh Chriftum ita fub-
ftantiam veri corporis, Ti tut veritatehi perfettas diuinitatis
habüiiTe v Nilîfdrtè in illd äliqiiid ambigendum pufpiritus
per fe polfiti fed quia vetbuhi feilifcet carb Fadum,
in homine quodammodo, cui vhitum fuératj palpabatür.
Etideçidemlefiis heri & hodieiideft i Idem ante exordium
mundi, qiji in carne .-idem in praïterito, qüiin præ-
Hcbr.i}.
fenti :idem quoqüé etiam in fecül,ariquià idem per otnnia
qui ante omnia. Et hoc totiim Dominus lefus Chriftus;'
Et quomodó idem ante mundi brtum, qui Super of
tiis ? fcilicct quia idem in homine nùper oitus, qui aiitè ÊAP.7.
brtum omnium Deus* Etidco Chriftus totum hdmina- R uifum
tür quod Deus : quiâ tanta eft Cbrifti& Dci Vnitas j Vt her
hio vtique iam omnino point vel Chriftutn diceiiS j non |UIj^Höné
Deum in Chrifti nomine dicere : vel Deiim dicfcns * iîfcn duarura
tes , quia excelfiim pro Deo pofuit ,cum vtique hie mo$ j Chriftum in Dei nomihé nühcupare; #Ac fie Vnitb fibi pë- inChriftó
feriptutcë làtræ fit excclfem prô Deo dicere , ficutillud nitiis permaieftatem la crac natiilitâtis Vtriufque fiibftart-
Tfabn.4$. prbpjhetæ, pedtàjèceni.fuâmitMetfut'i & tnotd eft terra J- Èt.TÂ ti£ lacramento iquicquiderati fcilicethotno&Deüs y Fa- ^,é;ronam
rfalr». si. j flu s excélfttsfuper omnem terrain. Ifeias quoque, Quih^dicit j 6him eft totuni DeUs. VhdeÂpbftolus PaülusvidenVrë- e^qu^ jl
CAP.d.
E a rui Ctrl
daârina
nou* in-
ftrumenti
eftimo-
nijsidli- :
ftrar.
loan. t.
ÎJdUi.
D
j àptinc.
fdeuotift
limas.
excelfus &fiiblïmis habituas aïemtàiem. In quo maniféftcin-
telligcndunieft: cürïi illiç extëimm fine vlla adiedione
Dei pofiierit, qubd etiàm hit Deum in excelfi hômirte
nuncuparir. Ergo quia eUideterpér ptopjjfta^fetrhôdiui?
nus Dominum leium Chriftùth -, hominem j & DeuA
prænunciaüit ,.videàmiis an vetëiibus teftimonijs etiàm
nunc conueniant 8c concordent houâ.
Q v o n /«iL inquft Apoftolus Iqannes |ft priiicipiôiàuôd
aidiumus,qüod vidtmùsàculisnoftris,^iiodperftextrnusi& manus
Hoftrapalpauerunt de verbo vita , & yitâ )»antfeftata ift : & Vidimus,
&jefta»iur, & annuncniniusvobis vitamaternam, quàerdi
apudpatreht\&dpparüitnobis. Vides quemadinodùiTi vetera
recentibus roborentur, & antiqüanfpræhuntiatibhem
n ou ï prædicaciônis côhfitmatio confequatur.IfaiàS dixit*
Quleftite ab hotnihe, cuiusJpintus in Haribus eius : quia excelfus re-
putatus eftipfe. Ipfe Ioahnes a fit : Quod fuit j inquit, aprmiipio,
quod àudiüwiÜSy quod Vidimus 0 eu lis noftris i quadpe'rjpéximüs, &
manus noftra palpauerunt ; Ille perfequendum à Iud«is ho-
minem eflè dixit: hicpalpatum homittehiliumanis mani-
bus prædicaùit* Illeeundem qûem horhiném attouncia-
rat, Deum eitcclfiimelle prædiiit, Hiçeum quern palpâ*
tumab homihîbus elîe docüit, Deiim in principio lèmper
fuiflememorauit. EtgoeuidehtiflimUtn eftj qùod âtobb
Dornihum Iefum Chriftum & hominem maniféftaruht
& Deum : qui a eU n dein pbftëa h 0 m i nem qüc m fempe r
Deum:aç per hoc hominem&Defijquiâ hbthinelnipfum
Deiun* ^odfuïtergôyiüçpiXyiri fprincîpiô,quodaudiuïmusi
quod vidimus ocuiis noftris, qUodpérJpeximtti, & nianumoftfapaf
pauerunt de verbo vït£,&yitàmamfeftata eft: & Vidimus,& teftà-
murI & annuhcidmus Vobis vitam ôter nanti qua er at apudpatrelni
uelatis fidei oculis totütri in ChriftÖ inetplicabilis maie- uibæ tu-1
ft^tisarcahum,italôcutuisëft,inüitànsadrefc#endam Deo tUr* cö_l
gratiàm,aghofeentesbeneficia Dëi^>opulos: Gratias, jn- ^
quit, agentespatri, qui dignos tloifecit portionefortis fànüorutn in qUSB
lumine : qui eripuit nos de pote8ateiehebrarùm,&üànftulïtÿ re- man«;, »
gttumfilij dilution is fua : itiquo habem'us redemptionempwfanguis DA rcCte
nem tpfiUs, rmiftonem pettatorüth : qui eft imago Dei inuifibilis,
printogénïtus vntuerfa creatura : quia in ipfo condttafunt Vniutrfa j.
in cdlis & in terra, vifebilia & mmfibilia , ftue thmtii, fiuè domina-
tiones,fiuipotcftatcs :omtiïaper tpfum,& in ipfo creatafuni,& ipfe
eft ante omries, & omnia in ipfo confiant. Ét ipfe eftcapUt Corporis
Eiclefia, qui eftftlMpium prMogenitUs ex mortuisïvtfiiin omnibus
ipfèprimatum tenens : quiain 'tpficomplacuit oinnemplehitti-
dinemhabitdre. &peripfumreconciliareomnia in ipfum $ pacific
tans per Janguinem crucis eius, fiue qua in calis * fiue qüa in terrü
funt. Nunquid&hoCaliquaintërpretatidnisadie&iohfe
indiget, cum ita copiofe & eüidèhtèt cicprèflüm fifc ■> Vtiti
H
fe hon folum return fidëm * fed etiath «xpöfitiönis habeat
clatitarehi ? Gfatias ehirn agcre nos patri iubet ^magna v-
tiquë caufeagencligratiSadieblaï quiadignós hos feeë-
rit pbrtiofie famftoruih > & crept os de poteftate tenebra-
nim trànftiileritin regttuto filij dileÊiiohis füaèyih quo hà*
b émüs rttfëhiptipnem & iremiffiionem peccatörum: qüi
fit imago Dëi inuifibilis j primögehitus vmuetfaï fcrcatUrae:
; quiain ipfö at pér ipftim crcatâ flint omnia ! quotum Vti-
Rcfurre-
qüe ficut facftor ipfe j itaeriam guberttâtôr fit .sEt quid pbft
âionem
hiécf ipfe È^iinqüit j tàput corpotis Èctlefia: qUi eft pritlCipium,
ttibrtuo-
irumge-
primogenitus eX iHortuis ; Refutreöionem qüali generation Q | R
rtem Icripturà norftinat} quiâ ficut gehetatio vitàm créât, jin djujD
ica relurreâio générât ad vitam. Vnde etiam refurkedÜo jlitteris
&apparuitnobis. vTdes quor.indfci js, qudt modis., qiliam | iplaregerierationünëupatur, fecuhdum iliud Domini te- nuncu-
varijs, quam multiplycibus dilediflïm9 ille ac T deiiiniftif- ftiipdniüm i AmenßiCO vobis, quod postftltfecUii tftis me, in rege-
'~Bibliotb. Vet. Fatr. Tom. 5 Pars 2. , . » G nerdtione I