Chriftum
ex duab.
perfonis
conflatd,
quoïjuo
modo
diui-
fum con*
ficcrüfa-
llvium
fM m
Äpoftoliit
E M S Doinrm
automate
corroborât.
loan. 8.
nerattonecum federitftlius hominis infede maieüatis fua, fedebitis
j & vos fuperfedcs dùodecim,iudicantesduodecïm tribus lfrael. Ergo
primogenitum cx mortuis eum dicit ,*^uem fuperius
in uifi bilan Dei filiutfi at que imagine ni prædicauit. Quis
au te ni imago inuilîbilis Dei, nifi vnigenitus,verbum Dei?
Etquomodoisrefurrexiflèex mortuis dicitur, quiimà-
go ac verbum Deiinuifibilis nominaturî E t quid ramen
adhuc additurî Vtftxt, inquit, ipfe primatum tenens: quia inipft»
complacuit omnem plenitudinem habit are, &peripfum reconcilta-
re omnia mipfum, pacftcansperfanguinem cfucüeius ,fiue qm in
<alis,fiue qua in terra funt. Nunquidipdiget primatu vni-
uerlorum creator omnium? aut primatu eorum quacà fe
iaôta funt, iplè qui fecit ? Aut nun quid dici de verbo poteft,
qüod in eo qui fit primogehitus ex mortuis, çompla-
cuerit omnem plenitudinem h ab i täte, qui vtifiue vnige-
nitusnlius Dei verbum Dei ante vniuerfarerum exordia,
patreminuilîbilemin fè Habens , ita prius omnem pleni-
tudinem in fe$iabuir,vt wïètipfeomnitim plenitudo ? Et
qUidpoftrcmö,?.Ow»i4,inquit,/>4ci/?C4«rpw^»^«i»c»»rr«c»
tins,fiuequain terra,fine qua in calisjimt. Mamfeftauit vtique
apertiinmc de quo'diceret, quempriraogefiitum ex mor-
tuisnominàflèti.Nunquid'enim pet verbiaut fpiritus fan-
guinem rçconciliata ac pacificata funt pmnia : Non vti-
qne;Nequeenimin naturam cadere impaffibtlem res vl-
la potuit paflîonis, aut fundi fanguis valait nifi hominis»
aut mori aliter quam homo:& tarnen idem qui in fcquen-
tibüs mo^tuus dicitur, fuperius imagoDeiinuifibilisprse-
dicatur. Quqmodb ergo & hoc l Icilicet quia id omni
modo ab Apoftolis cautü eft, ne aliqua videretur in Chrifto
eilediuiiiö, & vnitus infilio hominis filiiis Dei incipe-
ret per erraticasinterpretationesdaas habeçe perfonas, ac
per prauas arque imjpas opinio nés ,q u i eilet icilicet in lè;
vnus, duplex-fiercein.nobis. Etideo pulchrèac mirabili.-
ter ab ipio vnigenito filio Dei vfquead vnitum filio Dei fi-
lium hominis prædicario apoitolica deicendit : vt ficut i-
pièrerum órdo, itaetiam dodfcrihæ lèrmoçlecurr eret. Ita
cundtainfeparabili'Connexionèy &quafi quodam ponte
conrinuans , vt fine vllapejiicus dniifionc &-interuàllo
dem ipieDominus Iëfiis Chriftus,cum de'Abraham ,dice-
ret, diueriitaté lèrmonis oftcndit, dicens : Priufquam Abrahamfierety
egofilm;De Abraham dixit priufquam fient : de le
au tem, ego fum y fcili cet quia tempo tahtatis e ll fieri ; eflè æ ■
terni ta tis. Et ideo illud faôfcum eflè y hutnanæ crib uit brc-
uitati : illud autemfum, naturæ fuæ. Et hæc omnia Çliri-
ftus vtique, qui per lacramentum vnitihomims'acDeiin
illo qui lèmperfiuerat, iam fe fuiflè dicebat.
Q vod Apoftolus quoque cum diluci dare ac manife-
ftare omnibus cuperet ita lbcutus c&fQupniam lefus populum
de terra AEgypti [aluans, fecundo eos qui non crediderunt perdtdit.
Sed & atiËÈfaequetentemus,inquit,Clmstum.ficut quidainil-
lorum teWmrunt, & à ferpentibusperterunt. Eximius quo que
ApoftolorumPetrus :EtnuncquidtentatisDeum imponeretu-
gum fuper ceruices difcipulorum,quod nequepatres nofiriyneque nos
port,ire potuimus i Sedpergratiam Domini nojirtléfu Chnjtïcredi-
mus faluan,quèmadmodum & illi. Libcratum ab Aegypco
De; populum, & pcnngc n tes aquarum vus liceis pedibus
abduâum,acper vaftasejemi lcflicudines confçruacum,
nonnilià folo abfque dubio Deo nouimus,fecundumillud
: Dominusfoius ducebat eos non er at cum eis Deus aliénas.
In epifioU
lu,da. i
CAP. 9.
Cü Ctiri-!
ft o tribua'
prodi-
giolailla
opera,
lfrael iam
inde àt£-
poribus
Mofisdc-
fignata
luncheon-
ficicur
quoque
ilium iam
olim ante
ortum
fuum té-
poralcm
xiitiflc.
#■ AttTs. .
Deut. 52.
Hæfccici
lincciChri
Etqubmodo Apofiolus tot & tam euidentibus celtimo-
'nij.,:J & alefuliberaiümab Aegypto populum Iudxotum,
&Ghriftumà Iudæistunc in deferco tcntatum prædicac,
di cens, N eque tem emus Chrifium, ficut qmdam lUorum tentaue-
runt, &dferpentibusperierunti Omnes quoque landlos qui
«vixerunt fub lege veteris teflamenti, beatus Apofiolus Pc-
truspergratiam Domini noftri Iefu Cfirifti prædicac cflé
faluatos ?Exiitaque.effugehincfipotes, tu quilquis die
es, quirabido ore,ac blalphemo ipiritulurens, nihil inter- ;
elle admodum interAdam & Chrifium putas, dcqmeum
etiam poft partum virginis Deum dcnega6,oftcnde peni- &
eusquemadmodumetiam ante.ortum corporis Deû non Adiraum
fuifle conuincas. Ecce enina Apoftolus clamicat populum “dtfl jade
terraAegyptiabIefueflcfaluatum.-indelcrto ab infi-
dclibus Ghriftum eflèicncatum : Patres quoque noftros, i jà as ln
id eft, Patriarchas arque Prophetas per gratiam Domini Camnica
noftri Ielu Chdfti laluatos : nega tu hæc ii potes;Nee mi; ju* tpift.
eüm , queminprincipio mundi legeres, in fine temporis raborfifeceris,vcneges quæomneslegimus,<|uiquæom-
inuenires-; neque vllaomnino diftraânoheïmma» difcef. nw e r p J ncs credimus di emnegnaftic. ITntrell-igie er rgoo ltalnd' eimr , »qü«iaiiaomm
tunc& ex Aegypto populum in Deo Chrïftus eduxit, & ASora^
in Deo Chnftusàpopulotentatoretentatuseft,&: ömnes » Q
iuftos in Deo Chriftusgratiæ fuæ liberalitàte faluauictquia
per làcramenti vnitatcm’ ità & Deus in Chriftum,& Chri-
ftusin Deum tranfijt,vt& quiequid Deus ^açityChtiftus
id perfeciflè \i & quod poftea Chtiftus pértulit, Deus ld
, n . * . *. » .* — ........—— pertuliflèdicatur. Etideódicensprbpheca,No» ent in te Bxponit
ocarina Domini eft,Idem enim hoe in apoftoload Chri- 0 eus recens, necadorabis Deuntalienum, hoe feniu, öc hoe Ipi- illud "
ftianos, qui confimïle illud in Euangelio ad ludæos per fe t ritu prædicabac, quo Apoftolus Chriftum eduótorem ex ffalm. 80J
flfijte j ^ I É ■ î à j Aegypto ïfraeliticæ pie bis eflè dicebat : Vt eum vtique qui \
#*v virgine narus eft hominem, fémperper lacïamenti vni- m te eiU
inuenires -;vlla omnino difttaâiohe impiæ difcef
bonisadmiflavnum ih carne atque aliumm fpiritufilium
Dei erederes : Gum ita A poftolicu m magifteriutn, Deum
p^riceracquè hominem pe t làcraqientum corporeæ nati-
uiratis vniflet, vteundem cibireconciliahtemineruceo-
mniädemo&ftrarec-, quem ante-exordium mundi imaginera
Deiiriuifibilis piædicafler,
Q v o d quidem quamms Apoftoli dièlum fit tarnen
locutus tjft, dicens; Nuncuutem quaritis me ïnterficerehomi-
nem, qui veritatem vobis locutusfum, quam audiui d Deo . Neque
enim ego a me tpfieveni rfed iUe memifit. Et Deum vtique fè &
hominem eflè indicates. Hominem in hoc quod hbmi-
nemeflè fe prsd.ieat: Deüm in hoc quod miflum fe eflè
confirmat. Apud eum enim neceflè eftfuerit, a quo venc-
ra t: & ab eo venerat,a qüo femiflum eflè dicebat . Vnde
etiam illud-fiiic quod dicentibus ad fe l\iAdiis, £ujnquagm-
taannosnondum habes, & Abrahamvidifii ? cqnuenientiflima
seternitatis ac maieftatis fus vocè relpondir, dicens: Amen
amendico vobis,priufquam Abrahamfieret,ego fum. Quaero ergo,
cuius di&um hoevébsleflè ? Chrifti vtique ablq&edubio.
Et quómodo quinatus recenti tenfporefuerat, ante
Abraham lè eflè dicebat ? Per illumfcilieet, cui vnitus erat
penitus verbum Dei, vtintelligercnt omnes, quanta eflèc
Chrifti ac Dei vnicas; cum quiequid Deus in Ghrifto di-
ceret, totum iam fifei t diuinitatïs vnicas vindicaret. Blne
au te m confcius aeterni tatis fuae, illain Corpore rune Iudxis
vocerefpondit»quaquondam Mofi locutusfuèrat in (pi-
Exod.j. j-ritu-. Hicenim zit-.Prïufquam Abrahamfieret, ego fum: Mo-
0 jfi autem; Ego fum qutfum. Admirabili vtique diuin^natu-
INihii j raxtéhïkatern lèrmonisraagnificencia praïdrcauit, quia
èquè pro- nihil de Deotam con ueniens dici poteft, quam vt femper
jpric Deo, eflè dicatur; quia eflè neepratériti inicium, neefuturi ter-
minum habet. Et ideoapertilÏÏmè hoe de «cecni Dei na-
I ‘ turadicitur.quodatternitatioptimecoapratur. Qujequitatemih
Deofuifle fentiret; alioquinhifi ita credicut, aut M
cum haeretieïsChriftus non D eu s, aut certè contra Pro-
phetam recens efle creditur. Sed ablit hóe a Gathplica Dei
plebe, vt aut a Propheta diflèntire, aut cum hscrccicis lèn-
tiré videatur;&in malediólum forlitan illud populusb.e-
nediótiómsincürrat, vtlpem fuam m homine poiuiflè dicatur.
Quia enim Domiiium noftrum Iefum Chriltumlb-
litarium hominem natumaflèrit, duplicitet malediótioni
obnoxius fit néceflè eft: (iuejn eumcredat ,fiue non cre-
dat. Si enim credit ,maledictus qui Jpem fuam ponitinbomme.
Siautem noncredir, malcdibtuS vtique nihilominus:quia
licet in hominem nfon crediderit, Deum tarnen pemius
denegauit.
Ho c enim illud eft-, quod reiielante fibi Domino ca-
riflimusilleDeiIpannespiaeuidens,iddeeoipfo locutus
eftquiin lè loquebatur. Omnis finqnit ,Jpnitusqui confite-
tur lefum ihcarnevenijferexDeoefi :&omnüquifoluitlefitm,ex
Deo non efi\&hoceft antichrifit, quodaudifiis .quiay 'enit, ér nunc
iamïnmundoeft• Oadmirabilem Dei fingularemquepic-
tatem, §ai velut cautiffimiis ac prudentiflimiis medicus
yénturostjuandoq; in Eccléfiam fuam motbos ante prte-
di xi t; & eum pranu n ciaret infirmitapém,dedir ex ipfa pr^-
ttunciattonc medicinam: yt omnesTcilicet agnoftehtes
^ g u o r em ingruentem,procul iam atque longèvitarein_
c a p : 1®.
Explicit
quid lie
confiteri,
& qi^id
folucrc
Iefum>
Joan, 4.
cipereut
B
Et Mani-
chx i,bu i
folain in
Chrifto
diuimra-'
Hebioni-
tèéajjüi'
lo ljm hu-
maniratc
agnofeut,
Iefum
foluere -
cenfcn- •
t« içamctfi
li'pru
(juan.iliorbla*
fphrmia
W CAPbr.
Domininatioais
(acrairft-
tu.Chrir
Iti iiiuioiuifcftè
1
Matth.ig.
D
Ephef.p
ibidem*
ciperenc,quaeimmineredidiciflènt. Etideoftnëtusloan- j nomjna, viriae mulicrisnominibusadiungens>qmnesd
nes, Omnis, inquit, qüifoluit lefum, ex Deo non eft,& bic eft ah- carnali audiehtia ad fpiritualem intelligenuam rraxir. Cü
.....J ............................................ enim ohpniaiftadixiflèt, fiibjjiditeaquibüsin Euangelio
Dominus vflis fiierat teftimonia, dicens: Trof ter hoe relin-
quet bpmopatrem fuum & matrem fuam, & adiungetur ad vxo-
rem fuam: & erunt duo in carne vna. Et quidem poll hax qua-
ficum magna clamoiis proteftatione lobicdi:Sacramen-
tumi inquit, hoe magnum eft. Remouit vtique de hoe omni-
n,o, & ainpurauit carnalem intelle<5tum,vbi ïacramenAim
penitus dixit eflè diuinum. Et quid tarnen poft iftafubdi-
dit i Ego autem dico,inCbrifto&in Ecclejia. Cum dixiflèt, fa-
cramentum hoe magnum eft: non dixit i haec eftexppfltio
lacramenti. Sed, quid? Ego autem dico, in Chrifto & in Ecclefia.
Hoceftdicere: Illud quidem' magnum eft lacramentum;
ftdegoin Chrifto dico & in Ecclefia , Hoe eft: vt quia ca-
pére illud adpraelèns forfitan omnes non queunt, vel hoe
capiant, quod ramenab illo nondifcrepat,neediuerfum
eft: quiavtrumquede Chriftoeft. SedquAprofundiora
ilia non capiunr, hxc (altem faciliora cognolcanc; vt cum
prompriorem intelletftum cceperint capere, ad altiorem
valeantperuenire:&planiorijsnunc rei adififccntia , fit
poftea profundioris; Via»
Q vod ergo magnum illud eft ftcramentum,quod lub
Viri atque vxoris nominé defignauit? Apoftolum ipfum in-
terrogemus:qui ad docendam eantlem rem alibi ^ rbis
rei iplius vfus eft dicens: Et matlifeftè magnum eft pietatis fa-
ctamentum,qfiodmanifefl'atum eft in carne, iuftificatim eft infpiritu,
apparuitangelis,pradicatum eftgentïbus,credttum eft in mun-
do, aftumptum eft in gloria. Quod ergo in agnu m e ft 1 li u dfa-
cramentum quod manifeftatum eft in c^tne?Deus fcillcet
oatus c carne, Deus vifusih corpore; Qui veique ficut palam
eft manifeftatus in carne , ita palam êftadlumptüs in
gloria. Hoe ergo magnum eft lacramentum, de quo iplè
a it , Propterea reljnquet homo pattern fuum & matrem, &
adharebit vxprifua: & erunt duo in, carne vna . Qui fue-
runt ergb dub in carne vAa, Deus fcilicetatque anima. In
vna enim qua Deo vnita eft carne hominis, Deus eft atque
anima, lècun.dum illud ipiïus D omini, Nemo poteft d me tollen
animam meam |fed egopono tam dme ipfo. poteftatem hi.éeo
ponendieamt & poteftatem habeoiterumfmienduam. Triaer-
go nuncin hoe vides, Deum, carnem* animam: Deus eft
qui loquitur .-caroiii qua loquitur: anima de qua loquitur.
Propterea ergo homo illê , de quo Propheta dicic,
Prater non redimit, redimet homp iQut, vt diótum eft, afcendit
'fbieratpnus, & de quo iegimus, Nemoafcendirjn ulum, nifi
qui de calo defcendit ftlius hominis ^quieftffj'calo. Propter hoe m-
quam rehquit homo pattern fuum & matrem: id eft, Deum ex
;quonatuseft,&lerufalemiilam qua: eft mater omnium
noftrum:&adhafithamanxcainiquaCivxorifua. E ti3 cir-
co de patre expréflè d ix it, Relinquet homo patremjuum : de
matre autem non d ixit, fiiamy fed tantummodo matrem
pofuit: quia non tam iplius erat mater, q^am vniuerfo-
rum credentium, ideft, omnium noftrum. Ecaüiunólos
eft vxori fuae; quia ficut vit & muliervnum corpus lun t,ita
maieftas diuinitatïs, & caro hominis vniuntur>&fa&i funt
duo,id eft, Deus atque anima in carne vna. Quiaficucca-
roilla habitatoremm lehabuirDeum, ita animam quöq;
infe cohabitantem Deo». Hoe ergo magnum eft illud la-
cramentum ad quód inquirendum nos admiratio Apoftoli
vocat ,& adhot tatio diuinitatis in uitat; n önalienum
vtique etiam a Chrifto & ab Ecclefia, vt iplè ait, Ego autem
dicoin Chrifto & in Ecclefia. Quia & caro Ecclefia: caro Cfirifti
eft, & in carne Chrifti Deus eft arquë anima :ac fic idem
in Chrifto quod in Ecclefia, quia lacramentum quod in
Cfirifti carne creditur, etiam fide in Ecclefia conti nejtur.
H o e ergo lacramentum quod Sc manifeftatu eft in
carne, & apparuit in mundo,&génribus pr*dicatur,multi
ian&órum veterum ficut prxuidebant in IpiritU, ita vi-
dere etiam in carne volueruut.Amf» enim , inquit Dominus,
dico vobis quia multi Propheta & iuftï cupierunt viderequa
vos vtdiftis ,& non Videtunt; & audïre qua audiftis, & non audit-
runt. Etideo IfajasPropheta, Vtinam, inquit,Dominedïf-
rumperescalos, & defender es. S cd&D au id : Domminclina talos,
&defcende» Mofesquoque, Oftende, inquit, mihiteipfum
vt matlifeftè videamte. Nemo admodum propius quam
I G z , ^ Molès
tiebrifti. Agnofcisne eum hsreticè? Agribfcis de te iam palam
defignanter dixiflè ? Nemp enim ita fbluit lelum
quam qui non cbnfitetut Deum. Cum enim in hoc omnis
Ecclefia: fides, & omnis cultus fit, lefum Deum verum
fateïiiquis magis venerationem eius Sc cultum folucre po-
ruit, quam qui totumin eo quod omneseblimus,denegauit
?Caucas èrgoobfecro caueas,ne quis etiam te antichri-'
(lam dicere queat. Conuiciari me aut malcdicere pinas?
Non meurn eft quod loquor, ecèe EUangelifta dicit\Omnis
quifolüitlefum, ex Deo noneft,&hiceïtantichriftus. Si nonfol- l
uis lefu m, Sc Deum nonnegas, antichriftum te nullus dicere
poteft. Si autem negas, quid acculas quod antichriftum
te quifquam eflè dicat?Tu hoe de te,.tu inquam dum
negas, ipfe d'ixifti. Visfcire hoe verum eflè ? Die mihi lefum
cu m ex virgine nafcererur, quid vèlis »hominem fu if
fe an Deum? Si Deum tantum, loluis vtique lefum; qui In
eb hominem vnitum Deo fuiflè deneges. Si autem hominem,
loluis vtique nihilominus; qui folum tantummodo,
vtfacis, hominem natum eflè blalphemes. Nififortè exi-
ftimas quod non foluas lefum, qui fifilleeum Deum ne-
negas; qui folucres vtique etiam fi natum cum Deo hominem
denegares. Sed exemplisforfan hoe manifèftiusve-
lis fieri ; accipe de veroque . Manichxus extra Eccléfiam
eft, qui lefum Deum tantum fuiflè aflèrit: Hebion, quia
hominem. vterque enim lefum negauit ac foluit: alter
folumdicendohominem,alter tantummodo folü Deum,
Quia licet diuerla dixerint, par ramen ipfius diuerficaus
impietas. Nifi quod fi vllainter malorum magnitudinem
poteft eflè dilcretio, in iuriofior blalp hernia tua eft , qme
fblum hominem aflèrit, quam illaquxlblumDeumiquia
lieer vrrumque malum fit, contumeliolius tarnen eftdiui-
na Domino, quam humanarapuiflè. Fides ergo haje tantum
Catholica, hxc tantum vera e ft, Dominum lelum
Cfitiftum ficut Deum, ita & hominem,& ficut hominem,
ita & Deum credere» Omnis qui foluit lefum, ex Deo non eft.
Soluereautem hoceft, quod vnitum eft in Iefu,veile rum-1
pcre: 8c quod indiuiduum, feparare. Quid autem in Ielu
vnitum Sc indiuiduum? Homo vtique & Deus. Ergo ille
lefum loluic, qui hxc lèparauerit atque dilruperir. Alio-
quinli nondiliumpit ac lèparat,ergo neefoluir. Si autem
lèpirir atque difrumpit, illcvtiqüefoluir.
Et ideo omnihomini in fianc blalphcmiam atquè in-
lamam prorumpenti, iplè pro lè in Euangelio Dominus
lefus illud quod ad Pharifieos locutus eft, cl amat, ac pro-
teftatur: Quod Deus coniunxit , homo nonfeparet. Quod licet
illicybia Deo diclum eft, ad caulam aliam*efponfum el5b
videatur-; tarnen profundi tas Dei, qu# non magis de car-
nalibus quamde fpiritualibus loquebatur , cum de illo
hod,cum magis de hoe voluit intelligi;quia credcntibus
tune Iud^isidquod tudicis, hominem tantummodo lefum
finè Deoefle, cum defociéhte coniugij Dominusin-
terrogaretur.-non de eo rantum,(èdetiam de hoe edocuit:
& d e minoribusconlultuSjetiam dealtioribus maioribul-
que refpondit, dicens, QUod Deus coniunxit, homo nonfeparet.
HocèftrNoliteid lèparare quod in me Deus iunxit: non
lèparet humanaimpietas , quod in meyniuit diuina maieftas.
Vis autem pleniusficire hoe ita eflè, audi Apoftolum
dehisipfis, dequibustuneSaluatordocuit, diflèrentem:
qui vtiq; vtpote magifteraDeo miflus, vtcapere tuneau-
ditorum imbecillitas poterat, ea ipfa qua: Deusin myfte-
rio prardicarat, expofuit. Cum enim de coniugib carnali,
vnde interrogates in Euangelio Saluator fuerat, dilputa-
rer, replicauit êa iplè quibus ille vfiis tune fuerat, legis veteris
teftimonia» Icilicet vt intelligererur, quod eandem
tem exponeret, qui ijldem teftimonijs vteretur. Adijcieris
praxerea, nedeellè cauficaliquidvideretur, etiam carnaje
coriiugium,mulieris quoque ac viri nomen, quos ad raii-
tuum adhoftabatur affeiStu^i ,itapofuit; Viridiligitcvxores
Veftras feut & Chriftus Eccléfiam | E t i ter u m : Ita &yiri debent
diligere vxoresfuas, vtcorpofdfua. Qui vxoretn fuamdilïgtt, fev-
pfum diltgit. Nemo vnqüam carnem fuam odio habuit ,fed nutrit
&fouet eam, ficut & Chriftus Eccléfiam: quia membra fumus corporis
eius* Vides que.oadmodum^ Chrifti atque Ecclefia:
Étblioth. Vet. Patr. Tom. 5 Pars 1.
CAP.Ii.;
Latiu^
expooit
quoJnam
illud fa- I
ciameutu
fit quod
fubviri&
vxoris nojniinibus
defignatur.
s.Tim.y
G
loan. 10.
Pfalm. 48.
loan. 6.
loan.3.