4 * 2
T ' d's Ytuul lxvllglonIS ChriltianreiEgre admodnm ferentes , ini-
è laurofa- ncre confilium dc praenofcendo,quis eflet Valenti in"Im-
Ibrefaflio,! nptiótucccflams.- Qu* de re cum omnia omnis generis
d'édi- diu/nandi genenvexpertifuiflcnrjadextremum tripodem
umatto. Jignci(m è iauro fi\l3rrcati,inuócatiorrès d^monum,& vcr
B
Valentis
Phile-
ba exccralfdia prom-ore fuo vfiirpariint,: adeoVt cxcon-
iupi^ioue ftngulartrm literatum per tripodis machinam
& diuinationem figniScatariim £ ftituri nomen-cxtaret
flmpexatöris. Philofophi igjturcumTheodorum ,,viriim
inter fatcllites Impetatoris infignem ilium quidem & il-
luftrcm, fed Gentilem , Impeiatorem fieriauidèeXpete-
rcntjVtque ördo Ï i terarum vfque ad D huiüs nomini co-
uenire^iniiratfdem indudli funt, dum hac cqnie&ura ni-
xijXiheodorum-imperiopotiturumexpe^arent. Q ^ p il^
loruir^ronatu indicat ójeXtra modtim iraexardefcere ccc-
pilj quail faiifti fuseinlidiascomparaflenr. Ob quam cau-
1km nfm Theodöriis, turn tripodisopifieeseomprehenfi
flint;mandatum quejvtille igniyhi autem gladio necarc-
tur. Pa rirähö ne om nes i Hu ftrlo resi n totoiinperiophilo-
fophos in| fopiiicadern ipfa decaufaextinifli. Quinetiam cum Im-
jjjjgnario« j pciatoris iia riullo modo com primi poflet, etiam in eos ■
qni philofophi non erant,fed illorum duntaxat veftitu v- |
tebanair, inuidife flamma pemafjc : (icvtqui alias artes i
pröfitebantu^neqnecrqcbti^nequepallipphilofophorum
leindueie vellent, idqueob periculimétum, né vi- ;
deremur eXeorum numero efle", qui vaticiniailla & ritus
ad tfippdem peregiflefit.Iftam quidem rmplacabilemlm-,
peratoris irara,atque a dec cmdelitatem, addo etiam phi- .
lqf^phomm temerariiimfacinus, philofophis indignum J
&imprudentemconatunj4 a-bené faiVis ho minibus arbi- '
tcor meviro damnandum. Nameumhacinfcitiaimpul-
lus, animumindmüflèt eumincèrficeré , quiefletfibiin i
imperio fivcjceflurus, neque vie* illorum qui diuinatione j
deeare vli fuifl'ent, neqiie eius de quo diuinaflent, pe- f
percirrquinetiam, vti ferunt, nequeeorum quidem, qui i
turn eodem nomine,ft modo illu fries eflenr, appellaban- i
tur,vel laltem fimile no men habebant,cuius prims lice- j
Pbilo/b - I ad D exdèm effent. Porro philofophorum j
phbrum hucproceffic amentia,vti-crederent, in fuafitum potefta-
temeritas j te , vc turn Imperatöremè medio tollerent, tnmdenuo
iö diuina-' excitarent. Atquamuis eiufmodiresdecreris , quae raro
Valens^aT ^ftrorum eurfu femel datura func,afcribi deberenr.tamen
reptaoc^* opomierateura, quiefletfuturusjmperator, expeftare,
caflbn« j verum 6 iftud confilij & voluntatis diuinaeopus fir, quid
graflätnr eft cur quifquam easideocuriofe perueftiget? Nam pra:-
è* omMh fenfioneautftudiohumanó, qitpil eft a Deodecretum^
tjudrum | ^ ^ omninondri poteft: qufpdfi pollet, non ramen re-
jneipiebat I ftumefletexiftimarc,eos,nomine^ cum tint,licetomniu
k (yliabis | fapientiflimos, melius quam Deum pofte de rebus conft-
bis duab. j jjum capere.Ac vero ft cupiditate illius,quod erat foturu,
n font * praenófcendi,eoimprudén^ ferebantur,vcpericulo velut
Theodo - anteoeulos propolico fe vlcro ofterrent, legefque olim a
rus, Theo Romanis , eo videlicet tempore cum gentilitatem profi-
yotus, j teri,& immolare idölis periculo caruit,promalgatas con-
l| ^C^heo' temncrent,noneademmente fuere & (ententia, quaSo-
dorltus crates;qui cum faluus eflèpoftèt, cumqué etiam ci eu tarn,
f^beodö, - 'idque contra aequum & bonum btbiturus eflet, reueren-
tia tarnen erga leges, in quibus natuseducatufque foerat,
p lfp * : è carcere;eciam cum poflec,fugere nóluit.
Socracis j
ucrioaT W Vakntïniani Imperatorü in Saurmatas expeditione; & eius in
Gallia morte,^ Valentiniani lunioris elechone, acperfectir
ttottefacerdotum:orationeque Themiftij philofophi,
quamagisbitmanus acfacihsin tllos,qutei
repugnabant, effe-
clusesl.
SoZomeniHiftoria V a l e n s. . E t V a l e n t in ia n y s I v k io r .
îeuctétia. D VèÂè fJi-
tph. £. j3
Lu. Arri-
mimum
bro }. * <
Seer at.lib.
4 .cap. 46.
Bar. anno
yjs.n.%.
Valenci-'
oiani in
SarnjOjCas
■ cxpcditio,
3c mors >.
aiibp 37p.
C A P V T XXXVI.
SEd de hifee rebusjiberum cuique pro arbitratu & iu-
dicare,&dicerê. CumSàrmatÂinJÔcaquædarn iib-
perijad fqlerh occidentem vérgends fncurfionem fecif-
lent, Valentinianus bellum contra eos (ulcepic.Illi autem
denumerbrnrliturti &apparatu eius certiores faefti, lcga-
t ós ad eum de pace mittunt.Qups cum vidiflet,fcifcitatnr
num omnesSarmdtæ tales eflèntî A quibus edm eflet re-
fpon-fum,Sarmatarum facile præftantiflimpsad eamob-
1 eundam legatiönem veniflè, ira iupra modumincendi-
tur. Arque grauiter vocrferatus,Quam mifereJinquit,aólü
eftcum fubieótismeis, & quaminfelicitercecidir, vtad
me Romanum imperium dèférretur,cum Sarmat»,gens
plané barbara , quorum ifti funt praeftantiflimi, non contend
fint in fuis ipforum finibusvicam-ageredèdin meum
imperium inuadere, & contraipfos Romanos denique
belhîm fàcere^velübmniareaudeant. Qui cum hoc nio^
doaeftuaret, & contenta voce ifta proferret , adeo extra
modum eius extendebantur inteffiina, vc & venam8c ar-
teriam rumperet.-magnaqué fanguiniscopia éffufà, in cà-
ftello quodam Galliæ è vita exiret, cum iarn nat-us quidë
eflèt annos eirciter quinquagintaquatuor,imperium autem
pr*clarè admodum& cum magno Iplendore guber-!
naflettredecim. Sexto^uteà) poft eius môrtem die, Va-
lentinianus Junior eius filiiiseiufdem nominis, à militi-
buslmperatör declaratur.Ciiius creationi'Vàlehs &Gra-
tianuseiusfiater,quamufeprimoiniquo afiimo pateren-
tur^quodmilitèsimperij inlîgriiaance éitfibuerât, quam
ipfi përmifilTenc, nonmulro poft tarnen fiiffragati fiint.
Eodem tempore Valens Andochiæ,quæéftin Syria, aeta-
tem degens,maiore odio indies in fuse opini'prtis aduerlai
tios exardefeeire acerbe eos affligere &- eXagicare coepit.
Gum vero Themiftius philolophus librum ei-dedicareti
horcabarur, doc Aatque ,noh oportere mirari diflenfi'o-?
ncm‘, quaè in ecclefiafticisopinionibüsverfabàmr,cum
multo inferior multoque minor fit , quamquæextaret a-
pud Gehtiles. Nam permultæ apudipföVfiintöpiniones,
&diflenfioncm ob multitudinem dogmatum fufcepta>
complures contentionesdeeiufmodi rebus, & difeepra-
tionesexcitare neceflum eft. Si quidem Deo fortaflèvi-
fum fit,Vtiplè non facile riófceretur, & variæ exifterent
de eö opfniones, quo finguli magis eum vererentur, cum
exquifitam eius cognidonem comprehendere non póf-
fint : fecùtii reputances, quantus fit & cuiufmodi ille quidem,
ad cuius cognitiohem venire cogitant.
Tbemifiii
ptojChri-
ftiauK e
fatio.
GentiÜQ
nïaioro.
pinionii,
quâ Chti*
ftianomm
Varieras
, Sc dÜTco.
Go.
DeBarbarisquitrans ifirum kabitabant ,quo0 to ah Uunniife-
iibus pulfiyod Romanos confugennt, ac Chnftiànïfaéti finti | L
&de Vlphila & Athalamo,& iU qua inter eqsacta f u e 1
runt y & quomodo Ariana lue
infeütfunt,
C A P V T X X X VIL '
H Ac orationè'àThemiftio habita, Imperator erfifatft9
animq altqüantomanfuétior , non tam acerbaad-
F
Valcmi.
||ânusl^
niçr lmp,
deft tu.
■ Vtitiïr
'^eph.cef.
uerfarijs,vtantea,fuppliciairrogauitmon camen irafiiam
contra (accrdofes acceri&m peninis rèftinxiflèt, nifi curæ
de Rep.fibj iniedtae fuiflenr impedimento ,.quo minus ad
eiufmodi feelera iuum ftudium & operàm conferrec. Na
Gorthi,qui transIftrum fluïdum ante habitabanr, 8c alijs
imperabant Barbaris,ab Hunnis inde exadti, in finesRo-
manorum vénéré. Hécauterfi Hunnorumgens Thraci-,
bus & Gotthis,quiad Ifttum accolunr, ante hoc témpus
fuefatoraninoincognita. ^Hique omnes minimcintelli-
gebant le vicina inter fe loca irtcôlere , prpptetea quod
lacus niàximüs inter eos interiedtus erat : fed finguli tër-
rramquaslacumatdngebat, extremam oram fuiflé illius
partis orbis in qua ipfi habitabant, 8c ml deinceps eflê
præter mare 8c aquâm arbitrabantur. V erum fdrte for tuna
bos oe'ftrogercitusidacum ttanfmitdt,lèquiïur bubül-:
cus.Qui cuih térram trans làcü vidiflèt,tribulib.fuis nun-1
ciat.S unt alij qui dicunr, ceruum quibufdâHunnis venâ-
tibusjcum per iacum ab ill is fiigeret.monftrafle viam,cuius
extrema parsaquaóperta fuit. Eosautem lacu tranf-
miflo régi one cum ob cæli temperationem,tum ob boni-
tare Ibli. ad>agriculcuram idonei magnopere admiratos,
reuertifle, 8cgentis fuæprincipi quæafpexerant nunciaf-
fe.Pri mo igitUr exigua militû manu de virtbus Gdtrhoiu
fecifle periculü * poftea autem cum omnibus copijsillos
aggieflos prælio deuicifle, 8c omne eortirh regio ne m oc-
cupafle. Gorthos vero,quos pérfequebâtur,in Romaho-
rü fines tranfijflè'.&Iftto fluuio rraie6ko,mififle legatos ad
Imperatoren» : pollicitos, eflè le de reliquo Romanis fo-
Gotthi al
Hunms
puIG.
teött Holtum
fuf
lplicatic
Iphilas
lifcoposj
V a l è n s E t V a l e n t i n i a k v s I v n iq r . EtckfiafiicXy Lib. VI. 4 4 3
m m
Êotthorû
cios,futnros: libLcdhcedii vt quoin loco vellenr.habita-
j«poflènt,oranifleCEius le-gationisprinçipatum obtinuif-
le V lphilap Epilcopnm.Quærescum iplis lucceffifletex (
-fencentia,libéra permiflkpotéftare, Thiacjam incoluiflè.
Haud adeo diu poft , feditione inteftina inter eos confla-
ta , bipartito diuifos eflè. Atque alteri fadioni Athalari-
cum,Phritigernem alteri præfuiflè.Prælio igitur inter eos
fc lo - 'i commifld , Phritigernem, remalégefta,auxiliumàRo-
IC I manis petijfle. Quod cum Imperator Valeris ci conceflîflèr,
& milices Roman,os qui eranr in Thracia.eifubfidio
venire permififlèt, praelio redintegrato, vidtoriam confe-
cutosefle, & Athalaricum luocxereitu in fugamvercif-
fe.Atque quogratiam Valenti referrer, & le ei in omnibus
rebùsamiciflimum fore confirmaret , fe eius de fide
&reiigionefentenri£e addixiflè ; perfuafiflèque barbaris
fibifubieétiSjVteademfentirenr. Atv.erononiftumlolû
caufam fuiflè puto, cur vniuerfa Gojtthorum gens ad hoc
tempus vlque.Arianis adiun&afit : lèd quod Vlphilas
gens cur eorum Epilcopus, licet initio ab EcclefiaCatholica nihil
priani|j. , diflentiret:tamen poft,régnante Conftantio, perinlcitia,
3 vna cum Eudoxio&Acac io, vtpote ex epifeopotum numero
qui in Concilto Nicæno conueherant concilio
Cqnftantinopoli habita, interfuit. Qui fimul vt eovenit,
dicitur , cum principes fedtæArianaî cum eodereligione
diflèruiflènt, eflèntquepdllicitilegationemeiapudlm-
përacorem exfentetitiaconfé<ftam fore, fi modoièipforü
opinioni vellet addicere, vel nccel^car^ conipullus, vel
quod eam de Deo opinionem melidrem iudicaret, com-
munioni Arianorum le adiunxiflè,&tôtam fuam gentem
ab Eçcleiia catholica lèparaflè.Nam Gotthi ab eo dodto-
re ad pietatem & verum Dei cultum ample&endutn in-1
ftituti,& pereurnadmanfuetiores mores tradudti, inomnibus
rebuslacilè eius confilioparuerunt: procertoper-1
luali nihil abeo vel dici improbe, vel fieri, led omnia ad
vtilitatem eorum qui àrdend pietatis ftudio flagrabant, ■
tranfigi. Quinetiam maximum dédit fuæ virtutisfpecimen,
infinitapericula.proreligione Chriftianatamiub-j
eundo,cum ijdem ipfi Barbari Gotthi, qubs diximus, ad-,
huç religionem Gencilium coluerunt. . Primus præterea
fuir qui licëras apud eosinuenerit, Iiterafque facras in pa-
trium Içrmonem conuerterit.Qmirçquod Barbari prope
Iftrum omnino feedam Arianam lequebantur, h*c quidé
caulàfuit. Pexidem tempus magnusriumcl'us eorum qui
Phritigerni parebant,propter Chriftummarcyrioe.mephilâS
Ananus.
C
yiphilas
Gott !i is
[cpcrir,8c
[itéras fi-
pas inter.
pretatus
rnthalari -
hinChriperlècurioab
illo coritràorthodoxes excifatavfopita eft.
M ortüo autem Euzoio, Thebdoms in eius locum luftè-
£tus,Arianis præfùit. -zoiifuc-
§l»iapud GouhosChriJlianierant, à temport NicaniComitij , eut cefTor A-
Tbiophiltu Goithorum Ej ifcoptaJulfcrtpfit, yfquead hanc Phntiger- rianos.
nts defetttonem omnes C*itiblicifuere,ó' qui Phritigernipeirebant,tune
dtmum Arianifmum profit tri cacperunt, quando m gratiam Valentie
Iniperatorie,mmdacio & deceptione Eudoxij Arinni,nullam inter Catholic
os Arianós chjferentikm ejfe dicentie , turn Vkritigerne dejece-
runtivt teflantur Qrofiw & Theodorettu Itir. 4. cap v it. Vndt palet
primo verum efféiquod ait S. Auguft.lt b. 1%. cap.si. deCiuitate Dei. O-
mnesillos Cathohcos tantum , neminemqtteeorum Arianumfnjfe, qui
martyrium fubieruni tempore perfecuttonie huiuf,quam Athalftricut
iàm à Phritigerne deuicltu , non nifi nJûos{ubdiros,jÇhriftianes exercer
e potui t. Secundo pat et rede Sozomenum htc redargui : primo, tn eo
quodferibit Acactum & Eudoxium Nics.no Cônciljo inte>fuijfe,[ecun-
do, Vlphilam Gotthos exgenttUbtu adfi!cm Catholicam pnmum con-
ueriijfeyfbf, tempore Confiant ij in Concilio illo Cor-.fiantinopolitiÿio poft
Seleucienfe eelebrato cum fuie Got this a fide Catholica defciuijfe> tertio,
eos,qui fub hac perfecutione Athalartco author e mota , martyria occu-
buere,ArianosfuiJJ'e.tmpcrioquePhritigernieArianiparuijje. VideBa-
ron.anno 570 nu/n.ioô.&c.
De Mauia S aracenorum regina : & quod Mofes eoru m Epifcopus,
foedera qua inter illos & Romanos ruptafuerant , ïnjUmtionem a ’
Chriftianis accipiens, rurfus inftauràuit : & narratio quadam de Theod.\
ifmaelitjs & Saracenis,& eorum dits,& quomodo à Zù-
corno, eorum principe, vt Chrifiifidem am-
pUàerenturprimum indu-
ftifent.
C A P V T XXXYIIIT ê ,
PEridem tempus , mortuoSaracenorum rege-, rupta.
funt cum Romanisfoed'erà.Nam Mauia eius coniünx
imperium illius gentis adminiftlans, Phoenicum 8c Pala^
ftinorum vrbes,vlque ad Ægyptios,qui partemîllam quç
Arabium dicitur, incolunt, àdlæuamcumNilumaduer-
fofluminenauigas , vaftauit. Nequebellum eratleue,
qualeàrnuliereparari putaretur: lèd grauiter, vt ferunt,
&inui&ö animo abea cum Romanis pugnatum efl.-adeo
vt præfetftus militum in Phoenicia, à duce omnium eq.ue-
ftrium Srpedeftrium copiarum in Oriente auxilium pete-
ret:d.uxquelèadid.vocatum.riderer, &cum quife voca-
uerat,à pugna abftinerc faceret; 8c tarnen cum expeditio-
nem contraMauiam ho item feciflènt,in fugam verteren-
tur,&auxiliopræfe6timilitum in Paheltina & Phoenicia
falui euaderenr. Nam-fimul vt cum veniflein diferimen
Socr lib.4.
Bar. anno
372. num.
1Ó3. ©»
h i -
Mjuiz
upplicia
vhnftiaiL
pis ab A-
’ alarico
/nflifta.
fHraees,;
pofhis
qitati.
___ _ ^ _ ______ eKmmtmÊ-v vidiç,-exrrapugnamjidquodilleiüfîèrat,inexpeditione
dioTubkti mnc. Nam Athalaricus.cum VlpKilas multos 'illaconlîftcre’ftultum putauit. Itaquc propere oîcurrit
eius ditioni fubiedos ad religionem Chrifti deduxiiTer, Barbaris.arqueeis opportunitatem fugæ totius capiendæ
iniquoanimo ferens.perinde quaii auita Se pacriareligio j ruppeditauic:illequeipiê eriam pedem refèrens, inter fii-
nonatà iniflec.eorum complûtes muleis ac varijs mnldta- • giendum iactilatus elt, & hottes a tergo vrgentes relis te.
uitfupplicijstquorumparsiniudicium ad du âa, cumvi- ! pulst. Iliaque quidem cum multiexilliuslociincolisad- Satsccno
.1. r r * t . . —. t 1 r t;n* T . . . c L .__ n . . . .m .m ..] c . ^ n . . . . . . . . n.ikn . *• a Tutti Canrilicer
8c magno animo fidem Chrifti defendiflèc,intei fe-
6taeft:pars,nulla prb fe habita oratibne,trucidata. Siqui-
dem fertur , eos quibus huius reiconficiendæ negotium
Arhalaricus impofuerac, ftatuam quandam in curru cbl-
locatam per fingula Ghriftianorum tabernaculaçircum-
duxiflè, iulfiflequevteamadorarent, eique hoftiaçrimcitantur.
Cum autem bellum ingrauefeeret, yjdebatur ftjbus de"
neceflarium legatos adMauiam de pace mittere. Quam ui^is. A
quidem famaeftlegàtisrefpondilïè, le nullo modofoe- Mofes e-
dera cum Romanis percufluram,nifiMolès,qui in folitu-, rcmita ad
^ ____ dinefinitimayitâag;;Wtmonafticâ,vhLcumobpiamvh
molatent. Quod cum faccre recafaifent Chriftiani ,ta- ! uendi tationé.tum ob ligna diuina & miracuia ab eoedi- aiJ!.
betoacula cum ipfts hominibus incendio abfumpfiffe. ] tainfigtiis.fuægentisqtcatetut Epifcopus. Itaqueprtefe-
Porro aliam cladem hac. multo miierabiliorem eodem, I ebi militum, qui tfta renunciabant, Imperatons tudu co-
tempore quoque accidilTe accepi. Nam multi tum viti, S prehenduntMofem.&adLuciûdeducunt. Mofes veto,
tum mulieres ( quatumaiiæ pueros fecum aduexerant, 1 ptïfentibus mag.ftranbus, & mulutudme m vnu coaöa,
aliæin&ntes reeës natos,& adhuefugentes vbetajviolen ; N o li, jnquit. me create epifeopum ; fiqutdem nenomen
tiæeorum qui ipfos ad facrtficandum eompellebant, fuc- ' quidë, nedum liquorem eptfcopalem digne, vt meretur,,.
cùmbentes, ad tabernaculum Eccleüæqu* ibi fuit , pro- i viribus fuilinete valeo. Quodfa veto ra.ht hoc munus,
fifgerunt.. Qui omnes, tabcrnaculo illoiGentilibus in- i cumfimeoplanëindignus.Detvoluntatcdefetatur.eum
cenro.patiterëxcinëlilùnt.' Non longo rempote poil, ’ quieftcatli&tetræopi&x «fttWj quod tuas manus fan-
Gotthi ad mutuant friere inter ipfos concordiam addti- I guineSecruoreiànëloriimvitoturefperfasmihiimpones Mofis
ëiiiquiinfolentiaelali.Thracesgrauibusafficëreincom- , TumLuciusiSiadhuc.inquit.quatfitmeafides.gnores.-äe LacioE
modis, vrbes eorum de pagos vaflare coeperunc.. Quare ; tarnen me.antequam earn habeas perfpeaam.deceftetis, p ife j^
audita, Valens,expe^ientiarci,quantum crraflèt.ëdoëtus Liniutiam facis.-iin autem de ea ab hts qui mefalfo infimu-
eft. Nam cum parant Gotthos , vtpote femper in armis lant.çettior feaus Iîs,mhilommus tarnen amp de ilia au-
r -• A:. •. r ... dito,&mèorum verb.orumtmpleiudexelto. Imoveroi
inquit Moÿfes, quæ fit tua fides, mihi plane mmimè ob-
leurum eft: atque cuiufmodi fic,eciam telles funt Epifco-
pi,preibyteri, & diaconi ,qui perte in exilium pulfi lunt,
8c metalloru venis effodiendis diuexati. T u igitur has res
excrcitatoSjtum hbi,tum fubieclis fuis vtiles fore, copias
tum Romanas contempfit ; 8c pro militibus qui ex vrbi-
,bus 8c pagis Romanorum confcribi folebant, aurum ex-
egit. Verum de fpè depulfus, reliefta Antiochia, propere
Conftantipopolim cont;enJit.: Quo quidem tempore
ignoras