37$ Sofomeni H iß or ix C o-iN stA Nt i Nv s.
Vid-Rufe.
in v ita
Çonfian.l.
4 ca.9- i
Theo.Li.c:
If.Nic.
J8.Ä.8.
Conftati-
fi ad Sa-
■ Vide Nice.
\t.ip-li.S. t
y.Theod.1.
.1x.19.zo.
I Arms ab
I cxiliote-
Uocatus.
D
Qjtomodo Confi antinus Saponfcripferit,vt àcb rifiiano-
rumcade tempérant.
C A P . X IV .
POfteavero quàm erat Gohftantino nuneiatum,Chri-
ftianos in Perfide tara acerbè affliâratos, dôlebatad-
modum,&vehementer aneebaturtatque çum ilfisopem
ferre niteretur,rion tarnen nabeliarqüid ageret, qùo vi-
tam fècura'm & tranquillam degerent. Aceidit fritte, yt
eodem tempôrelegati à rege Perfarum ad ipfum accede-
reftirquibus poftulataconceflit, & Voti compotesdïmi
fit. Iam vero fibi opportunum tempus oblatutnarbitra-
tus,Chriftianos in perfide Sapori commèndand£;|bripfit
ad eum ^ fegratiam ingeritena immenfàmque illi habitu-
rum,fi Crga iiloï^qui in ipfîus ditioile fidem Chriftianam
profiteantur^fe benignym velit riftendere, Nami religio-
nis modum minime culpadümeffe:fi quidem foiis iucru-
entis votis contenu fint ad placandum De dm ,çui effufio
fàngumis neutiquamgrataacceptave eft, cum folo pûro
animojcuitis aciesinvirtutem &pietatem intenditur,de-
>leétari foleat. Ac propterea èos,qui itacredcret, iure lau-
dandosefîe. Polliceturpræterea,fi huicreligioni proui-
dere-velit, Deum ei propitium fore: proque argumento
vriturïcbus,quæ-tum Valerianö^türn fibfipfi.obtigilïent.
Senarpqueqpropter fidem in Chriftum diuina ope robo-
ratUm,yniuer(um imperium Rornanum., exorfumab O-
ceano ad iolis occafum vergentri, in fuaiti poteftatem re-
degifle.-mulrabclla contraexceros profperè gdfiffe,tyra-
nos prpfligafleratque ad eam rem deque vi«9Efmas, qeque
diuinationes requifiuiflè; fedadvictorfam confequen-
damfignum crucis, quod fiias copias amecedebat,&vo-
ta fàrigiiinis ac fbrdium expértià, fatis fibiattulifle fiibfi-
dij . yalerianum aütem täritiftoer Imperium féliciter ad-
miuift rafle, dumecclefias nuliisafficiebat incomraodis
Verùmfimul vt coriftituerat Chriftianös perfequi,ira diuina
exagitatumefïè,&àPerfisfubiugatum : cap da um
denique ab eifdem abdudtum , miferandum in modum
interijfle.HæcfcripfîtadSaporem Conftantinus, quoè-
ius animûm beneuolum erga-religionepi Chriftianam
reddèret. Namfiimmæ ei curæfuit,vtfaluti Chriftiano-
rumvbique , (eu Romani illi , feuexterifuerint, fedulb
prouiderer.
Hune perfeçutionem à Sapore Perfarum Rege in Chriftianös mot am
Raron.nnnom.num. lo.anthoritatéEuJèbij lib. 4. de v ita Confiants»,
cap. 8. & 9. îiieronymt inChronicoçdfeptimumannumConfiantij&
Confiante referendumejfeprobat, contraTheodoretumlib.i. cap.14..
infini, & Sozomenfsm,hic,vide qua notât afuntapud Theod. locoaüe-
gato.-
Quod Eufebius &fheognis, Aripfatitorgp,exhibit0 ïibeüo quod
-,.. Nir<ewo Concïho affentirentier,fuoi vter^
, fedes recuperarünt.
C A P . X V .
H 1
Jiffe:tum quo illos qui noftrdçonjilio &{èntentia0Cquiefceredéb^
r e n t i C t r t a A n a - i
rhetîiatt aiitem Arïp d cont'tlio demnctato,non oh eamcaufkm non
ftibfcripJijfe,quodjidem tOaw incufarewus,fedquod dtffiderçmut,
eum emgsneris hominemfuijfe,i}ui erat accufafmprafertmcum I
ex illisquapriuatim ad tm ah eo tum-per epifiolas relata eyantfiti
per eitis condones coram babitas d e c lt t ra t a pro eerto ejfemusper-
Juafiyipfum longé alium eJfe.£uodjifaniïum cocilium noftris ver-
bisvolueritjidem adbibere}tlla qua vefiroiudicio décréta fünt,non
cantfadtcendompugnare, fed confentientibusammis confirjnâfe
décrejtmtUy& hoclibello confenfum ilium robotamus: non biic in-
du8 ï* quod exilium>g ra u it e r& iniquo animoferimus ,• fèdquod
libenter ctipimus erro risvitarefujpiciohem. Na m f i n os inVeJlrum
cor;jfdtv.mvetnre {nymitt.it is, coimenetü nos vefiris deCrèWorn-
nmofuffragaturosÆt qtioniam veftra reuerentiavtfumèfi, ilium
qudfiamm rerftm reus agitur3humanïtus exciperejd vosaccerfe-'
re:cfiplanèardtioneaiienum, v t qui ermine ierierar pnphca tus,
accc rfatur,illisqua eiobijcianturrejpondcat,jios autetû reticen-
do nofmettpfosfiulpa conuincere vuleamuf. Negraaemimigitur,
ficut vefiramdecet reuerentiam, qua tampropenfafimperadnü-
fiericordiam ejfefaletfaniïifimuninojlrum Impefdtorem de nobis
in memonam redigere3nofirapofiulata illi éxponere ƒ &maiure
ea,quafuntprudenttAyeJiraeonfentaneaidenoj)isfiatuere. Hoc i Icjeni
igiturconfiât,Eulèbium & Tlieognidemmïn refipuifie, cïcfiisfui
tumfuas iplorum ccclefias recupeuaÏÏe.' m reftituùj
Quod Alexandro Alexandria epifeopô extremum diem oppetente,
AtbanafitisimpulfaiUiusepifco'patumciusajfumït: &nar-
ratio de eodem ab ineunte em atate, & quod
Antonio magno char us
fuerït. ,
C A P. X V I .
EOdem tempore Alexander.epifcopus Alexandrie,-
cum iâm de vira dece|furus efi^t/fiiiim inepifeopatu
fiicceflorem Athanâfium feliquipdiuïna quadam
Vîd.Nicx
4 4 de -
Theod. l.\
\iZt.Zl. -
Soc.l. i.f.ii
20 Baro.
1.316.#.
fione, meaquidemfencemia , adei fiiffiagandumindu-
ótus.fiquidem ferun t ilium, cuiwconatus lue rat aufuge- [fücai
re 5 inuitum ab Alexandro.ad cpiicopaturn.iUum < ^ e f-
fendum compulfum fuifie , cuius rei teftis eftApoffma-
1 Eufcbii &
I Theogni-
disAria-
ooruin
poeniten*-
: tiælibcl-
f lus.
riusSyrus, qiiiliçfcribit 1 Nequepoftèaàbettodefim'rfïmpij.
fed vtiintnitio aduerfus beatum buïtts virimagifirum armafum-
pferant, & ifie non aliter atque filiuspam,eiaduocatùs aderatâta
pofi inhunc ipfum,vt prtvnum m epifcopatumfuccejferat,impcmm
fecere.Ouitametjiaufugerat,neinillogradulocdretur, diuinttus
tamen dentlo repertusefiquandoqutdemdiuinis quibüfddm mit-
cijsprafigmficatumfuprat beato illi viro,quiepifcopatum admini-
ftrauerat,non alium, quàm hune eius fuçcefloremfore. Nam cum
j ex bac vita vocareturiïjfetcfciàm mortt yicintu : AthanaJium,qui
neutiquam dderat,nommatim appeüat. Atque vbi eiusgentilis,qui
forteaderat,cumnomepilludaudited rejpondijfet': obticuitUle,
quafieum non vocaffet-.Rurfus volât 4 tbanafium : &qtiia hoefa-
pius feciffctfille alter Athanafm,quiadeyat, demcepsftkntiovfus
efi.Siquide)n.'iUe,qui aberatftgnificdbaiUr.Qfipdetiambeatus ipfe
Alexander mmprophetaapertèindicauit^irniJtcéret: AibanaT
■ j . , . ! ,, ------ fi,putas tepoffeeffugere,nfin tamen effugks.' IQtfibus verbis ofieti-
Auditadiupoft ConciliumNicænum, Arias, qui] dit,eum'adcertamenvocatm ejfe. Hæc dëÂfhanafio feribir
eieébus fuerat in exilium, reuocatus eft : fed tamen ; Apollinàrius. Cærerum; Ariani dicuiit,quod Alexandro
Alexandriamingrediadhuc prohibitus : a^poft,.vti fuo ; mortuo,quinquagintaquàtuorepifeopi, qui partibus A-
diceturloeo^reditusinÆgyptumeiquorundamlabora- lexandri&Mclerijiaueban.t,exThebaide&reliquaÆfi
rç ac ftudiopatefaâus. Neemuitumi^m temporis inter- gypto-in vnum*coa6tijcommunicaruntmteffedeepifcc>-
cefierat, eu Eufebius epifcopus Niçomediæ, Amphione pocrcando: ^datoiuremrando, communibiisfuftraeiis
qui in eius locum fuffe«ftus Fuerat, ciedo , & Theognis confenfirupt de vno eligendo,quiecclefiæ Alexandrine
N ic e e epifcopus,cuius fedemChreftuxobtinuerat, (bas, gubemaculafufciperetdbd feptem eorum ,-violatoiure-
, oblatc epi- iurando, contra omnium voluntacein clam Athanafium
f copis poenitentie libellp,qui fe hapetad. hune modum. epifeopum ordihafTe:& propter cam caufam multos turn
- Tametficum anteaa veftra fanttitatèejfemus condemnati, no- ex pôpulo'.tum ex clcricis Ægyp ri, eius vitalle commu- l’Athanafi*
Jtrumpiij)et,ea quafuerant a vobis tüdicata, tacite & cumfiten- nionem.A ttamen ipfe equidem credo , hune virum non hô abfqo<
notultjjeitamenquoniamabfurdumerat,vtquaejfentnobtsdca- fineprouidenriadmmaadepifcopatumafccndiire-qüip- prouidc-
™mntatoribusobtettata,taceretnfilenttopateremurûdcirco vobis pe tum quiad<kcendum,tuinadintelli"eudum , tmn ad
■ fignificaumtts,nosfidetdecifionicojènfijfe:atque vi & notionever- refiftendum infidijs aduerfariorum admodunvidoneus
^ , cflet: 5 l e m Gei-Cc; cjus cemporainpiirnisrcquirebanr.
lfirroremjecutoseffe:jedtum,quoetxlefiaru fecwitatipr,oaidècun- Erat quidem ad ecclefienegotiaobcunda^ ad res teras
y « t o « r ,r 4 ^ ^ 07?r4f f l , ^ n 0«g?«W 4»r,vo^/« ^ gjljradandasaptiffimus.Arqubineuntefereætate einSg^
G
Teltimo-
pifiA pol-
-linarii Sy-
rrdc.Ath:
nafic.
ncris
i C Ü V 6 T A K 1 1 N V:,é. EUlcfiaßhto. Lih. J 1.
nêris fuk.vt fiioptc ingenio ac nafura, dodrinà imbutus ter fe , dura vërbdm nimis curiosè expendeic la- Epircopd)
I videretur.'Güi quidem,cùmnondum pubefceretdftud e- boraht.magnopcte difeordare. Nam pars, illos qui hoc Himfcp«
tienifle memdrant.Dietn fcftum populate &valde fplen-.|Verbunr apptobarenr , loqui blafphcmiam pùtaucrunt, 'y».»» |
diduhijip'axinao hominum e&tuquotanriisAlexandrirti vtpordfiliutxi clTentiçexpertem opinantes,&cum Mon- ;vcrbodif-
• eodie, quoPetmsipforüepifcopusmarrÿriooccabuit, tano&Sabellioïcntienrcs : pars rurfus, eos,qui contra COId1*'
adhucetiam agunt. Quem diem cum Alexander quoq; feritirent,velutGcntilesaüet(àntes1erimiftarilunt,quÀd
nortntile-. corumantjftesvnâcelcbi-aret,iamq;facrapercgiflenny- cultum mulrorum deorbm introducer« ftudebant. Iri
*1 fterià,fortè expedtapit conuiuas, qui fecum prandeyent, quibus rebus txcurien dis Eufebius cogiromento Pam-
H I B GùmU)lâ5é(ter,oculo(qiadmareconucrtillet,vidirlon- philus-, KEutethius Antiochenus, maxime omnium fua
' t ! '6 « gè ab fe puerosin litote coll^den tes , & confuètudinem ingéniaexercuere. Nam erii vferque filio propriam tri1
I traâfàr- qut)datnmodo epifcopomtn'&ecclefiætitusimitatione buit eflerttiatn „ çamen alter altcrum tanquam diuerfa
I fis «jpnnicntes. Vbiautemihilloimitationisgènereniiiil fenticnteminfiiWulauit. EitftathiusquidcmaccufatEu-
inede animaduertit periculi,l«atus eft fpeftaculo, & e x ; febium , vti Concilij Nictehi de fide décréta innouan-
vebus in ludo:gcftis voluptatem cepit. At tandem cum ar- 1 tem: refpôndet autém Eulebius , fe eà quidem approba-
catla mylïeriaitnitando adübrareincipetent,dn:nio cou- rc,fed Euilhatium rcprchendere,vclutSabeliij opinioni
turbatus efti Acq-, acccrûtis quibufdam principib. exele- deditum. , ,
ro vins,pderos digitodçmonitratipueros comprehendi,
Sc ad fe adduciinbet, Percontatnr ab illis de.genere ludi, I DeAntiolhim Çonùlio : &quodprttcr tqmm & itiflum Eujfo-
Eufcbii Sc
Euftachii
diflidiu.
I quib us ve rbrs,quibiifve aéHonibus in eo v fi fin i. I lli pri-'
| m o m e tupe rterritî,dicere nolucrunt. Atcumqujerenclo
. inftaret A le x an d e r , j ftdicaru n t , Athanafium epiffop um
I & brincipem ludi füi-fle: pu e r'p% quofdam fiolfdum ini-
PræfagiS} tiatös m yfterijS,ab illo b aptiz a to se fle . a quibus A lexan-
Alcxaodri J el-accUra tè fc ifc ita tur, q u id facerdos & e p i fcw u s ludi
deAtha- | jpfiscü xerit>f ccen c v e } & q u id ip fiv e lre rp o n d ifle n t ,y e l
àb eo d id ic iflen t. Poftre rao ,y b iA le x a n d e r comperit^v-
n'iucrfum o rdinem a c ritum ccclefiaf^cum ab illis e xqui-
ficè feru atum,confiliofacerdo tum , q u o s cirça fehabe -
bat, ap probauit baprifmum : & pueros feme'l in animo rü
fim n lic fia ted iu in àgra tiaimb utos , rebaptizaftdosnon
cenfiiit,fed cæteris my fieri js^ ;q uæ fo iis faeerdotibus fas
erat obire ,in illis expleuit. Athanafium autd îi & cæteros
pueros , qui partes presby terorum & diaconorum inter
ludendumegi(fent,parentibüstradiderunt,Deorefte ad
ecclefiæ minifteria edueandos , vti in eo munere vitam
tranfigerent j quodimitationc adumbraflent. Haud ira
diu pofi Alexander Athanafium & conuidorcm fiium &
feribam côftituit.Itaqî præelarè educatus,& éiTm in GramaricorumjtuminrlietorumfcholisaccuratèinftiÉutus,
cùmiam vir efleinciperet, antequam erat creatüs epifeo-
pusjhis qui cum ipfo in colloquium fortè .vénireiH, fe fa-
pieritem & difertum virum probauit. Vt aucem Alexander
obijtmortem, Athanafius, quefuumreliqueratfuc-
ceflbrem,indies in maiore gloria elle ccep.it:quç cum fuis
ipfius 'virturibus, cum teftimonio Magni Antony monacal
çonfi.tmataeft. Nam cum Antonius eius cauîa accer-
ficus elfetxvenit in vrbes:& adecclefias accederis,his quç
dcAthâna'. Athanafius de Deo fcntiebat.fuffragaruseft : deniquein
j omnibus rebùsfibi amicumhabuit , &eiusaduerïârios
| atque inijnicos deteftatus eft.
Q u o i Ariani &Meletiani Athanafium celébrem fecerunt : & d é
^Eufebijapud Athanafium folicitatione,vt Ariumfufciperer. &
quoi pracateris omnibus, Eufebius Pamphili & E uftaJ
thius Antiocbia epifcopus, de voce Confub*
f i a n t i.du fummum inter fe cer-
i t amen tnicr unt.
Achanafii
ladolefcê'
tia.&edu
I cacio.
C
i fip tefti- j
[ ni onium,
thiusabdii atiis efi,coôptato in eius fede Euphronio : & quid
Conftanttn. Magnusfonalio & Eufebio P am-
pbili, qui Antiocbia thronum
recufabat,fcripfe-
C A P. X V I I L
adicationcm
.G
m m e
I 44•/•».
I I D
i Athanafi*
j adqcrfa-
[liorufuaru
m côté-
t io n ib * Sc
infidiisil.
; lufttiot,
fadtus.
G A P - X V I I .
POrrà Ariani &Meletiani nomen Athanafij màximè
illuftrereddiderünt : quitametfiinfidiasillitcndere
nunquam defifiebaiic, tamen nullam aliquando caufàm
ad eum capiendum repefire vifi funt. Primum iginir Eu-
febiusperliteras illius animum t-entare aggreditur, velit-
ne Arianos in eedefiam recipere'. Qüod hrenueret,verb's
grauiter minatür,fe illummalè mulétarurü. Vbi Vero
Athanafius eius neutiquam ceffitleBtentiæ,fed eönftan-
teraffeuerauit., eos qui rcs nouas contra veritateminue-
'niffent , &ob.eam caufam efient àGoiieilioNieænoab-
I d icati, mînirïiè recipiendosefTe : Eufebius toto aiiimo
• connitebatur* vt Imperator ipfeArium recipiendum curaret,
& eireuertendi poteftatem faceret-. ÿérum quem- t _
«dmodomh a r t s confedafinMleam eqtiitiemhauditi fe^ e âane fid e i,ràfiit, vtvelalrttwniftommpro litoar.
multo,poft. Illo tempore epifeopi deintegroeceperein- 1 bitriq, yelalium , qujipfis viderfetur idonéus, cedeUg
i ~~ BÎbl.Vet.Patr.TormfParsz. ___ ___ , ... ....... .. , . 3_______^n” °~--
F
Vide Nice.
tii.ti.0*
Theo.lib.v.
CH. 21.12.
Socr.li. t.c.
18.20. v i tam
Confiant.
l.$. ci
, - îj.efpfeq. \
T Taque Cônciîio Antiochice conuocato, Eufiafÿuuse- J Bar dijfen
1 pifeoparu ecclefiæ Anriochend: abdicatur. Cuius rei 'tientem
veram caufàm fuifie crebro hominum fèrmone célébra- y id.ann.
tur, quod fi dem Concilij Nicæni approbabat j quodquë £ ^ ” '^ 5
Eufebium cum fuis , PaulinumTyri , & Patrophilum }epifCOpa_|
Scytho.polis epifeopum ( quorum fententiam Orientis tu abdica
fequebantur fâcèrdotes) vti fe<ftæ Arianæ addiétos dete- ; tus.
ftatus eftjeofq; palam inCufàuit:fimulautem,quodfàcer-
dotij dignitati impuris faéiis ëedecori fuifie depfehenfiis I
eft. Propter cuius abdicationem maxima An tiochii Ce-
ditio conflata cfhadeo vt parum abeflet, quin multitude proptot
gl^dios ftrinxifict, & tota ciuitas in graue periculum de- Euftathii
ueniflet.
Quæ resvna eius câüfæ apud Impferatorem nonme-
dipcriterobfuit. Namvt primum nunciatumeftlmpe-
ratorijhas res accidiflç, &populumin duaspartes diui-
fum eflejaeerbe tulit:& Euftathiumvelut authorê fedi^
tionis.fufpedbum habere coepir-Quamobremvnü expri-
marijs fatellitibus fuis mittit cùm mandato, vt p*lebi ter-
rorem inijci-.it, & fedirionemfinetumultu &detrimento
cuiufquam reftinguat. Qu^aucem Euftathium abdicaue-
rant,atque Antiochiameadecaufaeonuenerant, quô-
niaminduxere animuvnjfivnunvquifuæfâueret opinio-
ni,efletque Im peratori notus, &litèrârumcognitioiiee-
gregie ornatus,illius ecclefiæ crearen t antiftitèm, fe alios
fibifacilèqbfequehteshabituros : idcirco reétum ftatu- i pj
erunt, federn Antiöchenam Eufebio cognomcntoPam-
philo déferré. De qua re feribunt ad Imperatorem lire- conftâtiras,
quibus (ignificant, hanc rem populo valdegratam nhlat*da-
eflè. Ira cnim poftulatum erat ab omnibus,, cam cléricis tas.obid,
quam' laicis, quorum animi Euftathio infenfi fuerunt.Ac
EufebiusfcripfitImperàtori,• fenolleeumepifeopatum Cp^-C0pa_
eapeflere» Quem Imperator ,* quod ilium honoris gra- tuAi obl^
dum répudiai!erat,laucjauit plurimitm-, Legefa namque to:n repu-
elfe,ecdef& fancitam, ne qui vnius ecclefiæantiftes crteatus
eilet, itd alteram crans.terre tur. Scripfit ctiam literasl ^ j
càmadpopulum,tumadEufèbium ,< eiulq; vehementer 'transferg_
probauit fentèntiam-.béâttimquevôcauic , quod non ad idlg Cpifco
vnius ciuitatis, fed adtotius orbis terræ epifeopatum ad- Jpis.
miniftrandum idoneus iudicarus effet. Scfipfit auterrr ad
populumecclefiæ Antiochenæde concordia , & q tfô a
alteritts ecclefiæ epifeopum non deberône ap'petere : &
quod malfjm cfler,rerum cupiditaréducialienarumi A-
ham prætèrea epifto'lam fcpaia'tim. coneilio dédit, iri quai
& Eufebiumitidem, quod epifeopatum ilium recûfàüerat,
laudauit : & perfùalum haberis EuphrôniurnCappV
doeem presbyterum, & Georgium Arechulium,viros ef