Vide Ni
U'ph.c 4
itb.u.
Vaknti§
Impuho-
lioxos ciu
dclitas.
B
[Tlicmiftii
pio Chn-
iti.ams or;
habc.uur
tyuçpubli-
Gotrhotii
medium
bcllrmi.
C
Fhritigcr -
nes.
•Aih.ihari-
jehus.
iGortHi
fiurAriani.
Vlphilas ;
Gotchica-
rum lice-
Fatum in-
uentor..
D , 1
Ârii here-.
&. !
3‘ t ___________________
De Tbemifiipphilofopbo : & (jubdpofi babitamab eo coram Valen-
te oia'ioiiem, aUquantowodvratiusCbrifitanosinfeftatus
' efi:&ex qua occajiom Gottbi ietnporibus Valentis,
Cbrifitanamfidsm-fuf-
cepennt.
C ‘ A P V T X X V I I .
VÀle!ts,qui Antiochiæætatem degeb^t, quantjuam a
bcllogeiendo cum exteris aoquicuit ( barbari cnim
Ybiquefeduarumregtonum finibus continebant ) in eos
tamcn quósj videter in fide Confubftancialis conftanter
perlèuerare^ impetum fecit : inquediesfingulosgrauio-
ra contra eos.- vfqueéö excogitarefupplicia non deftitit,
quoadfcrqfccius animus orationc Themiftij philofophi,
quam apud ilium habuit, manfuetior placabiliorque fa-
dtus diet : in quaThemiftiusImperatoremadrnonebaC>
ne qua ipfum caperecadmiratiode Chriftianoruminre-
ligione diflènfîone: eamenjm pecexiguam d ie , ficum
multirudineac turba opinionum quælunt apud gentiles
philoiophos ( funt enim amplius treeentæ: & diflènfio
intereospermà'gnadVproptcr décréta, quibus quæque
fedta quab necdlàrio tcneturaftri(3:a)comparetur:Deum-
que veile tam diuerla acdilpaii opinionum rationefuam
gloriam illuftraré, quóiinguli dus maieftatem propter-
ea magft reuereantur, quod non (it cuiquam in prom-
ptueum accurate cognofcere. His verbis, & alijs dus
generis à P hrlufopho apud ilium vfurpatis-, quanquam
cospit elle pauld mitior, comiorque,tamen non-qmnem
iracuudiceasltum omnino ledauit.ded virosfacris initiates
ldco mortis vlqueeo multauitexilio,: quoad ifteeius co--
natus tali cafu eflèt forte compreflus. Karbari trans Klrum
incolentes, qui appeliàntur Gottlii, bello inteftino inter
ipibseóncitaro, in duasfàdtionesdiuiûfuerunt: qua-“
rum aiteri Phritigerncs, alceri Athanarichus prasfuid
Cum autem Athanarichus videretut fuperioces partes
obtinere, Phtitigetnesad Romanos auxilipcontraaduer-
farium petendi gratia;profugit. De quibus rebus Valens
certior faótus, dat mandatum militibus qui verlabantur
in Thracia,vt batbaris contra barbaros.dimicantibus lub-
fidio eflenr. Illiitaque hoftibusinfugam conuerfis,trans
Iftrum contra Athanarichum funt vidoriam conlècuti.
Quae caulèfuir permultis barbaris-, lidem Chriftianam re-'
cipiendi. NamPhritigernes,qpopro beneficio accepto
Impera tori gra dam rderre poflet-,eius religipncmample-
xaricoepit, iuosque ad idem faciendum hortari. Atque
earn obcèufam compluresGotthi,quitumyqpoImpera-
toris voiuntatiobfecundarent, fefe&æ Arianæ addixe-
rant, ad hoc vfque tempus eidem adliaerefcunt. Eodem
tempore VlphilasGotthorum epifeopus, literas Gotthi-
cas inuenit.-atque vt primum facramScripturam in corum.
ftoguam conuertcrat, inftituit animo, vti barbari illi fan-
tfta Dei cloquiaperdifcereut. Simulatque verb Viphilas
cos non folum qui Phritigerni, veiùm ctiam qui Athana-
richo parebant, religionem Chriftianam docuerat: Athanarichus
permultos quifidem Chrifti profitebantur, periode
ac li patria fua religionis inftituta pereosfuiftènt ad-
ukeraca,grauibus’aftecit fupplicijs; ita vt barbari nontiul-.
lipx (èóla Ariana turn martyres fièrent- Verum A ri us cum
Sabcllij;erfqri non pofletrefiftere, ex re â a fidelapluSex-
cidit, defilium Dcanuper genitumdie tradidit: at barbari
animo fimplici rebgionem Chriftiaiwm amplexi, pro fide
Chrifti vitain, qua hie frucbantur,profundere
non dubitarunr. Sed dé Gotthis ad fidém
Chrifti conuerfis, hæc qui-
dem adhunemo- .
dura.
\ QuM Getthi ab alijs barbaris fedibus fuis e 'teâi, ad iomanotum fines
AuthorTtatefxhSi AHgüflim lib.it. cap. { 2. CiUit. Dei, qui hit ttm-
portbut v ta n io r fu t, quum Socrates uel So^otnenttt, ajferit Baronim,
hancperfecutiontm contigijfe,ant equant Go et ht Arianahàreftafpergt- .
rentmr, adeovt omnesqkt afuûeospajjifunt, Catholieifuerint: nemofr
forum martyr Arianut extiterit.JSaronittt anno ijo.n. 199.
confugerunt : qui ab Inipcratove jufcepti, pofieafubùerfionis Ro -
want tmperijy&ipfius lwperatofis,caufaextiterunt:ô‘ quod
Imperator, dum torn in cogitattone belli contra Got-
tbosfiret, bellum contraCbrißianoste-
mißiore animo gen -
bat.
C A P V T X X V I Ï Ï .
BReùitempore pbft barbari i l l i , amicitia inter iplbs
mutuo conciliata, ab alijs barbaris, viçinis fuis, qui
Hunnivöcabanrur, expugnati, lBseque regiônis finibus
exturbari, ad Komanoru m ditionem confagere, Impera-
tori Romanô fua fponte inferuire, eras mandata» exequi
ftatuerunt. Q u * cum Valenti éraht nunciata, illc mini-
mè quid inde futurum videretur, animo profpiejens, iu-
betfiipplicesmilcrieordia complétai; in que hacrevna fe
clemenrem oftendit. Itaque quafdam partes Thraciail-
lisprælcribitadmcôlendum, usque ea de re fortunatum
clïècehfer. Sïc.enimc'egicabat, (ècxillisexçrcitumpar»-
tuminftruólumqiï’e contrahoftes habittuum.-quinetiam
barbaroscuftodesmulto plus certoris, quamRomanos'i
hoftibus incuffuros.Et ©beam cauferti de cætercxin milite
RomanoaugendpcoepicelTenegligcntior: atq; adeb! ve-
teranos milites, qui in hello viriliter & magno animo di-
micare noranii, pcnitùs contempfit rpro miiitibusautem
qui ex prouineijs vicatim colligi folcnt,pecuniàm exegir,
iuffitque vtprofingülis militibus o&oginta aurei exigé-
rentur:idq'„cumillosanteatributoleua(ret. Hæcquidem
origo&caufafuit,currésImperijRomaniadaliquod té-
porislpatiumparûmptofperèfuccederéat. Niam barbari
occupata Thracia, & prouincia Romanorum cum fecuri-
tafepolTefik, res adeà fecundas ferre nefciuêre: fed contra
Romanos, qui ranta beneficia iri eos contulerant, arma
capere, omniaqjlocaadThraciamfpedantia vaftare coe-
pere. Quibus rebus adhuhemodum confedis, Valentiqi
nunciatis, deftitit ab illis in exilium mittendis, qui fidem
Confubftancialisamplfexabantur. Nam in rebus dubijs
perplexisqiConftitutus,confèftimAntiochiareli<âa,Con-
ftantinopolim ireperrexit. Ob quam caulàmperleoutio-
nisincendium contra Chriftianosibi excitacum ,;penitüs
reftindum eft.Eodem temporè Euzoius,qui fedae Aiianç
Antiouhiæepifcopusfiiit, extremum viras diem confecic,:
ad qninrtim confulatum Valentis, Valentïniani autemiu-
nioris primum:incuiuslocum Dorotheus fuftedus eft.
£ubd Saracenifttb Maui* regina ipferum mperio , Mofen
quendam monachum, tumpietatis, tum fideifin-
gularis hominem, fortitiepsjcopum,fe .
Ghriftiana fidei adds-
xerunt.
G A P V T X X IX .
7 REImperator|Antiochia difeeflerat, Saraeeni, qui
.V erant antea pop. Rotpani foc» & foederari, iam tiira
deficete: & muliere qjuadam,nomine Mauia, duee, cuius
vir iam è vitadi(ceflèra.Q bellum contra eos gérere coepe-
runr. Itaque omnes Romanorum prouinciæ verfus O-
rientemjillo tempore fuiflènt àSavacenis penitùs vaftatae,.
nifi illorum conatus diuina quadam piouidentia com-
pceflî fuiftènt. Caufa autem caiis fuit. Mofes quidam généré
Saracenus , qui in folkudine monafticum viuendi
genus traducebat, proptepeximiampietatem„conftan-.
temfidem, & miracula ab co édita, fama atque omnium
fennône celcbratusfuit. Iftum Mauia Saracenorum re-
ginafuægentisepifcopum defignari à Romanis poftula^-
uit : atque ealége bellitm reftinguere, fcéderaque cum illis
facetepollicitaeft. - Quibus auditis , duces Romani
bénèlêeumagi putabant , lie a conditione pa-x canftuue-
recurtabieda igitur omni cundatione,illud confici prxci-
1 piunt. Moles itaqjedudusè foljtudine, Alexandriam,vti
îllic lacerdotijdigni taté capelîèret,dcdudus eft. Vbi verb
Mofcs ad Lucium,qui ibitum prgfuitecclelijs,adiic;auit,
- i l l iu s r e -
VideNi-
I teph.c.
Ub.n.
aGotchi ab
'iHunnis
R.Ô.
fines in- 1
uaduat.
F
ExaAionügtauitas
muko-
tum ma-
■ lotû caufa
G
Chriflii-
noiu per.
iécutio
rcrni/ïïor
faéia.
Euzoii
obiius.
Dorothe*
epiieopus
• ci fuftedus.
Vide m
cepH.c 4<.
Lu.jhu.
I.'a}.,cap il
SbWtUft-
cap, ii-
; H
Mauia ie-
gina.
Moles Sa
raccuus
ucerdotii
dignicaté,,
répudiât.1
[ Lucius epi
1 feopus à
P Moftin'
P etepacus.
B
I Mauia filial
! Viâori
I Rô. Duci J
I dclpoiàta.
! VidtSof.
U6.C.39.
1 Petrus A-
I leiandtiH
ledit.
C . "
[ Eius obi-
I
Timothes
[ eius (rater
acfucccf-
for.
! Vide Nie.
||e4pjo,/.iil
I So^.Ub.6.
\ cap. w.4.0.
I Coaftan-
j tinopoli-
tani per-'
flringunt
ttàlmp.
illiifs repudiauit defignàtionem »ficque ilium eftallocu-
tUsVEgoquidem meipfumfacerdotij dignitateindignum
exiftimo : fed tarnenli hæc res Vidèatur ex vfu Reipub. foréau
Luci,manusmihiriequaquamimpones..Tuanam-
quedextera cæde & fanguineredundàt. Ac Lucio ad iUu
vicilïim dicenti, nô oportére ita con tumelijs ipsü afficcre,
le dilcere potiusab iplo religionis dogmata,refpödet Mo-
fes: At iam nondogrnatum ratioquæritur, fed facinora
tua contra fratres édita, quæ plane conuincunr, te vera
Chriftianæ fidei dögmata^omnino non habere. Nain
Chriftianusnonpei:cutir, non obtredat cuiquàm, non
pugnat: qüippe feruus Do.mini pugnare non deber. At
tua fada per eos, quos in exilium expuleris, quos beftijs
obieceris, q%osigni cremandostradideris,tanquam voce
emilïà contra ce loquuntur: certioraque habent indicia
quæ oculis cernuntur , quàm quæ accipii^ntur auribus.
Iftaaliaque id genus cum Mofes dixilTèt, eius necelTarij ilium
ad montem quédam deducunr; vt ab illis qui ibi exit-
labanr, crearerur epifeopus. Mole itaque hoc modo tum
delignaroepilcopoi bellutn Saracenorum extiridum eft:
Mauia autem licdeinceps pacem cum Romanis feruauit,
vt filiam fuamduci Vidori delpondéret. Sed de’Sarace-
nishadenUs.
Qubd Valente Antiocbia digrejfo, qui inOriente degebant orthodxi,
&pracipuè Alexandria, antmis recreate, Lucioretefto,
Vetrç qui Damafi epifeopi Romani Uteris com-
munttuserat, rurfus ecclefiai
y reddiderunt.
I C A P V T X X X .
P Ër idem ternpus,fimulat^ue Valens Imperator A ntiochia
deccllèrat, omnes qui vbique perlecutionis rem-
peftateiadabantur, bcAlexandiiæponlfimùm, magno-
pererecreatifuerunt: propterea qubd PetrusRoma cum
literie Damafi epilcppi Romani eo reuerlus erar. quæ qui-
dem & Molls fidem confirmabant, & Petri creationem.
Popùlus igitur illisconfilus,expellitLucium: Perrum autem
in eius locum intröducir. Lucius itaque fine morä
Conftantinopolim traijcir. Petrus ad exigüum témpus
vitam protrahenï; moritur : luccellorem fracrem fuum
Timotheum relin quit.
Qubd Imperator Valens Co nßantinopolinneuer fus,cum populi con-
ilitijspropter Gotthoslaceßttus effet-, de cmtapecontra Barbaras.pro-
f ficifcitur : confiigenst^ cum Mis Adrianopoli, qua efi vrbsMa-
' cedonia, inter je cl tu efi, ex p let is atâtts fua an-
nis quinquaginta, regni
■ f- fedeetm.
e A P V T X X X L
IMperator Valeris ad fextum fuum confulatum, Vàlén-
tiniani autem lècundum , 3. Calend. Iunij aduentans
Conftantinopolim, populumin magno mcéroré confti-
tutum oftendit. Nam barbarie qui Tbraclam iam popii-
lati fuerantjfuburb'iaeciam Conftantinopohs vaftare.pro-
pterea aggrelfi funt, qubd nullæ elle ne tum copiæ, quæ illorum
impetumpropnllàrent, At cum barbari meembus
appropinquate coeperunc, ciuitas cum cafum ægrè &gra-
uiterferre: contraImperàtorèmobftrepere^ubd hoftes
in eorum fines introduxefar,& iam illis nolebat quàm primum
rçfiftere, lèd bellum contra barb'aros ducere. Ita^
que cum equeftriaagerentur certamina, omnes vno cori-
lèrifti contra Imperatorem, qui eas res negligebat, vociférât
i lunt, contenteque clamarunt: Da arma, & nos ipfi
hocbellumgeremUsv Dumiftavociferantur; Imperator
iracundiæ ftam'ma incendi, tertioque Idus Iunij, ex vrbé
egredi coepic : interminatus, le , firediret incolumis, fup-
plicium de Conftantinopolitanis fumpturum , cum pro
cqhturaelijsquibüstumeum yexalïènt, turn pro illis rebus
quas iam antea lub tyranno Procopio contra imperium
admifillènt.Âc cum dixillct fe vrbcm vaftarurum pendus,
Scita folo æquaturum, vt aratro prolcinderetur,
contra barbarós ireniaturat: illoslongècxcluirate repel—'
lit; peffequiturad Adrianopolim vlque, vrbemThraciæ,
in confioijs Macedoniæ fitam. Ibiqne cum illis conflin-
gens, moritur 3. Idus Augufti, ijlHem ColT qnoslîipfàdi-
ximus; quarto anno ducentefiinæ oduagcfimæ nonæO-
lympiadis. Atquenonnulliaiunt,ilium, cum in pâgutn
quendam incurfîoncbarbaroiurp incenfum confiigerer,
igneambuftuminterijllè. Alij autem dicunt',etim Impe-
ratoris habitu mutàto, in medium agmen pedifum irruif-
lè: deinde cuni équités le hoh fc'ommiftbprælio dedidiA
fent, peditesomnes fufosaceruatim occidifie, illuihque
habitu Impcratorio (qui quifnam ellètindicarepotuille'r)
depofito,ihtet;eôsiacu'ilïeincbghitum. ï Abijte vira, chm
annos quinquagintavixilïèt,regnaiïctqüccum fràtre an-
nos tredçcim : poft fi-atris autem mortem,très. Libervç-
ro Ipàtium lèdecim âhnorutn continet: *
F I N I S Ç V A R T 1 I I B R I .
|Va!cri:is
jChrotiol'.
3> 8‘.
S O G R A T I S
S C H O LA S T I C I , HI*
S T O R I Æ E C C L E S I A S T I C JE ,
L i b e r Q j v i K t v s .
Hic liber quintus compUStiturHifioriant Jixdecim annorü&fex men -
fium : quibus imper arum Gratianut, Vaient inianus iun. &Theodofiut:
hue refer vitam Pontif. Roman..Syricij, tomos Concti. Heref. Item
Orof. cap. 34.3[s. S. Aurel. ViSorem. Mtchaelem Ritium : Paufum Did-
conumlib. 12. qui fuppleutt Entropium. Item Return Rom. lib. 13. loh.
Matorem Itb.u & 2. Blondum lib. 1. Dtcadis 1.
P R O OE M I V M.
N t e q v a m ad res geftas narrandas,
quas fumus quinro Libro prolècururi,
ingfediamur , èos qiil hoc Opus forte
perlegednt, admonitos volumus , ne
nobis vitiovèrtant, qubd cumlît/bl'ufh
propofitum hiftoriam Ecclefiafticam li-
teris mandate, bellaetiam vadjsadmi-
niftratà têmporibus ( quantum nobis data eft facultas, res
in iilis geftas verè cognofcendi jeidem admiicuimus. I-
ftud enim à nobis multis delcaulîsfabtitatum eft. Primum,
vt res in bellis'cpnfebfcæ ,ad pofteritatis notitiam veniant :
deinde ne Lectoresi fi eorum animi inter legendum lem-
per in epifcoporumxontentioné coûllderànda, & incom-
rnodis quæ vlcrb ci troque alius conçraalium moiit^ lunt,"
occupari teneintur, raftidium capiant": maxime autem
omnium, vtintelligatur,qua ratione cùmRelpublicarur-
bulentis mbtibus iaâaretur : Ecclcfiæ ctiam ftatùs eiuf-
dem (juafi morbi.coptagioncinfebtuS, vehementer cpn-
turbatus fuerit. Nam liquis diligenter oblèruare notare-
que voluerit, eilderti temporum ardculis & Rempubli-
cam flublibus calamitatum , & Ecclefiam rerümaduer-
farum procellis agitacam pro certo comperiec. Aut e-
nimeodem momento vtramque rebus incommodisper-,
turbatam ‘fuifte inuenerir ; aut milerias alrerius, alce-
rius infprtunïa proxîraè infecutas ; & nonnunquam ru-
multus Ëcclefiarum antcgrelïos, Reipublic. auttem cora-
motioncs cohfecutas , interdum omnino econtrarib :
adeo vt facile adduear ad crcdéndunififtarum rerum
vicilfitudinem non ex aliquo cafu fortuito lèd ex no-
ftris peccatis initia coepilte , nobisque fupplicij câulà ,
tanta incommoda inflï&a elle : fiue , vt eft apud Apo-
ftolum , v t i , Quorundatn hominum peccàta màhifefta fin i,
pracederitia ad indicium, quofdam autem & fubfequuutur. Hifr
decaufis in hanc hiftoriamEcclelîafticam nonnullasres
eciam in Republic, proeuranda geftas inclulimus. Et
quanquam rés Conffantmi têmporibus inbelloadmini-
ftratas, propter lohginquum præteriti temporis fpatium
inuenire nô poteramus : tamen eas quas poftea iam ab h is
. quiad
- » •
Cur belli-
etiam
res JEcde-
jfiaftîcç hi-
ftoriæ r
fceat.
H
Ecclefiam
& Reipub.
calamita-
rum corn- '
munio &
viciificudo
. Tini. j.
D d