B
: Eufcbius
; Hue refer*■
• Niceph. c.
' zo.l.i.Vi-
de Sozom.
: U.i.ca.zo.
c
Accfius
a d C o n cilia
vo-
cacus.
mus, yndique eadem illo comportari poßint. Nam locus -ille
quttotm orbis terrarum facile primas tenet » omnibus ornamen-
tis month illuflrandus efl ..Tejludinan verb [anciuarqjaquea-
tam ne facers,analfo quodam fdbrkagenereextruere placent, abs
te art tor fieri helm. Quodji laqueata fiat, [cite quoque in-
auraripoterit. Refiatigitur, vttua fanchtas iUis, qudrum iudi-
ciôyVt[üpràdtclumefi, rempermißmus, quitusoperarijs, quibus
artffieibfis,quibus deniquefumptibus opusfuerit, quàmcclerrime
figmjket ■: quinetiam nos non folum de columnis , Alijfqäe
partibus ex marmore conficiendis, verumetiam de teßudmisla-
quearibus (fimodo illud fabrica genus pulcbrius effe cènjeas)
quamprimùm cert tores fucus. Défis te,fi at er charißime, diu fen
uetincolumem. Alias quoque ef ißolas Imperator contra Arium,
& eius opmionis fautores, magispöpulari. ac fußt feribendi ra-
tmne compoftin : quas quidem, quo eius amentiam falfius mor-
deret,& IcpfiU dißimulationisJpùaeacrm pungeret,infingulis ci-
uitatibus paßim diuulgandas curauit. Literas praterea feripfit
ad Nicomedenfies, quibus in Eufiebium & Tbeogtiidem grauster
inueäuseß. Eufiebium autem profiter verfiutiam & improbitatemvehementer
reprehendit, nimirum quodnon folum Aria-
nifimi fiordibus fie infccijfet : verum etiam , tumpartibus Licinij
tyranni anted fauifiet , tum fuis conatibus per'infidias feßitij-
fiet. Eos igitur bortahatur, vtaünm epifcopum pro eo dehgerent.
Verum epiflolas eius de hifee perferiptas , quoniam prolixiores
fitnt, hoc locoponcre fuperuacaneum effe tudicaui : prafiertim cum
illts, qui ear um deßderio teneantur, pro arbitratu eas tum conquirent|
tum perlegtndi copia fit. Atque hac quidem ha-
äenus.
Quod Âcefium Nouatianorum epifcopum Imperator
adconcihumvocauerat. t
C A P . VII.
Canon de
relapfis
in peeca-
cum ad
mortem.
D
Dîâeriu
Çonftantini
in Acefium.
Eufcbij
ncgUgcatia
nota-
Hiftoricorum
ÎMperatorisveroftudium, quoadpacem tuendam
tantopercincumbebät,memouet, vt rei alterius, e-
ius coimlio geftae * mentionera faciam. Quoniam cofi-
cordiæ ccclefîæ permagnam curara habebac,Acefium leihe
Nouacianorum epifcopum , ad Concilium acçerfi-:
uit. Acpoftquamdecifio de fidea Concilio , cumin
commentarios relaca, tum fubferiptionibus, cpnfirma-
ta erat : Imperator Icifcitatur ab Acelio s vtrum ipfe
&cidemfidei, & decreto quoque de fcftiPafcHatisob-
lèruatiodfe cpnftituto aflentiretur. Tum ille : N ihil no-
uijinqùit, ô Imperator, Conciliumdccrcuit, ftatuit-
que. Nam ahtiquitus àprimisecclefiæ ia£tis fundamen-
tis, & ab Apoftolorumtemporibiis eandem fidei deci-
üonern deriuatam fuifie, & idem tempüs fefti Pafcha-
tis celebrandi obferuatum, accepi. Rurfus cum Impé-
ratorquæreret, qùid caulæ e ile t, cur le à çofnmunione
fegregaflèt : Ille,rcs régnante Decio geftas, & quæ per-
fecucione ingruente acciderant, pro le citauit, exquili-
tamque lèuërl cuiuîdam Canonis obleruationem in medium
adduxit : nimirum, Eos qui poft baptifmum in
illudpeccatigeniis, quodlàcroGihifcæScripturæ peccar
tum ad mortem appellant, delapli fuiflent, nondebê-
rediuinorum myfteriorum fieri participes : fedadpçe-
nitentiam cohortandos,& remilfionis Ipcm non à lacer-
dotitms, lèd a Deo, qui & poteft, & âuthoritatem habet
peccata remitfendi, expe&andam. Qiwecàmdi-
xiifet Acefius , Imperator lie ilium denuo affatus eft:
Erigito tibi fcalam^ Aceli , & ad coelum folus afcën.dito.
Illud factum neque Euièbius cognomento Pamphilu?,
neque quifquam alius ferip tor aliquando lice ris prodi-
dit : lèd iplè à viro minime vano , qui ztàte admodum
prouedtaerat, eaque quæ in Concilio gefta iple 'vide-
rat,commcmorabat,equidemaccepi. Vndeetiamcon-
iedturam facio,idemillis contigifle qui hoc lîlentiopræ-
termilcrunt., quodalijsplerifque quiad liiftoriam Icri-
ben dam omne luumftudium & operam conferunt.Nam
îfti non paucamifla facmnt,vel ftudio partium quibus ni-
mium fauent,addudli : v e l , vt certis hominibus geatifi-
I ccntur.Sedde Acelio latis multa.
I ‘ Socrates infra hui us libric. 9. hune virum Auxanontcm nominat, j
& Nouatianumfuilfe ait» ,
/De Papbnutio epifcôpo,&'Spj/rid'tdne
prtorum epijcopo..
Ç A P. V I I I .
QVoniam antéa fum pollicitus , me Paphnutij &c
Spyridionis mentionein fadtur um : hop loco cem-
pus oportunum le oflert de illis paûca dicench. Paph-
nutms.i ciuitatis cuiufdam in fuperiore Thebaidc litæ'
epifeopusfuit ivirfanèadeoiïmdusacpius , vteximia
cum primis miraçula ab èo ederentur. Huic quidem,
pcrlecutionis tempore, oculus cfFoiMis Imperator
îgiturhbminéminmagnohonorehabuit ; læpilnmeil-
lqm adregiam fuam acccrliuit : otulum erùcun) exofeu-
latuseft, tantienim pictas & reucrentia aduerfus landlos
viros in animo Imperatoris Conftantini infidebat.
Verum de vna re à Paphnutio gefta hadleiius. Alteram
etiam na'rrabo eius conlilio confedlam | qiiæ,& Ed--
clelïoevtilitati, & omnibus qui lacris luntiniciati, or-
namento elle pollit. Vifum crat çpifeopis legem no-
uamin Eecleliamintroducere : vt qui efient fàcris ini-
tiati ffteut epifeppi , prefbyreri & diacèni) cumyxori-
bus,qüas, cumcrantlaici, inmatrimohium duxilîènt,
minime dormirent. Et quoniam illis erat prbpoiitum
dehacréçonliliuminirc , in medioeorum conlcITufur-
r e x i t P o p h n u t iu s : a c v e h em e n t e r v o c if e r a tu s e f t , n o n
» r a u e iu g um c e ru ic ib u s i l lo ru m im p o i ie n d ilm e l le , (q u i
e r a n t là c r is in it ]a i: i : h o n o r a b i le e l le c o n iu g iu m i n f e r o -
m n e s & th o r um im m a c u la tu m : v id e n d u m , 11c n im is c x -
q u il i t a p ræ fc r ip t io n e e c c le h am g r a u i in c om m o d o am c c -
r e n t . O m n e s 'e n im n o n p o f lé 'f c r r e t am a u f t e r a n j d i le i-
p l in â m , t am q u e a b o m m a n im i p e r tu rb a t io n e v a c u am :
n fcq u e .a l in g u lo ru m v x o t ib u s fo r t a f lq 'e a m c a ft im ô n iæ
n o rm am p o l ie le ru a r i . V ir i a u t em c u r a ,v x o r c lé g i t im a
c o n c u b it u m , c a f t im o n iam a p p e l la u i t : i l lu d f a t i s I f l è , v t
q u i in c le rum a n t e a le t ip t i e r a n t ,q u àm d u x i f le n t v ^ o r e s ,
h i fe c u n d um v ç t e r e iT i E c c le f iæ t r a d it io n em , d e in c e p s à
n u p t i js ! fe a b f t in e r e n t , n o n ta rn en q u e n q u am ab^illa
q u am iam p r id em , c ù m la ic u s e r a t , v x o ï cm d u :d ll c t ,( è -
iu nm d e b é r e . I l lam in e p i f e p p o m m c o n u c n tu o r a t io -
n em h a b u i t P a p h n u t iù s , c u m ip f e n o n m o d e u m p r ia s
n o n e x p e r tu s e l f e t | icTd e t iam ('v e rè d ix e r im ) m u lie r em
n o n a l iq u a n d o a t d g i f t e t . N am d p u e r o , in m o n a ft e r io
f e ip fu m f è u e r o v itæ d i l c ip lin æ q u e g e i ie r i t o t u m d e d id e -
r a t : q u i q u id em p r o p t e r lin g u la r em c a f t im o n iam p ræ
cæteris plane in magna famæ celebritate vixit. Itaque
cum totus epifcoporftnj,prelbyterorum & diaconorum
çonuentus verbis | Paphnutij alïènliuét,controuerfia de
hac re exorta,penitùs fedata eft?poteftafque permilïà euï-
que pro arbitratu ab vxorum coniùetudine abftinendi.
SedabeamusàPaphnùtio,&adSpyridionem veniamus:
quitamlandluseraCj&religiofus pàftor, vtdignusvide-
rctur,qui hominum pallor exilieret, Hic ciuitatis cuiüf-
dàmin CyprOjripmine Trimithuntis,epifcopus luit ; q u i,
quidem cum cpifçopatus muuerg fungereturf, propter
lingularem aumii modeftiam oues etiam pauit. Ec quan-
quam multa eius fadta commémora ta fun t, nos tarnen v-
numfolum & altcrum , ne ab èo, quod propolitum eft,
longius aberrétoratio, inmedio ponemus. Purescjuo-
damtemôbrc , nocle concubia , ciàmin ouiliaeiusir-
ruunt : ouefque inde furriperc moliuntur. Sed Deus,qiiï
paftorem/eruaueratyferuabat Ôc oues. Jiam furesvi qua-
dam,quæoculiscerninonpoterat, adouiliatenebantur
aftridli. Cùm autem dies ilîucefeeret, Spyridiou ad ones
vénief Vbi manus furum a tergb çpliigatasaniïnadue»-
tit,quodfa6lumerat, çognouit : Deumque pfecatüseo-
rum manus foluit : ac magnopere hortacut, admonet-
que, vtnohexiniquis , ièd exiuftis laboribus vibtum
* Q n x Socrates h ic ,& S o z ’qm.lib x .c .2 i.d cß aph nu tioN ic *n oe a *
nom obfiftents refèrunt,turplter m.étiuntur. Q uod automate con-
ciliorum & P atrum iiliu s fx cu li fulèdemouftrar Binius innocis ad
tercium Canonem C oncilij N iççnii.tom di.Gondl.g eneral.Pt>lfct
hiftoria h« c re ftr id a ad cosqui cuin ordtjiabantuf inuiti'cohttftâr
1 bantur.fccontinerc non poAeconfedijprouthùtatumellîcanom 'p.
ICoacrlij Ancyrau.i. - ______ __________ ■ \ - '
KUCfb. c
h. %', ii
ujtle hi’>
'e.n.z.vui
SvKd I i.c
fiz.Theou
\ULa.ch.-j
lizi-nu.y,
Paphnu-
Igij&ctt-
Saccrdotesvxori
ducere
nodeberi
H
Spyridioi
opilio &
Epiicop’ ;
ciufquc
fanlhcas.
Ih fuies
clemcaquaî
Irene Sp.J
ridionis
•fil ja ad J;
preçcs. pa
tris I tu-
mulô excita
ta.
«
B
Sdcraèes
vlusell
lucubracionibus
Rufliai.
Hue refer :
Nicèph- ei
41 .lib.î.
Eucy.chia
ni prêtas.
C
Auxanon
presbytes:
dequdfùi
pra cap. j.
Domcfti-
cilmpe-
ratoris. •
D
Ëutychia
nus vbi '
Inoracus
fit.
2 6 1
S t o T r T ' T t?m “ & • c™ » hoc , fc confcVt. Et î ï iw ï o d c s .
Ï Ï È m Ê m m M t ë Ê b . n c caKcrcmapcrirenollau, gratia quat in animum-Enty-
ACU llb“ osd™ lfiF-. Sçdde w ^ n d X s m i» , chianiinclufacrat, nWlto clariora'fui ipfius indicia o-
ctilo dtaum fit. .Altcwm^amaccipttc. Fdtjnr habuit fttncfct. n am fooe s c « « r i» fiia& o n t t / a t^ n ,„ r ' “ &
virgincm, paternapietate &lanclimoniapræditam, cui
hompn erat Irene : apud quam familiafis quidam ne-
ceflàiius ôrhàmentum vàlde preeiofiim deponit. Ula
depolrtumquomagi^intutocolloçarct, interramàbdi-
dit.paulbpèftexcetÜtèVita. Poftea autem.venit qui il-
luddepoluerat: & cùm yirginem mortuam offendefec,
patremillius'coepiteo implicare negotio : a^que inter-
dumeumiirlimulat, nonnunquam precibus. caulàm
agit. Senex, quoniam damnum illius jqui hoc dçpolue-
rat, fuumiplius damnum dicebat, atffiliæ fepulchruinfc
cpnfert : Deum phteftatur, vt refurrcâionem prpmif-
làmiâm iplî ante te;npusoftehdat. Quæ quidem fbes ilium
neutiquam fruftrata eft. namvirgo reuiuifcit,inquc
patris ^çonljjeiftum vepit ? quæ limulac locum ifidi-
caftet I vbi ornamentum illud erat occultatum,rurfus è
vfta migrauit. Eius generis h om in e s temporibus C on-
ftâtinï Imperatqcis^in varijs ecclefijsilorüerunt. Iftacùm
amüitis'Cyprqsipfé,auribus accc'pi, turn in quodamli-
broRuflini prelby teri Latino lermone confcripcolegi:cx
quo quidem hæcipfà, aliaque nonnulla, quæ ppft a me
comniemorabuntur,dcpron?pft.
îfeEütychianotnonac'hb.
C A P. IX.
EVtychianum etiam,, virum in primîs pietatis ftudio-
ftun,niihi|iâttatum eft,ijfdem temporibus cumlaü-
dé vixifte : ^qui.tametli de hjouattanocum êcclefta
fijit t, multas ^ame.nres , hisqua,sirççenlùimus perftmi-
les, non line omnium admiratione gellit. quilnam au*-
temmihfciii^arft^inemgrarit,dicaniaccurate : nequb
illud quanquam in ttonniillorum offenlionem.vide-
bot incunere , omnino oCeultabo. Auxanpn quidam,
ecc^çfiæ N ouatianæ prçlbyterj qui vitam longilumè pro-
.pagduit, adçonciliumNicænum j cùmaduiqdüin,adp-
lelëens çlïet,accellit vpà epm Acelio : eaque quæ de Acé1-
li o fupràexpofui,mihinarrauit, qüi vitam ex illis temjpo-
ribus ad imperium Vlque Theodoiij iiinipris produxit :
.lefque ab Éutÿchiano geftas mihi iaip valdè adolçfcenti
pçrcenfuit. Et quamttrs multa lànède diuiua gratià,
quæ in illius mente penitus inlederat , pefeurreret : v-
num ramen memprRhi 1 e,, quod Iroperarore Conftanti-
no régnanteaçcidiftçt,narràuit, quoditalehabee. Quidam
è numeroratellitum & quos Imperator domefticos
Vpcat,fimiilac in fi?fpicionem vovçatus eràt, feelera quæ-
dam t-yranriica molitus , fugæ le ma.ndauit. Impè-
;racorirain ilium inflammatus, præcepit, vtvbictmque
reperiretür te-rrairum, necidarefur. Qui çirciter Bith^-
numOlympum inuentus , in partibus. Olympi grauifli-
mis açerbimmifqué vineulis conllriblus , carcérexori-
cluditur. Iniftft locis Êuçychianus vitam exegit folita-
riam, muftoruin que corp o ri b us .animifqrie medicinam
fecit. Verlàbatu^çuineoifte Auxanori , adhuc admodum
adolefécns, qui vitam ad lbngilîimum temporis
Ipacium pfotraxit ,-monallicamque viuendi rationem
mb illo didieit.;• Ad Eutychianiim veniunt mulei ora-
tum, vt vindlum liberet, Imperatoremque (nam fàmà
mîraeuloïumab Eutÿchiano eclicorum. ad aines Impe-
ratQtisperrhanauerat) prd eo deprecetur. qui prompte»
& pàrato animo pollicitus eft le ad Imperatorem profe-
(fturum. Vëirùm cum, càpiiiuis illé incplerabiles éruèia-
tfis eXvineulis lîbiimpaÂis perpeteretur , eiusdeprccà-
tores Eutÿchianodix ere , mortem propter vinculo-,
mmacci^îiiatcmimmiuentem^ .ë|mi'i-upplieitimab Im-
peratorê i.rrogiiiîdiiriî , turn , deprecationespio illo far
ciendas præqccupamram; 'Eutyehianus igitur ad carce-
ris cuftôdes mittit, : orat vc hominem dimittant. Scd
vbi felponderant , cSptiuiilliusliberationem ftbi vitæ
periëiilum ëreâtiu-am i Eutyehianus fimùl eum Auxàhamforés
carceris fua Ipontc patuerunt : id:
que Cum claues apud euftodes hrmè tçnerëntur. Cùm
autcm Eütychianus vnà cumAuxanonte 'ingrelïus effet,
& omnes qùitumaderant, incredibilisadmiratio cepift
fçt, vincula cap duo fua fponte céciderunt. iPqft ifta Eu-
tychiànus^&Auxanonvnàadvrbçm qüæ qlim Byzantium,
pofcea Çonftantinopolis appel lata çft.ïter capiun t,
Eutychianüs in aiilam Imperatoris rceipitur hominem
inorte li'bératmam Imperator, quoniam Eutychianum
inmagnahonore habebat , eius poftulatum a]acri&
prqmptoanimô c'qnceftit, Iftud paulo poft faótiim eft.
Idtëfilporisepifeopi, quiin Çoncilio aderaht j vtpri-
mumcuijialianqnnulla , turn ea quæ d é c r ia ftue C a-
nones appéllare folcnt , iri commentarios lptulerant,
liuguh adfuas iplbrum ciuitatesreuertcrunt. Veriim ar-
bitrorôperæprecium,', non folum nomina epifeoporum
Nicæaçcorigregatoruni, quiprætércæteros excellebant
(ëadico , quæinueiligandorepentepoteramus) fedet-
iam cuius quifque .prouineiæ & ciuitatis.fuerit, tempus
quoque in quo conuenerant ,. hoc loco commemorate.
À aêratinhöc éöncilio Ofius , epifeopus Cordur
bæ:Vitus:&yincentius,prclbyteri: Alexander, epitco-
pusÆgypti: Euftathius,magnæ Antiochiæ : Hieuofoly-
morum,Macarius :Harpo.cration,Cynon,&:alij*: quorum
riomiriairi Iibellq Athanaftj epifeopi Alexandriæ,
quiSyilödicus inferibitur, lingilianm accurate citan-
tur.Qupdautemad.^ tempus Concilijattinet, côaâium
quidem fu it, lia it ex A u uali umco m nientarij s confiât,
Paulino luliano Coif, vndecimo Calend.Iunij, anno
ftxcentefimo trigpli'rnolçxfq poll, regnum Alexandri régis
Macedonum'. Iftq modo conciliumadexitumperdu-
<ftqmaecepimus:quo‘Confë(fto,intellîgcndumeft, Imperatoremadpar
tes verftisOrientem perrexiftè.
Byzabtiu
q uæ &
Cooftaûtinopolis
Nicæni
concilij
epifeopi.
i *3.C al.
iul.ccle -
I bratu cfle
jNiçænS,
Conciliu
jhabent
laciaÇocif.
I Chal.a •
'Stem 2. ' I
|N icienu
jcociliunt j
jquàndo
jeoadum:
jAchanafij
jljberSy-
ttodicus.
QuodEufiebius Nicomeaienfis^&Tbeognis Nkaus,qui in exilium,
proptèrea quid in Arij fiententiamdificefferant, alti erant,
cum tandem libello poenitentia exhibito expofitioni
fidetajfinfijfent,adpriflinas eorumjedes
reßitutifunt.
C A P. X.
1
Evfebius vero,&Theognis,libellum,quo lèfadlipoe-
nituilfe oftenderent, præcipuis epifeopis milèrunt:
& proptèrea Imperatoris. mandate non modoab exilio
reuocatifnnt, fedetiam ad eecleliarumfuarum admini-
llrationemrellituri: ijquequiin iplorum locafuffeëlie-
rantjàb illo dignitatis gradu di;noti.AmphionJcilieet ab
EulebiOj&Ghrællusà Theognideicuius libeili exemplar
hicfubiunximus;
Tametji, cum anted a veftrd fdnttitaie ejfemus condemnati,
n'oftrûmfuijfet, ea, quaerant a.vobis fanftè & religiose iudï-
cata] tacite 6" cttinfilcntio tu life : tanieii quoniam abfiurdtim e-
rat , vt nosfiientio nofiro contra nos opinionem alijs dfferrè-
mus-, nos plané calumniat'ores effe : .idcirco vobis fignïficaui-
nius , iïosfidei decifion't confienfijfe. : atque vi &>nofione verbi
Cûftfubfiantialis diligenter ponder ata, pad nos totos addixijfe,
atque nullum errorem fecutosejfe : fed turn quo ecclejiarum fe*
curiiati prçinde confiuleretur , ea, qua in noftràm togitatio-
nem vénérant,vobisfuggefiijfe : turn qub illos, qui nofiro conci-
lio & fententia acquièfceredeberent, certaperfiiafione cotifirma-
temus j fidei illi fubficripjîjfe. Anathepiati-antem Ario d tonci-
lio denunciato, nonob- earn caufiam non fubfcripfijfe , qubdfi-
dem illam ineufiareinus : fed quod minime crederemus, earn, qui
erat accufatus,hominem eius generisfuiffe : prafiertim cum ex U-
lisjquapriuatim ad nos ab eo turn per epiflolas relata erant, tuni
per eius fiermonem coram hab itum declarata , pro certo ejfemus
perfiuafi,ipfum longealiumejfe: Quoâfifaniïum vefirum concilium
noftris verbis voluerit fiidem adhibere, Ula i qua vejlro
i l tHieeph. e.
ifl-lib. 8.
VideThù.
lib.i.ci
xi. Sex.',
lib. Z.c.if.
Bdrïknnb
\f.nu. 7$
Eufebij
& Théog
nidisre-
uoc.uio
prbpter
ancacarri
paiiao-
qiam/
Libellus