decrctis qùifquis rëfragatùr, infàltët.prmmm omnitim
neCeflè eft fncmorix fam^Gad-eftmi, qui ftàtnit v t defi-
nerenncdlèfe nourtas vecuftatem ■: deihdfc irrideat deft?1
nitalàrîéti Xyfti, qui çehfùit, wevltraquidqtiam liceat
Ncutit.ui,quia mini ,vaeli conuenit Vetùftatù Sed&beati
Gyrillfftamca contefnnati qui venerandi-Gapreoli t €
Item magrtaprædieiNiphélà'ttdâteiî, qtrbd antiquse fid.êi.
dogmata confirmât! cuperet,noaitiaTct6 adrmfenta damn
ari ; Epbelmam quoq;-5 yhodum,rd'cft,totius-pcedè
OriencisiairCtorumepileoparÛHidrcataprocul-Ccr: qai-
bus diuinitus piacuit,niinl aiiüdjyofteris credendani de-
cernere, niflquod#cratà‘ftbvque in Chidftooonfentieiis
fànétorümPatrnm tfctl ui'lîctantiquitas,qùfqüe ètiam\o-
ciferantës& acclamantes-,vrto ore tcftificati lùnt,-ha$'ëfi-
fe onttifunrvoces.hoeomnes op tare, hoc Omircsce nfère :
vc licucvniiieffi fere ante P^tbriumfckbatici,x:o‘nrem-
fientes vctttftatem,-& aflerentCs irotlicatem, damnatifio-1-
rent,ft& ipfe'quoqne'Ncftoriuskutftor hotiitaris, ôc i*n-
pu giiatoWetuftatis eoiidemnatefut-.'Qkprum laerofan-
ëta & ocdldtegratiæmunere inf jfiratacorrfehlia cui -d.il—
plicec,quidaliud fèquirtïr hill ÿtprophartitatem "Nefto-
rij adleracBoniure damnacam? Ad extremum quoqùe v-
mùerfàmGhHftiEcclefiam&~-Magifi:ros~eiusApoftotos
&-Prophetas, pnreipneque tk-men ApoftoliuvrPauhim
vel uc-quædam ‘pttFgameftca corftemnat : illam 'quod à
Religions colendæ & ereoiendae fèmel fibittaditaé fidei :
n unquum recedêritVÔ Tmotbeè, dspofhum cufiodi,deuitatis
prophanas voctmnouifktés. Et item: Si qtiisvobis annunciaui
ritpriçt'drqttëin quod^tcepifibÿknarbemifii'cQijpàiî. tafeqüe-â--
poftolica definita, néqj-*ecclcfiaftica décréta femeranda
fünt,quibüs fccundutnfacrofâmftamVnfuerfitatis & àh -;
nqüitatiictÿnfènfioriem cùnéti fempèr hïerètici,&ad e x -■
crem'um Pelagius, Gælefnùs, & N'dloriiis/iùre merito-
•quedamnati lime., necefle eft profedô omnibus dem*-
peeps Cathqlicis, qui fefe ëcclefiæ niatris legicimos filios
f probaTe ftiident, v t ûiii^2''làiktOrumipatrtitn,,fid'eidd/
glutinentur , iluiTToriantar, prophanas-vèrèprophano-
rumnouitatesdetcllentur, horrefcàn t, infe&encur, per-
fequahtipy Hæc fiint-rère qüafdirobus Èornmonitorijs
latiusdHIerta,aliquanco nunebreuius recâpitulandi lege
cotfftfi&a îünt,Vt m'emoriamea, cui adminiculàndæ.iita'
confecimus, & commonetedi alfiduiratè’ reparetur'ÿ^Sc
prolixitâtia faftidrè non ôbruatur. V F “1 T*W T S .
"Confer*
cum Nie.
Vide Son.
£ i .c. } E u- I b .V \M i
i i - k i fw .
\Èçclef.
Côtinuat
fu i lufto-
rfam cuïif
Eufebia-
S O C R A T I S
S C H O L A S T I C I , HP
1 1 S T O R I Æ E C C L E S I A S T I C Æ >
L p B E K P l i ISFjf- S.
SocraiemfiBa Noiidtiàhum fuijfe.fatetur Nïcephor.tîb&càp.y/.
lib. yic*.î|i Et refit: Cum emm lonnnem Chryjoflomum, idtoquodfro
cotation«fiepe dixiffethecvetba: Sitnitlies.lapjtupoexitentixm egens; in
Ecclejium ingredere, JugiUet ltfi. 6. cap. 19. nullamque laudtfndi Noua -
ti*nos occafipnem loçu infra- deßgnatlsprtter^piftrit, quueum eiufdem
hArefife^Jeadtoretnßdfifieänttidt? Eundcmetiarh Örigenißämextitijfe,
confiât exijsïquA autoritaire Bbronij notèttuïirtfra tib. 6 ra. n.SJGregdr.
Socratem malt a mtnttrijcYibit: ideoq, openpritium ejje exijhtnauifii
q ui a. iftru ereciii intofalfiredargudtur ,Juii iocii indicetur ©? not'ftur.
Tôtahde Socratii Üijioria injeptem libros difiribùta compleftit/tr
dtorios 135. àpïi/nojeilitet anno Con fiant ini Magiii, vjquiad 17. Conju-
latùtn'Fbeodofii becundi, boi'eß,ab anno Chrijli$ 10' 'Vjjüe ad annum
4 qua de ré vide q u i net ata-J tint ad cali tm iibrifeptimi. Pritttus au-
tem Itbercontinet aciajub Conjtantino Magnto, annistriginta, ab anno
\JcilicttChHJii /to. ad annum vfique 340. inclufiiue,quoreferauthores
hbtatosj'upra aäEitJebijlib.9.'gpi"o. ■ ...
LibrifroàràïUm>"nodo Confiantinus Imperator
ad Chr f i t anamfidemfecontulcrit.
'C A / P V - T l i t
È sinEèelefiàgeftas, Eufëbitis cógnómen-
to-Pamphiliis decem omninô libris com-
plexus; hiftôriam ad témporalblum Gon-
E
demtempôribus perlêcutionis flaramai quam Diode tia-
nuscontraChdftiarfosincenderat, reftindaeft. Vitam
Eufeb. îib,
hifi.
etiam'Go'nftaûtini i*d'm'"au'thdir jîterrsmandans,ÀrijTa-
Etcl.Euß,
&a leüiter admôdùmperfttinxit : qiiandoquidemlmpe-
l i b . de
racoris illiüs vktutes prædicarè, atque adeè dfationem
vita. Con-
"quailiumegregièiaüaaretjinaleftate verborum exqüili-
fiant.
’tè illuftratamy conlponerè niagis animo connitebatur,
quàm resgeftas açcuratè explicare. Nos igitur,qüqniam‘
Pïopofiti}
S o era c is .
apudanimumprbporuiinüi fcrrpfis"piodere e a , quæab
illo-tenxporehadènusinecclefia.gefta iccepknusex illis
rébus V a qùibusabeo dehe-u'mell Icribere, no fini 6pe ris
exordium cabiéniùs-: neqlie gënüs dicendi infolens al-
tiufvc exaggeratum eOnfechui,fcd loliim ea, qiue vel in-
uenimus litefarufn moituntentis tradkà, | e l ab illîs, qui'
eaddniplTqculisvidërint , auditiîtnus ,q)erlprnrè ékpo- ...... I
nerc àmmus ck. Ac quoniam ad id, quod efi: nobis pro- tio IjnpJ
pofitüm,m5n pafum adluri&idi afferte videmr;fi qtta ra- p iàJ r iol
tione Conftànfinu^ Imperâtdt ad^fidémChriftianam le
c àn tù le rit,com m et êbq>rQVirili.p‘artepauca^'-Goatt.
diOëmus Tnd'ëquè fermOnis nôftti rtnticmtis initiurnkK; p
Cum'DiôcknàpuSj^'MaximianüsçognontentoHercîi- Dioclÿr.
liusiêôrtfenluquodamarîimôi’umrnter ip fcs, dçpofui^- Maxi-
rentlmpeiinnii piitiatumcjae viiicndi.genus libidclegil-
rehrv&Maximiànùs , qmGdei-ias'eciam dfduseft,vnâ:- ' Gaicr>
que ciini illis regnauerar,.profe<5tus in Italtam; duosdelî- Maximi.
gnaflet Cælàies , Maximiiiuni ; qiiem Orienti, ScSeue- nus.
rurii, quemltâliæ præfeciC: CohltatitinUs 1 vtpatriCbn- Seuc“ ,s-
ftântio^quiprinio atikô'dûeentefiïnæ leptUagefîmæ pri- tj ^ anl
mæ'Olyii'.piadis5oél'âùo Calëiïd. Augulli.moi-tem' obijt) GonftanJ
&ccë‘dërë't;lidpëratoiinBtitanmàeiùpalamdeelaratus;. W ImpJ
Romk autëiïimilitüm prætbrfanoru'mfufFragijsMaxen- ; déclara-
dus firiùs'MaxitniàniHerculij, non adgerendum -impe- ^
rium ,fed ad tÿrarimdem podùs exercèndamelatùs eft-. ^ , ^ . 1 1
HisTébus ita compâratis,'HercuiiÜs’domtTiandi libidine
deriüô indahiTiiatus, filium Maxentium è medib tOllere
aggréditur. Cæferufti milites, quo minus hoc' effiterec,
ilii'fuerelmpëdimento. PofteaVerd Tharlî,quieeltvrbs
Çflicnc,èvitàmigraiiit. Cælar -au te ni Seuerus, quiRo- Seucri
ca;dcs.
main ad capteïVdfumîtlâxenriumërar àGàlèîto Maximia-
G
nómiiïiiSjpródïtusamilitibtiSjinterfeébuseft. Adextrc-
nrâm Maxiinianas Galerius fummâm rerum iam admi-
n{ftrànj,vtpriidümLiciniüm, ©aciâoriandtis ,&
rdcietate riiiiitari ïampridêm V’ ôc magna ricôél5.tudine
fùer'at
MaXcntij
te ôccübuit.Maxèntiüs intere^ Romanos mifér^ affligiti
tyrannis.
oppihtHtqüe.-fe tyrannüm, nôriimperatorèmergaillos
dedafadlôn^^éîdrà Vereculidi îeEnes egrediëns, homi-
nùm ihgënübrûnivxorib4us fttipPum infertiTtiultos nèci
dattâbadeniquëflagitiahisfîmiliàdefignat. ‘De qüibu«
rebüs Côûftantidûl Imperâtioifcfertiorl:ââ:tis-, onini c u n l ^ ^
ôccogitadonè libilncumbendiimft'atuic^ vti Romanos jiencj0 cô
ftrUitutisiuIb'öppfeftöslndibCTtaTëin^indicaietïacftar1 fîliüm.
tim fecuni ctjrilîlïurri'iniré ccëpit , quo.pa<3:6 tÿrânno vitam
adimé'redEt düminifta Cogiratione ver{kbamr,bon-
liderauit dilféeftfet, quernDeum 1 ibiadiutôtem ad bel-^
lum gërendu'm irtüôcai;ert. Vëtiit namqute illiih mentem,
Diôcietiâriûïft, qui lo to pë€toré‘, vt diëituryin deoruni
geiftiÜinii‘éültümin;cubuerâ^!^ ib il inde comtàodi'ce-
piHe: proquë certô'comperi'r, fuümiplius patrëmCon-
iUfttiüin, qui lë. ab illdrum déôrüm venëratiofte aüoea^
ncrat, vifartr muliro beatitrï?ém ttódirxiflc.. ïlll igirurln
taiflancipiti dèhbëratione pofifo ; & fortè Vnà cunv miliâ.
tibùs iter nëfciô quo facienri , Villo quædam, vt admira-
bills^foeôtàtùl ita diëtuplanè incredibilis , ïëfeôbtulir.
Nâm cireitëf meridiem, die aliquantulum iam m pome-
ridianum tempuv inclinante,cölumnamlucis incteloel:-
figi'em Crudsradijs mir^exprimentem vidit^ iil qua li-
.teræineranriftaverbacànipleëtëntes, I n H oc V in ce.
Quod quidtmiigrîûm iam vifum fièlmperatorem ob-
ftdpefeeiti^vt lui îplius oculis propcinodum diffidensj
àb illis qui vnà aderant, lcifcitatus-lit, num iplî etiam
fuilïënt eiufdem vilionisfaëkipardcipes. Quod cùm vno
Orèomnésad vtiüm affirmaient, flucluans Imperatotis
meris diüinoillo ôc admirabtli vifa fuir admodum eon-
H
GruciS effigies
CÓ-
Uantino
in‘:aerc
oblaca.
Ghrilli
mandatû
de cruce
fabïican -
lia ad C0-
ftancini1 imperatori'sdeduxit ë;qulbtis q u i-1 j fianata. Nodteveroftquentt j fecünduni qüiçtemvidit Jftaiitinû.
Gbrilaxcntij:
‘necritus
;0.Cbri:V
f
fconftaniiöip’e'
piode-
^ianii .
knors. .
Ç b riftum , quijlîc a llum a ffatut : G ru c i s cSïg iëm ad e x- 'uidtus^Gonftantino fe-dedidit. Eum jgitur-viUum capit,
emp|aï'ilbds figniquód.tibiappamenicffabilcdrè: ëaque | .tradtàt h um an itù s , tantum q ue ab e tat vt ilium trucidâ-
tanqtiaminligni quödäm advieboriam vàlde ac commo- T le t , v t etiam iub'eretvrbem incolore T he ll'alonicam , fe -
dato ,contra hoftè s vte te . H u ic e rg o Ç h r iftip fa cu lo -o b - J ^ u e d b i quiietè -Ôc. trah qu illè gerere. Q u i q uan qu am ad
fequen.Sjinltgne c ru c is , qüodadh.uç cuftqdicurin pa ia- j aliquocl tempo risIjîac ium conq uie fc ic , tarnen n o nm u l-
tio,conlîruend urn curat : quo h em s , ïn a io ic cum animi ! to poft Barbaris quibufdam homin ibiis coaéhs , in fli-
alaeritate ad res gerendas Ie con fe rt. A n te portas vrbis ! éiarn libi c la d em itéra ta pugna iarcirc con ten d it. C o n -
R om « cireiter pontem Miluiüm ciim' hófte ëonfligëns,
vi^oriam (Maxendusenimin flumen demei^usintëd|r)'d
perjfacije 'Septim^iam-ftn^ëflj'fa t |J|M | j
tu i annusy cum a ]^axendb^i(ft&riam' repoitaui'tTfeßs '
co'tifeÄis rebus o dqm L ie ih iiis , q iïi qum i j ^ i n ifep ed j -cu ram ^ ftu dium ?onuulit. N equ q m ü p vno
a dm iiiiftra tio n e co n iu n ó tu sh iit,& v ir ib ro ris k lif Gon^ ; muit, (cd varia a'c muTtipliciratione p n d ta re : c u iu so -
ftantia: fa€tus , in Oriente d e g c re t, Con ftan tm üs tam pera, rebus Chrifcianorum tran q uillapa xallata efi:. V e -
amp la.benefic iaaDeo a d ep tu s ,e aö fiic ia, quibus ci qui rum pacem sllam b e ilum intclHnum in te r ipfos C h r i-
tam b en ig kus in|p fum e x tite raty gratiaè a g e re t , led iiio itianos iu ic ep tüm , extcmpló fublequitür. A r q uale il -
obire ccepic. Q u ^ huius generrs fu e r e : L ib e ra le ap e rte - lu d iu e r i f , yn d eq ue ortum , .pro viribus deinceps è x-
cu tro ncChr iftiano s: eosquipatria-exulauerant,domuiTi plic ab o . *
reuocare: o c c lu fo s in carcere4imiittereliberóS: jjis ,q u o - .
rum b o n ap ub lica ta éranit, forcunas réftiluère f^dirdcas |
eccléfias dcuüö e r ig e re , quïE quidem om n ia valde p rp- '
ftantiiïus vbi illud intellcxit iyeüm occidi iubet. Guius
niandato hqm'óè medio tollitur.Nltaque refum potitusl
Gonftantinas, Imperatorque& rexdcclaratus,ad rcli-
giquem C inlftianam deincepsamplificandam,omnem
tranfegit. Inte re a temporis
yideSoxr
li.i.ca-t. ,
Niitph. li.
s. c.ó.Etl-
feb.li:ió.
icap.t. C ; :
Conltan-
'cini pi e tas
j& erga
Chriftia -
nos beni-
Iguicas,^ ’
iLicinij in
iChriftia-
nos odiu
& tyrants
:&perfç-
fcucioi' ;
Licinij-'j
&aadufëj
taiïmul»
tio erga. .•
Coultan-
tinuin.
ConflatijcüLlci
^iodiiïiidebeli^
j
jChryfo-?
polis.
Dioe!efianüs,qui impÈiia-fè abdicauerat,Saloni,q'U« eft
ciuitasJDalmati«, decediëde yita.
Quomodo Cbnfiunorum res cùm Gonßantmtuampüfianfifii-
cmittSjqui m lmperioïonforseraty Cbnfiianos tn fc f i - ‘
\ äatu& eßi arque bine ortum ejfe ia&
ter tüos bellum. v'
C A P y T 1 I.
BOnftantinusverblmperatbr, qui fiiascogitàtiones
-in illis rebus; qu« ad Çhriftigloriàm lpe<äabant,pe-
nitù^defixetatjOmhilGhri^ hominis officia;Çxe:qui-
ecepir:. «dificàre^de inçëgro ecclefiai , eas magnificis &
illuiftribÙs mènuiirentis exorpare : gcntiliuih délabra
oGcludére,eaquedëmoliri : ftatuas in p i s . ereâàspublir
caréi Verùm LlcirtiUs, quiconfors eius in imperio er^t,
gentiliumqueppinibne, qüovd ad religioném* attinebaç
imbutiiSy gr'aüé ôdium in Ghriftianös ëxercebat: qüi
ta^riëtfi v e re b a ti^ ,e o sp a iam 'p ^ r fèq u i;^ in « a eb a t enim
Imperatqrem ConftantHiuih)tamen exbccultQicomplu-
res ad o rtüs eft* Temp.Qre<autçm p rp g rcd ien te ,illo s a->.
perte vëxarë a ggréditur. : quie pc tlecutionis pro ce lla
h uibufdam in ,
ib i fbium ingruebat j^ untaxa t'eX c itàta eft. C s t e rum
partes ag e r c tL ic inm s , eacpie Conftaiiciniim eum re lci-
u iile , tu ni ptôp^terëagtaïqteriucCênfèrôlnteiligere t, fe
dë e ifd em e i purgare maturat afiëntarLilli : ariiicitiam
fimü la tè cum eo iüngerç : fe:,aftringëre iureiurando,
liunqüam quicquamfemb'liturum,in qup îü iq uaty tan-
nidis fignihcatio exifte tet. A tq u e cercë n o n iurauic lb-
lum ,v e rùm etiampeierauit. nàm rieque an im um dep o-
fuit exerëëndæ ty rah n id is, neq u e in G hriftianos perlc -
cutionis tempeftates c ô n d ta içd e ftitit. Leg e ènim în ter-
d ixit epifcöpis , ne in con gre llum cpllóqu ium q ue cum
g entilibü saliquan do vên ireh t: eo Videlicet c o n lilio ,v t
re ligio G h r illian a in te r eos m ilia ex parte propagaretur.
Eo d em temporis mömentö d e peçleçutione & crebcr
iiominüm ferino fiiir quodamnfodo , ôc-inirum fileii*
tium. NimtàCicà eftie^erfii^fçi^|»|»i» .en omnibus pa-
tefactà : quan d oquid ëm qui eius impetiain lubieranc,
turn córpbre c ruc iatus in tole rabiles, turn fo rtunis iniu-
riam n o n ferendam perpefli funt.; . V p d e •Cpnftaticin.p
Irap e ra tô ribücm eomraouit nonmediqerem.ItàqucEip-
pto fimulacæ in te r ip lbsaih ieitiæ vinculo ,, capital!- odio
fn t e r fé dilïidërùnt; ;N ô n lq h g o teiBpore po ft, bellum
mutub iiiterip lbs, ebneitatur : a tque .multisp ræ lqs ter-»
ra iharique commilfisy-randem apud G h ry lo p o lim vr -
bem B irh y n ia f id e f t ; nauale G h a lc e d b h is^ p c jn iù s d c -
De Àrij contra Alexandrum épifcopum contentïone, & quid ex
ea Ècclcfia dijfenfio nata f i t ; quodfy Alexander Alexandria
epifçàpus, AriUm Cdm fuis,
presbytèrij gradu db-
duauerit.
C A P V T I I I .
ê
a Lexandriæ, poft Petram illius ëcçlefi«. épifcopum,
gui Dipcletiapo régnante martyrip oeçubuerat,A-
cfiyllas capeffir epifepparum. Quo mortuo, Alexander
tenyporepacis fupracommémoratæ, ëpifcopus deletftus
eft; qpi aniipp fecuro &, tranquillo vitam degens , ec-
cleliam in vrium cortuqcat. Er quödarh' temporq pr«-
lèntibuspresbytërisqui fub |pfo eranr, reliquoque cle-
rOjCurioliusaliquantodilTerk & ftibtilius dë fanëtaTri-
nkarë, vhitatemque üiTririirate eflë -diuinitlis philolp-
phatur. Arius au temvnusexpresbyteror.um numero,
!Squicrahtfub'Alexandro in co gràdu locad,vir dialç&i-
carum arguti.uum minimeignams,quouiam épifcopum
^Ti^icabatuterrore%Sabellij Afn voluifle de inregro in
,ecclefiam introducere,: cpntentiónis .ftudio inee,nfus,ad
. ppinionem quæ Arri Qpinioniperiitùsfreratcopcrària, de-,
'fig ^ it : acerbèafpeièque,vtvidebarur,ïllis quæ ab epi- ,
fcopodióta ejant,occuiïit : affirmatque,fï patélgenuic
filium,çumquigenituserafi fuæeflenriæ habuiuè prin-
cipium :^indequè perfpiqium efle, tempus fuifte quan-
’ d.ó non. erat|^lius : necelfarioquc fequi , eüni^x nihilo
elTenriam hab uilfc. Cùm ifta npua quadam & inaudita
ratione concliùiiîet, complures ad quæiendumde eif-
dem ineitauit : & ex Icinnila perexigua ingens flamma
incenfà eft.. Nam peftifera ift^lahe^b ecclefia Alexan-
drin|exocfa,perjnmerlam Ægyptum,& Lybiam,-& fu-
petiprem.T^ebai4 4w J ^ ^ % * quihetiam per reliquas
prouincds^c^uitates cftpalfim perpagata. Ec quanquam
multi .alij péruerla Arïj opinione &: errore impli-
cati cenebantur ; Eulebius tarnen ( non Cæfàrienfis il-
leyied alter,, quiantea fiierat ecclefiæ Berytienus cpilco-
pits: id temporis au tem ad^epifcopatqin. Nicoipediæ,
vrbis Bichymæ ca.Üidè arrcpleraQ illi cum primismor-
dicùs adhælit^ C^e-ijUm accepilftt,Alexander ,^esqüe
geftas ochfis cerneret, iracundia coepit èxardeicëre i-ac
concilio MuItorum cpifcopörum conuocato, Arium, ÔC
eiiis ppipipnis/autpres, pres byterq.gradu abdieat : ,
qu£ de reâdepifcQpqsjCuiulqùeici-
uitRtislcripïitad hunc
- mpdttnii
Licinij
cædes&
camfecui
F
Sopito
ex ter do
bello.in-
teftinum
diflldiuin
ecclefiam
vexat:cx-
eitatu ex
hqre fiA rij!
circa an-
nuChriftl
321.
Vide Soz.
/i.C.li.19:
li.2. c.2%.
Vide Nie.
ca $.li.%.
VideTheO.
! ü c 2.4.
| Vitam
’ C0nfi.li.2i
ca.ooM.y.
1 ca. 4.
Petrus
; ëpifcopus
& martyri *
Achyllas
Alexader:
1 G
Arius
presbyter
Alexadro
jepifcopo
oppot.
•Sabellij
error.
Arij htere-
fis initiu,
vndeo vbi
& qladóf
H
Eufebij
jduo.
'Eufebius
JNicome j
dienlis
Arianus.
Epïfiola