I g r S.S ix to Papa per per am kdfcriptas
vosfacite illisfimiliter. Hæc duo m adatorum genera | quis
bene intelliga t & cuftodiat ,'a b om n i|q te r ita lien ü s e fle
peccaro.In his enim fota cófiflit p leninid o iu ftitiæ,qu ia
qu^TqueVquod fibi non vu lt fieri,a lij non fe c e r it, & non
folu m m alum,q uod in ferri fibi rnoleftè f e r t , alteri non
f a c ie t , ve rumetiam omne bonum q uod negari fib iab
àlçero non vult:,. alterinecerfe eft exhibebir. Ifte enim
nonfolurti v ice rh b o n i,q u o d lïb i nou red d in on vu lt, a-
lijsreftitiiet,Vèrum etiam p ro malö bonum*, q uod æque
■ fibi hón optatabnui,repenfabit .-nullus enim eft,^.uivi-
c em illa tærecipere oportetinii uriæ. I llu d etiam hüicfi-
mile eflè dign ofc itur, v t quæcunque vo lumusfyt faciant
n ob isb om in e s , it a & n o s illis fimiliter quoque fiicia- .
m us .Vo lum usenim no s honorari ab omnibus,Së nos o-
mnçs honorare conueniet : volumüseriim v t nemo no?
bis rfe c e a t,& no s fimilite r riemini nqcebimys.Sed etiam
ii nocuerimus, volumus nobis in dulged ; oportet ergo
& n o s h is ,qui nosîæferinCjvèhiam dare.DebemuS etiam
inimicos diligere j quia nee eorum nos odio de led am ur
aftligi. Q u iap lu ra ? om n iaquæcunqueeflè po ftuntb o nt:,
in his teftimonijsjfi quis e abenèinteliigat,cpntin en-
tür.Chriftiano enim lædere neminem lice t,£uiiÜud irh-
plerèteftimonium conuenit : Nemini nocut horntni,tufte vi-
x i cum omnibus : non licet mentiri; n o n lieetmaledicere,
n onlic€tiu ra re ,noh lice t malum pro m alo reddere , non
jic e ta d u lan ,n o n lic e f;perfonas accipere, noninimiçum
odiflè,quem amarc p fædpitur,fieut fcriptumeft: Diligite
inimicos veftros. Y n d e in telligi datur p ru d èn ti, q uem e i
non liceb it diligere, quietiam ipfuni amare iu^etur ini-
rnicum. V e l cuigfle poterit malus , qui fe odientibus
, eflè præcipitur b o n u s , jjo n lice tau a rum e flè ,ne c fup e r -
: fluapo flidere. N o n in te r ren ish on o r ib u sau tfa cu lta ti-
! b u s g lo r ia r i, cuiin præfenti temporepaupertas, n o n d i-
' uitiae^&ignominia magis quàm nobilitas.conuenit ; d i- ‘
1 centefcriptura : Quanto magnus es,humtlia tein omntbus,
; coramDeoinueniesgratiam. C ^ rq u is en in a feC htiftian um ,
profitetur,p er omnia a u d o r is fu i exempla fed e tu r . S ic -
ut fcr ip tume ft: jQui lic it fe in Chtifto manere,debet quomodo 1
! iUeambulauit.&ipfeambulare.- Chriftu sen im fibi in ho e
mundó nee genus,nee diuitiasvcdicauit. Q u o d filij D e i ;
! fumuSjApöftolus diciv.Chariftiminuncfilij Êei fumus.T u r -
I pe eft ergo D e i filioftiominis fe filium g lo riarij & ve ile fè •
I tempora lemdiuitem d ic icu ip e rp e tu a e p róm ittu n tu r
! diuitiæ. .lhæfeitim cù s i f i a » huius mundi diuinbus re*
• gnacaeèorumDominUiw^lenegafiè, Euangplio dicente :
ia c ilm Camelus intrabitper foramen acus,quam diues in regnÜ
cal or um. Q u iifta feütïauerit, fcias hue magnume flè C h r i-
! ftiahumrquiverö cbhtëm p ^ :it,n on efieeum,(e,d fruftra
j intelliga s vocari. E t quoniam;nobis per Chriftum non
mo'dopietatisatquéiuftitiaèiVerum etiam caftitatis fo r -
j m ap ro p o h itu r, hüiüs qüoqu e exempÜfedarihörmam
debemus, v t illiu sh o s p erfedo sprobemuse ftè dilcipu-
1 lo s , qui & ip ( ê v irg o efle v o lu it, & virginibus cælcftis re -
g n i praemiunt rcpcónfiflt.Siciit in Euan g c lio d ic it : Sunt
enimJpadones, quifeipfos caftrauerunt propter regnum colorum.
N ih i l eft enim tam chàrüm D eo quam caftitatis bonumi
in quo praccipuccius fimilitüdinem gerifnus % fi incorru-
p ti & intégri iügitei; m an lè ti^ u s ; E ft enim. infihita v ir ;
t-us,córpons vincerc yolup tatem hoftem y-itit,fór-
tio r fuit,(èd alte ro;qü iautemlibidin em repre flit, fcipfo
fortio'r fuit: Hæc interim honbrificentiæ tu^ê,vt cp ifto l^
breuitas pafla c ft,credidi eflé feribènda, cupiens fa n d i-
tatituæi fiiniûrio {um n ôn fit,p ræfehs |ôq ui i & d ë q u i -
bufeunque fue r is cd n fiilç red ign a tü s , té reddfcrë.
certioremjopto te fëmper D éo v iiie ré ,&
perpetui Ç on fljla tus honoré
gaudcrc.Vale.
S AN CTO SIXTO
TERTIO, PONTIFICI
M A X IM O , L IB E R D E C A ST 1 -
T A T E , P E R P E R AM I N SC R I -
peus ad quendam yerè
j;;Ghriftianu.m.
Pergit auBor etiam in hoc libro f i Pelagianu prorfus oßentare. Nam
paulopofi interpret ansfententiam Chrißi'Mattb.iy.Nonomnes cupiunt
hoc Verbum,fed qüibtie datum eSI>fuafi caftiidtem non nifiUlipqjfideät,
q ui bus etiam non volentibut,t^fataluqttod ai tint, neetfit ate cottatafit,
nt .&£r at iojumDeumflat u as, & caßitatisprimium toäas, & van am
vtrobtqut eins exhort at ionemfacias.fi earn non qui capiunt, fid quiblts
diuinitus indulge tur,obtineant. Tam vana er it exhortkiio ret non voluntatis.,
qudm premium iniuftum, & tarn nonculpari merebitur,qni
pudicitiam negatamfibi nonhabuerit,quam qui collatamp’ojfederit tco-
; ronari. Verbum dixit datum,non cafiitatem, quam aliunde fptrar'enón
poffumut,quia cum habemtu naturaliterpojfidemus,nofira efi enim qua
nobifeum ndfcitur,ljp. in nobtseFl.it a non eft expeclanda, Jed cufiodten-
da qus intiobueH.Hsctile,efi* aliamultafubditin tandemfententiam,
quaomniaPelagianaejfe,nimiumcscusfuerit, quiilico non cernat. £ •
tufmodienim cauillis Pelagianiorthodoxieinfultabant, vtiguiacaftita-
tem donum Dei ejfe Catholiccprsdicarent, traducerentur ab illis, quafi
dicerentfatali necejfitdteobusnirehommibttt cafiitatem. heinde, qua
abfurda & a mente Domini aliena illaexpofitio > verbum datum> non
cafiitatem? Injuperpoftea éxplicansverbum Pauli i. Cor in 7. Vnttfquif-
quepropriumhabet df.ïum d Deo,inquit: Sivirginitas Dcipotittsdono
confertur,qudmpropria fiomints voluyttateferuatur, ergopramio caret.
Et deinde ait:Vnufquifqueprópriumhabetdöhum d Deo, propriafcili-
cet voluntatis. A t hsc fun t manifefte Pelagiana• Vide Bellarminum lib.
2.deMondchu cap,31.& lib.i.de clericiscap.zi.ad4. Adh&cpofiifiaex
ptrjpicua Pelagij hsrefidocet diferimen interejfe infer beatorum vitam
aternam,®num cslor um\fic enim ait: Quid ergo damhault Dominus
nuptias? Abfit,fid tantumregniglpridm illis hon vitafA ( fi tarnen
. omnia mandata feruauerint) dettegajfe cenfetur. Hsc iUeplAhe haretice
derogans matrimonio, quaficoniugesiußi nonfifit adepturi tegnum cs-
lor um.O mittimus alios Pelagianifmotannotare, qttos It clorfacile perfi
bbftrpdrepot'erit. ■
Y anqXAM illiusChriftianitatiste efleèó-
gnouerim,' vt omne {ahditatisbonum ve--1
I lut ingenitum tenéasi & doèere magfs alios
,poflis,quamdoepriipledefideresj nihilo-
; 'minus.tarnen pro nimia folicitudine charitatis,
quamexhiberebonis prxcipuecogit, dum time-d
mus,ne quid rortè mentemtuam intermulta pratere.at
maluimus fuperflui exhortatores exiftere, quam'teboni
aliquid ignorare, nihil darani paflliri, fi.catiBlyideämur
intimäre,qu3e noutris, fi quid eorum, qu*,vt äflölct ne-
fciäsmiggeramus. Seis enim fiepè contingere, ;ytinter|
multa bond illud quod magis neceflarium eft,lateat y &
pericliten tur alia,dum quod maiuseft,ignoratur. Eft etiam
ifta callidi &c antiqui hoftis aftutia, qui non immeri-
tó hominem odio liuoris infequitur, landitatis mcritis
Candefcere illo conantè; Vn^c ipfa caufa prsuaricatio-
nis eiedus eft, vt njeceflanum ei bonüm fub fpeciè liciti
aijferat, pérqubd fepèetiara cunda diripiät jdqjplb &
maleuolq artifiei flmilis,qui vniuenam fabridam domus
cxigua fundamentiimbecillitate difturbat,totum aedifi-
catorem nonniinquam perdere faciens, dum minus dili-
gen ter arte ndi t, quod maxime continet. T otum funda-
mentumé tenim ian d ita tis atque iuftitice ctiam caftita-
tëm eflè dubitare non p o te r it, q uifque diuinae legis exempla
tota iiitehtus menteperlpexcriri quod fi in d liqu o
vacillate ccepentjOmncm cius hibricam nutate metuen-
dum eft; S e d antequam de caftitatis b o n d aliquisldicere
incipiam, dèfinicioncm e iusv idep efle nêceflariam* nè
quifqüam,fo rte noS de ca tra&arë’exiftimet, cUiab irtcö-
tmentibus nomen inuentum eft. A püd quos ïam caftiras
defini tur,fi ab ad u ltéd o inceftuq; ceftctur | quamuis pu-
dicitia aflidüalibidinum p o llutio h é viólècur; E t ré véira
ad mcechorum Comparationem hüiufmodi nonimme ri-
t6 flb i dé caftitatis bon o plaudént^flcut & illi,li ad S o d o -
morUnl monfttuofam libidinem p touocentur , rnlquid
de pudicitia gloriabüntur. N o n id circö tarnen pudièi
habedi funtjiicut n e e So d om a iu fta , quam tiisad Ika e lis
Cdmpa-
L iber de Capitate* 6 4 9
eomparatipnemiuftificatareièratur*: n o n e n im d e co a -
^a ited de ^ é r f c a ftita te tfa d am u s , q u am k a dêfinïrpne-:
ceflc e ft , v t ab omnï eoitu & concupifcentia aliena efle
téneatur,qute nèc apikdiilós lync cra efle credcda eft.qui
cam v e l mentis mótü v iö la iÄ in t ,dicente Ü bm in o : Qut-
cunque viderït multerem ad concuptfcendüm, tam méchatus eft
um incordefuo. H te c ên im i^ v t rö q ilè xu v e ra eft'caftitas;
q u * n e c c o fp o pm e c mente pó lluitur .C^tcrum qüifq uè
ve l matrimonij fui femperiitéontinens 'eft.5 caftüs quö -
modo dici p o flif ig n o r o ,' A liu d e f t ; fi in te r cäftitatem &
incontinentiam nu lla diuërfitas eft ; q ü ó d fiita 'e ft , ë tit
c o n tin en sn on ca ffu s , liin cp ntin ensc aftus j a u f fi ratio
non con ced it,vt cöntinens caftus neg e tur , eadem & in -
continenrem caftum hab criprohibeb it.Neq-, eh im co n -
tinctitite & in continen tie negari diüerfitas potëft.Diuer--
litäs enim eiufdem caufie ftatum nó pp te ft obtinè re. D ic i
quidem p oteft cafta fccminafcruas v iro fu p fid é , fed mä-
ritOjtion am a r ito ,n ifi etiam ab ip fó cöntinens fue r it.Vir
öuo qu e fi nonmoeehe tur a mcecha caftus dicendus eft;
non a ihuliere,nifi & ab vx o re fit con tinen s.Qupn iam &
vxor mulier eflè credenda eft. M ira enim caftitas haec eft,
in parté Concupifcentite nullius fexus noffè confo rtium:
Hanc enim in duas diuidimus fpec ies.Vnam virginitatis,
& vid üita tisa liam ih uiem atrim on ij iu n g end a co ntin ën- |
tia c ft> d iicp iiiu n x ita v iu en sm o r itu r ,v ch a b en sn o n h a - j
beacuiv D e prima e rgo caftitatis fpecic,virginitatis £cil.a |
nobis fetmo promédus e f t , cuius bonum prius debemus
monftrare quam prte.mium: quia nemo c?e eius re i mer ce- (
de dubitabït,quam b o n am e flè cognouerit. D e illa v e ro
poteft eflè a liq u a c u n d a t io ,cuius ante p rem ium v id e tu r :
o ftén diquam méritum. D ic is fo r fitan : Q u id poteris de :
Virginitatis fcü caftitatis b o h o d icere , v e l q ua ratione
eam m am m o n ijs anteferre , cum aD e o fcitmuseflè con-
iilgia?Dicam in p r im is ,q u o dD có in h a c ,p a r te fit fim ilis ,
dum in in tègritatis lan d ira te perfiftit. N e q ; enim dicere j
aud ebitinon filperiorem ftatum d iuin am illam potentia
obtinere.1' Hifi cprimtim virginitatis b o n ü re lp ic e , q u o d ;
illud d iu in am a g n itu d op o ffid e a t, am p lcd en d a r e sh o - j.
m in i, qu*e D e o digria eft. D e in d e po ft D e i etiam mip iftrdrüeius
ftatü n o flè d ebem u s .'A u d io an ge lo s , archan-
gelo'sithfönóSjdominationes, poteftatè fque nominari.
Hos omnës in üingülaritatis & caftitatis ho rma eflè n o n j
d ub iüm é ft.b lêq u ë en im a liü d d e ce b a t,q u am v tc a ftita ti \
caftifäjs mihiftrarct. ;S ëd fi d ix e r is ,h o c illisn p n tam o ffi- j
c ij,qüam n a tü rx caü fa co lla tum , c o q u o d fp ir ita lis fiib -
ftaiitia'macrimonij copulam habere nonpoflit-, re fp on - j
dëre quidem pptcram etiam officij caufam exegiflè , v t
tales c rë lren tu r , qüörüm nequaquam po flit natura cpr-
rumpi:hec re co rd e r an gelos matrimonij in ijflè cófbrria.
Per q u ö tip ften d itu r etiam an gelos caftitatêm e x propria
natuta poflid ë rc icuius lo c i qbfcüritateni nu n cd ilu c id a-
ri p rö liX üm c ft .A c c ip e etiam hunièni generis exeraplu.
SacérdÖtum fcil.qüo s afliftere & D eo h o ftiasófferre non
nifi con tin cn te s lic è t: vridc p ro culd ubio inéófinentiam
Depminiftrare noii pö flè conftat. Q ü id de^niüerfis hp-
minibüs loq iia t?q uos tam d iu iiüptiarum liceb it exerce-
re commc rc ia,quamdiufecund ü Apoftolftm in praelènti
temporè a D om in o qupdammodö vid en tu r extorres.
Poftquam ve rb ré iur red io n is dies nos eidëm fè'cerit efle
praefentcs,& illu d beati Ioannis fue r it in npbis im p lë tü :
Vidcbimus cuinficutt eft, n u b è rè v ltra ia non liceb itjdic cte
Domino:Iw refurreftione nutem.neque nubent,neque nttbcntur,
fed em itficutangeli in cxlo; vn d e datur in te lligi angclis ob
nimiam D e i familiaritatem matrimonij caulam n ó fuiflè
conceflam, p u an d o illis ,q u ib u sa liq u an d o in d u lta fo e -
ritjpo.ftqua diüina propinquante ahgelis fimile s eflè coe-
permt,ea denegetur. V id e ergo'quantä beatitudofic,ita^
lc in prjefènti aliquem èxhibere , v t & D ë o &c D e i mini-'
ftci§poflk ffmiiis iniiëniri, & n o rm am iam fututi tenip(o -
ris pofliderc. Pa ruu e rgo bonum putas homin em, ficüt
^ p r im p rd ip fad ü se ftjD e ifim ilitu d in e e tiam ih c o rp o ris
integritate feruare tahtse maieftafis fimile aliq u id habere
perpetuum jd ic itën im S é r ip tu r a : E t fecit Deus hominem
adimaginem & fimilitudinemjuam.lÜon imme ritó: in -
cótfuptumen im eum fe c e ra t, qu ipro pfiapo ftiA pd u eft I
voluntatecörruptus, licet non fine Dei nutu : cüiusrei
poftei Cohabimur reddere rationem, dummodôàdhofc
tantlimpræfens proficiat exempliim,yt öftedamüs eum;
qui primus ad imagiriem Dei fadtuseft,incorf upturn ^flè
creatum; Neq^ enim aliud prima debuît natura póflide-
re , quàm quod eft plimurn.. Primus enim virginitatis Si
incörruptionis ftatus in ipfo humani generis principe
dedicàtus eft,iri quo iam figuraliterbftenfum eft,maiore
'de virginitate, quàm de macrimbnio Deo ciiram eflè. Il-
lampropriaformaüit manu, hochomihum afbitrio de-
relinquir.Quale ergo bonum fit,quçfo diligènter adiiet-
tCjtalemtëfempereflc , qualem àprimordio homineni
Deiis fecit; & qualem poftmodum partus emifir. Vide
quanta: bèatitudinis fit,hocte perpetuö eflè quodfaóhis
es,& primae riatiuitatis linèamenta ièruare. Nemo enim '
corriiptus hafcitur ; nee ante legitimi temporis fpafium.
qdifpiamcortupTioneviolatüf.Orhnishornointeririitia
fua videtur habere quod primü eft, vt inëxcufabilii pbft-
modiimfit,flidnegligentiapropriâàniiferit,qüÔdnatu-
raliterpoflïdebat.Nuncergoelïge,quid mplius fit, quod
prîmùm hàtiira dédit, an quod poftmodü vfus ëxhibuit?
Neque enim dicere fas eft caftitatis onerofam eflè euftó-
diam, quæ mul to difficilius amitti tur, quàm tenetur. Et
hoc verum eflè fic accipe. Volenti enim lèmper vacare lu-
xuri?e,& infinitç völüptätis libidinem excrçere cupienti;
multæ câulæ contraria: fuhr ; pùeritiæ initia,in qua quis
conftitdtus, quâmuis nimis cupide ante cèrnim tempus
non poteft intègritatis figtia violarc j febriü diuerlo r unique
caufamorborum,quaquifqiiisôccixpatiisâ libidinis
non modo pofll.bilitate, vërumctiâm volüntate fecèrni-
tur.Decrepita iam & defefla lènf dtiis, quæ vicinam magis
fufpirare mortem poteft,quàm cogitarc luxuriem, iri
ipfiüs poftremb caufànatütæ, quæfincinterüâllÔ hominem
libidinari non patitur. Ab his omnibus nèèëffitàti-
bus çaftitàs immunis & libëraeft,’ quantum forti munit
natUram pr æfldio,Vt pöflèflóre fiio nonn unquarri iriüito
feruetur. Huicnec nimiaætatis tenëritüdo impëdit, ncc
fencélus longçua præiudica t,nec natura eius adiièrfiitur;
nec eau fa morborum. Omnis earn femper euftodire ætas
poteft,omnis fine ccflàtiofie vàlerudô retinercJ Diffici-
lius enim à nolenrc amirtitur , quàm à volehre fèruâtur.'
Quidplura?nemo vel vnius horæ fpatiö continuo pote*
rit exercere luxuriam ; caftitatèin verb perpétua quifquis
vqluerit,in ætate féruabit. Et h Je Déi proifidentiam ita
difpofuiflè qi^s nefciat,vt ea re^euftodiri faciliùs^bffèt,
quam fibi Deus voliierat exhiberiîQuis igi tur cafti täte m
leruare iam dubitet ’, euius bonum pronüm non minus
videtur eflè,quam magnumjQuis iam vè'lit faüere luxu-
riæ,cuius née diuturnitacem poterie iperare necpræmiü?
PoftreihbquifqueprddensSêlàpiënseft, iudicet quam
rem habére potiùs malit, eacûius nulla expeëfatur mer-
ccs, & cuius eu difticultatc breuis Séexiguapoflèflio eft.
an illam quç & in perpetuo haberi poteft;& cçleftis mer-
cedispraèmio münerari. Sedvt dc hituri tcihpbrisëaùfii.
iriquo fiiperôriinia remùncranda eft èaftitàs ; paululutri
reticéfcam,&prçfentis interim co ndi done traótarè con-
ten tus firn : puto me non fnbdo rêligiôfis & fidelibus,&
pudicitiæpræmium de Dei pollicitatione fqerantibus,'
verûmetiam incfedulisàtq; profànis perlacilepoflè per-
fuadere matrimonijs continentiarfi præferendam, & in
praelènti etiam be^turn fore É qù'i eius Voluerit fëlicîtàrc
gauderc.Sed nulliùs rei bonum dignofcitùb,' priùfquam
côtrarictatis ciusOaufa nbfcatur : nam ante làngüoris èr-
p'érimentuipfa etiam fanitas vilis cft.: Quapioptcf opor-
tetno'snup ti arum priUsexplicarc milèrias, & rue défiii-
gula'ritatisjid eft,coelibatus, prolpèritare diflèrérè j non'
quo nüptias hæreticorü more damnare velimüs,{cd quo'
eminèns virginif àtis bonumeuidéntius dèmohftrëmus.'
Quanquàm etiam filentibus nobis & de caftitàtisbéuu-
tudihe præconia nulla prôméntibUs, quantum fit pudi-
eitiæ commodûmjfèntiat ,• qui marri m ohi j ca'fus f of a inte
ntus mentecôfpcxerit.Orocé quifqû'is nuptiàrurn vin-
Culadefidcras,vcreIpondeas mihiqbo côfilioh'oc fadas?'
fi adblefcenciæjièmpérlubrica 8i vagàiu uèntus, ôc quæ 1
diuéf fis Cogitatiôuü'flùÔti^us inccr ta; vo 1 uat ut, nè quan-
BibliQtb.Vet.Patr. Tom. 5. Pars iv d bm â tu -