A
Con fiât io
Icfunöo
fuçcedit
Iulianus
an. Chri-
I156Ö.', ■ '
S o Z om em hißorU I v L i a n ys.
H E R M I Æ S O
ZOMENI SALAMIN
i l
■ Thttd.l. 3.
i.Socr.li,
z.t. \7. <
Baro. to.y.
Mn.36lM.il
Iulianus
Iispcr.de*
claraius.
Ialiani à
rera fide
dcfcäio.
Ad Iuliani I ifillljrium
aducncmii
- prodigia.
OftentorCi
id terpre-
ratio du-
plex. , ft
Confias >
tii mors; S
Iulianus
lmpcr.deciarjtus.
H I S T O R IÆ t O
C L E S I A S T I CÆ ,
L I B E R Q v I NT V Si
Hic liber quintal,vn* cum pritnis dir bus eapitibue libri fix ti eonti-
net act a fab luhanoApefl.ua tmno vno & ftpttm menfibus: Refer igitur
hue akt bores t/ios, qms Jttpra ndnotattimou ad Sotratit Ub.3.
De Iulianiprauaricatoris dcfeäione,& morte Impera-
9» toris Confiantij.
C A P V T %
V m in ecclefia verfus Orfentem haeres hoc
modogeftg (tint, luliànus Cæifar, Barbaris,
quipropcRhenum incoltinc, prælio deui-
ókis I multos ebrum interfëcit,-alios viubs ce-
pit. Qui cùm jd cepiporisperiiluftris videre-
tur , Sc proprer modeftiam & luauitarem liiorum militi-
bus'admodufti charus eflcc, ab îllis Auguftus dedaratus
eft. Aiquenulla, vceftverifimile, dchäcreexcufatione
purgarionevoapud Conftantium vlus, nugiftratusab eo '
conftirurosmurauic: licerascp dims, quibus Barbaros R o main
ad bellum contra Magnefirium gerendum vocàue-
rat, dédira opera eis oftendÄ. Pqiro autem i cùm iam an-
tea fidcnv'Chriftiartam profeflus fiiiflet, lubito mutata religioner
le pontifie emu o rm n aui t : Gëntilîum delubra ad-
ire, immtftàrefimulaçhir^ iiio^lubitosad. id gemis reli-
gionis impellere coep|r| KArquecu m à Perils in Romanos
irruptionem fadum iti cxpe&aretur, & Conllautius ob
banc caulàm commoraretur in Syria,ifte rat us fe fine vllo
prælio fado Illyriosin fuam poteftarem redadurnm^ icer
ad eos capeffii: caufarn firaulat fuæ profedionis, quod re-
d a ad Conftanuumfufpurgandicaulairet, neicilfeervi-
dererurlua fponte contra ctus voluntatem imperij inii-
gniaàmiliribùs lufcepifle. Fercar autem, cùm prjmùnYfi-
nes Illynj ingrederetur, vires poft vindëmiam circiterVer-
giliarunuiccahim viiis acerbis minimeque maturis bou-
ftas vitas elle: roremquç rum in eius, f urn in comitum Quorum
veftes ex aere deläpfam, tlngulis gurris fighum crucis
in cas imprèflîfîe. QuæYes'cùgi vifie fui fie nt, non ipfc folum,
verùm ëriamal.ij, quicum comitabantur, vuashaud
màturas intempeftmè apparentes,aliquid boniportende-
re:rorëm autem demiflum,vefteméuiufque,in quam for-,
te cadebat,tali nota cafu ac foteuito fignaiïè exiltimarunr.
At verb ab alijs dicebatur, oftentorum al ter u m fignifïca-
re.Imperatorern immaturbætarïs fu* tempore, non aliter
atquevuas immaruras peritiirum , & imperium eius ad
exiguum tempus duraturum alterum indicare, religio-
nem Chtïftianam cæleftem elle, & omnes figura crucis fi-
gnari oporëere. Quae conieduræ fuêië eorum, qui dodri-
na &rojigione,ab imperatote diffenciebanfr'neque certè,
vt yidetur, à verirate-jaberrauêre. nam temporis progreflîo
vtrun q;vèrè didu inellë demonftrauit. Vbi verbGonftan-
tiusinanimum induxerat, concralulianuin bellümgere-
rc, relidaexpedirioneadaetfusPerfis infticuta, propere-
Conftantiiibpoliro coifténdir.^uo quidem initinere ad
fontes Mopli inter C :lices&^CappadoceS,qurgropeTau-
rum incolunc,mortëm obijt: annosnatuscircitèr quadra--
gintaquinq;, quorum vtginti vnà cum pâtre, Viginti auté^
àl ios,&prjetereaquinq; póft patris morte iinperauit. Qitb
mbrtub, Iulianus iamiThrâciam obti'nuiFr non diu pbft
Gonftantinópolimprofëdus , Imperator dèclaratuseft.4
Gentiles autem rumorem diflipabant, eum ^varibiis -ac*'
dæmonib.qui mortemGonftantij,de rerum dorb mùt’ârio-^ :]|‘
nemillipiæfignificabanr, antequamè Gallia diïcederet, I
fmflead hanç expeditionem fufcipiëndam exçicatum. Sa- (
nè£iiifletprôbabilc,iftarîim rerutii fcièhrïani pfænotioné J
vocafle, niliiplum, qui imperij iam dulcedinem velutin \
l o m n io f o l u m d e g u f t a f l e t i q u a m p r im ü m v it s e e x it u s o c -
c u p a f l è t .N a m ft u T tü m a r b it r o r a f i ir m a r c ,q u o d is c u m n a t
u r a le m G o n l t a n t ij m o r t e m ,& fu a m i p fiu s a e d e m a P e r fi s
f a c ie n d ä .m 'p r x u i d i fi e r , le fu a v o l u n t a t e m o r c i a n t e o e u i o s
p r o p o li c « o b ijc e r C t r q u a s q u i d e m m o r s c i a p u d v u l g u s h o -
m i u u m n i h i l a li u d c o n c i li a r c t ,q u a m n o t a m in lc it ix > t k r e i
m i li t a r i s ig n o r a t i o n i s o p i n i o n c m .- p o p u lo a u t e m R o m a -
n o ^ t a n t u m a p p o r t a r e t p e r i e u li , v t p a r u m a b e f i è t q u i n a u t
t o t u m , a u t m ä x im a e i u s p a r s in d i f c r im e n a d d u c e r e t u r , in
d i t i o n e m a c p o t e ft a r e m P e r l a f u in v e n i e n d i . A r q u e ift a
q u i d e m ,n e p ra ^ c en rH lIa v i d e r e n t u r , fir n t a d h u n c m o d u m
a n o b is c o m m e m o r a c a : d e q u i b u s , v t q u i lq u e v o l e t , it a
e x i ft im e t .
Deeducatione, &viuendi confuetudine lultani, & deeiuf-
defn ad imperium acceßone.
C A P V T II.
ViJe'N,
• %7-hb. I
Theod.
MOrtUQ verb Conftantio,grauisperfecutionis terror
ecclefi« iniedus e ft: atque part im tempus diutur-
num inceriedum, quo eiufmodi periculbrum fuerant in-
(ueti: partim veterum cruciamemofum recordatio, pär-
timimperatoris in religionem Chriftianam oditun effe-
cit, vt Chriftianiacerbiusin expedanda perfecutione af-
fiigerencur, quam in eadem perfèiëndar Nam fërtur, lu-
lianum ftacim ab itytio imperij für, omni exuto pudere,
adeo aperte fidem in Chnftum denegafiè, vt hpttijs, da:-
monum inuocationibus, quas G e n t i l e s ^ h l eft,
propullatrices malorum vocanc, ödfanguine yidimarum
madatatumlaqacrumbaptifiTiatis^qucrnosexpiarilole-
mus,deleuillè,initiatibnemecclefiaeabieciftè:.& ex eotc-
pore tempus artatis priuatim & pubiiee in animalium in-
cifionibiis,in vidi mis & alijs nefandis ritibus peragendis,
quos Gen tiliu m mos ferc,cpnci iuifiè. A tq; fama eft,quo-
dam tempore ei vifeera animalis infpedanti, fignum cru-
cj^ineifdem apparuifiècoronacircundatum, Öi nonnul-
los, quieius diuin ationis eranc participes, in metum con-
iedosefiè:quippequiih^&coliijcerenr^religióhem Chriftianam
deinceps vires acquifituram dodrinam Chi illi
perpetuo duraturam. Coronam enim crucis ligno circü
iedam» tum yid o rix indicium efiè, tum^ternuatisipro-
ptèreaqubdinrotuudum ambitumduda, omni ex parte
mitiumnaber,&infeipladefinir. Arprincipem artisdi-
uinah'dijmperacorem bonoanimo eile iulfiilè.nam vidi-
mas madatas res pro/peras iUi,&ex animi lenten tia fluen-
tes portendere: quippe cum notam ueligipnis Ghriftiana:
circuncludere, & in vnum coardare viderentur, ne latius
propagetur,neye libere quo velit peruadat,pr<jiertim cum
I circuit» velut rermino quodam circumfcribatur. Nun d a tum
eft mihi prsterea, quod cum fqrrè in adytaqutedam
cèleberrima, eaque tetnbilia maxime, feu myfterii cuiuf-
dam obeundi »leubtiiculiconluiendicauladefccndiflet,
.&fpedra, quae machinationibus quibufdam vatum , Sc
magicis prxltigijs apparere conlueucranr, ei ex improuilo
obicd:aellent,prae,terroreacmecu eärum rerum quaeage-
bantur, oblitus(nam «täte paujo prouediore ad hanc dil-
cipiinam fe tranftulerac) confueco more , quo, cum efi’ec
.Chriltianus, & ingrauibus periculiseonfticutus,‘VtiTole.-
bat, feipfura figno Chrifti confignauit: quo fa d o , (peetra
è vcftigibcUanüerunc, & conatus vatisimpeditus e lf Ar
princepslacforum quidehacre icidem hareret, fimul vt
1 n telle xit eau lam cur demones Fu g ifièn r fad um Iuliani
fcéiusappellauit.-iuflirqj, tum vt animo excelfocfièt ac vi-
rili,tum vc pofteVnihil quodadChriftianorurnprofclfio-
nem lbedaret,vël facëfec,velcógitaret. Qiw, re confeda,
eum denub ad myfteria peragenda deduxit. Icaqj Chri-
ftianis ex ftudib I mpera toris in hts rebus poli to , yc dolor
non mediocfiSjitametus longë grauilfimusincufliis eft; Sc
maxime omnium,quód antea Chriftianusextitiiret.Nam
ex pljs'&religiofis parentibUs ortus, & ab ineunte sta te ,
ve ritusecclefispoftulat,mitiatus,landas liceras didicit,
& in eifdem ab epifcopis&alijs yiris eeclefiafticis educa-
tus fuir. Siquidëm pater ei, Sc G allo etiamy fuic Conftan-
rius,[germanus frater Gonftatini Imperatoris &Dalmatiji
Chril
Vide loco
qui no
I juni
dd(i.}.c.2
u i lita
Epnflötm
Bar 0. aim
ißz.n.i 0i
G
Crucis li
gûü corona
cii eu.
datum lu
liano ap-
parec.
Signi du
Iplex inter
iprecatio»
luliaous
crucis fi4
gno per-
pcrâviùs
in prxfiigiisjulianus
|njçiôCbfi
ftianuS'
cuius
tialius. V,
I jjal»iau
Macelli
j Educatio
luliani.
Cultura
fepulchro-
'rum mar-
lyrum.
B
Manias
martyr.
Galli&Iu-
jiani fratru
Hifpar religio
prodi-
gio dccla*
D,;
pianos
M-iximt
fpliefiiyj;
jfcipuluï
iulianus
J',«nalbç:
fm m
niht. -
,<agi«
cuius lilius.,cüdem notTljne appcllatus, qui Caela.»* deelara-'-p cas rcsâcccnfus incubait. Cum autem GallüseiuS frater,
tus fuevar, | roilitibuspoftmoitctri Conttantini ihtevfe- quiGe farKenil'cteun iite nebnin'oouftiiûetb ii'éf iadi*
iSuseft. Quaïelulianus & Gallus pâtre brbaci,çriatn cum ccsdcdataruss Aitetftauseflet : fcohftantiuscumqub-
DalmadSin pencnlum nediincidetum. VcrùnfOallum (jucimpcnjcupiditateBagraro füfpicatos, cuftôdcsciâp1
morbus, qao fbric.vexabatur.inlidijseripuit, propïerea | poluir. ScdcümEufcbia;vxoreonftantij,vcniâmprocd
qubdqudmpriniü morte naturaboccafuruscxpcdtarcrurr j pctiuiircnillecomfcpurgaffet'Conftantio, Atiiedas pro-
Iulianumautemærasçcneraliberauit: quippcquioâanû , feaüscft.caufaqtiidemfimüiatai vtprædicaht/quddibl
ærarisfuaeannumnondumconfccifïcr. Quibiujupnrtec doarlnàfcriptdrumGcnriliumbpcramHàuare, Sifcho-
pmniumopinioncmconlcruatisdabatur mandatum, vt j lasftequentatcvellet : fedreuera, vr cum vatibus illam
æratemdegercntin Macelloiqui eftlocns plané regius, ad j vrbemincolencibus, de rebus fuisCbmmunicaret.QUem
Argeum montera.ÿionlongèà C a fsKa fito s : inquoelt | indereuocatum Conftdnrius Cælirem cbnftitllit: Acqlie
iTiagnificum palatium,balnea, horti, & fontes petennes. ; fuaei fororedefponra; in Galliam verlusOccidentemli-
Ibi igitur &culru Si educatione d-gna principibos digna- tarn milit. Nam Barbari, qttosahtèad auxiliurn fibi con-
ti iunt :-ibi difeiplinis & exeteitationibus illiætati ac- ttaMagnentium ferendum mercede conduxerat ; cum
commodatis inftrudti: ibideniqueab artis diccndimagi- ! nullb vfuiadeàmrem fuilfent, Galliam popultri ctbpc-
fttis,&à fanélatum litetarum dodlotibusitainftituti,vtm runt. Iulianus igitur , quoniamadiiucéràt adolcfcens ;
numerum cletiafctibctcntut, Sclibro,ecdefiafticos«c 1 ducibus, quiipl'umcn:mitabantur;curamrerumagenda-
dminospbpulbprælcgerent. Puribautcin & mntibuslic j rumimpofurt. Quicùmtatdius rem gctete viderentut,
faclis curdcntcm pictaris iignih cari orient dedeiunrrqriip- | illc iplè lard Carfat dcclaratus: quantum in ipfb fitbm e-
pe iacetdotes, & alros bonos viros religibiiisque Chri- j jat, Delliadrpiniftratibhiprobidere, tniiitumanimus ad
ftianacftndiufusplurimifaCerç, teroplafrcquentarejdcbU 1 pugnam alacriures efficctc, vtpêriculisfeâudaiaet bffer-
to honore fepnlchra martyru’rrrcolet^vili lunt. < Nam rent; hortari, «ccuiquecotum Barbaruni intetficienti,
Iulianus à
Confiâtio
iCæfàr
créaùis:
ferunceoS illo tempore yalde laborafle, vt fepulcbrum
Maniæmartyris amplilfimo tcmplo circtimdarent, opus-
queinter iplos dilpertiuillc, ac dum alter alterum lum-
ptu Sc magnificentia fupèraré cbntenderent,-rem plané
admirabilem accidille , omnihoque fhcredibileru , nilî
quodmulti, qui eadem abeisqui oculisillam âfpexifienr,
lë audiuillc memorarent, o.d noltram vlque ætatem jn
vita manlillènr. Siquidcip p.lrtcm operisà Gallo liifce-
peam, pulchrè progieflàm elle , & ex animi procelfifle
iëntentia; fetlopus iulfani partim corruillè^ partim exi-
pfi’sfundamenrisè terraeuujlum ©fie : partiin non lufti-
nuifle ad folum coagmenrari, fed externplô, velue vi qùa-
daniexaduerfo vrgente, Sc infra tru d e nre,i n de rep u 11 u m
fuifiè. Re a l omnibus vilàm eifeTeucça prodigij, fi m dem:
&àmultisexcûencn folumiudicacam : nonoullostarnen
exea ct*iniccifië, eumnonlyncerpaelanoahiaio ergare-
iigi’onem noitramalfeCtiim faille: fed quia Imperator .qui
tum regnabar7 <*rat Chriftianus, fimulatione quadam
piecatem colbrë præfe culiïïè.Dicpnt præterea, ilium prin-
cipio congreiru fiequenti & colloquiô'vatum induétum,
pacernam prodidifle religionem. Nâmaliqiiantà poltira
Conftantij placara,cùm Gallus,in Afiâm piofeiftus,£phe-
fi.in quavrbe magnamfacultatum vim fiabuit.ciimmo-
rârerur, Iulianum Conftantinopolim reuerl'um, in disciplina
m magtftrorum qui ibi fortedocebanc, fe tradidii-
fe. Ac aim ingenij bonitate præftarec, Sc doétrinafacilè
crefceret, non in obfeuro latuiflè. Nam habicu hominis
priuatiincedçns, cum muftis (vt fit in magna hominum
irequentia, & in vrb e regia) in colloquium veniflè : Sc
quérilam fràrercrat Imperatoris, &.va4 res dminiftrandas
admodum idoneus videbacur, pleroïque omnes eum im-
periopocicuru.m arbitratos elle. Itaquc çùm ralis fermo
deeo multiseffètin ore, eidâtumfuifiè in mandarisi vt
Nicomediæætatemageret. QuainvrbeMaximusEphe-
fiusphilofophusineius confuetudincmfortèinddensvil-
lum ÔCphilofophiam docuir, & odium religionis Chri-
ftiamein cius animo in(èuit:& ranquani vates,i!ludquod
vulgo de eofërebatur, verum eflè«aftiimauirs 111eautem,
quöd multisfoler accideve., cum metu rerum inco'mmo-
darum grauicer affligëiecur, in fpem bonam petfraudenl
à Maximo induélus, eum charum habere coepit. Qifibus
rebus Imperatorinunciatisi timorépefciilius, cuteniab-
ra iit, Sc vitam monafticam fimulauif,fect,eco tâmen ad-
ÄUerfam religionem ampfexatuseft^ Vbi aureni «tare rocertam
mercedem proporiere coepit. Vnde gratus acce-
peusque militibusfa<ftus,fegnitiâm ducum Gonftantio fi-
gnificauiti vcprimùm verb alter dux mifl’usefti côngreflûs
cum Barbaris,profperc rèm gefiit.Qui cùm legatry dé fcé-
deribus ad eum mififienc, Conftantijquéprofeadduce-
rent literas j quibus in dirionem Romanorunl àçcerfiti
fuiflentdJlegatum, quieâde re vénérât; deditaoperà di-
mitterecunélatus, magnumiioftiurri numerum necopi-
riantemadortùs,deuicit. Diciturprtcterea Cohftantium,
quo eiusyiræpararee infidias,eumhuic bello prafeciflè;
Verùm mihi quidem haud iànè iftùd videtur probabile.
Nam in cuius fitum erat pofeftate eum in initio minime.
Cæfarem crcare: quid caufe eft, cur hoc fecerit,, cur (ôrb-
remeiin macrimonium collocarit, cuir dênique illi de fe-
gnitieducümquerentiaufcultàuerit: inqfeotum lbcbmi
aliuminduftrium virum ,qubbellum reêtiusadminiftra-
rerur,miferit,hifi eum charum adhibuiflêt? Verùm quantum
ipfe conieëlura adequor, Conltantius, quomain in
initio eum beheuolentiacompleétebatpr, ideirco Cæfa-
remdefegnauit; At vbi contra iuam voluntatem Auguftus
declârarus eft, vel metu, quocl cum. & fratremj cùm
efiénradolefcentes.iniuriosètraëlauerat: velinhidià, vt
cftverifimile, qtiod patrium honorem adeptus état; im-
pulfus , per Barbaros, qui ad fiuuium Rhehum h a b ita -
banr, infidias eius vitæ par A d as cnrauit. Seddc his rébus
aliter ab alijs commcmoratum eft.
Quid Imperator renunciatus Iulianus, Cbrifiianani religionem
/, ibefact are, & Pagantjinum (allidèm-
ducere conatus efi. t
C A P V T I I I .
"T 7 BIfoluseftimperiopoticus , in Oriente Gentiliurri
V delubraaperire,&quaî*orum negleélu corrueranr,
reficere: quæâutem detuibaca fuerànt, dentiô sedificarei
qiiihetia.marasefigeremândauiti atq'uead res perficien-
das milita tributaexcogitauit; Vetera præterea Sc patiiâ
ciuitatum inllitutâ, arque iacrificia renouare, iplëque palam
ici loco publico idolisimmolare,öfferre illis libamen-
ta ; &eosqui harum rerum ftudiofierant i magno iivho-
noréhabefë coepit; Horiim autem iacroruin profefiori-
bùs,{àcerdotibus,ihterpretibus, Sc ftatuarilm culibiibus
u . priftinoS'honorümgradus reddexe, rata fiiçere eâ qùaé vebuftaeflè
coepit , paratiore animo cùm ad has res indu- teresimperatoresdefiisfiinciuerantidecernereiUisim-
tluseft, cum eafdem cxecutus. Artem; fîquæresfucucas ) munitatem minifteriorum, &:rerum‘ quoq; aliarùm; iic-
pra:dicere pröfiCeretur,eamadmiräri,&eiuscognitionem ué antèhabuerantifrumenticbrigiârià ædituisablatàre-
(qtiam quidem exercere,GhiiftianisnefaSeft)necefiariam ftituereiiubere, vtàprofânis efculentis fe puros confcr-
ducerecoepit, dequecapëriculdmfaceféanimjamindu- | uent, ôcabftineantabillisi quacenùscoriuenirijs qui ad
xir: atque ex eo'tcfmpore cum liis qui eiulmodi return pe- 1 prædiëta myfteria inje fiio,y t GehtileSioquùnrur, accc-
ritiefanc, amicitiamiunxic; Quicum Koe'animo eilet,- derepoilunr. Daeporro mandatum, verum cubitus, quo
Nicomedia in Afiam conccflîc. Et cùm viris eius profel- Niliinundarionem métiri (oient, tum möniinenta vetera
fiohis ibi in congreiTum venfens, multo ädriöre ftù'dio in I auitaquèad Serapidem pertinentiâ rèftiruantur.eanamq;
~Bibliotb. Vet. Patr.Tom.ï. Parti. Mm j . in fin
luliani dé
jb.irbaris
vidtoria.
Iulianus
curàConfiamioco
Vide Ni-
ceph c.i.
lib. lo.Bakm.
iç. &
H ”
Iuliani
conjrfve-
Iramrdiitudia.
»