jo S
Eufcbius
Pamphi-
Sotadxi
camus
aMcobauere Eufcbius Epiicopus Nieometha: .T h to gm s
; N.CZZ Epifcopus, Maris Chalcedoms, Seychopolis Pa
trophilus, acStcundusEpifcpp^sProlcmaidis, vrbrsLi-
! b y * . A t Eufcbius cognomanto Pamphilus, prune pau
H U P : lulum hsficauit: po(leatamen ,cum formulam accura-
!os non ' tius cxpendiiTbt, cam lua rjuoque approbautt lentclitia.
Satim a t Concilium a u tem tm n A r iu m . ru m fu a : opinion« ta u c o te
p a r it c r a b d i c a u i t , d e c r e u .tq u e n c v em r e t A le x a n d r ia ™ .
A,ii liber Q u it ie t iam & ' v e r b a q u ib u s e iu s e x p l f t a b a .u r ° P m ,° ®8r q«ra dc eadem ed,derat ■ M g S 3 liam.legivetuir. cuius bbriftylus , vtiaudiui ( nunquara j
cnimiliumlegorc contigit) itadiffolutus eft ' ;
liciaqua diftluir, Sotadsis catvtibus Cmdis vidtatur. bit:
| H I porro intelligcndum , Eufebium Epiicopum Nicome-
S r i l L .& T L g n id em N ic a r a sE p i fc o p um , quamursfider.
peaigni !formulae confendren^rfiinime tame Arijapptobaiie aoai-
adiuiiicata catjonem, neque cifubfcripfille. At veto Imperatomon
I* folura Arium mul&auicexilio: verum edam Epilcppis omnibus
&populis edi&um fcriptum mifit> vt turn ilium* J
turn eius opinion is fautores^ ropiorum niimero duccrcnts
Sc fi qui liber reperireturab illisfcripcus , in ignera contjcerent:
quo neqiipfius,neque opinionis (cuiusauthoi tucratjvllum
monimentum extaret. Quod fiquisaliquem li- j
brum eius'occultaredeprehenderetur.ac non ilhco in pu-.
blicum orodudum incenderer,vt capicismulcbnetur lup-
plicio. Quinetiam epiftolas ad emirates fingillatira Ic«-.
ptas, quibus Arium & eius fautores damnabat>tniiit» hxi- (
febium porro & Thcognidem ciuitatibus > quarum etant ■
Thcogoi - Epifcopi, exulare mandauitiferipfitque ecclefiae Nicome- j
i s exiliu- denfi,vt fidei, quam concilium tradiderat, adhxreiceretv,
Sc orthodoxos eligerct Epifeopos, illiique obtemperarer:
memoriamautera Arianomm obliuione obrucre conare-
tur. Nam fi qui eos vel laud are,veleorUm dodrinara^n-
pledi aggrederetur, minatus eft fe ilium fapplirio aftectu-
rum. In quibus lireris declaramt praererea, le Eufebio val-
de infenfum efle,vtpore qui antca cyranni partes egdiet,&
ipfi fttuxifict infidias.Quare iftarum literarum ab laipera-
tore feriptaruroauthoricate* Eulebius & Theogniseecle- (
fiismuibusprateran^eiedifimt. Atque Nicomedenhsec-i
clefia: gubernatorem capeflic Amphion* Nicaena: autem
Chreftus. Atquecontrouerfiadefide iam fublata,Concilio
Amphibn
& Chrc-
fius Epi-
vifiiro eft,’vt omnes diemfeftum Paichads vno codem-
feopi-
que rem o te celcbrarent^
Paichat's
cel^tandi
tempus.
Vtdt N i-
ttfh.ca. 20
libr. $.
Vide Socr. WMMjj . . 4 ..
AccSus ^ i Tl'Eirmritein, Ïmperatoretrï. quo omnium Chriftiano-
Nouatian. a ? mm pruuidcrct coiicortliic, AceluimEpilcopum Ec-
«pifc.ad 'cleilasNouatianorum ad concilium vocafferóftendiireque
rMdlmm eiconciiij de fide 8c de fcfto Pafchæ decifionem, quïiam
Aquid^le tum Epilcoporum fubfcriptionibus confirmata tuerai:
eo fenferit percunctarumquecflê, verum l:!e eorutn approbaret ien-
Impcrator tenriams Kefpondilïë autem Aeefium, Nihil nouideci-
Cenfura
hbroium
Eufêbü
Nicom.Sc
Conftan-
tinus Eufebio
in-
fenfusc
Quod Äcefium, VSouatidnoruw Eptfcopumjn cottciliuni
imperator Aterfit.
C A P V T XXL
lùmeftè, concilijquedccretum laudaiïè. Sic namqueab
ineunte arcate didiciftè tum crcdendum,tum fcftuni agen-
, dumeffe. Gui Imperator! eurergo,inquie,curtïeadem
I> r icncias qux ctereri, te ab eorum communione fegregasi
C u * vero i.n medium proferret Acefius diifeniionem,
quée régnante Dccio inter Nouatum’&î Cornclium intetcetïèrar,&
quomodo quipofrbap!ifmapcccatoilîo,quod1
• peecatum ad möttem lanctrScriptura: vocant, le obftrin'-
gerent, myilerionnticoininunionc imiignieirent Ç nam
non.in làcerdpcum , lcd in Dci folius fitum elle poteftate,
C or,lia ü- yindpeccatigenusignqlcere ) Imperator acçepro fermo-
tini in A- ne»dixit;Erigito tibifcalam, Ac:li,8elolus in coelunx
ce fiunr aicendiio.Qii.e quldem arbitror lm petal or eut
icomma. Acclro diriiIc,noii quo eum laudarct: icd
quo homines exiftimarent : fe mini-
* me à peccati labe vacuos
elfe.
Decanamim <)uos C em l'm n p tfù t: & quad, m m c am m m fid -
tucreqillet, vtqMCunqueadfacerdotijdighitateni m t t i ejfeut, Cttni
r x m b m , qm im te q ium fa irit in itu ti tr a m , duxcmnty
non dormirent : inm eim m frodiim Safhnii-
tirn quidam tonfel[or,intirccdebau
C A P V T X X I I .
Concilium vero,ad mores ebrum. qui in ecclelïjsasta-
tem degunt,rite inftrucndos omni cura & cogitatio-
ne incumbens,leges, quas vocant Canones, fanciuit. Ac
dumeftde hacredeliberatumi, alijs vifumcftlegcmin-
troducere.qusiuberer, lit Epi(copi,presbyteri>diaconi&
fubdiaeoni, cum vxorlb. quarante duxiflènr quam eflenc
(icris iniciati,ncutiquam dormitenr. At Paphnutiuscon.
feifur in medio conleilusiurgens,iililegi corlrradixir.-nuptialque
honorabiles.&coniuemdincm virorum cum fuis
vxorib us continentiimvocauit.Hiftrcmo concilium hor-
taruseft/vctalemlegcm minime promulgarcr. Nam rem
efli ad ferendum difiîcitem ! Si fortaflëcaufam illorum v-
xorrbüs fore a vt non làtis Cafte vitamtraductgit. Ac veterem
Ecclefiæ tradmonemefle, vt qui coelibes gradum fa-
cerdotalem confecutifuillent, poftea minime vxores du-
cerent iquiautem ptjftnUptiasadeumordinem vocati effent,
hi ab yxoribus.quas habebant,minime fe'pararentur.
Vide Ni.
tepb.t*.i9
libr » 8.
Vide Setr.
Ifb. t.ea.%.
Theod.
lib.i.ca.j,
; F
Paphnutii
de làcctdo
çiun COO-
îugio me.
morabilis
(cateacia.
Arqj ifta quidem,licet coniugijexpcrs/uaiit Paphnutius.
Cams lènteritiàm approbauit concilium, de de hac rc npl-
lam legem ruilt : fedeam in cuiufque arbitrio, non in ne-
ceffirateponi voluit. De alijs autem rebus. vtl iibi reiftum
videbatur, leges , quibus Ecdeiîæ ftatus gubérnamtur,
conlcripfit. Vérum has.cum apud multos extent, facile eft
cutque pto aibitratu perlegere.
g « * de Paphnutio Sacerdotum quorundam ccetibatum imprebante
feribuntur hied So%tm«»Ot&fnpr* »pudSocratemlib. i . c*p. t.mend*-
tium elje, & figment umfine nuthoritate vlU a. duo bus Nounùaru here-
(tèsfeilntortbu* excogttatum, patetper eanonem terttum Çoncitij NÎc*-
n i , vbi banc eerundent impofturnm fufitu rejutnt Senerinùs Biniueint
notie ad diüum Canenem tertim.perque ea qua/upr* notât*junt apuè
Socratem lïb.l.e*p-%-
DtMiletio.&quomodofinélumContiiiimtpuhliirrime,
qutqd<au/iauicognitionmj}e~
4 (labuur,di/pofucrit.
C A P V T XXIIIa
Hls accedit.quod cam itf tes a Meletioin rEgypto forte
geftasaccurate inquifitum elier,concilium contra
cum pronunciauitfcntentiam.vt videlicet tyeumincole-
ret.nomcnque folum rètincret Epifebpi ratque de rcliquqr
neque in vrbe v neque in pagövlIum Ecclefisminiftrum
ordinarct. Qui autem eflent iam abeo cqnftituri.iUi neqy!
acomm'unionequidem, neqneimfuifterlöexcluderen-
! (Ur; fedtamett cseteris clericiisin fingulis ecclefijsacpro-
uincijs conflituus,client ho note infer iores.Quincnam vt
inlocademortuotumfqcccderenf.lïmodotuitSfuffragio
populi idönei videtentur.ium Epifcopus EcClefiq'Alexan-
drin® eos defignarct: fed rainime liceret.quos vellenf.fuo
ipforurtfarbitrio deligereï Iftuttquidera concilip *quum
' putatatur , cumiccuitrconfiderarct, quamtemerariodc
piaicipiuimpelLiadniinidroseccleluecrcandos, tumMeletius
iplé', rum fu* opiniónis fautores fêrri confucuiUén r.
Mate Meletius,cümPernis, qui poft m»rcyrio occubuir,
e» tenüpóre quo Alexandrinam-tcgebac eccleiiam,
nfrer periècutionem tum in grauefcenrem»
ugam ccpiirepminiftrotum ordinatia-
* nesadPetrumlolurapetcinen-
tcslib'i arnpuit.
Quod
IVrAKi-
'cêpbcap*
lig.hé.s
!VideTfm
lib .i.c a . 9
Goncilii
Nicfflni ii
‘Mcietiua
te (óews
jententü.
Vide Ni'
ceph.eap-
Z6.lib. 8.
Rom-mos
decimo ■
quoque
aono I ® '
peratoris
feftiuita-'
n cele-
brandi.M
Eihorta-
tio Con-j
flancini ad
Epifcopos!
> iamdeccf-
furos &
' cofdem
benigni-
tas.
Quod Imperator, vbi eos qui concilio interfuere -, Confiantinopolim
conuocaßet, epulumpublicttm illisexhibutt : magnificeque donatos,
adconcordiam omnes hortatustïi : ae qua a Concilio diuino
décrétafuerunt, Alexandriam & in omnes
partes petferri cu-
rauit.
C A P V T XXIV.
Hls rebus à Concilio ad hunc módum decretis, accidie
, vt dies feftqs i%m anno vigefimo impcrij Con-
ftancini vercence ageremr. Erat cnim Romanis in more
pofitum ,_vc decimo quoque annojimperij cuiufijue
Impefacoris diem fèftum celeberrimo hominum 'con-
uencu agicarenr. Quapropter Imperator opporrunum
fibi tempus ad id , quod inftimerat, oblatum arbitrat
e , totum concilium ad epulum inuitauif : onane/que
donis , prout cuiufquç dignitas pofcebat, honorifice râ-
muneratus eft. Vbi Vero domum iam redire conftitu.e-
rant, Imperator conuocatis in vnutn omnibus , eos c®-
hortari coepit, vt tum in fidem concordaient, tum pa-
cem inter ipios mutuo amplexarentur,quoinpofterum
vitam tranquillam , Sc ab omni coitcencionc vacuam
degerent^Atque longa oratione indaanc i'ententiam ha-
H E RMIÆSC
ZOMENI, SALAMIN
I I , H I S T Ô R IÆ ÉG i . ;
C L E S I A S T I C Æ,
L i b e r S e c v n d v s .
De falutifera crucis inuentione,&clauisßnftisi& q'uód Helena
Iniperatoris mater,Hjerofclymam profect§,tem-
■ plaexadificauit,aliaque 'ibidem nonnulta
Deo grata èffecit,&deeiusab hac
vita migrations
c À î* V T I.
2S.29.3c.
i i . l i b . 8.
Theod.
lib.i.c.ii.
ioc.lib.i.e;
3.1 1 item
Confiant.
Ub.J.m.-q't
Met n-
iterA
ib.tap. 14Z
Bar. ahno
jia.
F
Vm iam Coiièilium Nitæriiim Veniflèt âà
exitum, Sc facei dotes binneS do muni reuér-
tiiîènt, Imperator iupra modum ideo læta-
cus eft.quod Ecclefiam vniuerfam <^e doâti- roiolymis
Tcteplurii
n çaluariç
lôco Hic-
. 1 À ,, * . —7.'r "~ l na fidei conièntientem videret. Atque vbi cond,t“® '
™ PccccsJPro,fc * ^ cr,s’ I proepifeoporuniConcordia, proiè,pro liberis.proimpe-
^cnlque actencisa,iirnisfuiiaetenc,ôcDeum , riodcnique Deo ias ^ _ teJ , Ium Hietofolymis
n S n f & F S ® Q u * f ” d)«qmtum NlCïamve- Clrciter lucum qui dictut Caluntuc, ad honorem Deiillu-
nerant, dixillet, &eiufmodi orat.oneinfttuxiffet, htetas ftrandumaidificateinftituit. Pet idem fcte tempus Helena
quoque ad nngulos cmufque ciuitaus.fctipfit ecclefias, Imperatotis mater venit Hierofolymam , cum precandi
caufa, tum fandaillalocavifendi. Quæquoniampioani-
mo erga religionem Chriftianam erat affeda, vifa eft fibi i m ir w,
eo confilio , vt eos qui abfuiflent a concilio , de rebus
ineo tarn prsclare adminiftracis certiores faceret. Alias
pr*terealiteras ieparatim ad Alexandrinam fcripfic eccie-
fiam, horcatus , vti omni difiidio ac fimultate depofita,
in fide a Goncilio edita conien tirent.Eam enira nihil aliud
eile .quam Dei fententiam , conienfu tot tantorurnque
Epilcoporum per Spititum iändium fiabihtam: & poft ac-
curatam in qui fitionc m, atque adeo explotatam difi
ceptationem rerum omnium in controuec-
- > fiapofitarum, compro-
batam.
r j N l S P R IMI I - I B R f .-
Helena
Conftanoperaepretium
fadurajfi lignum cruris venerandae inuem- Irofolyma
repoflet. Verum nequfc ilia , neque dibinum Domini fe- P10^ 3-
pulchrumtartifacile repertuerac. Nam veteres Gentiles#
qui eedefiam perfecuii fuctant,quoniam Chriftianam religionem
reebns iam ortam conciderfe comprimereque
omnibus opibusviribufque laborabant , idcirco eum locum
ingentiaggerefuprainiedo obruerunt, inquemaio-
rem altitudinem,vti etiamnum apparer,erexerunt. Quinetiam
vniuerfb loco tum fepulchri vndeGhriftus reiurre-
xit, tum G aluari*, muro vndique rircundatoJ eum pro
fuoarbitratuexornarccceperunt. Nam primum fternunt
lapidibus,dcindcfanumVenerisfupracxrmunt,poftremo
fimulachruni in co ftatuifbt * ad eumfane finem, vt & qui
Chrifturti in e^> locoadorarent, VenCrem viderenturcor ^ .
lere:& temporis diuturnitate vera caufa,cur homines eum fanum^
locumvenerarentur, venirctin obliuionenv; quippecum Gencill-
Chriftiani neque eo tuco ipfi accederc pollen t , neque alijs bus in fe-
indicareauderent, fed contra omnibuspro certo confir- |PuIchri. j
maretur in co loco aliud eife nihil prseter fanumGcnti-
Hum , & Veneris ftaruam. A t vero tandem locus crutus itru<a»im.
eft,&error,inquoftabiliendorantopere laboratum fue- isepulchri
rat.manifeftodeprehenius;indicio,vriquidam membrant, Dominici
Hebrjei cuiuiHam, verfus Orienrem habitantis, qui auito 1 lr,rn'
| quodam feriptb admonitus, locum commonftrauit: fed,
qu« verior eft opinio, monftratione Dei Opt. Max.qui fi^-
gnis quibufdam & ibrpnijs homines ad loci memoriam
excitauit. Nam res diuinae, mea quidem iententia, hu-
mano indicio non egent, cum Deo vifum ficeas patefacere*
locus quo
modo te
petrus. -
Itaque vt primum locus illelmperatoris mandato fuit
perpurgatus,in profundo quadarain parteilliusantrum*
vnde Chriftus refurrexit, emerfic: in altera autem parte
eiufdem lo c i, tres inuentaj funt cruces: & aliud iignicu-
G ru cis
Domini
lumieparatim,quod tabulaegeifit fimilitudinem,verbis Sc
inucQtio.
literis non Hebraicis folum, verum edam Gracis&Latinis
inferiptum, quasverbaacliterse non aliudcompledeban-
tur, quam Iefum Nazarenum Rrgem Iudaeorum. H x c i- Cruets iaj
pfaverba,ficutinfacro Euangeliorum libro commemo- |^tlPtio*
ratum eft, madato Pilaci praefiais Iudae*,fupra caput Chri- °
fti feriptafuerunr. Caeterum adhuceratperdimcilecru-
eem Domini si reliquis duabus internoicere, difccrne-
reque, praeiertim cum noq illius modo inferipdo ab
oa dtuulfa diftradtaque eflet , verum edam ipfas tres