Ecclciixv1
Catholi-'
>ex incte-
De incremento doftrin& catbolica, & perpétua dejlruâto-
ne templorum idololàtricorum lacdeexun-
datioueXilifluuij.
. C A P V T X X .
Dluulfis ita(vti 'diétum eft) ijs qui aliaium feftarum
iaôtürcscriiic.lUaiuscdamiium incremencam ca-
mcotiî « Ltnebac EccleftaCâcholica, a im iUi acccdcrent plunmi
m u l ex dilcordia fhteç fefe diffidencium hærcticotum,
ciimvcl maxime ex multicudme Paganorum. Imperator
cnim, quia animaduertebat fuperioris temporis confue-
tudine iiibditos adhoc ad cultüm pacrium & religiofos
ipfotum locos adduci.ftatim in imperij initipyetuit ,.ne
hosaccetóerent: actandemmultosetiamiubuertit. IUi.
itaquetemplorumdefedlmtemporisprogreiTuad eccle-
fias ventitare confiiefadti funr. neque enim éthnieo ritu
ciàm facriflcaretUtUmtrat: iêdcapitis & facultatum àb-
lationèm p cente nomine lex continebac,âduerius eps la*
taàuitaliaaûdercnt.FeruntautemÆgyptiflpniumtunc
folito tardiùs ad primum exundationis graduai confti-
tnTc. Ægyptij ‘ergo indignabanmt.guàdnonpermitte-
rcnturiecuduinlegespamas Huuioiacnficare. Animad-
uertèns autem geneis eius, præfedtus, eos ad fedicionem
àdornari.Imperatoriremindicauit. Imperator ré intel-
lecla: ^atius eft ,inquit,èrgaDeum permanere fidelem.
quàm Huenta NilijSc ex ijs expeftatam aniii fertilitàtem
prspofuiflè pietatii vcl. nunquam enim fluxerit ifte flu-
uius,fiquidemreuerà & excantatiônibuspellici, & &cri-
ficijs d e lïâ a r i,& linguinisdluxu inquinare influentes ex
diuina Paràdilb duos poteft. Cæcerùm Nilus hand multopôftlârgitereffufus.
ëtiamfubSUiioribusvndasimmi-
lit: & pôftquam ad pferfedtifllmam -, aç rarp completam
menfütam acceffiflet,acnihilominus aquaintumefeeret,
in contratiumtimoremconiectilunt Ægyptij : ac metus
erat,ne & Alexandropolim, quæLibyæ ponio erat, flu-
uius inundatet. Fertur itaque Alexandricniium Paga-
nos, ob hoc ipfum ftomachanips.qirod præter opinjo-r
nem cuenerat, fubûnnaflè, & in theatris exdamaflei,
quàd fluuius veluti fenex aedelirus eminxiflettexeo plu-
rimiÆgyptij patriafuperftitione damnata.adChtillia-
nifinum ttanlrerunt.-. Atque h x c quidem , yt- comperi,
confcripfr. f
De ïmentione venerabilis capitis diui Ioannis Baptifta>&
> qua.eius nomine fréta fuit.
Ü lc b d c i.
Cn os i.
quo te.
g o iît u m
I.oâois
ëaput ex.
citato ibi
tcmplo.
fVincctius
presbyter,
B
Lex ad-
uerfus
dancula-
ïiam ido-
l.olatnâ.
Nilo fa-
crificaïc
interdiafin.
Nili inu-
fitata inû-
dario.
Vide Nice.
ca.49.L12.
Bar. anno
391.»«.8.
Ioannis
Bapcift*
ftantino -
pol.trans-
lacunf.
D
Pantrchium.
Cofilai
pagus.
Matrona,
Virgo.
Maccdo-
nia'iia.
G A P V T X X I .
Circa hoctempusConftantinopolim translatum fuit
Ioannis Bapuftæ caput, quod Herodias abHcrodc
tetrarcha petierat. Fertur autem fuifte repertum apud
monachos quofdam fe â x Màcedonianac,qui cumpri-
mùm Hieroiolymis habitaflent, ppftëamigrarunt in Ci-
liciam. Sub eb autem imperio, quod ante prælèns hoc
fmt,iudicante Mardonio,qui domus Imperàtoriae maior
eunuchus erat, iuflerarValens iilud Conftantinopolim
transferri. Itaque iiliqui in hoc miiIierant,piiblico ver
hiçulo impofitum agébant. Scd vbiadPanachium per-
ueniBent( qui locus eft ChalcedonisJ non vlterius procedure
voluèruntmuli,quivehiculum trahebant: & quidem
comminantibus equiionibus, ôç aurigà ftagris àcri-
tervrgente. Cum autem nihil proficérent, videreturque
cuncftis, ÖC ipfi quoque Imperatori,res eanonfmemira-
culoacnuminediuinogeri t laerum hoe caput in Coülai
pago depofuerunt. erat enim is forte in proximo, & ad
Mardonij huiusditionem pertinebat. Cirçahocautem
tempus, liue Deo,iiue iplbpropheta exufcitarite,Yenit
in hunepagumTheodoiius Imperator. Cui quidem,cü
Baptiftæ reiiquiastpllere y ellet,folam aiuh t reftitifl’e Ma-
tronam :caerat virgofacra,fed qu^mfeôlarenturmini-
! fter&cuftos. Cum autem ilia cuiïótis viribus refiftéret,
j j;àtus nonefl’e cogendam, precibiis contcndebat vt conT
: cederet : 2c pôftquam grauatè celHflet, irritum fore Im-
Addas.
Auxétias'
eiusfilius.
perâtori quodconabatur, ex èo rata, quod tempore Va-
lentisacciderâf.purpura fuathecam in quaiacebat,caput
inuoluens, accipiebat, acreuerfus ante vrbe m Conftan-
tinopolitanam condidit, in loco quemHebdomoh VÔ-
cantj-ædificato ibidem in honorem Dei ampliffimö pul-
cherrimoque templo: Mâttonam porrô quâuis fréquenter
acmultumprecatus,& blandis pollicitationibus ad-
ortus eïlet,inducere Imperator non potuit,vt ab bpinio-
ne fuadelifteret: erat enim fedtæMacedonianæ. Quan-
qùam tarnen Vincentius presbyter, eiufdem feétæ fau-
tor,qüi & ipfam & prophetæ loculosexæquoveneraba-
tur,&façerdotio in hune ipfum viiim fungebatur, eue-
ftigiôfecutus eft , &cumijsquideCatholica ecclefia é-
rantjCômmunicauit, cum quidem (vti Màcedqniani di-
çunt)cumiurciurandoprotëftatuseilet, le ab corum o-
pinionenunquam efle reeeiTur.um. Sedille ad extremum
idhacadiedtaconditiônemanifeftècerminauit, v t ii Ba-
ptifta fequi vellet Imperatorem , &ipfe quoque cum ëo-
dcmabfqueomnihæiîtationecbnicientiæcômunicaret.
FuitautemhicnationePerfa: &cumfubimperioGon-
ftantijperiècutio Chriftianos affligeret, fugiensvnàçifm
Adda coniobri no füo,ad Romanos venir,atque ipfe qui-
dcminçlerumallêétuSeft, 2c adpresbytcrij dignitatem
proceftit. Addas autem vxöre duôta, plurimum profuit
eccleliæ 2c filiùm reliquit Auxentium, virum erga Deum
fide,ergaamièospromptitudineinfignem, vita inreguü,
literarüm amatorem, & omnigena turn gentilium turn
ecclefiafticorumfcriptorum eruditionepræditum, mo-
ribus commodis,licet Imperatori 2c aulicis familiaris e ffet,
& in bèllicis expeditionibus iplendidè ic geififlet.
Verùm illius quidem crebra mentioeft turn apud pro-
batiifimos quofquc monachos, tuna apud hommes ftu-
diofos, qui ipfum familiariter cognouerunt. Matrona
verb vfque ad obitumin Gofilai pago yêriàta eft /vixirq,
religiose admodum& cafté,&iàcris virginibus præfuit :
quarum ctiamnunc multas fupereifeintellexi, quæ mores
diiciplina per Matrona accepta dignos rcpræièntënt.
Deftrangulationeac intérim Valentiniani adolefcentis ImperatorisRomdni
; & de Tyranntde Eugenij: & de yatt-
cimo ioannis monacbi,Thebaide
morantis.
■te VideNtcti
C A P V T X X I I . I
A- ::1 ■ 1 ■ ca.llM C Theodofius quidem cum Oriëntale imperium e.z+.Bar
in pace gubernaret, his operam dabat, & ftudiosè an*' ^
admodum diuinum numerivenëràbatürilntereatempb- v alcnci-
ris nunciatur, Valentinianum Imperatorem ftrangula- njani
tipne interijife. DicebatUr autemj hâric mortem ilh per lmp.Un
cubicülarioseunuehoSi&alios qûoidam aulicos, 2c Ar- S0*21'“'
bogaften exereitus præfeétum elle ftruëtam: ob id,qubd aQQ'3 ‘
patniTantcm in Imperio iuuenem, & ad raulta diffieilem
reperiflënt, qüæ iplis placuiflënt. Alij putant, cura fibi
ipii manus intuliiïe, qubd quædam co^iatus qu * eius æ-
tatis feruori non eônueniunt, prohibitus f ueri t : aepro-
ptereaviucrcdignatus non fit, quod Imperator, cum ef-
lèt, quod vellet facere, non permitteretur. Aiunt ianè,
huncadolefcentulum ob generofitatem corporis,& vir- ^ I
tutumregaliumexcellennam,impendibdigmimeilë vi-
fumimperiOjVtquimagnanimitate aciuftitiapatrem fuJ
perarepotuifl'et, li advirilemætatemperueniilët. S ed is
quidem tametfi talis effet,itaperljt. Porrb Eugenius qui- Eugcmj |
dam, erga Chriftianorumreligionemnoniyncerè afte- ^ tanD J
6tus, principatum inualit, ßcimperijirifignia âifumpfit. noaj GC
Putabàt enim,fe id qubd conabatur,abfque impedimen- >.eiipâ<M
to cbniècuturum : înduëtus quorundam verbis, qui iè imperiüJ
futura prædidturos pollicebàncur,ex viëtimarum immp-, 1
latione,ex vilccruminfpeôtione, ex obièruationc fide-
rum. Harum rerum ftucfioii tune erant cùm a lij,multi a- !
püd Romanos» in dignitateconftituti viri : turn çtiam jriauians
Fiauianus cünc temporis HyparChus, vir eximius, ôc in Hypat-
rebus politicis prudens habitus, quique infuper ex ora- chus,
nis generis diuinatibnis feientia exadrè præicire futura |
Credebatur. hac enim exiftimatione JEugenium potiifi-
IiiliÇ*!?
s.Italia
ilh cdl'unm,!^ murationemreligio nis C lui ftianæ .A t cp,
Eugenius quidem hacipe inefcatus^. maximum parauit
eXerckum: &Icaltæ%or cas^quäs Romani Iuliasalpesvo*-
.cantjb^ecupUtas pT^hdib?cbhdnpit 3 vt^qhæ per anguitià^
'ynuhvdtint^jcaît ad ^umpr$bd àn ÿ i cum vtrinquepræ-,
ruptis fcopUlis^2ç :älti;mmisimbntibus ebmmuriitæ niit.
Theodbfius interim follicitus. qu.emnam exitum'habi^
tui:umc.nèchocoellum, quod' cotrtm le füfcëptum erat:
\'2c verumnè feipfura fub^cerèâ ahverb ttigrùëntem ho-4
ftemfuftmere oporreret: ëonftiruic iri'haneremvticbn.'-
filio Ioannis monachi, Thëbaide morantis,qilbmimbii
ob futuroruih feienriam <Gëlebëfrinîum fuiflè^fupèrius
I, didum eft. ■ IcaquèEutropiuhi,exeiinuchis auliefs vnumj,
quilpfifiduscratjin Ægyptum mific,vt, ii fieri p o flë ^ ïÿ
pliim’àdducerèc i-velfi iequi grâuaretur, fairem quid'fk-^
j Cto 6puseflet,exipfo eögnoicCret. Ille igiturcum ad lo-^'
annempèrueniilët, vt adlmperacoreth v'ènirer, non im-*
pétrauit: fëd reuçffiis nunëiauit illi, qubd & in ill b bello
v ido r futuxus eilet, & fublato tyranno in Italia moritu-
fu s. Quæ v traque fuiil'evera,euënt us docuit. p
jlôan mo-,
nichus in
Xhcbai"
Noyâtes.
muniperpulit, y tad bellum fëfe pararctvcuni imped ujm
f vide Nice
r.4 o.itf.iz
I Theod-li: j.
I tu 17. »$•
I Bar.anno
hsi.w.i.J.
I (^40. vbi
turn re v' ’
] dnrguit.■>
Vcdiga,1 '
I Hum exdiii
0 Au-
jtiochiç.
mpera-.^
j torix.ob
iti ttatuæ
I deiefla;.
Flauian.
cpilcopi
ftratageînaiuyiïij
tiganda
Theódo'
iij ira. .
Speftrun
v‘dt mce.
li. in
1'heod. lib.
jCaefardcr
paratus.
pirca tg-
prahui9
lchdis cr- •
De exaftioneveâigalium,de Imperatorijsflatuis apud
m ntiochiam deieltüy&Vlauiam epi*
' ■ ‘^■ ßopilegationeu
G A P V ) T X X I I I .
H Oc tempore obneCeffitatem belli vifum eft proefe-
ctis,quibusid exofticio cbmpetebat ,v.tplus folito
mbutOiüm à vedigalibus exigèrent: cuius rei nomine
con'eicata fedidpne,: populusAntiochenus in Syriasfta-,
tuas Impei’atoris & cbniugiseius deieeit r-& ihiedo fune
rapraiiic:cmiilis.eciam contumeliolisvocibus,qualés e-
mitti cônfcntaneum eft d multitudinc grairante; Cæte-
rùm GÛmlmperàtor èx Antiochienfibushiultps perderè
decrGù,iilët,adfolumeiusprôpôfiti rumoremplebscon-
ftcrnâfafuit,&remiflofurdrèpéenitentiamëgit:acper-
indevt ob præièntia mala,quæ futura nunciabantur, ge-
mebât aepiorabat : .&;Deo fupplieabat3vt-Imperatbris
irarn mitigaret, cantilenis quibuldam lUgubribus ad earn
fuppUcàtiôhëm vfiirpatis. Tura etiam Fiauianus Antio-
chienfimnepifcopusprô ciuibusiaistntercedensioften-i.
fo etiamnum Imperatore, perfiiailt adoléfcentibus qui
ad m enßm Imperatoriam caneré iolebant 5 vt: eas pro-
i hunpiarent cantilenas quas in Antiochieriiium iiïpplica-
tioriibus erant.Qub fado,feruhr Imperatorem humaui-
tatis affeduperfuium,& niifericordia vidum,conteitim
irampbfuilfe, 2c vrbi réconciliatùm, lachry.mis irrigafle
phiaiam,quam turn forte îpanu tenebat. Aiunt porro, j
prabcëdentcnode,poftquamfuccedentèdieiëditio mo-
ta fuit;ipedrum ihu|iedsfuiife vifum magnitudine inu-t
iitatiimv& afpedii horrendum : qubd quidem in iublimi
per ciuitatis plateas difeurrens, acrem diuerberatet fla-
gfllo.horrifono t vc quemadmo.dum ad iramferasinci-
tant.ij qui ad huiuipiodtfpedaeula opçram fuam hauac,
itabanedëditionem dæmonuni ipifdijs genius, àiiquis •
malus Cbmmouerin A c fuiilëtiànè cædesingensÆoniè- j
cuta,nifi iram fuam Irpperator facr^ fupplicationisreue-
fentiamotus remiiiilet.
De Uber täte S. Âmbroïij) qua apud imperatorem Tbcodofiumin
;loquendo1 vfus efl : item dßcadeTheßalontc& facta j ,
• demque euarratio alujuot pr&çUrè ,
brofift y
C A P V T X X I V.
I ) O ft qua m igirur omnia illi inftmda ç f t c i i t quae ad
il bellumneceifariat’Eflnt, Idonodumiuniorem rilium
ilium Gæfarem déclarât: Arcadiumemm iamantcainau-
gurauerat. Vtroqucautem filioGonftantinopôliïclido,
prpperè cum exercicibus ex Oriente ad OcciaentaleS imzomeuu
oftendit
Bar. anno
,390. nu. 2.
& l8Z.n.2\
Thcodo-
.fii ad bel:
iiïm pra-
fcéturi
T^catio.
Théodo ■
^pieces
à Deo ex-
audité.
F '
perijrëgiones feftinabat i fequebaturque ipfum ingchs
auxiliarium manus ex barbaris, Iftii.accolis. Fertur âu-
tem, qpbd ctfm egrdiTus Gonftantinbpoli àd feptimum
miliare perucuiflec,peo préÇëS'nuncuparit in ecclefia ilia,
qüàm in honorent Ioannis Baptiftæ conftruxerat : ac
petieritjVtexpeditipnis iftius alea turn fibi,turn exerçitui
ïûo,turnRpmanispmnibus féliciter caderet : 2c auxilia-
r e mfi b i ihu o cau er-it ipfum Baptiftam. Hæc igitur preca-
'tus , in Italiam co 11 tendit : & irruptione in Alpes faëta;
primasciiftpdiasóceupat. Supcrato autemtranfitus ca-
cumine j vbï addefcenfumperueniil'et, videtplaniciem
equiribüs ac peditibus refertam : 2c non proeul iftinc à
rérgómultbs'pxhpftibus., in vercice möiuis turn qiiief-
cehteS. Gum igitur prinii tranigreili cum hoftrbus in
campó iam pedem'ContuliiTent,ac pugria acris dcanceps
mocaeflet j adhuc autepi fupereifet exercitus,conuderas
'•('quaiitum quidem àd htrnïanas vires attineret) füos,
"quanrumuis cupianr, ialuarftioripofte i fiquidem 2c illi
irrüerent,qui montis cacumen acergb óccqparant, pro-
nus in terram prolapfüs orabat, ac Deus etfih confeftim
'e^udiuicdicutbomprobauiceuencus, Siquidem ducës
ïitörum qui ihontis verticem tenebant,miflis qùibufdâ
nunciarunc,fe illLauxilip venturos. efle ÿ fîquidefn apud
, eüm in.dignitatefUturi-fint.Gum igitur nee,chartamnee
arram'Ëntum petitum reperiret, accepta tabula, quam ex
.aftantibus quidam forte habebat, adiignauit illis proe-
ciari ac digni exerèkuspræfeëfuram, quàm apud jpiiim
Imt cófecuturijfiqaidem promillaadimplcuciiiit. Qu<3-
circa.SbilIiacceptahae Cönditione,ImperatóriiurigütUr»
I Adh'ü'c aUtem neutra parte cédente-, fed pugria in campó
etiamnum vtfihq-, æqualiter fetuente, ex aduerfo iri ho-
ftesillapfus ventus inuii^atusf& qualem antea nunquam
cpgnouimus,aciem eorumdifi:upit: tela verb & ipicula
iri Romanos eiaculata, velut exfolido repereufla, in eo-
rumcorp'öraconuertitjqiuemiièranfi öc leuta eorum de
manibüs ëxcuffà i èüm puluere 2c illuuie aduerfus ipfos-
volutaüit.Nudati itâquearmis plerique ebrunïeueftigiè
trucidatifunr : pleriqj ad exiguum tempus fuga laliiath
non multopbft capti lunt.Eugenius autem ad pedes lm-
përatonsaccüfrëns , vr feruaretur fupplicabat : fed interim
dum fupplicâret, à milite quopiamcapite truncatus
Ventus
höftibus
aduerfus
fubitócx
cicatus.
E ugen ij
&Arbo-
gàftis ïri:
teritiis.
efti A:Eb..Qgaft®s verb fugiens,poft pugnam hbi ipie mq.nus
intulit. Fertur autem fqubd eo tempore quopugna hæc
eommitceretur, exeotemploDeiqiipderatinHebcJo-
mbjin.quo preces fuderatImperator, egreifüs dcembn
quidatïi,fubreptus infublime, loanni Baptiftæfit conui- Dajmoa
eiatus,& capiusobmmcati^nem exprobrarit.magTiaque, [ioanni I voce elamàritî'Tune me vineis, 2c exercitui meb iniidia- Baptiftas,
j ris? Huic rei qui forte præfentesaderanr, cum magnu ef- icoybicia-
fetapud omnes ftudiü de belia velaudiïealiquid,vel di-
cere noui,obftupefaóki adnotarunt, eundem hunc fuilfe
diem,quo hiincéuentu^u belli extidfle ^non miilto poft
ab ijs cognouerunt , qui pugnæ interfuerant. Atque hæc
quidemlic eifeàCtadicuncur. Imperatorautemlublato
Eugenio ,xumMcdiotëhum veniflèt,adeccleiiampro;-
cefiit jVt Qiarec^ed cum ia ad oftium perueniflët, occuM
rit ei Ambroiius eius ciuitatis epifcopus : .Sc apprehenfa Jbrofij in
-illiuspurpura,inpr»fentia.populi,S;ftegradiuii, inquit. mjeodq
• homini enim ob pèceata prophano,, & jnanus innoxio
l iaaguine cómacukttas habenri,fas noneft,;antequa pos-
hitentia egerit,v.efiacrum ingredi folium, vei ad diuinor
I rummyftefiorum comrimnionem admicri. Imperatorii-
1 bercatem fâcerdotis adinirâtus , 'cpgitarjonibus confcic-1
1 tiamacGuikntibusrègrefl'useft,pceM,ren,:ia conipunél:usl,
I Erat autem peccati infimjLilatio huUifmodi. Borheriehæÿ
! rum téporisapudIllyrios militum præfeôti,aurigà, pin-
cernâ domini impudieëintuitus,de ftupro iiiEerpellarat;
eaq; de'.Gaufa comprehenfusjimvinculis erat.Inllanteau-
tetftfolenni equo/tri ccrtamine,populus Theilalönicen--
fis ilium,.velueadeànieoriceitaupULèmneeëflarium»,di-
mittfpoftulabat. ;Qi^od quoniaiA'nbn impetraBat, in
gragfâi^ feditioneinetterbuic, ac tandem etiam Bptei^ n f
chdijpfiiminterfeclt. Q g à re nunGiataJmpetatprpræter | | ^ l j
mpdum exeanduit: & cercum eorumniimerum, qui ad- j
fu erant, in eer hei praeeepit.cx quo-cimtas muleis- umücis \-
eardibus' " s
G
fium lm.
peratoré
Theflalo-
nicenüu I
feditio.