r il
I 1 1
ii; -I
ft
product. De Shell verkoopt die producten en vervult dus
de rol van agent. De Moeara Enim behoudt het recht om
steeds te controleeren wat er met de olie gebeurt, en be-
taalt voor het gebruik der inrichtingen van de Shell een
matig, vast bedrag per ton. Er wordt 2K pet. verkoop-
commissie betaald. Verder krijgt bij de algemeene afrekening
de Moeara Enim een overgroot deel van hetgeen boven het
flxum wordt gemaakt, en de Shell ontvangt de rest. Het
contract is voor 7 jaren gesloten. Blijft in eenig jaar het
boven het fixum te ontvangene beneden zeker percent, dan
kan het contract onmiddellijk worden ontbonden; stijgt
hetgeen wordt uitbetaald een zeker pencentage boven het
fixum, dan kan de Shell het contract voor 7 jaren ver-
nieuwen. Van opzeggen geiooft Spr. echter dat weinig of
geen sprake zal zijn, aangezien het contract te günstig is
voor de Moeara Enim.
Boi’neo. — Van de aardolie op Borneo is tot heden niet veel
bekend. Zij is o. a. gevonden in de afdeeling Amoentai, voorts
in de afdeeliog Martapoera (district Riam Kiwa) aan den voet
van den berg Pakken bij Rantoe Boedjoer, vooids in Oost-
Borneo in het rijk van Koetei, waar zich eene petroleum-bron
bevindt in eene kleine zijrivier van den Mahakkamstroom,
genaamd de Sanga-Sanga. Een bekken, 1000 M. breed, aan
den voet eener rij heuvels is met eene korst asphalt bedekt.
Vijfhonderd Meter naar het zuidwesten bevindt zich eene
enorme uitstorting van gas. De aardolie, die men daar aantreft,
is eene bruingekleurde brij, die door verwarming tot
100° C. niet dun wordt ; door sterkere verhitting ontwijken
in den aanvang gassen, die niet brandbaar zijn en er blijft
eene fraaie dikke teer achter. Deze aardolie is ongeschikt
om er petroleum voor de verlichting uit af te scheiden,
maar wel geschikt voor vaseline- en asphalt-bereiding.
Berichten in 1898 melden, dat het rijk van Koetei, Z -0.
afd. van Borneo, veel olievelden bezit, die geëxploiteerd worden
door een syndicaat, waarvan de flrma Sam Samuel & Co.
39
te Londen de uitvoerende macht is, welke over een groot
aantal millioenen kan beschikken.
Het hoofdetablissement wordt opgericht te Moeara Djawa,
een der armen, waarmede de Koetei-rivier in zee valt.
Een tweede exploitatie vindt thans plaats op het noordelijker
gelegen eiland Poeloe Miang, op de kust van Berou,
dit wordt geëxploiteerd door de Koetei-exploitatie maaL
schappij te Rotterdam.