afgeefl j terwijl de trekvaart van Leeuwarden op Harlingen , te Al-
menum, voor een klein gedeelte er doorloopt.
In deze grietenij is eene zeesluis , alleen ter afstroomlng van het
boezemwater dienende. Zij wordt genoemd 11 o p t a z i i l , en lipt onder
Pietersbierura.
De yoornaamste rijwegen zijn: de Zeedi jk, van Dijkshoek, of do
scheidingvan het Bildt, door Harlingen, tot aan het begin van "Won-
seradeel, die tot eenen algemeenen rijweg dient, vooral in den
winter, om uit B arradeel of uit Wonseradeel en het Rildt te Harlingen
te komen , hetwelk anders zeer moeijelijk zijn zoude ; voorts de On de
Zeedi jk of Honnes t reek, liever Hornest reek, die zieh digt bij
Harlingen met den algemeenen Zeedijk vereenigt, en met welken bijna
alle andere wegen in deze grietenij gemeenschap hebben. Ook loopt
er door de rij dorpen een weg, welke nog jaarlijks verlegd en ver-
beterd wordt, en vooral van de terpen van S e x b i e r u m en P i e -
t e r s b i e r u m fraaije gezigten oplevert.
Men treft in B arradeel onderscheidene terpen aan, waaronder e r
van eene aanmerkelijke hoogte gevonden worden , inzonderheid te Wy-
lialdnm, Pietersbierum, Sexbierum en Minnertsga. Er zijn mede
cenige wierden , van welke echter, sedert de laatste dertig jaren, onder-
scheidene gesiecht zijn.
De landerijen in deze grietenij behooren , op zeer weinige na , nog alle
aan personen elders wonende. Die, welke om en bij de dorpen liggen,
zijn zeer geschikt voor den landbouw , alzoo men hier eenen zoogenaam-
den sabelachtigen kleigrond heeft. De zuidelijke landen liggen lager, worden
veelaltot weiland gebruikt en zijn meestalvan geringe hoedanigheid. In
latere jaren heeft men , zoo als dit van tijd tot tijd nog plaats heeft *.
door bepoldering vele dezer landen aanmerkelijk verbeterd. De bepolderin-
gcn vooral ten 0. van Slagtedijk zijn noodiger geworden, en meeslal
daargesteld, sedert de lozing van het boezemwater naar zee, door
de grietenij het Bildt, heeft opgehouden, wordende de afwatering naar
Harlingen en vooral naar Roptazijl door den Slagtedijk opgehouden.
Yyoeger had deze grietenij eene. veel grootere uitgestrektheid dan
tegenwoordig : want destijds behoorden daartoe ook de sedert eeuwen
in zee bedolven dorpen 'Westerbierum en Di jkshorne. De indringende
Noordzee verzwolg in vele stormen en hooge vloeden, die
in de 13e en 14e eeuw plaats hadden , eene aanzienlijke hoeveelheid
der läge landen, ten N._ en N. W . van de kusten gelegen.
In tijden van zeeoorlog, waarin ons land meermalen gewikkeld was ,
moest B arradeel veelal den last des oorlogs, door inlegering van
krijgsvolk, dragen, zooals, in dc jaren 1781 en 1799 het geval was.
Gedurende de overheersching der Pranschen was B arradeel , even als
andere aan zee gelegen streken, meestal de verblijfplaats van Pransche
tolbeambten.
V oor de invoering der Pransche wetten hier te lande, hield het
Grietenij-, na 1793 het Distriktsbestuur (tevens het geregt) van Barra-
dcel, zijne zittingen in daartoe bestemde localen op het raadhuis der
stad Harlingen. In 1811 wierd deze grietenij verdeeld in de gemeenten
(communes) van M i n n e r t s g a , S e x b i e r um en A lm e n um , de
laatste met toevoeging van dorpen uit Pranekeradeel. Bij , en eenige jaren
n a , de wederindeeling der provincie in grietenijen , hield het bestuur
dezer grietenij , de zittingen weder in de grietenij localen op het gemelde
raadhuis. Later zijn die zittingen verplaatst naar Minnertsga en aldaar
«ehouden tot ln bet jaar 1832 , wanneer een huis te ßexbierum , tot een
jrrietenijhuis in gebruik gestcld, en in 1837 daartoe meer geschikt ge-
fnaakt is. Dit liuis, lioewel gelijk staande met goede burgerhmzen in de
Prietenii, is siechts van céne verdieping, cn heeft yoor een publiek ge-
bouw, zeer weinig uilerlijk aanzien. Het wordt als merkwaard.g op-
pepeven, omdat het gezegd wordt de woning van den Vice-Admiraal
T je r k H iddes de V r i e s , te zijn geweest. Men meent echter dat deze
te Ilarlinpcn heeft gewoond, en het dus meer waarsclnjnkjk is , dat liet
jongstekind des Admiraals, zijnde een zoon, die, daags na de tyding
van het sneuvelen des vaders geboren , en van wege de Staten van V ries-
land ter doop gehouden, daarbij, even als zijn vader genaamd
is en den 26 December 1683, te Sexbierum _ met Mejufvrouw
A nna van I dsinga gehuwd was, gedurende zijn körten leeftijd in dit
huis heeft gewoond. De sleen met een daarop mtgekouwen oorlogschip,
die in den gevel heeft gestaan, voert hetjaartal 1683.
Bii den watervloed van Februarij 1823 heeft de zeedijk in deze
grictenij veel te lijden gehad : want beoosten en nevens Koehool , van
daar tot Roplazijl en nevens Bolta, waren een aantal groote en kleine
gaten , waaronder yijf inbraken, alwaar het paalwerk geheel en de
diik tot meer dan halyerwege het rijspoor was weggeslagen.
In deze grietenij hebben vroeger gebloeid de geslachten der H erbana s ,
van hetwelk een der leden, met name H essel H erba n a , die in
liet iaar 876 overleden is, de yierde Potestaat yan Iriesland en
cenige anderen Bevelhebbers bij de kruistogten zijn geweest ; der
B oorda’s of R oordama’s , vooral bekend door hunne twisten met de
Abten van het klooster Lidlum, onder w'elke ook onderschcideno
uit aanzienlijke geslachten , als van L iaocraba , R oorda cnz. geweest
zijn • der van A delen , afstammende van A dgili.iis I I , Konmg van
Friesland , en in het laatst der 8 ° eeuw reeds bestaande ; der L iaucka-
ma’s , der H ottinga’s , der I I a ru ga ’s , der H arns en vele andere,
die reeds lang uitgestorven zijn. Ook werden in deze grietenij geboren
S t . F rederik , de acktste Bisschop van Utrecht, die uit liet geslacht
der van A delen aistamde, en de beroemde Zeeheld T ie r e . H iddes de
V r ie s , die, blijkens het doopboek van Sexbierum , op den 23 Augus-
tus 1622 aldaar gedoopt is. Hij sneuvelde den 4 Augustus 1666 , als
Vice-Admiraal van het Friesche eskader.
Het wapen van B arradeel bestaat in cen schild, dwars doorsneden ,
met eenen dijk van paalwerk, op welken nistende is eene koornschoof
van goud. Het bovenste gedeelte des schilds yerbeeldende eene hemels-
blaauwe lucht en het benedenste gedeelte eene stille zee. Het schild
gedekt met eenen gouden kroon.
BARRAHUIS, oudtijds B errastins , en door de landlieden bij ver-
kortmg veelal B arhuws geheeten , voorm. stins, prov. Friesland,
Oostergoo} griet. Leeuwarderadeel, aan de Oostzijde van den Breedijk,
thans den Straatwreg , onder het belieer van Wirdum. ÖiM
Aldaar plagt men , tijdens de bloedige sclieuringen tusschen de Schie-
ringers en Vctkoopers, de landsdagen van Oostergoo te houden.
In de nabijheid van deze stins had in het jaar 1492 een scherp
gevecht plaats, tusschen de Sneekers of Schieringers cn de Leeu-
warders en Groningers, die Vetkoopers-gezind waren, hetwelk door de
groote overmagt der laatsten , zeer noodlottig voor de Sneekers afliep.
De voormalige standplaats , de singels en gedempte gracht zijn nog,
aan de oneffenheid van den grond, benoorden het tegenwoordige Oud-
B a r r u h u is i te onderkennen. Ongevcer oO of 40 jaren geleden heeft