In vroeger tijd lag hier eene schans, die, ten jare 1881, zoo dap-
per legen de Spanjaarden verdedigd werd , dat men ter gedachtenis
daarvan gedenkpenningen heeft geslagen, van welke elk der verdedi-
gers er eenen ontving (1).
Thans is het Bomsterzijivbst een gedeelte van het^ Kommerzijlvest.
Ondcr hetBomsterzurvest behooren de landen van Gr i j p s k e r k , N i e-
zi j l , Oxwe r d , F a a n , N i e b e r t , N u i s, M a r um , No o r d w ij k,
de Jo uw er en gedeeltelijk het We s t e r z a n d , onder S i b a l d e -
b u re n (zie Kommerzijl).
BONAA, eil. in Oost-Indie, lands. Amboina, N. W. van Ceram, 5°
3' Z. B. 1415° bl 0. L.
BONAIRE of Bonair , ook wel Büon-Ayres of Buen-Ayre genoemd ,
eil. in West-Indie , tot de Curaçao sehe eilanden behoorende , 9 m. 0 .
N» 0^ van Curaçao , en omtrent20 raijlen N. 0. van den vasten walvan
Amerika , liggende de Znidoostpunt, waar, in het jaar 1837, een
vuurtoren en baken is opgerigt, 11° 89' N. B. en hO° 38' W. L.
Dit eiland , welks naam goede of zuivere lucht beteekent, strekt zieh
van het N. AV. naar het; Z. 0. uit, en heeft 16 m. in den omlrek. Het
is smalen krom vangedaante. De grond is dor, en bestaat hoofdzakelijk
uit kalklagen , op somniige plaatsen echter ook uit vrij zuivere kwarts. Bo-
naire is hoog , berg- en boschaclitig. Op de zuidelijke kust , die voor de
scheepvaart vrij zuiver is , is het land met läge beuvels bezet, die met
kreupelhout en cactusplanten begroeid zijn, waardoor het eiland van die
zijde het veorkomen heeft van eene onbewoonde wildernis, die zieh op den
achtergrond in rijzend gebergte verliest; doch ook, uit hoofde van het
aanwezen dier planten de geschiktheid kan hebben, om de veel winst
aanbrengende Cochenille voort te brengen; leveiende een bunder gronds,
bij goede aanplanting ,jaarlijks 10,000 gülden op. Op die zijde van het eiland
is ook eene springbron, waarvan het water zwartachtigis. Aan het
westeinde daarentegen wordt eene fontein van versch water gevondenj
aan de zuidwestzijde is de reede, bestaande in eene diepe, onveilige baai.
De schepen , welke deze baai aandoen , koinen zoo nabij den wal, dat
zij gewoonlijk de kabel vast maken aan een 1 stuk geschut, hetwelk
aldaar in den grond zit. Barken en felouken liggen digt aan den zeer
steil afloopenden wal. In de baai, bij de ankerplaats , aan de zuidwestzijde,
ligt op 12° 11' N. B. en 30° 43' W. L. een fort, voorzien
van 4 stukken geschut, rondom dit fort staan de huizen van eenige der
voornaamste inwoners, zijnde de overige hier en daar op het eiland ver-
spreid. Deze woningen zijn niet zeer fraai , maar bestaan meestal uit
tWee vierkante vertrekken, waarin men geene zoldering heeft , zoodat
men in de kamers het strooijen dak onmiddellijk boven zieh ziet. Zij
zijn allen zeer wit gepleisterd en, om licht te scheppen , van twee ope-
ningen of vierkante gaten voorzien , die des avonds door een luik ge-
sloten worden. De meubels zijn naar evenredigheid. Rondom de woningen
zijn kleine tuinen, tot aankweeking van groenten en nabij het
huis heeft men eene afgeperkte plaats, waar de schapen en ander vee
des; nachts verblijven. Het eiland Staat onder eenen Kommandeur of
Gezaghebber, die aan den Gouverneur van Curaçao ondergeschikt is.
Deze heeft hier het oppergezag. De bewoners, ofsehoon niet rijk , zijn
zeer gul, gastvrij en vriendschappelijk. Hun getal belicp, den 1 Januarij
( l ) Zie de a f beeid in g van dezen gedenkpenning bij M r . G. v a n L o o n * B e s
c h r ij v i n g d e r N e d e r j a n d s c h e H i s t o r i p e n n i n g e n * D* I, bl. 293.
1833, 1348 zielen: als 113 Blanken, onder welke 88 Protestanten en
27 R. K. ; 860 lieden van de kleur , uit verschillende rassen gctecld ,
onder welke slechts 4 Protestanten, zijnde de overige alle R. K. , 209
zwarte vrije lieden , alle R. K. en 167 slaven , onder welke 29 nog Hei-
denen en de overige R. K. waren. Men heeft op het eiland eene R. K.
kerk, welke door eenen Priester bediend wordt. • j r
B o n a ir e is eene verbanningsplaats voor veroordeelde misdadigers van
Curacao , die men hier eene ijzeren band om het lijf en eenen beugel
aan het linkerbeen doet , welke met eenen ketting yereemgd zijn. Men
bezigt hen om hout te kappen en om de zoutpannen te bewerben. Het
belangri jkste voortbrengsel is mais of Turksche tarwe, die bet voornaamste
voedsel der bewoners uitmaakt, en in de vallei of kom, de /imfo»
genaamd, aangekweekt wordt, even als eenige weinige aardvruchten.
Aan de helling der bergen groeit zeer veel braziliehout, dat een be-
langrijke tak van uitvoer uitmaakt; ook wordt hier bet fraaije geelhout
en een overvloed van brandhout gevonden ; maar men treft er geen enke-
len vruchtboom aan. Men vindt er zeer.goed weiland ende grond zou
hier zeer vruchtbaar zijn indien de droogte, een gevolg van het zeldzaam
regenen, niet veelal den groei belette. Voorts heeft men er eene fokkerij van
schapen en kabrieten , die er zeer goed tieren , alsmede ezels , welke hier
in het wild loopen , door de slaven gevangen en door het Gouvernement
aan de Amerikanen en andere n&tien verkocht worden, Op de zuid-
oostelijke landtong vindt men de ongemeen fraaije, rood gevederde Flamingo
, met langen bek en pooten. Ook vangt men op de kusten de karet-
schildpad, van wier vleesch eene overheerlijke soep wordt gekookt, terwijl
men van de schaal, op Curacao, dames kämmen en andere voorwerpen ver-
vaardigt. Het eiland levert ook eene groote hoeveelheid zout op , alsmede
kalk , welke laatste grootendeels uit zeekoraal en kreupelhout gebrand,
doch , uithoofde van den afstand en de schaarschte van zoet water met
zee water gebluscht wordt, waardoor de gemetselde muren moeijelijk
droogen en eene salpeterachtige vochtigheid behouden (1).
BONAIRE (KLEIN-), eilandje in West-Indie, tot de Curacao sehe
eilanden, behoorende , op eene, Engelsche niijl afstand ten - W. van de
ankerplaats aan de zuidwestzijde van Bonaire. Het is zeer klein en
onbewoond, en bestaat eigenlijk uit eene vlakke met kreupelhout be-
groeide klip , waarop een menigte kabrieten weiden.
BON AL, geb. in de heerl. Esch, grootk. Luxemburg. Zie B o n n a e .
BONARATTE, eil. in Oost-Indie, tot de Sundasche eilanden behoorende.
Zie B onf.r a t x a .
BONAVENTURA , verl. grond. in Nederlandsch-Guiana , kol. Suriname
, aan de Suriname, ter linkerzijde. in het opvaren, palende
bovenwaarts aan den verl. grond Boavista en Welbedacht, beneden-
waarts aan de verl. plant. Descanso; 204 akk. groot.
BONAVENTURA (KIL-VAN-), vaarwater, prov. Zuid-Holland. Zie
DoRBSCHE K U .
BONAVENTURA (LAND VAN), b e n am in g , o n d e r w e lk e m e n v ro e g e r
d a t g e d e e lte v an h e t Land van Strijen , p ro v . Zuid-Holland, b e g re e p ,
w a a r tlia n s d e poldeics 0 u d - B o n a v e n t u r a e n N ie u w-B o n a v e n -
t u r a g e le g e n z ijn .
( i ) Men leze voo rts over Sit eiland het mecr goprezen we rk vau onzen bekwamen
medearbeider M, I ) . T v e k s t r a , d e N e d e i l a n d s c h e "W e s t - I n d i s c h e e i l
e n d e n i n d e r a e i r e r t e g e n w o o r d i g e n t o e s t a n d . St. I I. bl. 185- 195.