welke ztj geschonken zfjn. De toren rfjst tot een weinig boven het
dak der kerk in liet vierkant op. Boven den trans ot‘ omgang Staat
eenen zeskanten lantaarn , welke inet eene dergelijke spits gedekt is.
Toen men in het jaar 1748, bevreesd was, dat de Franschen, die
reeds onderscheidcne grenssteden bemagligd hadden, diepcr bet land
mogten binnendringen , waren de ingezetenen van B odegraven van mee-
ning dat de windwijzer van den toren , welke een haan verbeeldde, te
Fransch scheen en dus moest veranderd worden ; zij zetteden derhalve
eenen leenw met eenen bondel pijlen in de plaats. De kerk is van een
orgel voorzien. De Evangelisch-Lulherscbe kerk is een klein en net
gebouw , zonder toren, doch met een orgel.
De dorpschool wordt door een gemiddeld getal van 160 leerlingen
bezoeht behalvedeze heeft men er eene kostschool, waar men 30 jon-
gelieden telt. Men beeft er ook een distributie kantoor voor debrieven.
B o d eg b a ie n is de geboorteplaats van den dichter P ie t e r V e r r o e k , geb.
in 1633 , den 29 September 1702.
Ten tijde van de Hoeksche en Kabeljaauwscbe twisten vielen de
lloekschen nit Woerden, in het jaar 1489 de Kabeljaauwsehen te
B odeg raven aan , en verbrandde een groot gedeelte der plaats ; welk
lot zij in bet jaar 1507 andermaal, en in het jaar 1512, ten derde
male, door toedoen der Gelderschen , ondergaan moest. Maar deerlij-
ker rainp trof dit dorp in het jaar 1672, toen de Franschen , ten
getale van omtrent 12,000 man, van hnn voornemen, om over-het
ijs dieper in Holland door te dringen, door het schielijk opkomende
dooiweder moesten afzien , als wanneer zij , na dat de inwoners aan
alle de gruwelen, die men van de teugellooze woede en buitensporig-
heid , eener aan haar zelve overgelaten krijgsbende verwachten kan ,
hadden ten doel gestaan , dit dorp ten eenemale uitplunderden en in
brand staken, zoodat genoegzaam alle huizen, even als de kerk, in
asch en puinhoopen verkeerden. Het jaartal 1673, hetwelk nog in den
gevel van vele huizen in dit dorp te lezen Staat, bewijst dal zij, in
hetzelfde ja ar, waarin de Franschen deze landen verlaten hebben , weder
opgebouwd zijn.
Het wapen van B odegraven is van lazuur , beladen met twee kruis-
lings over elkander liggende spaden, in het midden een hoed, alles
van goud. g
BODEGRAYEN-EN-ZWAMMERDAM ^ statie van R. K., in de
prov. Zuid-IIolland, tot het aartspr. van Utrecht hehoorende. Zij
telt 1100 zielen , en heeft eene kerk onder Zwammerdam, die door
eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend wordt.
BODEGRAVERVAART, ook wel enkel de V a a r t geheeten, water,
in het balj. van Woerden, prov. Zuid-Holland. Zij komt, bij
het dorp Bodegraven , uit den Rijn, loopt in eene zuidelijke , en ver-
volgens , in eene oostelijke rigting, de Broekvelden van Zwammerdam
van den Zuidzijdepolder van Bodegraven afscheidende , naar Kortehoeven ,
onder Lange-en-Ruigewijde. Vandaar loopt zij, in eene Zuidwestelijke
strekking, naar de stad Gouda , ten N. O. van welke zij, na zieh in twee
takken verdeeld te hebben, een eiland maakt, de Wil l e n s genoemd,
ter wederzijde van dit eiland Zuidwaarts voortloopende, ontlast zij zieh
met twee monden in den IJssel.
BODEKENLO , een der acht renthoven, die Keizer A r n u l p h d s , in het
j aar 889, gevoegd heeft bij het graafschap van G e r o l f de Fries.
Het was later een adell. hofstad, in Zuid-Holland, onder Vöorburg,
die alleen onder den naam van het Loo bekend was.
Dit goed heeft vele achterleenen, die juist op St. Laurents dag, den 10
Augustus invallende, moeten worden betaald, waarvoor de eigenaar de
betalers op brood, haring cn hier onthaalt, al wäre het, dat zjj
maar twee of drie stuivers schuldig zijn.
Op het einde der vorige eeuw is het liuis afgebroken; de grond,
waarop tegenwoordig nog een bouwhuis Staat, wordt nu voornamelyk tot
weiland, gedeeltelijk ook tot teelland gebruikt.
BODELO , voorm. graafs. Zie B o d eg r a v e n .
BODELOBENGRAVEN, oude naam van het d. B odegraven , in het
balj. van IFoerdeti, prov. Zuid-Holland. Zie B o d eg ra v en .
BODELSWAERT, B o d e l sw b r t , B o d e l sw e r t , B o d e l sv a r t en B o d e is -
w a a r d oudenamen van de stad B o l sw a r d , prov. Friesland. [Zie Bots-
WARD.
BODEM (DE-) of de V aliei , eene der zes divisien , waarin het West-
Indische eil. Saba is afgedeeld. Zij maakt het voornaamste gedeelte van
het eiland ui t , en bevat, behalve het dorp en de vallei van dien naam
(ziehet volgende art.), de eenige suikerplantaadje van het eiland. Deze
plantaadje heeft 20 ä 23 akkers in aanbouw, en eene slavenmagt
van 60 koppen , waarvan echter bijna de helft kinderen zijn (1),
BODEM (DE-), vallei in West-lndie} op het eil. Saba-} 7° 39' 20"
N. B. 35° 29' W. L.
Deze vallei, die waarschijnlijk de krater van eene vulkaan geweest
is , bevat eene kerk en eenige huizen , het geen gezamenlijk het dorp
genoemd wordt. In de kerk, die 1680 v. boven de oppervlakte der
zee verheven Staat, werd vroeger naar de leer der Presbijterianen de
godsdienst geoefend. Het is een niet groot, langwerpig vierkant
gebouw, welks zware muren van klipsteen zijn opgetrokken. Na
den orkaan van het jaar 1772, die bijna gansch Saba verwoestte,
is dit gebouw geheel vernieuwd, waarvoor op de naburige eilanden , eene
collecte is gedaan. In het jaar 1821 werd het hertimmerd en aan-
merkelijk verbeterd. Het dient thans tot raadhuis en school. De
huizen zijn over het algcmeen niet groot, maar zien er zindelijk
en wel onderhouden uit , zelfs hiervan niet uit te zonderen de daar
tusschen staande stroohutten, met hunne tuinen en voorgronden.
De wegen of liever paden , die van de beide landingsplaatsen van
het eiland naar den B odem leiden, zijn ongemeen steil en moeijelijk en
ieder nagenoeg een uur gaans lang, daarbij zoo smal en naauw dat
geen twee personen naast elkander gaan können. Alles wat men wil
op- of afbrengen, moet bij kleine lioeveelheden van of naar den B odem
worden gedragen. De Negers brengen evenwel met veel vaardigheid,
de van cederhout vervaardigde geraamten van booten , welke op d en
B odem gebouwd zijn , op hunne hoofden naar beneden, waar zij die met
Amerikaansche greenen planken aftimmeren. Deze booten , welke we-
gens hare snelheid en gemakkelijkheid in het roeijen en zeilen , alge-
meen heroemd zijn , kosten , ecreed zijnde, 18 ä 20 Spaansche matten
(50 ä 55 gülden).
BODENBURG, koflljplant. in JYederlands-Guiana, kol. Suriname,
aan de Matappicakreek, ter lirikerzijde in het opvaren; palende bo-
venwaarts aan de koffijplant. Goosen, benedenwaarts aan den mond
(i) Zie voorta het naauwkenrige werk van onzen hekwamen raedearbeider M. ,D.
Teenstra getiteld : de N e d e r l a n d s c h e W e s t i n d i s c h e e i l a n d e n i n d a r -
z a * J e L^t e g e n w ° ° r d i g e n t o a i t a a d , S t. I I , bl. 567.
II. D eee. 55