tegen de beleedigden waren ingekomen , nam dexe geheelè zaak een
einde met het uitreiken eener scbadeloosstelling van tien duizeud pond
sterlinp' aan elk der in hnn ambt geschorste Raadslieden. Ook scbijnen de
toeü ingevoerde veranderingen in het bestuur den inlanders zeer weinig
welgevallig te zijn geweest., en hunne verbittering te hebben opgewekt,
waarvan een ongelukkig Résident , de Heer P a r r , het onschuldig slagt-
olFer is geworden. Deze woonde drie mijlen van bet fort, aan het
zeestrand , op eene opene plaats , Mont-Felix genaamd , waar bij des
nachts overvalle.n en wreedaardig van het leven bcroofd werd, tçrwijl
ook verscheidene inlanders daarbij hnn leven inschoten , en de echtgenoot
van den Heer P a r r , benevens zijn Sekretaris M ü r ra y ligt gewond
werden. Het eenigst doel der boosdoeners was , om den Resident van
kant te maken ; want zoodra deze gevallen was, verwijderden zij zieh ,
zonder zelfs het geringste mede te nemen. Hierop volgde van den kant
der Engelschen eene onmenschelijke wraakneniing, eener christelijke
en verlichte natie onwaardig : onder&cheidene dorpen werden door ben
in brand gestoken en verwoest, schuldigen en onschuldigen afgemaakt.
De hoofden van verscheidene inlandsche Grooten , wier schuld ten hoog-
ste waarsebijnlijk, maar niet bewezen was, werden op hoogen prijs
gesteld en vielen alzoo als slagtoffers van läge w'raak en vuile winzucht.
Deze zoo wreede en woeste maatregelen hebben de inlandsche
bevolking, die reeds zwak was,, nog meer verdund en verjaagd, en
bragten tevens het bestuur bniten de mogelijkheid, om achter den draad
van deze zamenzwering te komen. Het ontbreekt niet aan lieden , die
beweren, dat zelfs Europeanen daarin de hand gehad hebben , en dat
een Boegineesch Opperhoofd daarin eene voorname rol heeft gespeeld.
Eenige jaren geleden heeft een Nederlandsch ambtenaar de Ad-
sistent Resident K n o er l e , hfetzelfde ongelukkig lot van den Heer P a r r ,
ondergaan. Hij had de hoofden en het volk verzameld, om de aan-
planting der koffij door de bevolking stellig te regelen ; het volk, ger
wapend bijeen gekomen zijnde, viel hem , terwijl hij zat : le . sclirij-
ven , onverhoeds aan, en hij werd gruwelijkverrnnord. "De toevallige
komst van den Commissaris-Generaal van den B osch , te B e n g k o e ien ,
even na het gebeurde , heeft de rust terstond hersteld.
Bij traktaat van .17 Maart 1824 is B engkoelen door de Engelschen,
tegen Malakka , Sinkapoera en de Nederlandsche kantoren op de vaste
kust van Indië aan de onzen afgestaan.
De adsistent-residentie B e n g k o e ien beslaat eene oppervlakte vaii 380
Engelsche mijlen en bèvat verschillende distrikten, als: S o e n g i e -
L amo e uw, S o e n g i e - I t a m , S e l i b a r , . . -Lamb a— Doewa-
b 1 a s - Ta p i - A v e r , L a mb a -Do e wa b 1 a s - D a r a t , A n d a-
1 a s,'- S o e n g i e C r o é , Mo k o -Mo k o 1, S a l o em a n , Man n a ,
■La.ye,. A m p a t - L aw a n g de l o e s i d i s t r i k t e n , en C a w e r .
De voornaamste rivieren zijn de S i l é b a r , de B e n g k o e i e n ,
de S o e n g i e - I t am , de S o e n g i é - L am a en deMo e s i .
Men schat de geheele bevolking op 200,000 zielen.
De inlandsche bevolking is een zeer lui en moeijelijk te regeren ras
van menschen , dat. eenen geest van onafhankelijkheid en wederspan-
nigheid bezit.
De Priesters Hebben geen bepaald inkomen , maar bestaan en leven
van de giften bij gelegenheid van besnijdcnis , huwelijk en sterfgeval
ontvangen. Niet zelden Staat de vrome inlander aan hen ook een tieride
van zijne padie , eene geit, een schaap of eenen karbauw a f , en van de tien
Spaansche matten welke hij ontvangt, kijjgt de Priester twee stuivers.
Het inlandsche bestuur Staat volstrekt op zieh zeiven , en schont in
groóte stammen ( soeko's ) verdeeld te wezen , waarvan de oudste de
Vorst en Bestuurder is, doch, buiten dien naam, met alle zijne af-
stammelingen (cincik boea) gelijk Staat, en weinig meer dan den titel
bezit. ledere stam heeft al weder zijne mindere stammen , en deze
zijn .altoos aan den oudsten , ohder den naam van Tiankoe Penghoe-
loe Datoe enz. , toevertrouwd. Het gezag der hoofden is slechts in
naam en zonder magt 5 want de onderwerping van den a,n(ik-<boe(i
hangt van zijnen vrijen. wil af. In alle hunne beraadslagingen^ worden
zij door den Pangaran of Chef voorgezeten j doch het volk beslist.
De.Europesche°bevolking is , buiteñ een paar ambtenaren , zeer klein ,
en bestaat uit eenige weinige Engelschen en enkele in Indie geborene
afstammelingen van die natie. De Engelsche taal wordt er vrij alge-
meen gesprokenj de hinderen spreken allen Engelsch en Maleisch«
Men zendt de meisjes , zoowel als de jongens, naar Madras of Cal-
cutta om opgevoed te worden, zoodat de Engelsche wijze van zijn en
leven te Bengkoelen nog in volle kraclit is.
Het klimaat te Bengkoelen wordt voor zeer ongezond gehouden. De
aangename dampkring. de gematigde wärmte , die zelden hooger dan 82°
Fahrenheit s tijg t, en soms tot 76° daalt, zoude , zoowel als het frissche
uitzigt van Europeanen en inlanders , echter doen denken , dat het hier
zeer gezond zijn moest, indien niet de menigvuldige onverwachte
sterfgevallen het tegendeel bewezen. De invloed van den zuidenwind,
dien men op Java zeer gezond acht, wordt te Bengkoelen , zoowel als
de geringste blootstelling aan de zon, voor zeer nadeelig gehouden.
De wegen zijn er breed en fraai, en worden door een aantal tot
den ketting veroordeelde misdadigers in de beste orde gehouden.
Een zeer aangename weg, twaalf mijlen lang, loopt van het fort
Marlborough naar Pamattambalan, eene gouvernements koffij-, noten-
en nagelplantaadje.
Men vindt hier de factorijen N a t a 1 , C a n ev e n , Tamb o -
j o ng , S i n k o a n g , P i n a n s o r i , B a d i r i ^ S u r k a m enz. De
aanmerkelijkste plaats is de stad B e n g k o e 1 en.
De kampongs zijn er niet zoo als op Java aangelegd; de huizen
staan meer op zieh zelve , of zijn in lange rijen nevens elkander
gebouwd. De woningen zijn met atap of soortgelijk rietgewas ge-
dekt, en rüsten allen op houten steilen, eenige voeten boven den grbnd;
onder de woning wordt het vee en andere goederen bewaard. Men
schijnt die bouworde uit vrees voor olifanten en tijgers te hebben ingerigt.
De Voornaamste produkten zijn: benzoe, kamfer , cassia, boomwol,
indigo , rijst, spaansch rie t, ivoor , goud, tin enz. Door dé volhardende
pogingen der Engelschen is de nagel- en notenmuskaatkweéking op
BengkoelEn tamelijk wel gelukt, zoodat men thans fraaije plantaadjen
van die specerijboomen aantreft. De bevolking wordt tot eene aan-
zienlijke aanplanting van koffij aangespoord, waardoor de koffijteelt
van jaar tot jaar verbetert. De suiker is e r , uithoofde van de roode
klei $ waarin zij geteeld wordt, nimmer tot witheid te brengen, eñ
wordt spoedig stroopig. De arak , die hier gestookt wordt, is flaauw
en onaangenaam van smaak. Bijst, olie , boter , koeijen, schapen,
karbouwen, varkens, éenden, ganzen, hoenders en werkloon, alles
is hier een kapitaal duurder dan op Java. Paardeii , welke men te
Batavia, Sanlarang en Soerabaya met 50 Spaansche matten betaalt,
worden op Bengkoelen voor 100 verkocht, Men voert ze vían Natal eil