koopers gevoegd, en Yao G alaxa, bencvcns zflne broeders DotrwB en
H artman , die hij voorgaf, dat zijn klooster vele landcrijen en renten outbidden
in het jaar 1486 in den ban gedaan hebbende , bragt zijne aan-
ba ngers in de wapenen en de Hollanders in bet harnas, tot zijn verderf,
daar hij. in het volgende jaar zijn huis te Hemelum , de Spijker genoemd ,
ingenomen en ten gronde toe gesiecht zag ; waarna Yr.o G alama in het
vervolgen van zijne vijanden W y k e l en B alk aan kolen legde. Kort
bierna werd B alk door de inlegering van de krijgsbenden, die de Abt.
bijeengebragt had, weder bedorven. Na welken tijd het allengskens weder
het hoofd heeft opgebeurd en in vrede gebloeid, tot in het jaar 1883,.
wanneer de Spanjaarden uit Groningen , een inval in Gaasterland doende ,
B alk uitplunderden en eenige inwoners medesleepten, die hun ,echter
bij het Tjeukemeer wederom ontjaagd werden.
Men telt er ruim 1000 inw., van welke velen in den landbouw
hun bestaan vinden; ook is de handel in hout uit de nabijgelegene
bosschen van Gaasterland hier nog al van belang.
De Herv., wier getal 800 beloopt, hebben hier eene gem., waarin
de dienst door eenen Predikant verrigt wordt. De kerk stond vroeger
aan den zuidkant der Lits , maar in het jaar 1729 werd zij, wegens
bouwvalligheid, afgebroken, en aan den westkant zeer fraai, met
eenen schoonen spits,en toren , weder. opgetrokken. De gem. behoort
tot de klassis van Sneek, ring van Sloten.
De R. K., die 100 in getal zijn, hebben hier mede eene kerk. De
statie , tot welke, ook de R. K. der omliggende dorpen gerekend Worden
, telt ruim 400 zielen , behoort tot het aartspriesterdom Friesland,
en wordt door eenen Pastoor bediend.
Ook de Doopsgez., van welke gezindte men er 100 zielen te lt,
hebben hier eene kerk en gem. , die niet tot de Algemeene Doopsge-
zinde Societeit behoort,. maar waarin door vier Breeders Vermaners
dienst gedaan wordt. Dit is nog de eenige gemeente der Oude, Planungen
in Friesland, die zieh nog bestendig door eenvoudigheid van
godsdienstoefening en kleeding, alsmede door ingetogenheid van zeden
en levenswijze , onderscheidt.
Na het herroepen van het edict, van Nantes, in het jaar 1688,
moeten zieh onderscheidene aanzienlijke Fransche familien in Gaasterland
en vooral te B alk hebben .nedergezet , ter welker laatstgemelde
plaalse ook vroeger eene Waalsche gemeente bestaan heeft. Nog zijn er
onder de landbouwers , wier toenamen, hoezeer verbasterd, eenen Fran-
sclien oorsprong. verraden.
In dit dorp staat het .ßaad- of Grietenijhuis, dat met een torentje
en klokslag voorzien i s ; voorts lieeft men er eene school en vroeger
had men hier ook vele zeer fraäije huizen.
De jaarmarkt te B alk w o r d t gehauden des Woensdags na Palmzoa-
dag ; de beestenmarkt den eersten/Woensdag in November., Des Woensdags.
houdt men er ook eene weekmarkt. Een uur ten Z. van dit
dorp is een stuk lands, alwaar elk ja a r, in de maand Augustus,
eene kermis of weekmarkt gehouden wordt, die onder den naam van
Wi l d e m a r k t zeer bekend is.:
BALK, plaats, in Fivelgo, prov. Groningen, a rr., kant. en 1-t u.
van Apingedam, gem. en £ n. Z. van Loppersum, niet ver van de
Wijmers- of de Loppersumervaart.
BALK, weg in de Meijerij-van-'s Hertogenbosch, prov. Noord-Bra-
band. Het is een gedeelte van den weg, die door den Polder van den
Eigen, van bij het fort Orthen, ook Orthenschans genaamd', längs
dö zoogenaamde Empelsche hut, naar Empel loopt; nabij Empel wordt
de weg de Gr o e n e S t e e g genoemd.
BALK , ook wel J ouwer-B at.k of C uiseher-B alk genoemd, geh. in
het Westerkwartier der prov. Groningen, arr. en 4 u. W. van Groningen,
kant.. en 2 u. Z. W. van Zuidhom, gem. en j «s Z. O. van
Sibaldeburen, waartoe het behoort. Het ligt tusschen het voormalig
Cuisemerklooster en Sibaldeburen. De weg slingert er doorheen.
BALKSTERMEER of B alckstermeeb , meer in Friesland, kw. Ze-
venwouden, in het N. van de griet. Gaasterland, eigenlijk een gedeelte
van het Slotermeer uitmakende. Zie voorts S lotekmeeii.
BALKUM , verbasterde naam van het Noord-Brabandsche dorp B er-
Licim. Zie dat woord.
BALLA , gewest in Oost Indie. Zie B atta.
BALLABUAN, landsch., riv. en st. in Oost lndiS, op het Sandasche
eil. Java. Zie. B alamroang.
BALLABUAN (STRAAT- VAN-), zeeengte in Oost-Indie, in den
Sundaschen Archipel. Zie B alemrang’an (S traat van).
BALLAMARI, gewest in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatra,
waarvan het een der drie hoofdgewesten of het zuidelijke gedeelte uit-
maakte. Het bevat P a l e m b a ng , ' Be nk oe le n en de Lampongs.
BALLEKUM, verbasterde naam van hot Noord-Brabandsche dorp
B erlicu h . Zie dat woord.
BALLERHOLT of B a l l e r b o s c r , voorm. bosch in Rolderdingspil,
prov. Drenthe, bij het geh. Balloo. Het is vermoedelijk in oude
tijden een geheiligd bosch geweest, en Staat mogelijk in verband met
de veelvuldige zeer nabij gelegene grafheuvelen , waarvan nader op het
art. B a l l o o . Van dit bosch is niets meer over dan zekere struiken
(strubben genaamd), welke hier en elders als overblijfeels van oude bosschen
worden aangewezen.
BALLERKOELE of B allerküle , (dat is Kuil bij Balloo), eene door
kleine heuvelen omringde laagte, Rolderdingspil, prov. Drenthe , arr.
en kant. Assen, gem. Rolde, bij het geh. Balloo.
Deze laagte was vroeger vermoedelijk met zwaar eikenhout omge-
ven, dat het Ballerbosch of Ballerholt gehecten was. Het is de
plaats, waar, volgens overlevering, in oude tijden in de open lucht
door 24 Etten (oude aanzienlijken van den lande, pairs, gezworenen),
de twistzaken tusschen de ingezetenen beslist werden, t Op de zoogenaamde
goorspraken of regtdagen, welke twee- of vroeger driemaal
in het ja a r, op zes onderscheidene plaatsen , in het Landschap, gehouden
werden , maaktemen die twistzaken aanhangig en zij werden dan afgedaan
op de lottingen, welke ook twee of vroeger driemalen in het jaar in
de B allerkoele werden gehouden. L a te r, en reeds ten jare 1399,
had de hooge teregtzitting van het Landschap, de Etstoel, ook wel de
Wijslieid van den lande genaamd, dit eerwaardige oord verlaten , en
liield vervolgens hare zittingen meestal in de kerken van Rolde en An-
loo , en na de Reformatie bestendig in het gcledigde klooster te As-
sen.. Eerst ten jare 1791 is de eeuwen oude Etstoel door een Hof van
Justitie vervangen, terwijl de oude manier van procederen , met de
goorspraken, lotting enz. heeft voortgeduurd tot aan het tijdstip van
de invoering der Fransche wetten.
Deze B allerkoele moet zorgvuldig onderscheiden worden van het
Gr o 11 e r h o l t , een bosch in de nabijheid van het gehucht Grolloo ,
onder hetzelfde dorp Rolde, alwaar, misschien in latere tijden, nadat
de regtspraak van het ländsbestuur meer is afgescheiden geworden ,
II. D e e l , t>