5 1 6 BE 11.
ff'anica , ter regterzijde g'aande naar Poele Pantjesbrug ; palende boven-
waarts aan de verlaten grond Halt'hideslust eil benedenwaarts aan het
verlaten Land van lout-hii-faut; 1500 akk. groot, inet 1 slaaf.
BEUGERYVOUD , bosch in Kennemerland, prov. Noord-IIolland Zie
B e RGERBOSCH.
BERG ESTEIN, ridderkofsLad in bet Overkwartiev der prov. JJtvecht
zie B e r k e s t e in .
BERGEYK , gem. in de üleijerij van ’s Herlogenbosch, kw. Kempenland,
prov. ISoord-Braband, arr. en kant. Eindhoven, distr. Oir-
scliot, (5 k. d., oO m. k., 5 s. d.) ; palende N. aan de gem. Eersel,
Hoogeloon-Hapcrt-en-Casteren en Riethoven, 0. aan Westerhoven en
Borkel-en-Sehaft , Z. aan Luik-Gestel en aan de Belgische prov. Limburg,
W. aan de Belgische prov. Antwerpen.
Deze gem. wordt verdeeld in vijf uithoeken , zijnde : Eikereind of
de koni van het dorp , het Loo , Br o e ks l r a a t , de Berkten , en
de Webosch - en - Wi l t r i j t , en bevat daarin , behalve het dorp
Be rgeyk, de gebuchten : B e r k t , Hooger -Berkt , Br o e k s t r a a t ,
het Voorste Loo, het Middelste Loo, het Achter s te Loo,
Ru n d , Sp a an re yt , \V e ho s c h , Wi l r eyt en G root - Wi l rey t.
Bergeyk beslaat eene oppervlakte van 5141 bund. 12 v. r. 6 v. eil. en
telt 345 h. en ruim 1800 inw., bijna allen R. K., die hier twee kerken
hebben een te Bergeyk en eene op het Loo, welke beide kerken,
als eene parochie , door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend
worden. Be parochie behoort tot het voorm. bisd. of vic. gen. apost.
van 's Hertogenbosch, dek. van Eindhoven.
De Herv. , die hier 40 in getal zijn , behooren tot de gem. Berg-
eyk-Weslerhoven-Riethoven-en-Borkel. De Predikant woont te Bergeyk.
De Israeliten, wier getal hier zes beloopt, worden tot de gem. Bla-
del gerekend.
Er zijn in deze gem. twee Scholen, als eene te B e r g e y k en
eene te We b o s c h .
Men vindt hier vele kooplieden, die met hunne waren naar
Duitschland eD elders reizen ; vooral drijft men er veel handel in
menschenhaar, hetwelk men ten dienste der pruikmakers naar buiten
slands zendt; waardoor vele ambacktslieden en handwerkers dezer gemeente
luin hrood winnen ; doch sedert het jaar 1793 is deze bron van welvaart
verslapt. In het jaar 1838 is er eene weverij van calicot opgerigt ,
echter vinden de meeste inwoners hun bestaan in den landbouw ; lioe-
wel deze er niet voordeelig is , wegens de schraalheid en zande-
righeid van den grond , zoodat men genoodzaakt is, om ’s jaarlijks
veel mest op de landerijen te voeren , wil men goede vruchten winnen
; zelfs vorderen zulks de hooilanden, om goed hooi te geven.
Behalve de bebouwde landen , heeft men in deze gemeente eene groote
uitgestrektheid dennenbosschen en woesten grond ; welke laatste be-
staat in gemeente weiden en broekland , waarin men het vee laat
grazen. De granen en andere veldvruchten, welke de landerijen
opleveren , bestaan voornamelijk in rogge, haver , boekweit , spurrie,
aardappelen , wortelen , rapen en vlas. Men had in deze gem. vroeger
vijf brouwerijen , thans is er nog slechts eene , hoewel het Bergeyksche
hier bijzonder geroemd wordt.
Bergeyk is met R i e t h o v e n , JV e s t erhov e n , B o r k e l en
S c h u f t - in het jaar 1626 door Eieips IV , Koning van Spanje en
Hertog van Braband, als eene heerlijkhcid verpand aan Rogier van
Broekhoven voor 97,000 gülden j aan wien» weduwe deze pandpenningen,
BE R. 3 1 7
van wege Hunne Hoogmogenden , in het jaar 1658 zijn terug geg ,
en alzoo deze heerlijkheid weder is ingelost. , .
H e t d o r p B e r g ey k , B ergreyk o f B ergeik , o o k w e l B erckeyk e n e n k
E yk o f E yL berg g e h e e t e n , l i g t S u . Z . Z . W . v a n E i n d h o v e n , 5 u . Z
t e n O v a n O i r s c h o t ; e n e e n g r o o t u u r v a n d e B e lg is c h e g r e n z e n a a n
d e K e e r s c b o p . H e t o n t l e e n t z i jn e n n a a m v a n d e m e m g t e e ik b n b o o m e n ,
f S S Ä Ä » * an do rp , a« M T
was, werd in°het jaar 1331 door Jak I I I , Hertog ««» An h a n d , ver-
leend mtsluitend vroente, turf of we.deregt, en d,t werd n h e t j a ^
1^44 door een vidimus van Keizer Karbl V bevestigd, J 0 u
hcid, dat dit bezit door die van L o m m e 1 bet wist werd.
K arel de Staate, Hertog van Bourgondte, stond, in het jaa
1468 , aan die van B erg ey k to e , om die plaats tot -
sterkt met poorten , wallen en vesten te mögen maken , hen daartoe
map-lipende, om middelen, zelfs bij schattingen a s .an<le",m" k “
te-vinden. Het werk heeft evenwel geen voortgang gehad^, zoodat^ B erg-
ey k eene stad zonder wallen , vesten of sterkte is gehieven. Men telt
thans in de kom van het dorp 95 h. en 500 inw. Men heeft er een
R a a d h u i s , dat in het jaar 1770 gebouwd is.
De R K. van B e r g e y k hadden kort na den Munsterschen vrede , eene
schuurkerk , gebouwd op de naaste grenzen van het dest.jds Lmksche dorp
Luiks-Gestel, die de Hei ke rk genaamd werd. Naderhan d h eefL men
in het midden van het dorp B e r g e y k eene tweede schutnkerk kun
oprigten. Nadat deze afgebrand was, werd den 20. Augustus 1749
door de Staten aan de Ratholijkcn tocgestaan haar , gelyk J ' J te
vorenwas, op te timmeren. ln plaats van d.t kerkhu.s verkre-
pen zii in 1799 de oude parochiekerk , die ingewijd is onder de be-
scherming van den H. W i l e e b r o r d g s . Deze kerk, voorlieen eene der
voornaamste der Meijerijsche Kempen is een groot en fraa, gebouw
kruiswiize opgetimmerd, op het midden met een torentje , klok en
uurwiizer en van binnen met pilaren e n beschilderd verwulfsel, voorzien.
Voorlieen stond er een schoone en groote toren aan de w^estz.jde dezer
kerk, welke in het jaar 1658. ingestort en met weder herhouivi is.
De Priesters beneficianten waren vroeger verpligt het kerkeli.jk officie,
even als in de kapittelkerken te zingen welke verphgtmg hun nog,
bii Bisschoppelijk bevel, werd aangezegd den 26. December 1599
door S. R e i b e r s , d e s t i j d s officiaal van het B.sdorn van s Hertogenbosch.
In het jaar 1812 is ook voor de Herv. te B erg ey k eene kerk gebouwd;
vöor dien tijd moesten zij hunne godsdienst m eene der kamers
• van de pastorie waarnemen. .. , ,
De school wordt door een gemiddeld getal van 1 5 0 leerlingen bezocht.
Er werden hier vroeger jaarlijks vijf beestenmarkten gehouden als:
Donderdag voor Palmzondag , Vrijdag na de Krmsdagen , Douderdag voor
feT J an B a p t i s t , Donderdag voor S t . L ucas en Donderdag voor S t .
Tue was. Deze worden echter thans niet meer bezocht.
B erg ey k is de geboorteplaats van den godgeleerde L a e r e n t iu s N ag ee-
m a ek er s t i n 1602 , als Plebaan der hoofdkerk te Mechelen, Pemlencier
en Aartsdiaken van het bisdom aldaar, na eerst te. Leuven m de
wijsbegeerte en vervolgens in de abdij van St. Bernard, boven Antwerpen
, in de godgeleerdhcid onderwijs te hebben gegeven ; en van den
Latljnschen taalkundige en dichter A rnolyies O r id r id s , eigenlijk A rn o ld
van B erg ey k f omtrent 1543, na ,mnder anderen im het jaar 1537 ,
* . i . v j - n«;«ir*«V.a to hpKhftn nuffeven.