42 B A J.
Hennaarderadeel, | u. 0 . van Welsrtjp, % n. W. van HuinS , l f u .
Z. 0 . van Franeker. Men telt er rnim 90 inw. die meest in den
landbouw en vceteelt hun bestaan vinden, en ondcr welke 00 Her v.,
10 Doopsgez. en 20 R. K. zyn. Het dorp bevat 16 h. en; eene
school met 16 leerlingen. ■ a a
Vöör de kerkhervorming had B a jum eene parochiekerh, die ooder
den Proost van Utrecht behoorde , en waarvan de pastorife door eenep
Kanonnik van de Premonstratenser orde bekleed werd. Deze pastorio
bragt 100 goudgnld. op ; van de prebende kwamen 60 goudguld.
In deze kerk had men eene doopvont, die groot was, zoodat men
nog , om iets dat groot en ruim is uit te drukken , daarop zinspelende .,
z e g t: » zoo groot als de Bajumer doopvonte.» Dit oude stuk is thans
nog in de kerk aanwezig. Tegenwoordig behoort de kerk van dit dorp ,
welke op eene hooge terp lig t, tot de Herv. gem. van Welsrijp-en-
liajum. , ..
Niet ver van de kerk heeft vroeger eene oude stins gestaan, zijnde
een fraai huis , rondom door eene gracht omgeven. Be toU dit
dorp behoorende landen, bestaan in bijzonder.vruchtbaar bouwland en
zeer goed weiland, op hetwelk , naar men w il, dc schapen niet ligt
door de galziekte aangetast- worden. |
BAJUM, voorm. nonnenkloost. van de Premonstratenserorde , prov.
Friesland, kw. Westeryoo,- griet. Baarderadeel, bij h e t d. Winsum.
Het was in het jaar 1186 door J e l e e r u s , de eerste Abt van Lidlum,
gesticht, en werd, omdat het op eene terp l ag, ook M i c h i e l s -
b e r g genoemd. In den tachtigjaren oorlog werd dit klooster verwoest ,
en de inkomsten zijn aan de provincie Friesland vervallen. Het is
meest ondcr den naam van M o n n ik k e n -B a jum bekend, en bestaat nog
in eene boerderij , nabij den rijweg gelegen. ; «ftv
BAKASSIE of. B e k a s s ie ,, voorm. post in Oost-lndie, op h e t Sun-
dascke oil. Java, resid. Batavia, aan den mond der Bakassie, op
den westelijken oever die r rivier. . .-vt
BAKASSIE of B e k a s s ie , riv. in Oost-lndie, op het Sundasehe.eif .
Java. Zij draagt bij baren oorsprong den naam T j i t r a p , en ncernt, hoord-
waarts aan loopende , boven het dorp Bantengbnbang , de T j i k ä i op.
Voorts.' in dezelfde rigting voortvlietende., valt z ij, met tw e e 'armen,
waarvan de eene den naam van Bakass i ie hehoudt, en de andere
die van M a r o n d e aanneemt, ten 0 . van Batavia , in de Zee vein Java.
BAKASSIE-EN-SOEWING , voornaam landgoed in Oost-lndie\, resid,
Batavia , in de Bdtaviasche Ommelanden, aan de Bakassie ; met süiker-
k u ltu u r, molens enz.
BAKE, havezathc in de prov. Gelderland. Zie B a a k (H u is t e ) .
BAKEL , B a a k e l of B a a c k e e , d. in de Meijerij van 's Uertogenbosch ,
kw. Peelland, prov. Noord-Braband, arr. en 4 u. N. 0 . van Eindhoven,
k an t., en 2 u. N. van A sten , distr. en 1 | u. N. 0 ; van Ilel-
mond, gem. Bakel-en-JLilhcze, 1 u. Z. 0.. van Gcmert,en 1 u. N.
W . van Denrne, digt aan de Peel.
Dit dorp is vrij groot en zeer o u d , want het was reeds in 721, onder
den naam van B a c l a o s bekend, ook wordt het voor het hoogste en
schraalste dorp van Peelland gehouden ; de huizen liggen er zeer ver-
spreid, behalve bij de k erk, waar een zeer zandige , heuvelachtige en,
door hare hooge ligging, de onvruchtbaarste grond van het geheele dorp
gevonden wordt, terwijl de grond veel vruclitbaarder is , daar , waar
het door de B a k e ls c h e A a , de Espe r loop en de Kawi j scheloop
wordt bevochtigd. B a k e l had reeds in 721 eene k e rk , waarin men den
BAR, 45
II. WitEEBRORD als patroon vereerde; di a, volgcns eene oude overleve-
r in g , zelfs in dit dorp zoude gepredikt hebben ; zeker gaat h e t , dat
de H. WiiiEMioRD er goederen beteten h ee ft, die hij aan zijnen erfge-
naam liet klooster van Echternach n aliet, hetwelk er to t zijne laatste
vernietiging tienden en cijnsen in bezit heeft gehad.
De' oude parochiekerk was vroeger de nioederkerk of oorspronkelijke
parochie van G e rn e r t en D e u r n e . G e m e r t werd echter reeds
in het jaar 1457 in het kerkelijke van B a k e l afgescheiden , maar
D e u r n e naar men m e en t, yele jaren vroeger. De kerk van B a k e l ,
die na de Hervorming aan de Gereformeerden was overgegaan:, brandde
den 7 September 1708 af , en werd even als de toren in 1721
weder geheel opgebouwd. Na de. laatste staatsoniwentelingen is zij
wederom aan de 11. K. verleend , die er den 6 September
1818 bezit van namen. Door de aldaar plaats vindende zware
zandverstuivingen stond deze kerk destijds tot pan de vensters bedol-
ven, en men heeft in of bij de twintig daizend karren zand,
moeten wegvoeren , om den buitengrond met den binnenvloer ge-
lijk te brengen. Deze k e rk , die op eenen lieuvel of hoogte l ig t ,
is een fraai gebouw, dat met eenen vrij hoogen toren pronkt. Men
wi l , dat de dorpel van dezen toren,, waterpas gerekend, zoo hoog ligt
als de haan van den St. Janstoren te ’s Ilertogenbosch. Thans telt do
statie van B a k e l , waartoe ook de omliggende gehuchten van de burger-
lijke gemeente Bakel-en-Milheze behooren, pngeveer 1800 inw. Zij wordt
to t liet vöornialig. bisdom of vicariaat-gerteraal-apostolijk van 's Herto-
yenbosch,‘dek. van Helmond, gerekend , en door eenen Pastoor en eenen
Kapellaanbediend. Toen in het ja ar 1657 G ü lie lm u s ä Fihe of W i l l e m v a n
b e n E n d e , door de Duitsche orde , hij welke liij zijne Studie had ge-
daan , tot: Pastoor' van B a k e l, benoemd w erd , ontstond er een geschil
ofeer; het.palronaat dezer pastorij, welk regt aan de Comniandeurs der
gezegde orde,¡ door den Abt van Echternach betwist werd , welke laatste
als toen het regt beliield. ; Het sehijnt ook, dat ä Fine, alsmcde zijn
opvölger M ö r a c u s , die mede bij gezegde orde gestudeerd liad, slechts
körten tijd die pastorij bediend hebben.
Onder de Pastoors , welke te Bakel gestaan hebben, is ook geweest Servatius
Nieuwen.hoven, die,, na in 17Ö4 de . pastorij van Bakel te hebben
afgestaan,! de ■ eerste uitgave bezorgde van de Officia Diocesanu van
hot Bisdom van ,’s H ertogenbosch, aanvaard en goedgekeiird door den
Vikaris Gotaakts, den 25 Augustns 1714 ; omtrent welken tijd Nieuwen-
iioven in hoogen ouderdom overleed.
De .Herv. maakten hier vroeger eene afzonderlijke gem. ui t , maar
in 1680-werd goedgevonden, haar met die van G e m e r t te vereenigen ,
waarvan zij echter in 1699 weder afgescheiden is ; later is zij evenwel
met die.(van D e u r n e - e n - L i e s s e l vereenigd , waarbij reeds vroeger
die .'van V l i e rd e n gevoegd was ; zoodat de hier lvonende Herv.,
welke slechts weinig in getal zijn , thans behooren tot de gem. Deume-
Vlicrden-Baltel-eh-Liessel.
B a k e l werd in 1505 als eene heerl. verpand, aan den Heer J o r a k n e s
v a n D e u r n e , maar de pandpenningen daarna teruggegeVen zijnde, i s liet
weder een statendorp geworden.
Dit dorp werd den 5 Jaimarij 1511 door dc Gelderschen uit Rocr-
mond en Venlo in kolen gelegd; en in September 1599 had het veel
van de Spanjaarden te lijden.
Men heeft er ongeveer 250 inw. en eene scliool.