andere zijde een verbond, wnarbrj wederzijds vrij# en onbelem-
merde koophandel en scheepvaart, onthefling van to llen , wal- en
bruggelden, benevens eene behoorlijke regtsbedeeling aan elkander be-
loofd werd.
Dnister blijft bet, wat men van B erlikum en U itgong als afzonder-
lijke plaatsen te denken hebbe, en in hoe verre zij gescheiden of ver-
eenigd waren. In het. kerkelijke schijnen zij of geheel vereenigd of
naauw verwant geweest te zijn : ten minste de standplaats van de
Pastoors wordt weleens bij afwisseling B erlikum of U itgong genoemd,
terwijl de bewijzen voor het bestaan van afzonderlijke kerken in beide
die plaatsen zeer gering zijn. Echter schijnt U itgong de meest ge-
bruikelijke naam geweest te zijn , ten tijde dat het als zeestad nög
bestand, en na de afneming der stad heeft de naam van B erlikum alleen
de overhand behouden , terwijl die van U itgong allengs verdween.
In het jaar 1470 bad men nog-wel onderscheid van namen en
plaatsen , maar de burgerlijke betrekkingen waren toen reeds geheel
vereenigd. Onderde edele staten , die hier weleer bestonden , telde men
E y s i n g a en Ad e i e n , van de familie te Sexbierum afkomslig, en
vooral Hemmema . Deze laatste state was* ten 0 . van B erlikum op
Bildtgrond gelegen. Daar benoorden lag op het Bildt de state N ij-
f e n n e , aan de H emmema’s toebehoorende , en (buiten Broersma-state,
te Kollum) het eenige leen in Friesland. Ook had het klooster Lid-
lnm hier eenen uithof, Amka na geheeten.
Thans is B erlikum nog eene zeer aanzienlijke plaats en een der vermake-
lijkste kleidorpen van Friesland. Het bevat 160 h ., die voor het meerendeel
in eene zeer lange, dubbele, meest oost- en westwaarts loopende rij bebouwd
zijn, terwijl er daarenboven eenige kleine bijstraten bestaan , die , even als
de hoofdstraat, grootendeels zeer goed geplaveid z ijn ; achter de buurt
loopt de Ried ,¡ook het Belkumerwvd genaamd, zijnde de vaart van
F r a n e k e r naar B erlikum , tegen den ouden zeedijk te niet, en wordt
daar nog heden de Ha v e n genoemd , ter gedächtenis aan de uitvaart
naar d e ’ Middelzee. Men telt er ruim 1200 inw ., die voornamelijk
hun bestaan vinden in den verkoop der naenigvuldige appelen , peren ,
bezien en andere boom- en aardvruehten , welke hunne boomgaarden
en tuinen, bij günstige ja ren, in kwistige hoeveelheid en uitmuntende
hoedanigheid, opleveren , en door geheel Friesland , maar vooral naar
Leeuwarden, Harlingen en Franeker verzonden worden; terwijl mede
de aardappelteelt, vooral van vroege aardappelen, hier zeer uitgebreid
is , en goede voordeelen oplevert. Ook is te' B erlikum veel doortogt van
reizenden van en naar Leeuwarden, het B ild t, Franeker, Harlingen enz.
Jammer voor B erlikum , dat de ontworpen straatweg van Leeuwarden
naar Harlingen, dit dorp geheel mis loopt, als gaande, in eene meer
regte rig tin g , over Dronrijp , ruim een uur gaans zuidelijker.
De Herv., die hier 1 1 0 0 in getal zijn, maken eene gern, ui t , welke
to t deklass. van Leeuwarden , ring van Stiens behoort. De eerste, die
hier het l e e r a a r a m b t waarnam ; is geweest H e rm a n n u s L u in g a , in of
v66r het jaar 1 5 8 9 naar Sneek beroepe«. De voorm. fraaije k e rk ,
die h ie r, omstreeks het jaar 1 5 2 0 , door E e i k o L i a u c k em a , den
twaalfden Abt van Lidlum, gebouwd , en voor de Hervörming ver-
moedelijk aan den H. M a r c u s , toegewijd was, stond oudtijds onder
het oppergebied van de abdij Lidlum , aan wclks Abten het vergeven
der pastorij en b e t bevestigen stond. De pastorij had een inkomen
van honderddertig goudg.ulden, en het vikansschap bragt lionderd
goudgulden op. Bovendien waren er drie prebenden , waarvan de
«erste honderd , de tweede honderd en e e n , en de derde yijftig goud-
priiden opbragten. Jaarlijks werd er een plegtige omgang gehondcn,
waarineen hostie,’ door mirakelen vermaard, omgedragen werd. Under
de Pastoors van Berlikum zijn vroeger onderscheidene Abten van
Lidlum geweest , als : Eelko Liaucrema , de twaalfde, Godefiudus
A ndla , de vijitiende , Siardus I I , de zestiende , Tiieodoricus , de zeven-
tiende, Wymvandus I I , de achttiende, Hesselds de een en twin-
tigste en IJsbeand van Harberwur de drie en Heutigste abt; De oud.e
k e rk , even als de toren , wcgens bouwvalligheid , m het ja a r 1 / / / ,
weggebroken zijnde, is in plaats daarvan e.ene fraaije achtkante koepet-
kerk met eenen klokkeptoren gebouwd, die thans nog bestaat en to t
groot sieraad van d it dorp verstrebt, terwijl zij over de vlakke bouwlanden
van Westergoo zeer ver gezien kan worden.
De Doopsgez., die ruim 50 in getal zijn , hebben hier mede eene
kerk en gerneente, welke hären eigen Predikant beroept.
De R. K. , die hier sleehts een hmsgezin van 6 personen mtmaken ,
behooren tot de statie van Dronrijp. .
Men heeft in dit dorp eene school, die gemiddeld door ruim 150
leerlingen bezocht wordt.
Te -B erlikum Word jaarlijks van ouds op St. Marcusdag, me «len
25 ApriJ invalt, eene beroemde paarden- , en beestenmarkt g e - l
houden. Eertijds stond he,t vee , bij die gelegenheid , op de gereg-
tigheid van het Bildt; doph uithoofde van een geschil over de weder-
zijdsche regten , hebben die van B erlikum een gedeplte van den ouden
zeedijk me|t eene rij jonge boomen bezet en alzoo to t eepe.
marktplaats bekwaam gemaakt. Thans heelt men er nog eene najaars
paarden- en beestenmarkt op St. Victorsdag , in het begin van October.
In het jaaV 1572 heej’t B erlikum veel van het Spaansche krijgsvolk.
geleden. Sommige van deze benden hadden nu en dan hunne leger-
plaats in dit dorp of in het naburige klooster Anjum, geduriglijk in
den onilrek ro o f, moord en plundering aanrigtende. Een hoop
Friesch voetvolk trok den 20 October van dat ja a r op B erlikum a a n ,
ona de Walen en Spanjaarden van daar te yerdrijven , doch deze niet
vindende , staken zij den korenmolen , benevens eenige huizen bij de
kerk in b ran d , waarna zij aftrokken, zoodat de plaats toen van
vriend yijand te lijden had.
B e r u c u m is de geboorteplaats van S ix t u s H em m em a , geb. 6 Februarij,
1533,’ f 1586, na zieh door vele geleerde werkep , waaronder een de
vanitate j4.strologi<E, te hebben bekend geinaakt en van den in koop-
handel, Staat- en landhuishoiidkunde bijzonder ervaren J a n I I u id e k o p e r ,
geb. den 3 Maart 1766, + den 27 Januarij 1835 , als Cpmmissaris,
des Konings bij de Nederlandsehe handelmaatschappij. Ook hebben de be_
rociude yyerktuigkuudigen A r ien R oeloes , S ieds J odann.es R ienks en
B oli.of H essels H ommema hier hunne uitstekende tel,eskopen en andere
optische werktuigen yervaardigd.
BERLIKUM, d. in de Meijorij van 's Ilertogenbosch. Zie B e r -
HCUM.
BERN of B e e r n , b. in het Land van Heusden, prov. Noord-lira-
bnnd ' arr. eil 3 u. W. N. W. van 's Hertogenbosch , kant. en i u. N. 0 .
yan Heusden, gem. Herpt-en-Bern, ^ u. N. van llerpt, längs de
hooge Maasdijk. Men telt er 60 inw. Bebalve de bovenlanden her
hooren tot deze buurt ook vele schoone buitenwaarden , die alle zeer
goed gras opleveren. Men ziet hier nog eenige overblyfselen van de
ahdy van Be r n . Zie het volgende art.