der Staten beschreven, betgecn Iraar ecbter nimmer heeft mögen ge-
lukken.
Thans ligt B rouwersh aven nog binnen bare wallen , hoewel de vijf
pqorten, die zij vroeger had , allen zijn afgebroken ; de laatste in bet
jaar 1820. Binnen de wallen der stad telt men 192 b. , 58 pakhuizen
en 21 schüren. De voornaamste huizen staan rondom de haven, die door
eene spuisluis diep geliouden wordt en midden over welke .vroeger eene
draaibrug lag , die onlangs (in het jaar 1840) is weggebroken. Aan bet
einde der haven is het marktplein gelegen, waarop een steenen standbeeid,
ter eere van den hier geboren beroemden Dichter, en Staatsman ,
J acob C a t s , is opgerigt, aan hetwelk den 21 October 1829 de eerste
steen gelegd is en dat den 11 December van dat jaar werd ingewijd (1).
B r o uw e r sh a v e n te lt, binnen hare wallen, ongeveer 1100 inw., die
meest in den landbouw hun bestaan vinden, terwijl de , in het jaar 1838 ,
bewerkstelligde aftonning van het Brouwershavensche zeegat, meerder
vertieren levendigheid aan deze diep vervallen plaats belooi't, gelijk
ree4s, in bet jaar 1839, 14 ooslindievaarders op bare reede zijn
binnengevallen, om , na aldaar gedeeltelijk te zijn geligt, door het
Voornsche kanaal of wel längs de binnenstroomen , naar Rotterdam of
Dordrecht op te zeilen ; terwijl de buitengewone brnikbaarheid der reede
eene der beste , zoo niet de allerbeste van het Rijk , daaraan bij meerdere
ondervinding, nog meerde.re uitbreiding doet te gemoet zien, Ook heeft
men er drie meestoven,; eenen korenmolen en eene oesterput. Vroeger
waren er nog eene bierbrouwerij, eenige lakenballen .en • zöutkee-
ten , die ecbter thans niet meer bestaan. Ook zijn de voordeelen van
de visscherij en oesterhandel zoo goed als geheel verdwenen.
Het S ta d h u is 1, . aan de markt staande, len jare 1820, uit de op-
brengst van den verkoop der poorten aanmerkelijk verbeterd, is een deftig
gebouw, waar. men een exemplaar bewaart der Gedichten van J acob
G a t s , in folio , door hem aan de stad vereerd , met eigenhändig on-
derteekende opdragt en sierlijke zilveren sloten , waarop in zeer schoon
basrelief de voornaamste onderwerpen zijn afgebeeld, welke de dichter
bezongen heeft. Ook viudt men er de afbeelding van een in het jaar
1606 op de Sprirrgersplaat;gevangen walviscb of soortgelijk die’r , als-
mede de: werktuigen; tot. voormalige ligehaamsstraffen , eene pijnbank,
enz. Dit stadhuis heeft eenen torqn, die van een , uur- en slagwerk
voorzien is. Niet.ver van daar wordt, op den boek van de JVoord-
straat en het Kerhslop, dt nederige woning aangewezen, waar de
overlevering wil, dat vader C a t s zoude geboren zijn j waarvan echter,
ten gevolge van menigvuldigen herbouw, niets oorspronkelijks meer te
zien is.
Voorts heeft men er eene, in het jaar 1646 gebouwde en in 1819
vernjeuwde , W a ag , eene K r a a n , die ;in het jaar 172<> vernieuwd
werd. De kermis valt in den eersten Zondag in Junij.
,,De H e rv o rm d e g em e e n te van BnoowEnsnAVEs, waartoe bijna
alle de inw. behooren, wordt tot de klass. van Zierikzee} ring van
Brouwershaven gerekend. De eerste, die hier het leeraarsambt waar-
nam, is geweest G eh a bd b s P a u l i , die liier in bet jaar 1377 stond. De
gemeente nam echter al spoedig zoodanig toe , dat men er , den 4 Fe-
bruarij 1609, eenen tweeden Predikant beriep, zijnde de eerste, die
( i ) Zie N . E . Ernst Vette» , F c e s t v io r i a g b ij de 0 n t si n ij e ri n g vaa
h c t s ta u d b e e l d van Jacob Cats.
tot twee'de Leeraar albier beroepen werd, geweest E l ia s im M o n n ie h ,
die in het jaar 1613 overleed. Sedert het jaar 1818 is er echter
maar weder een Predikant te B k o uw e r sh a v en . Het beroep ge-
schiedt door den kerkeraad. De Herv. gem. heeft hier eene zeer
groote kerk, die vöör de Hervorming aan St. P ie t e r en P au lu s was
toegewijd. Het is een zeer oud gebouw, met kerkenkamer en koor ;
het laatste door een beschot afgesclieiden van dat gedeelte, waarin de
godsdienst wordt geoefend. Dit beschot is een geschenk van M a r t in ü s
W e s t e r r o u t , die in de jaren 1741—1789 hier het leeraarsambt heeft
waargenomen. De kerk prijkt met eenen sierlijken predikstoel en een
doophek met kerkeraadsbanken , zijnde een geschenk van H obiu s d e
K r i jg e r , een inboorling der plaats. Het orgel, dat eenigzins in vervallen
Staat is , werd er in het jaar 1387 geplaatst. Het heeft 19sprekende
registers, twee handklavieren en een aangehangen pedanl. Op de kerk,
waarvan het dak door twee rijen pilaren ondersteund wordt, tegenr
een van welke de predikstoel is geplaatst, stond vroeger eene fraaije
torenspits, die onder N a p o l e o n , tot het stellen van eene telegraaf,
lager gemaakt en voor eenigen tijd geheel weggebroken is. De kerke-
kamer, een doelmatig vertrek , is in het koor, waar tegenwoordig ook
de luiklokken hangen. De storm van 29 November 1856 deed een
gedeelte van den westmuur der kerk wegvallen; doch dit is in het
volgende jaar weder hersteld.
Vroeger hebben de Doopsgezinden te B r o uw e r sh a v e n ook eene ge-
meenle gehad , die hare vergaderingen in een partikulier huis , op de
Oude Koornmarkt plagt te houden, maar deze gemeente is reeds sedert
het midden der vorige eeuw te niet gegaan.
De R. K., van welke men er 25 aantreft, behooren tot de statie
van Zierikzee.
De Israeliten, die er 5 in getal zijn, worden tot de gem. van
Zierikzee gerekend.
In het jaar 1599, werd te B r o uw e r sh a v e n een O u d e - I a n n e n -
e n-V r o u w e n h u i s en een W e e s h u i s , nevens elkander , aan den
Oostdijk, opgerigt. Het had een torentje, d a t, naar men wil, een
overblijfsel van een kloostergebouw was. In het jaar 1738 werd beslo-
ten , dat er voortaan geene Proveniers meer in het Mannenhuis zouden
worden äangenomen , en sedert is dat huis , met het Weeshuis ,' tot
een gemeen gebruik vereenigd, waar eenige personen , die hunne kost
daarin gekocht hadden nog tot hunnen dood hebben gewoond, ■ later
is deze inrigting geheel te niet gegaan. Thans worden de woningen
verhunrd , of ook wel door de stad aan onvermogenden ter bewoning
uitgegeven.
Behalve dit is er nog een G o d s h u is in het jaar 1598 gesticht, en
tot het onderhoud met zekere som begiftigd door H u ib r e c h t C ar s t en ,
Ambachtsheer in Bloois. Het bevat vier woonhuisjes, welke, naar den
wil des stichters, door eerbare weduwen moesten hewoond worden, die
wroeger jaarlijks vijftien tonnen turf trokken.
Men heeft te B r o uw e r sh a v e n eene S chool waarvan het huis , naar men
wil, weleer een P e s th u is geweest is , en die gemiddeld door een getal
van 100 kinderen bezocht wordt.
Aan het hoofd der vermaarde mannen op welke B ro uw e r sh a v en als ge-
boorteplaats roem draagt, Staat ongetwijfeld de boven reeds genoeinde
J acob C a t s . Hij zag hier den 10 November 1577 het eerste levenslicht.
De geschiedenis en de werken van den beroemden Staatsman, en bij
nitnemendheid grooten Volksdichter, zijn te bekend, om die h ie r, ook