andere plaatsen aan j de paarden van Java , hoewel in grootte en
maaksel veel overeenkomst met die van Sumatra liebbende, schljnen
minder sterk en minder geschikt voor dit klimaat te zijn. Visch is
er in overvloed, en het is ook uit de vischvangst, dat vele inwoners
hun bestaan vinden.
BENGKOELEN , landschap in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatra
, ads. resid. Bengkoelen.
Het bevat de distr. S o e n g i e - L am o e u w , S o e n g i e - I t am en
S e l i b a r ; en telt 10,000 inw.
BENGKOELEN , stad in Oost-Indie, op het Sundasche eil. Sumatr
a , ads. resid. Bengkoelen; 5° 49' 16" Z. B ., 119° 30' 30", zeer
fraai gelegen.
Voor het jaar 1714 lag de stad Bengkoelen zes mijlen meer noor-
delijk, maar om de ongezondheid der plaats, hebben de Engelschen,
die er destijds bezitters van waren , haar herwaarts doen verplaatsen
en er het fort Mar lbourgh aangelegd; hoewel men het algemeen eens
is, dat zij nog wel acht, mijlen meer zuidelijk beter en oordeelkun-
diger zoude zijn geplaatst geweest, alwaar Poeloebaai eene veilige an-
kerplaats, alsmede eene veel drooger en dus gezonder luchtstreek, aan-
biedt, en alwaar een effen en gelijke grond , eene geschikte plaats voor
de vestiging van Europeanen zoude gegeven hebben. Terwijl men bij
de tegenwoordige stad vele ravijnen, hooglen en laagten vindt, in
welker laagste het water zieh vergadert, zonder te kunnen afloopen ,
hetgeen kwade en voor de gezondheid nadeelige dampen veroorzaakt.
De hevolking van de stad en de omstreken wordt op twaalf duizend
zielen geschat, onder welke begrepen zijn de Europesche militairen , de
Javanen , de Bcngalezen, de Chinezen , de Maleijers en de Madurezen.
De buizen der Europeanen bestaan allen uit twee verdiepingen en
zijn , uit hoofde van de veelvuldige .en zware aardbevingen , van on-
deren van steen en van boven van hout gebouwd.. Sommige huizen
zijn met atap, andere met eene soort van sierappen gedekt , welke
gemaakt worden van de hast van eenen boom , die in groote hoeveel-
heid op de Pogge- of Nassau-eilanden gevonden worden. De huizen
zijn niet digt op elkander , maar op kleine afstanden eenigzins uiteen
gebouwd, en liggen ieder op een afzonderlijk erf, achter witte , zes
voet hooge muren , hetgeen de plaats meer uitgebreid maakt, en als het
wäre ieder huis hetvoorkomen geeft, als of het afzonderlijk, aan eenen
grooten weg , gelegen was.
Het G o u v e r n em e n t s h u i s is zeer aangenaam, te midden van
een Engelsch plantsoen en klein park gelegen , waar men , zoowel als
in de andere tuinen, noten-muskäatböomen vindt. Het huis is wel
groot, doch van weinige gemakken voorzien ; uit de bovenste vertrekken
heeft men een ruiin gezigt over de geheele omliggende landstreek, de
reede, het Rateiland , Poeloebaai en Buffaloepoint, en ziet men de
overigehuizen, als het wäre, daar om in een half rond liggen.
Het Ou d e G o u v e r n em e n t s h u i s is digter aan zee gelegen.
Daarvoor ziet men een eenvoudig gedenkteeken, ter nagedachtenis
van wijlen den Heer P a r r , Engelsch Resident te dezer plaatse, die
in 1803 door inlanders wreedaardig vermoord is , alsmede dat ter
nagedachtenis van den Adsistentie-Resident K n o er l e , die voor eenige
jaren een even ongelukkig lot trof. Beide zijn binnen het fort
begraven, alwaar ook het graf is van een Engelschen Fiscaal, die
van schrik bij den moord van den Heer P a r r gestorven is. De on-
derste vertrekken van het oude Gouvernementshuis, zijn tot militaire
buraux, en de bovenste meestal tot hnrsvesting van vreemdelingen in-
gerigt. Men heeft van daar een zeer verrukkelijk gezigt op de zee
en op een groot gedeeltè der stad.
De G o u v e r n em e n t s - b u r e a u x , de Raadzaal en de Schat-
kamer zijn vereenigd, in een zeer goed gebouw R o e t n a - F a n d -
j a n g genaamd, ■ waarvan het front naar het gouvernementshuis
gekeOrd is. , * .
Het kerkje À dat vroegér zeer fraai e n , om de gemeente tegen den
overlast der hitte te beveiligen, van eenen grooten hangwaayer vöor-
zien was, is door de aardbeving van 24 November 1 8 5 3 gescheurd en
diep vervallen. ' ,
De- -Chinesche kamp is in het noordwéstelijke gedeelte van het
établissement, en heeft meestal bouwvallige huizen-, die weinig ot geen
welvaart aanduiden. De meeste Chinezen , wier getal tusschen de bUU
en 700 beloopt, zijn arm, en bezitten niet de mjverheid nun-
ner landslieden op Java, of vinden geen gelegenheid die aan te
wenden. Zij worden afgeschilderd als landloopers en siecht
völk, en de menigvuldige criminele zaken , waarin zij betrok-
keh ’zijn, schijnen zulks te Levestigen. .Sommigen hunner lioudeh
zieh echter met den landbouw bezig, en voorzien de markt van
groenten. ■ ' , jt
Na zeven ure ziet men er geen Europeaan meer te voet längs He
straat gaan. Bendies, of, zoo als de Engelschon ze noemen , buggies,
ligte chaisen1, 'met eene kap, die zoowel van achteren als Van voreh
openis, w a a r d o o r , bij het.snel rijden, de lucht altyd verfnsschend
door het rijtuig stroomt, zijn hier, even als de palankijnwagens , veel
in igebraik. . ' ,
De verseheidenheid van breede , groote wegen vertraait de na-
buursebap en ommestreken „van het établissement. • ’s Morgens tusschen
half zes en zeven ure , en ’s namiddags tusschen vijf • en half
zeven nre, is men zeker,- van drie vierde der Europeaansche bevolking,
mannen, vrouwen en hinderen, in palankijnwagens, buggies, of te
paard , te zullen aantreöen.
De reede van R e s o k o e l e k is aan den aandrang der- zee , zoowel als
aan de winden en bijzonder aan de vlagen, welke hier-onder den
naam van : Noordwcsters bäkend zijn , blootgesteld , en gevolgelijk met
zeer veilip', te m i n d e r , omdat zij ; vijf öf zes mijlen van den wal ■ isi
De bergachtige, maar tot -op de toppen met frisch groen bekleede
k u s t, waarop zieh versebeidene hooge pieken verhelfen, levert een
zeer fraai gezigt o p , en de witte gebouwen van B e n o k o e e e n mäken ,
te midden dezer schilderachtige k u s t, eene bevallige vertooning.
Op den 24 November 1833 had hier eene hevige aardbeving plaats*
die van eene geweldige zee-overstrooming gevolgd werd, door welke
laatste het zeehoofd, bénevens de daarbij gelegen kantoorlokalen van
het département der inkomende en uitgaande regten en van den Pak-
huismeester geheel zijn weggeslagen ; terwijl de nleeste huizen gescheurd
werden en het ‘ water- verscheidene dagen onbruikbaar was. >
BENGKOELEN , riv. in Oost-Indie , op het Sundusche eil. Sumatra
, op de westkust van dat eiland, resid. Palembang, ads. residi
Bengkoelen. Zij is aan de monding opgestopt, maar verder en dirper
landwaarts in, voor kleine booten - bevaarbaar.- - 1 t
BENGKOELEN-(BAAI Y AN ), haaU in Oost-Indië, op het Sun dtv-
sche eil. Sumatra, aan de West/.ijd« -van-dat eiland^ op de kust van
de ads. resid. Bengkoelen.
II. D e e l . 1 8