Batavia en 764 palen van Anjer , ten W. van den berg Ringgit, aan
de Straat van Madura en aan den grooten weg, 7° ’iS 'N. B., '131 , 36
0 . L., geheel van hoog en boschrijk gebergte omgeven , hetgeen ,
benevens de vruchtbare dalen , die er tusschen gelegen zijn, de
schilderaehtigste geziglen oplevert.
Het is de hoofdplaats van de residentie en eene levendige handel-
plaats, met eene reede, die, vooral in de oostmoeson, zeer völlig
is. De voornaamste,voortbrengselen der binnenlanden komen hier
ter markt. De omslreken zijn rijk aan wild en rijst. De plaats is
echter, door de nabijheid van het Strand, niet zeer gezond ; waarom
de Resident, even als de militatre Kommandant, de Regent en de
overige ambtenaren in een stadje, op een uur afstands van de zee ,
bij de riv. Besoeki, wonen, waar de voornaamste gebonwen met de
kaserne, een vierkant plein vormen , op welks midden een, bij de
Javanen, gebeiligde boom Staat.
Hieromtrent is een waterbak van 120 v. in bet vierkant. De bron-
wel waaruit hij ontstaat is kokend heet, terwijl het water er om heen
koud is. Door middel van een sluisje stroomt dit water, door ka-
nalen, in de omliggende tninen.
BESOEKI, B asoeki , B isoeki of B ezoeki , riv. in Oost-Indie, op bet
Sundasche eil. Java, resid. Besoeki.
Zij werpt zieh, na eenen kronkelenden loop, waardoor zij de schoon-
ste gezigten, over de vruchtbare omstreken aanbiedt, noordwaarts in
de Straat van Madura.
BESOIJEN , gem. in de Langstraat, vroeger tot Zuid-Holland behoort
hebbende , thans prov. Noord-ßraband, arr. 's Hertogenbosch , kant.
en distr. Waalwijk (9 k. d., 4. m. k., 9. s. d.) ; palende N. aan de gem.
Drongelen-Hagoort-Gansoyen-en-Doeveren , 0 . aan Waalwijk , Z. aan
Sprang , W. aan Capelle.
Zij bevat , behalve bet d. Besoijen , slechts eenige verstrooid Eggende
huizen, beslaat eene oppervlakte van 613 bund., en telt onge-
veer 80 h. en ruim 800 inw., die meest hun bestaan vinden in den
landbouw.
De Herv. , die 230 in getal zijn, maken eene gem. uit, welke tot
in het jaar 1610 gecombineerd was met die van Sprang, maar sedert
op zieh zelve bestaat en tot de klass. van Heusden, ring van ’s Gre-
velduin-Capelle, behoort. De eerste die hier het leeraarsambt bekleed
heeft, is geweest Ds. E k k iu s . Het beroep geschiedt hier met agreatie
van den Ambachtsheer.
De R. K ., die hier een getal van 330 beloopen, worden tot de pa-
rochie van Waalwijk gerekend. -
Men telt in deze gem. eene school.
B e s o ije n is eene heerl. , die vroegel een Hollandsch leen was, en
weleer bezeten werddoor het edele , im reeds lang uitgestorvene, geslacht
v a n B e s o i j e n , dat uit het huis v a n S t k i j e n afstamde. Uit dit geslacht
is het hij huwelijk gekomen in dat van A s s e n d e l f t , en later aan
J o iia n v a n "W i t t e n h o r s t , Heer te Drongelen , Gansoijen, enz; , die met
het ambacht van B e s o ije n , met veeren , molen , enz. , in het jaar 1631,
verlijd werd. Sedert is het verscheidene malen van Heer veranderd ,
en was in het midden der vorige ceuw een eigendom van Mr. P a u l u s
S e b a s t i a a n l e L e u d e W i l h e m , Vroedschap en Burgemeesler der stad
Rotterdam , Curator van ’s Lands Hoogeschool te Leyden ; bij wiens
nakomelingen het thans nog bezeten wordt , zijnde tegenwoordig Am-
bachtsvrouw van B e s o ije n , Vrouwe P a u i i n a M a b ia C o n s t a n t i a l e L e u d e
W j l h e h , echtgenoote van den Heer Louis T dbodoob d e F o b e s t ie b ,
te ’s Gravenhage. ’ n l l
Het dorp B e so ijen , B ezooijen of B ezojen , ligt 4 u. W, van s Hertogenbosch
, i u. W. van Waalwijk , 2 | u. 0 . van Geertruidenberg,
2 u. Z. W. van Heusden.
Het is net bestraat, en telt in de kom van het d. 73 h. en on-
geveer 800 inw Gednrende het twaalfjarig bestand heeft dit dorp eene
eigen kerk gekregen ; zijnde de eerste thans nog bestaande kerk en
predikantswoning in het 1612 gebouwd. Men w,l dat de oude toren
van Waalwijk eigenlijk voor een gedeelte op den grond van B e s o i j
e n gestaan heeft. De tegenwoordige kerk van B e s o i j e n i s nog een
goed gebouw , van eehen toren voorzien. Ook is hier een net Raadhuis,
in den vorm van eenen koepel aan de kerk vast, zijnde vroeger het
koor der kerk geweest, maar in der tijd door den Ambachtsheer tot
een raadhuis der gemeente afgestäan. De dorpschool telt gcmiddeld
een getal van 100 leerlingen.
B esoijen is een der twee en zeventig dorpen of parochien geweest,
die bij den inbraak van den Grooten Zuid-Hollandschen waard, van
19. November 1421 is overstroomd geworden, maar ook een der zes
en dertig, die naderhand weder droog geworden zijn.
Den 8. Augustus 1837 , brandde hier de graan- en schorsmolen tot
den grond toe af, op welke plaats daarna drie huizen gebouwd zijn.
Het wapen van B e s o i j e n bestaat in een schild van lazuur (blaauw),
beladen met drie St. Andneskruisen van zilver.
BESOIJEN , voormalig kast. in de Langstraat ;■ prov. Noord-Braband,
in het dorp Besoijen, op hetwelk de oude Heeren van B e soijen hun
verblijf hielden.
Het is reeds voor meer dan anderlialve eeuw vervallen, zoodat er
in het begin dezer eeuw nog slechts eenige bouwvallen van te zien
waren , en er thans naauw'elijks overblijfselen van te vinden zijn.
BESOIJEN (B1NNENPOLÜER VAN) , pold. in de Langstraat, prov.
Noord-Braband, arr. ’s Hertogenbosch , kant. en distr. Waalwijk,
gem. Besoijen; palende N. aan den Langstraatsclien zeedijk, 0 . aan
den binnenpolder van Waalwijk, Z. en W. aan den Binnenpolder
van Sprang. _ .
De tijd , wanneer deze. polder is bedijkt geworden, is met bekend.
Hij bevat 234 bund. 61 v. r. 92 v. eil. Het land ligt 6 palm.
boven A. P. Het opzigt wordt door het gemeentebestuur van Besoijen
uitgeoefend.
BESOIJEN (BUITENPOLDER VAN), polder in de Langstraat, prov.
Noord-Braband, arr. ’s Ilertogenbosch, kant. en distr. Waalwijk,
gem. Besoijen ; palende N. aan de Eilanden, 0. aan de haven van
Waalwijk, Z. aan den zeedijk, W. aan Sprangsloot.
Van dezen polder is het jaar van bedijking onbekend. Hij bevat
eene oppervlakte van 842 bund. 22 v.. r. Het opzigt wordt uitgeoefend
door een polderbestuur, bestaande uit: 1 President, 4 Polder-
meesters en 1 Secretaris en Penningmeester.
BESSAR (0SAPA-), oud d. in Oost-Indie. Zie O sapa- B essar.
BESSEM, buurs. in het kw. Zalland, prov. Overijssel. Zie
B estmen.
BESSENS, b., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Baardera-
deel arr. en 2§ u. It. ten W. van Leeuwarden, kant. en 1 u. W.
ten Z. van Bauwerd, \ u. 0 . van Britswerd, 13 min. N. 0 . van
Wieuwerd, waartoe het behoort.