BESI, T a n d j o h 6 - B s 5 i , kaap in Oost-Indie, op de Oostkust Tan
het Snndasche eil. Smiiatra.
BESI , T o e k a n g - B e s i of S m id s e il a n d e n , grocp eil. in Oost-Indie , in
de Slraat der Molukkos, ten Z. 0 . van Boeton.
Zij bestaat uit de eilanden : W a n g i -W a n g i , ‘ C a y l o e p a ,
T am e a , de twee S t. M . a t t h e u s e i l a n d e n , het V is s e h e rs-
e i 1 and , het A p e n e i l a n d , het V e l h o e n s e i l a n d , P i n o k k a
en eenige anderen.
Zij. schijnen allen onbewoond en weinig bezocht te zijn, hetwelk
toe te schrijven is aan de moeijelijke toenadering door de menigvuldige
rillen,, waar tusschen deze eilanden gelegen zijn, en die het vaarwa-
ter hier zeer gevaarlijk maken. De branding veroorzaakt hier.,. zelfs
bij den minsten \yind , een hevig klotsen, en bij stormweder is dit
geweld zoosterk, dat het aan hen, die er van verre naar toe komen,
niet anders toeschijnt, dan of er eenige smeden met hunne hamers op
het aanbeeld kloppen , van waar zij hnnnen naam ontleend hebben.
BESI, W a y - B e s i , riv.,in Oost-Indie ,■ op het Ambonsche eil.Boero,
aan de Noordwestkust. Zij valt met eenen Noordclijken loop in zee.
BESI , W a i - B e s i , riv. in Oost-Indie, op het Ambonsche eil. Boero,
aan de Zuidwestkust. Zij stört zieh met eene Noordelijke rigting
in zee uit.
BESI, X o e i a - B e s i ,. eil. in Oost-Indie, in de Straat der Molukkos,
aan de Oostkust van het eiland Celebes ; tot de Xoela-eilanden behoo-
rende. il .i
Het is vrij wel bevolkt; men vindt er tien dorpen, als: Falauw,
Caba uw, F a t t a h o i , Talaga , Bega, I p a ,F a c q u e r r e , F.a goede,
Fatze en Gay,*en er is een fort, het K l a v e r b l a d genaamd.
In vroegere tijden lag op dit eiland een Sergeant met eenige. Post-
houders, om een wakend oog op alles te houden, terwijl hij ook
zorgen moest , dat die van Amboina, tegen eene billijke betaling,
het noodige houtwerk, klapperoliö enz., uit de Xoela-eilanden be-
kwamen.
In het begin des jaars 1636 kwam de .PriiishCALAMATA, een bröeder
van den Kon mg van Ternate, tegen welken hij in opstand was, hier
aan, waar hij met branden en vernielen duchtig den baas ‘ speelde.
Hij vertrok weder , den 8 Febrnarij , na twee dorpen geheel in kolen
gelegd en vele menschen te hebben medegevoerd , die hij op het eiland
Boeton als slaven verkocht.
BESI (BOE WANG- ) , eil. in Oost-Indie, resid. Ambon. Zie B o e -
w a n c - B e s i .
BESLINGA , yoorm, adell. state, thans een buitengoed, proy, .Friesland,
kw. 0 oster,goo , griet. Idaarderadeel, arr. eji u. Z. van
Leeuwarden, kant. en -j u. 0. van Rauwerd, 5 min. Z. W. van
Friens, waaronder zij beboort.
Dit fraaije buitengoed, waarvan het huis in het jaar 1620 geheel
verbrand, maar later weder opgebouwd is , beslaat eene . oppervlakte
yan 5 bund. , 93 v.. r., 10 v. e il., en beboort. thans in eigendom aan
den Heer M a u i i it s P ic o D i e d e e ik Barori v a s S y tz a b ia , Grietman van
Idaarderadeel, Lid der Staten-Generaal , Staatsraad , enz.,. te Friens.
BESMENbuursch. in het kw. Zalland, prov. Overijssel. Zie
B e s t m e n .
BESOEKI, B a s o e k i , B i s o e k i of B e z o e k i , resid. in Oost-Indie, op het
Sundasche eil. Java, het Oostelijkste gedeelte.,van dat eil. uilma-
kende; palende N. aan de Straat van Madura, 0. aan de Straat
van Balembangan, Z. aan de Indische zee, W. aan de resid. Pas-
^ Z y T o r d t in drie regen tschappen verdeeld,. als: Be s o e k i , P r o b
o l i n g o en B a n j o e w a n g S | welke beide laatste tevens adsis-
tent-rcsidentschappen zijn. D e hoofdstad is B e s o c i.
Deze resid. beslaat eene oppervlakte van 192 kwadraat mylen , en
strekt zieh van 7° 37' tot 8° 48' Z. B. en van 130 43 tot 131
78' O.E. uit. Men telt er 830 dorpen, iewoond door ongeveer
114,000 zielen, waaronder 3800 Chinezen, e n , behalve het gar-
nizoen , nog geen 100 Europeanen. i n j
De voornaamste rivieren zijn : d e P r o b o 11 n go , de P e n ge d a n-
p-’ a n , de B e s o e k i , : d e S o e n g e j-P i t o n , de S o e n g e j - i am-
p o e r a n , de S o e n g e j-K a t i , de P a n a r o e k a n , de Ka l i -
P o e t i h , de B a l a m b o a n g , de P o e g a r , de G e t em en de
P a n g k a r . n i - r -
Als belangrijke kapen komen in aanmerking: Ue d j o n g - ü i n -
d i n g , T a n d j o n g - D j a n k e r , kaap S i d a n o , G o e n o n g -
I k a n , k a r a n g - T a m b a k en R a r a n g - P e d a n g .
Onder de hoogste bergen telt men: de L amo n g a n , de ü j i -
a n g , de R i n g g i t , de T a 1 a g a - W a r o e n g en de T j i -A s i n .
De grond is er over het algemeen vulkanischen vrucblbaar, aan
de stranden meestal laag en moerassig, in de binnenlanden hoog en
met bergen, en in het oostelijkste gedeelte met digte wouden bezet ;
op het zuidelijkste gedeelte der westkust vindt men kalkrotsen. De
landbouw is er in de laatste tijden aanmerkelijk uitgebreid. De voornaamste
voortbrengselen zijn koffij, rijst en suiker. Onder de boomen
vindt men hier den vergifboom (Pohon-Oepas) , waarvan het sap eene
zeer doodelijke werking lieeft. In het oostelijk gedeelte dezer resi-
dentie vindt men veel zwavel.
Yan het dierenrijk heeft men er paarden , buffels, ossen en scha-
pen. De tijgers zijn er in* grooter en^haeerder hoeveelheid dan elders
öp Java. Visch is er in overvloed en in groote verscheidenheid.
De dampkring is aan de stranden met schadelijke dampen bezwan-
gerd, en wordt, vooral aan de oostkust, voor zeer ongezond gehouden.
In de binnenlanden en het gebergte is de lucht echter koel en gezond.
In de laatste jaren, sedert het stelsel van v a n d e n Bosen hier werkt,
is de residentie zoo zeer in bloei toegenomen, dat de welvaart er
aanzienlijk door vermeerderd is , en er nieuwe dorpen aangelegd worden.
BESOEKI, B a s o e k i , B is o e k i of B e z o e k i , ads. resid. in Oost-Indie, op
het Sundasche eil. Java, resid. Besoeki; palende N. aan de Straat
van Madura, O. aan Banjoe-wangi, Z. aan de Indische zee, AY. aan
Probolingo.
Door deze ads. resid. stroomen : de B e s o e k i , de So e g ej-P i t o n
de S oe nge j-T am p o e r a n , d e S o e n g ej-K a t i en de P a n aroe-
k a n , terwijl de K a l i - P o e t i b haar ten 0 . van de ads. resid.
Banjoewangi scheidt.
De voornaamste plaatsen zijn: B e s o e k i en P a n a r o e h a n . In
deze ads. resid. te B a l i - T i k o e s eindigt de groote, door den
Gouverneur-Generaal D a e n d e l s aangelegde weg , die op het westelijke
einde van Java eenen aanvang neemt.
BESOEKI, B a s o e k i , . .B i s o e k i of B e z o e k i , st. in Oost-Indie, op het
Sundasche eil. Java, resid., reg. en ads. resid. Besoeki, 6 palen van
Banjoeangat, 9 palen van Boongatam, 100 palen van Banjoewangi ,
103 palen van Soerabaya , 373 palen van Samarang, 682 palen van