buiten d i t , nog twee liuizen van vermaning, als : ¿in op de Groote
Kampen , dat thans tot pottenbakkerij is ingerigt, en ein op de Kleine
Dijlakker, dat zijuen ingang had in de Kcrkstraat, en nu tot woon-
lnris dient.
De R. K. kerken staan beide op de Groote Dijlakker. De eene , die
aan den H. M a r t i n o s toegeheiligd is , plagt eertijds eene statie der Jesuiten
te zijn ; doch wordt nu door eenen wereldlijken Priester bediend.
In de andere, die ondcr aanroeping van den H. F r a n c i s c o s N e r e o s
is ingewijd, wordt de dienst nog , even als voorheen , door eenen ge-
ordenden Geestelijke waargenomen. Voor de Hervorming had men
binnen B o i s w a r d twee Mannenklooster s en een Vrouwcnkloos-
ter . Van het eene Mannenklooster, namelijk dat der Franci ska-
nen, is hierboven reeds gesproken. Het twocde was eCne proostdij van
Reguliere Kanunniken van St. J a n , en het Vrouwenklooster werd be-
zeten door Nonnen , die naar den regel van den II. A o g o s t in o s leefdcn,
en werd het Hei l ige-Gees t -klooster genoemd. Deze beide laatste
zullen op de woorden J o r a n n i t e r k l o o s t e b en I I e i l i g e n - G e e s t - k l o o s t e r be-
schreven worden.
Ook had men te B o e sw a r d , in het midden van de stad, op de
Kerkstraat aan de Broerestraat, weleer de Ka p e l d e r m i r a k e l e n
v a n O n z e Li eve Vr o uw van Z e v e nw o u d e n , anders de Kap
e l v a n d e n He i l i g e n Ge e s t geheeten. Dit was een zcer oud
gebouw, waarvan het jaar der stichting onbekend is. Oudtijds stond
daarin een Mariabecld, d a t, met groöten toeloop , uit vele plaatsen ,
ook om de bijzondere aflaat, die daaraan verleend was , als wonder-
doende geeerd werd. In het jaar 1880 werd dit beeid door de Soldaten
van B ro n k h o r st verbrand; en de kapel dient thans gedeeltclijk
tot La t i j n s ch e school , terwijl er tevens eene Stads Nederdui t -
sche school en eene Fransche- en Nederdui t sche- school in
geplaatst zijn. Zij heeft boven den ingang dit opschrift :
Haec Sophiae Sedes, hie alma Minerva tenellis,
Castalias propinat aquas Heliconis alumnis.
d. i. Hier is de zetel der wijsheid , hier dient de günstige Minerva
hären teederen voedsterlingen de castaiische wateren van den Helicon toe.
De Lat i jnsche school wordt nu alleen door eenen Rector bediend ;
eertijds was er ook eenen Conrector. Zij telt doorgaans 6—10 leerlin-
gen. De Nederduitsche school telt gemiddeld een getalvan 200 leer-
lingen. De Fransche en Nederduitsche school wordt doorgaans door 100
leerlingen bezocht. Bovendien is er te B o l sw a r d nog eene stads-armen
school, met 300 leerlingen Men heeft hier ook een werkzaam departement
der Maats chappij : Tot Nut van ’t Alyemeen, dat den 6 December
1799 isopgerigten 33 ledentelt; almede een distributie-kantoor voor de
brieven.
Onder de liefdadige gestiebten verdient vooral melding het Bnr -
g erweeshui s , zijnde een groot en fraai gebouw, in het jaar 1342,
door zekeren Burgemeester N anne R eyns , en diens huisvrouw I I idda
H e r em a , gestiebt, en rijkelijk metinkomsten begiftigd. Dit huis stond
van de stichting af onder het bestuur van vijl Voogden, van welke,
na de Reformatie, drie Herv., een Doopsgez. en een R. K. waren ,
vermits er ook weezen , wier ouders R. K. of Doopsgez. waren , in
moeten opgenomen worden. Dit is echter later door de R. K. verzuimd
doch sedert eenige jaren weder hersteld , zoodat er hinderen van alle
Christen-gezindten in zijn. Ook heeft men hier een Ar m e n h u i s , staande
in het inidden der stad, naast de Lieve-Vrouwe-kapel, waarin bejaarde
riians-’ en vronwspersonen worden aangenomen en onderhouden, die
hier in eenige kamers bij elkander wonen , en eene zekere toelaag bene-
vens wat ruimer onderhoud genieten , dan diegenen, welke buiten dat
huis, in woningen aan het Armenhuis behoorende, onderhouden worden.
Vroeger werden hier ook vreemdelingen , doch thans alleen ln-
boorlingen aangenomen. Ook kon men er voorheen , tegen eene geringe
som gelds , den kost koopen. Thans echter neemt men er,
onder het huisselijk opzigt eener moeder, omniet armen in op , doch
alleen die , welke gcene leden zijn van eenige Christelijke gemeente.
Ook worden daarbuiten dezulken , die men stadsarmen noemt, uit
de zeer aanzienlijke goederen van dit huis van levensonderhoud be-
deeld. Het stond vroeger onder zes, doch sedert eenigen tijd onder het
opzigt van vijf Voogden , die door het Stedelijk Bestuur gekozen worden.
In het Ger e f orme er d Arme n h u i s , opde Groote Kampen , worden
alleen Hervormde ledematen opgenomen. Dit huis is gesticht in het
jaar 1618, door M a r ia O o pk e s , weduwe O o pk e s , den Edelen G e r r o l t
van C ammingha en de Edele Jonkvrouw C atharina van O ckin ga , weduwe
van voorzeiden van C ammingha. Thans wordt daarin door de Di-
akenen der Hervormde kerk aan oude ledematen eene woning, met
eene ruime bedeeling, gegeven. Dit huis is nag bekend onder den
naam van het Konvent , zonder dat men echter de reden dezer be-
naming weet op te geven.
Het St. Antoni j -Gas t h u i s of P r o v e ni e rs h u i s , staande op
de Koe-of Nieuwemarkt, in het Noordwestelijke gedeelte der stad , is in
het jaar 1464 gebouwd , ten minstc in dat jaar werd de kapel ingewijd
, door eenen Kardinaal, die door Paus P aulus II , herwaarts ge-
zonden was. Het huis is in het jaar 1778, behalve de vleugel of
streek kamers, ten O. van het huis, uit den grond sierlijk her-
bouwd , zoodat het een der regelmatigste en fraaiste gebouwen van
de geheele stad is; terwijl aan de verfraaijing daarvan best endig alles wordt
te koste gelegd. Het Staat onder het bestuur van vijf Voogden, die aan
eenige bedaagde lieden van die genen , aan welke zij voor hunne op
den lijve gelegde penningen , lijfrenten betalen , hier eene schoone woning
met eenige voordeelen geven. Aan de loffelijke administratie van
dit gesticht zijn alle armbesturen , het onderwijs en al wat in deze stad
nuttige inrigling heeten mag, grooten dank schuldig.
Onder de beroemde mannen, die B o e sw a r d heeft voortgebragt, verdienen
melding : de God geleerde D ominos R e in e r i , geb. in 1361 , 29
Mei 1398 , als Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Leuven; de R eg ts-
geleerde S ib ra n d o s S iccama , geb. in 1370, 1622 , na in 1617 te
Franeker eene verzameling van Friesche wetten in het licht gegeven en on-
derscheidene regtsgelcerde werken te hebben geschreven ; de Fr iesche
Kroni jkscl iri j vers P e t r ü s J acobus van B o e sw a r d , meer bekend onder
den naam van P e t r u s J aco bi T h a b o r it a , welken naam hij droeg naar het
klooster Thabor, bij Sneek, waarin hij Lekebroeder was , geb. in 1430,
•j" in 1327, en S o e fr id o s R o d oe pho s S t e r k en b o r g ; de Fr iesche Dichter
G y s b e r t J acobs geb. in 1603, j- in September 1666, en dePlaatsni j -
d e r , P ie t e r T a n je , geb. 13 Februarij 1706, i" 28 Junij 1761. Deze
laatste voer eerst als schippersknecht op Amsterdam , waardoor hij in
kennis geraakte met den plaatsnijder J acob F o e k em a , die hem eerst
in de teekenkunst en vervolgens in het plaatsnijden onderwecs, waarin
hij later zulk een groot meester geworden is.
In de dertiende eCuw werd , B o e sw a r d , door zulk een zware brand
geteisterd , dat daarfloor 136 huizen in de asch gelegd werden. Ge