van land , geheel verlumd. Zoodat de laatste afgedamd is terwrjl de
eersle alleen nog als binnensluis van den ouden dijk bestaat.
De voornaamste vaart van h e t Biid t komt door de Wierzijl u i t d e
Ried, lpopt eerst uoord- en daarna noordwestwaarts naar St. Jacobi-
Parochie , en , met eenen anderen t a k , onder den naam van B 1 i k-
v a a r t , eerst oost-en daarna noordoostwaarts naar,de Leije en naar
Oude-Bildtzijl, en verder naar de, thans verstopte , Nieuwe-Bildtzijl.
Almede loopt er nog eene vaart längs den binnenkant van den Onden
Bildtdijk., benevens verschillende zijtakkcn van de B l ik v a a r t längs
de wegen naar de dorpen en boerderijen.
Bebalve den regten M id d e l - of Z a n d w e g , waaraan de drie
Bildtdorpen liggen, en die oost- en westwaarts, bijna evenwijdig aan
den Oudendijk , door geheel het Oude-Bildt loopt, zijnde beide oude zee-
dijken de oorspronkelijke wegen der Bildtlieden , en op deze loopen
alle de binnenwegen uit. De zandweg wordt regthoekig gesneden door vier
rijwegen, van den zuidelijken Ouden Zeedijk tot den Oaden-Bildtdijk
doorloopende, als: 4en door Lieve-Vrouwen-Parochie, een door St. Anna-
Parocbie, een op de helft tusscben St. Anna-Parochie en St. Jacobi-
Parochie en een ter helft tusschen St. Anna-Parochie en Lieve-Vrouwe-
Parochie. Van St. Jacobi-Parochie loopen weder drie wegen, op
verschillende afstanden, naar den Ouden-Bildtdijk en twee zuidwaarts-
naar den Ouden Zeedijk. Eindelijk loopt er nog een dwarsweg van
Berlikum, ten Z. van St. Anna-Parochie en Lieve-Vrouwe-Parochie naar
het Stienzer-Nieuwland,. van welke men ook, door de gemelde kruis-
wegen, naar de dorpen kan komen.
Voor het noordelijke gedeelte dezer grietenij (namelijk de W e s te lijk e
P o lle n , het N ie uw e -B ild t en het O u d e -M u n n ik e n -B ild t)
waren de storm en de watervloed van 3 , 4 en 5 Februarij 1823
zeer noodlottig , want deze fraaije, weleer aan de baren ontwoe-
kerde landouw, scheen d u weder op bet punt te zijn, om, zoo
niet in zee herschapen, dan toch door de woeste golven te worden
overstroomd. In den nacht van den 3 werden , onder storm en on-
weder , door den geweldigen wind , de stevige dijken zoo hevig. geteisterd,
dat, in den morgen van den 4 , omstreeks tien uren , de zeedijk
van de Oude-Bildtpollen op twee plaatsen . bezweek, en er
eene inbraak, van meer dan vijftig eilen, ontstond. Het was even
alsof de golven zieh ver boven den dijk verhieven , om dien geheel
en al te vernielen, en een aantal zeepalen werden daarover en door
het gat geworpen en met den woedenden stroom landwaarts ingestuwd ,
waardoor dan ook aan geene redmiddelen tot stuiting te denken was.
Vele der bewoners moesten dus naar de nabijgelegen landlieden van
het Niemve-Bildt vluglen, daar binnen weinige oogenblikken alles
overstroomd was. Dan , hier deelde men weldra in hetzelfde lo t: want
bij het avondgetij kon de Tweede Bildtdijk, den geweldigen aandrang
des persenden vloeds ni?t langer wederstaan, zoodat op de eerste ramp
een tweede onheil volgde. In den namiddag stak er een hevige
noordweste storm op, vergezeld van zwaren donder en bliksem.
De zee jöeg hare breede golven tegen den dijk, stuwde die daar over ,
en sloeg er de kruin a f , zoodat hij , al zwakker en zwakker wordende
weldra moest bezwijken , betgeen des avonds ten negen ure werkelijk
plaats bad , en daarop volgde eene geheele doorbraak, door de
steenen waterlozing, door den Nieuwendijk gelegen,, waardoor weldra
het geheele Nieuwe-Bildt, eene openbare zee gelijk werd. In den
vroegen morgen van den 5 Februarij moesten velen bewoners van het
Nieuwe-Bildt hunne beschadigde woningen verlaten, daar *8 n0|>
den aanwas van het water-, dat drie eilen hoog door de inbraak stortte,
het pevolg niet konden berekenen. Zij begaven z.ch alzoo , wadende längs
de diep onderstaande dijken, naar hetOude-Bddt, alwaar zy eene gereede
toevlupt vonden. Een nieuw en dadelijk gevaar, vooral voor het Oude-
Bildt ontstond er op hetzelfde oogenblik , daar in de Oude-Bddtzijl, voor
welke’ sluis de vloed nu moest worden gekeerd, duidelyke sporen vau
verzakking zigtbaar werden , en deze moest dus versterkt en tegen den
aandrinp-enden stroom bestand gemaakt worden , of men had het erg-
ste te duchten. Men bespeurde, toen de sluisdeuren reeds waren geboten
dat de stand des buitenwaters 9* palm hooger, dan het bm-
nenwater was, en het eerste werd nog m een uur tyds met zes palmen
verhoop-d zoodat de vrees voor het behoud dezer waterkeermg tot het
hooffstf toppunt klom. Men besloot tot het afbreken van een naby-
staand lmis en met het puin, steen en andere voorwerpen maakte men
e e n e n i ; waardoor de sluis’tegen den vloed was verzekerd Deze po-
ainff gelukte dan ook volkomen en men ontkwam het verder gevaar.
Deerliik werden de dijken dezer grietenij geteisterd, zoodat d a an n ,
over de gansche uitgestrektheid een aanz.enhjk aantal groote en kleine
¡raten ¡reslagen, de binnen-en buitendocenngen mgekolkt en de kruin op
S e plaatsen afgeworpen waren ; doch er was geen enkel mensch en
siechts weinig vee in den vloed omgekomen, en , ofschoon een twinti0tal
huizen en woningen beschadigd werden was er slechts een geheel «ffestort
De som ter herstelling der beide doorbraken werd op 6a,000 guld. bere
kend, maar de dadelijke schade, vooral wat het bedorven graan en
veidfre was betrof, was mede zeer beduidend beloopende : aan het
bouwland 55,000 guld., aan gebouwen, huisraad en vruchten , mzon-
derheid dnizende korven aardappels , 40,000 guld., . en de geheele schade
^ X ^ w p e T v a n 1 h e t B il d t bestaat in een veld van lazuur (blaauw),
hpladen met drie lep-p-ende zeehorens van zilver, waaruit drie koren-
^ ai* k" a“rij i °°, i
als uit de zee is voortgekomen. ^
BILDT (HET N1EUWE-), bedijldng, prov. Fnedand, kw. Wester-
qoo, ptlet. het Bild t, arr. Leeuwarden, kant. Berlikum, palendeN. W.
aan dSe Wadden , N. aan de Bildt-Pollen , O. aan het N.euw-Mounike-
Bildt, Z. aan het Oude-Bildt. Het is een aanwas van het Oude-BOdt,
welke in het iaar 1600 bedijkt en in het jaar 1640 verkocht werd. Het
bestaat uit 51 kavels, die te zamen eene oppervlakte van ongeveer
1756moreen (ruiml608bund.) beslaan. Deze kavels zijn bezwaard met
een floreen, op iedere drie pondematen ; zijnde een pondemaat
twee vijfde deelen van een morgen. Daarenboven zyn de eigenaar*
van h e t N i e u w e B i l d t verpligt , hunnen eigen zeedijk te onderhouden ,
waartoe ieder morgen’s jaarlijks doorgaans vijf gulden moet opbrengen.
De grond dezer bedijking, zeer vet en eemgzins zaveng, is best
weschikt tot den akkerbouw. , ,
BILDT (HET NIEUW MONNIKE-), bedijking, prov Friesland, kw.
Westerqoo priet. Ferwerderadeel, arr. Leeuwarden , kaut. Holwerd,
2 Ä . S 't Bo.rderl.ee , Z. e a . Oud-Mon„ t.-B ,ld t, W. aoa
het Nieuw-Bildt, O. aan de bouwlanden van Hallum, waartoe het
^ hT n i e d w -M o m n ik e - B i l d t , ontstaan uit aanwassen in de Wadden,
werd in het jaar 1600, te gelijk met het N i e u w e - B i i d t , bedijkt,
beslaat eene oppervlakte van 116 morgen (ruim 106 bund.)