koeijen, van welke men er ruim vier duizend te lt, zijn mager ea
geven weinig melk, De Bengaalsche stier en de Europesche koe doen
er zieh beter voor. De sebapen zijn er vcrbasterd en geven geen wol.
Varkens worden alleen doorChinezen gebouden , maar hoenders en eenden
zijn er uitmuntend. In het wild vindt men er alle die gedierten en
vogelen , welke aan Java eigen zijn. Den tijger treft men vooral in bet
zuidelijke en westelijke gedeelte en aan den kaut van Krawang me-
nigvuldig aan. De rhinoceros wordt alleen in het zuidelijke en westelijke
gedeelte gevonden. Door de ondiepte der rivieren is er weinig visch
voorbanden.
De bevolking der ads. resid. B u it e n z o r g bedraagt 151,000 zielen ,
onder welke nog geen 100 Europeanen , 125,000 Javanen , 5000 Chi-
nezen, 600 Arabieren , Mooren en Maleijers en 600 slaven.
BUITENZORG, disl. in Ooai-lndie , op bet Surtdasche eil. Java,
ads. resid. Buitenzorg.
Het was voorheen een regentscbap en heeft nog een opperhoofd met den
naam van Regent en den titel van AdipaUi (Rijksbestuurder). Vroeger
droeg het den naam van Bocor., zoo als het ook tbans nog bij de inlanders
genoemd wordt De Engelsche Gonverneur R a f f i .e s noemde
het naar het lustverblijf, dat de Gouverneur Generaal v a n I m h o f f er
gebouwd had en later door D a e n d e l s vergroot was, B u it e n z o r g .
Deze landstreek maakte , voor het invoeren van het Mahomedaansehe
getoof, op het eil. Java, een gedeelte uit van het rijk Padjadjaran ,
en moet destijds zeer bloeijend geweest zijn, zoo als men uit de hier
en daar verspreid gevondene overblijfselen van tempelpracht en beeldhouw-
kunsl, alsmede uit de grafschriften op het kramat (heilige begraafplaats),
J u Z. van B u it e n z o r g , heeft kunncn opmaken. Het werd in het iaar .1619
met de Preanger-RegenIschappen, waarloe het destijds gerekend werd, op
den Koningvan Jakkatra veroverd ; en was, toen de Gouverneur Generaal
v a n I m h o f f aan het bewind kwam , inzonderheid ten gevolge van
de burgeroorlogen , waarvan dat land, na de invoering van den Ma-
homedaanschen godsdienst het tooneel werd , in den volstrektsten zin
des woords, eene woestenij , door tijgers , wilde zwijnen en ander roof-
gedierte, zoo onveilig gemaakt, dat men ten tijde van dien Oppcr-
Landvoogd, en zelfs nog onder zijne onmiddellijke opvolners ■, de
reize. van B a t a v ia naar B u it e n z o r g z o o gevaarlijk achtte , dat men
telkens , wanneer de Gouverneur-Generaal zieh derwaarts begaf, in de
kerken van Batavia, voor de behouden overkomst van dien hoogen
persoon gebeden plagt te doen. De ongemeene vruchtbaarhewl' van
den grond, de boöge en gezohde ligging en de geringe verwijdering
van Batavia deden echter dit oord zeer geschikt keuren , om het tot
een verlustigingsoord te bestemmen , van hem, die aan het hoofd der
Indische regering stood. Den 10 Augustus 1745 werd het als. een
parlikulier land bij besluit der hooge Indische regering, aan den Gouverneur
Generaal v a n I m h o f f , voor hem en zijne opvolgers als een
hijzonder eigendom, gedurende den tijd van hun verblijf in Indie ,, af-
gestaan. De gezegde Gonverneur-Generaal deed aldaar een zeer ecn-
voudig huis bouwen, ter plaatse, waar tbans de oostelijke vleugel
van het paleis staatj aan dit huis, waarin hij eenige verpoozing zocht
van de zorgen, die het landsbestuur hem veroorzaakte, gaf hij zeer
eigenaardig den naam van B u it e n z o r g . De tegenwoordigheid van den
Opper-Landvoogd , lokte natuurlijk eene menigte aanzienlijke ambtena-
ren en andere vermögende inweaers u it, om zieh in deze landstreek
te vestigen, of er buitenvcrblijven aan te leggen, waardoor dit oord
hinnen weinige jaren geheel van gedaante veranderd was Dewilder-
nissen werden in lusthoven herschapen, en in de onmiddellijke naby
heid van het woonhuis des Gouverneurs Generaais , ontstond allengs
een fraai en welvarend dorp, of liever v k k ^ d a ta lm e d e d e u i.a a n
B p it e n z o r g draagt (zie het volgende art.) , terwijl het geheele land in
vruchtbaarheid, verlier en welvaart toeoam. ^ m -hÜ* na-
Het distr. B u it e n z o r g heeft eene oppervlakce van 281 vieikante pa
len en bevat de landen: T jo e ta k -B lo e b o e r , S in d a n g -B a r a k ,
D e rm a g a , K am p o n g - B a ro e , T j . c e r o a , P o n d o k -G e d e e ,
T i i e -A 'w i e , T j i e - J o e r o e k , en T j i -O m a s .
Onder de merkwaardigste bergen in dit distr. telt men de G a d i-
g a n , de G .o e lie s , de Man d a l a , de M e g a m e n d o n g , de
P a n r e r a n e o , de S a la k en de W a n g i . .j?
De 'voornaamste bosschen , die men er vindt zijn: T o e n -A l o e n ,
R Tfl ; o n a - K a so n , T i a n t i a w a s ie en I j i s a l o a k .
BUITEMZORG, vl. in Oost-Indie, op het Sundasche oA. Java,
nds resid en distr. Buitenzorg, 5 palen van Wangon,-6 palen van
Tiil'oar, 50 palen van f o K 121 palen van Anjer, 528 palen van
Samarano-, 558 palen van Sonrabava, 745 palen van Banioewangi,
en volgens Prof. R e in w a r d t , 266 Ned. eilen boven de oppervlakte der
Ze Men^lieelt er onderscheidene aanzienlijke gebouwen , waaronder vroe-
ger biizonder uitmuntte het prächtige paleis van den Opper-Gezagheb-
ber van Neerlauds-Indie. Ter plaalse, waar dit stond, werd m het
iaar 1745 , door den Gouverneur-Generaal v a n Imnorr eeM eeuvo.ubg
huis gebouwd. d a t, met de onderhoöi .gheden , den 29 Maait 1808,
voor eene som van 50,000 gnld., in vollen e.gendom aan den Goaverneur-
Generaal D a e n d r l s werd afgestaan. Hij verkocht naderhand een klein,
gedeelte daarvan , P o n d o k -G e d e gebeeten aan den
voor 70,000 Rijksdaalders ; van het ove.-ige op de waavde van o-a 400,UÜU
Rijksdaalders gesebat, werden later nog meerdere percelen verkocht;
terwijl bet overgeblevene thans weder door aankoop aan het Gouvernement
gekomen is. Het P a le is , waarvan de vleugels onder ilc i -
gering van laatstgenoemden Gezagvoerder, en het midden- of hoofdöe-
bouw onder het bestuur van den Gouverneur-Generaal v a n d e r C a p e l i e n
opgetrokken werden , leverde, met zijne hooge witle muren en kolom-
men, een treffend gezigt op. Tusschen de vleugelgebouwen en bet
fraaije koepeltorentje, dat op een groot plat Vierkant stond, was bet
geheel met hekwerk omgeven , hetwelk zieh bqyen bet blaa“^«^ da^
verhief. Een zeer groot, zindelijk, groen voorplem gaf gelegenheid ora
dit grootsche gebouw in al zijne pracht en van onderscheidene gezigts-
punten te beschouwen. Op dit plein stond een vlaggestok, waarvan
de Nederlandsche vlag waaide , wanneerde Gouverneur zieh op E d i t e n -
z o r g bevond. Het witte paleis, de groene voorgrond, het sierlyke,
donker groene geboomte, het blaauwe d ak , de dr.ekleunge vlag het
graauwe achterveld der in het verschiet l.ggendc Megtimendong en Gede ,
en vooral de heerlijke plantentuin , die hier door den laatslgenoemden
Gouverneur is aangelegd , leverde eene niet onaai ige menge i van
kleuren , terwijl het oog niet minder bekoord werd door de uitmun-
tende schoonheid van de geheele omstreek, dan door den goeden smaak
waarmede het paleis zelf was aangelegd. Dit paleis is door de aard-
hevino- van 10 October 1834 gedeeltelijk ingestort en overigens zooda-
nig geteisterd, dat het tot op den grond is moeten afgebroken worden.
Gelukkig zijn echter geen der hewoners daarbij omgekomen. Men was