haven en de daarbljliggende sehansen te verwinnen, waardoor de toe-
voer zou afgcsnedcn zijn , maar door de goede voorzorg van onze zijde
gonomen liep die onderneming gehecl vruclitcloos af. Nadat dit
beleg elf weken onafgebroken was voortgezet, trok Prins M a u r i t s
op , om de stad te ontzetten, waardoor S p in o l a , zieh buiton staat
bevindende om den Prins het hoot’d te bieden, hot beleg opbrak en
naar Antwerpen aftrok, nadat zijn leger omtreut 12,000 man was ver-
zwakt geworden ; terwijl het verlies van de bezetting op omtrent 1200
man begroot werd.
-Toen het-volk, in liet jaar 1683, in onderschcidene plaatsen er op
aandrong , dat men den jongen Prins v a n O r a n j e , later als Stadhouder ,
onder den naatn van W i l l e m III. , bekend geworden , zoude verhelfen
tot de waardigheden , door zijne vaderen hier te lande bckleed , toonde
men te B e r g e n - o p - Z o om mede zijne gehechtheid aan het hnis v a n O r a n j e .
De Prinses v a n H o i i e n z o l l e r n , aan wie het markgraafscbap van B e r g e n -
o p - Z o o m , kort te voren , was afgestaan , had zieh laten verluiden , dat
zij de wapens van wijlen W i l l e m II. zoude wegnemen en de haren
in de plaats stellen. Een Apotheker, Lid der Regering , hierop
bewerende , dat zulks zoo -vreemd niet was, daar men voorheen
de-wapens des Honings van Spanje , die Ileer van het Land was, wel
had weggenomen , moest lijden , dat het graauw zijne glazen insmeet,
en zijnen geheelen winkel vernielde. De stad weergalmde , hierop van
het vivat Oranje! en de Bevelhebber', Heer v a n B e v e r w e e r d , had veel
Werks , om het volk tot bedaren te brengen.
In het jaar 1672, was er voor B e r g e n - o p - Z o o m z o o een goede zorg
gedragen , dat de Koning van Frankrijk het niet beproefde deze vesting
aan le tasten, hetgeen men als een bijzonder geluk 'mag be-
s'chouwen , dewijl hare overmeesfering Zeeland in het uiterste gevaar
zoude gebragt hebben.
- Mögt de stad B e r g e n - o p - Z o o m , tot op het jaar 1747 , zieh beroemen ,
dat zij nimmer door belegering ingenomen was , in dat ongelukkig jaar
ging die eer voor haar verloren. Den 12. Julij , werd zij door omtrent vijf-
tien of zeslien duizend Franschen , onder den Graafvan L ö w e n t u a l , be-
rend, die drie dagen naderhand, aanmerkelijk versterbt zijnde, de
loopgraven opende, en haar den 20. dier maand begon te besoldeten.
Hiermede werd, met een geweldig vuur van weerskanten en
het springen van yele mijnen, acht weken volhard ; gedurende welken
tijd, bebalve de groote kerk en toren, een - vierde gedeelte,
zoo wel van de bijzondere als openbare gebouwen der stad-, verwoest
werd. Dit veroorzaakte zulk eene verslagenheid onder de inwo-
ners, dat de meesten de stad ontvlugtten , en elders eene schuilplaats
zöchten. Eindelijk , nadat B e r g e n - o p - Z o o m een geregeld beleg van 63 dagen
doorgestaan had, en de voornaamste werken zeer hevig aangetast waren ,
werd die vesting den 16. September,’s morgens vroeg, zeer onverwacht be-
stormdj en, uithoofde van den zwakken wederstand op de wallen en de on-
genoegzame verzorging van de sortie Fullcnius , stormenderhand ingenomen
; hetgeen velen vreemd voorkwam, omdat de stad met eene
Sterke bezetting en overvloed van voorraad was vöorzien , die van
alle kanten derwaarts was gezonden ; ook kon zij door het leger , dat
binnen.de linie lag , versterkt worden. De Prins v a n I I e s s e n - P u i l i p s t i i a l ,
novens den Generaal ■ C r o n s t r o m in de stad het bevel voerende, poogde
wel den vijand, dieireeds tot aan den wal genaderd was , terug te
drijvenj maar , geen versterking krijgende en wel twee derden van zijn
volk verloren hebbende ,• terwijl hij bovendien zelf zwaar gekwetst was.
werd hii te rade , de wijk naar Steenbergen te nemen. Deze belege-
rinF is vooral belaugrijk, door dat de vesting ingevolge het stelsel van
C o e h o o r n gebouwd was, en dat de Franschen den aanval deden , alsof
de stad op de Vaubansche wijze versterkt ware geweest, waaruit
xreene geringe voordeelen voor de verdediging voortyloeiden Zonder de
verrass.ng zoude de vesting nog beter het voordeel bewezen hebben dat
er is gelegen in de wijze , waarop zij versterkt is , en tevens hebben
doen zien , dat het Nederlandsche stelsel ook op eenen hoogen
n-rond kan aangewend worden. Toen de stad nn door onze troepen ont-
rnirnd was, werd zij, gedurende vier en twintig uren aan de woede
der plunderzieke en tooinelooze Soldaten overgelaten , die de weinige over-
geblevene ingezetenen , zonder ondersclieid , naakt uitschuddeden en
van alles beroofden , en voorts alles wat zij vonden , verwoestten. Veel
buit werd er gemaakt, alzoo de vijand meester werd van, de krijgskas
en van al hetgeen men in tijds niet had kunnen bergen. l»e onge-
lukkige burgers, de eilende niet kunnende verduren, zagen zieh
genoodzaakt, de eene vroeger , de andere la te r, de stad en alle hunne
bezittingen in handen der Franschen te laten, tot dat zij eindelijk,
den 7. December van het volgende jaar 1748, ingevolge de overeen-
komst, bij den vredehandel te Aken , door den vijand weder ontruimd
werd. Toen kwamen de uitgewekene burgers, van tijd .to t tijd, weder
in de stad, om bezit van hunne goederen te nemen. llet
zou hun echter oiimogelijk gewedst zijn hunne verwoeste woningen te
herstellen , zonder de krachtdadige hulp van ttunn^ Hoogmogenden,
die , om de ingezetenen hiertoe aan te moedigen , den lb. January 1J43 ,
vriidom van verponding verleenden , voor huizen , die geheel verwoest waren
, voor twintig jaren ; voor woningen, die half verwoest waren voor t.en
iaren ; en voor gebouwen die aanmerkelijke schade geleden hadden , voor
drie iaren : alsmede eenen dergelijken vrijdom van de geestelijke renten.
Dan, dit niet genoegzaam zijnde, om de huizen in het algemeen te doen op-
bouwen hebben Hunne Hoogmogenden, den 3. Juny 17oO, tot hat
einde , nog drieinaal honderd duizend gulden toegestaan, en over het
beheer van dit fonds gesteld drie Commissarissen, als : een van wege het ge-
meene land , een uit de regering der stad , en een derde uit de gemeente ,
die de gemelde som , onder goedkeuring van den Raad van State , omsloeg
over alle de eigenaaars der verwoeste huizen, naar gelang van le-
ders behoefte. Hetwelk alles van dat gevolg is geweest, dat men,
met het begin van het jaar 17al , ijverig aan het werk gmg, oin de
beschadipde en verwoeste huizen te herstellen en weder op te bou-
wen , hoewel doorgaans van ligler maaksel , dan de vorigen waren
geweest, uit vrees, dat dergelijke rampen , in tyden van oorlog,
hunne stad meermalen zouden kunnen treffen.
In het jaar 1794 werd B e r g e n - o p - Z o o m door de Franschen omge-
trokken , en opende. eerst de poorten voor h eu , nadat de Staren daartoe
last gegeven hadden.
Toen in het begin van December 1813, de Franschen gedwongen
waren Brielle , Hellevoetsluis en de Willemstad te verlaten , en daar-
door mimte ter ontscheping van Engelsch krijgsvolk was gemaakt, had
de Engelsche Generaal, Sir T h o m a s G r a h a m zieh met eene aan-
zienlijke magt voor B e r g e n - o p - Z o o m gelegerd, welke vesting sedert
den 12. in Staat van beleg was verklaard. De gewone maatregelen
voor de belegerde sieden werden hierop genomen doch met met die
gestrengheid toegepast als wel elders, zoodat, zoo lang de gemeenscliap