toegedaan, eenen togt tegen ’s Gravezande, hetwelk ztj hielpen plünderen
en verbranden.
! In bet jaar 1471 ontving de stad B r i e l l e een onaangenaam bezoek
van eenige zeeschuimers, die, eenen geruimen tijd de zee onveilig ge-
niaakt hebbende, niede de proef namen , of zij hunnen buit alhier
kouden vermeerderen ; ten dien einde licten zij hunne scbepen bniten
de stad liggen , en kwamen vervolgens , orn bun voornemen ten uitvoer
te brengen, als kooplieden gekleed , binnen. Dan, ras ontdekl zijnde,
werden eenigen van ben gevat en naar ’s Gravenhage gevoerd , alwaar
zij hunne gewaagde onderneming met den hals moesten boeten , terwijl
hunne medgezellen zieh door eene overhaaste vlugt hadden wetente
redden.
In het jaar 1521 verbrandden , aan de buitenhaven der stad B r i e l l e ,
onderscheidene huizen en pakhuizen , waarvan de gründen daarna tot
boomgaarden werden aangelegd.
Het merkwaardigste feit, waardoor B r i e l l e in de geschiedenis i s
beroemd geworden, is de inneming door de Watergeuzen op den
1 April 1572. Men was er, in het jaar 1566, de Ilervorming reeds toegedaan.
De beeldstormerij en de predikatien der Hervormden waren
er zelfs door de Regering begunstigd geweest, waarover naderhand
N ic o l a a s v a n S a n d i j k , Baljuw, en C o r n e l i s H e n d r ik s , Burgenieester,
bij een vonnis des Raads van Beroerte, van 20 October 1568,
ten lande uitgebannen waren. Sedert was de stad, immers gedurende
den zomer van bet jaar 1571 , met twee vaandels Spanjaarden bezet
geweest, die er, in November deszelfden jaars , door A l b a uitgeligt en
naar Utrecht gezonden werden. Omtrent dezen tijd hielden de Water-
geuzen zieh met eene vloot van vierentwintig schepen , onder bet bevel van
W il l e m Graaf van der Mark, Heer van Lumei, in de havens van Engeland
op , van waar zij den Spanjaard ter zee afbreuk deden. Op de klagt door
A l v a aan E l iz a b e t h , Koningin van Engeland, gedaan, over de bescherming
aan deze lieden verieeqd , gaf zij hun bevel, om dadelijk uit haar rijk te
vertrekken. Hier aan gehoorzamende , wendden de Geuzen hunnen Steven
eerst naar Franbrijk en toen naar hetVlie, met het voornemen, om
Enkhuizen , in welke stad zij verstandhouding hielden , te veroveren ,
of wel om de vloot van A l v a op te zoeken en aan te tasten. Toen
echter .de wind tegenliep en hen tot vöor de Maas dreef, sloeg J a c o b
S im o n s z o o n d e R i j k , een voormalig Amsterdamsch koornkooper, die zieh
.als Bevelhebber op een der schepen bevond, voor, om de Maas in te
loopen.en eenen aanslag op B r ie l l e te wagen. Dit voorstel goedge-
keurd zijride , stevent men derwaarts, en komt er in den namiddag van
den 1 April 1572 aan. Niemand ti? dier stede dacht aan de Water-
geuzen, behalve de veerman J an P ie t e r z o o n K o p p e s t o k . , die dadelijk bij
den Admiraal W il l e m B l o i s v a n T r e s l o n g aan boord voer, en van dezen ,
welke te dier plaatse bekend was, als zijnde zijn vader, J a s p e r v a n T r e s -
l o n g , weleer Baljuw van B r i e l l e en den Lande van Voorne geweest,
met diens zegelring, in plaats van eenen geloofsbrief naar de regering
gezonden werd om de stad op te eischen. Men besloot wel tot de over-
gaaf, maar draalde zoo lang met antwoorden , dat de Geuzen , dit
sammelen moede , onder den Scheepsbevelhebber R o o b o l , de Waterpoort
in brand staken, en ze voorts met eenen mast open liepen. Tusschen
acht en negen uren des avonds waren zij alzoo de stad meester. De
dag, waarop de inneming van B r i e l l e plaats had, en welken men
als de geboortedag der Nederlandsche vrijheid mag beschouwen, gaf
aaiileiding tot het volgende versje :
b e i .
Op den eersten dag van A p ril,
Verloor Duc d’ Alv zijnen Bril.'
_ .. , • i i ;,t . van gen overval, verschoond en degewel-
Men verband ^ich alzoo, om de stad tot bet uiterste toe£ » M j j Q
en teif van liet verrigte kenms aan den P n n sv au Oranje ,
kelBk weinig genoegen in het werk scheen te netnen ; doch de plaats
S ™ « S ” eel belang keurd, , d a. M U . n b „ .W .d b d » B . «
hier en daar om volk schreef. L u m e i deed middelerwijl de stad versier
k e n , en het geschut uit de schepen op de waüen bren| e^
zieh in Staat te stellen, om een beleg af te wachten. Al ’
rassen van B r i e l l e verstaan hebbende, gaf terstond a a n .M m « ' ^
Graaf v a n B o s s u , die binnen Utrecht lag bevel om
vaandels op weg te gaan en de stad te hernemen. ,
derstand te ontmoeten , op het Eiland van Voorne geraakt vond de
voorstad, v66r de Zuidpoort, afgebrand , de
land om verre gehouwen, en een gedeelte der Geuzen in de b ^ 2 aarden
onder de stad, uit welke zij dapper vuur gaven. Rochus
stads timmerman , bij het naderen van den vijand m het J a,L°r ^ P
rren ziinde opende het Nieuwlandsslmsje, waardoor de bmnenwegen
onderUepen, en de vijand genoodzaakt werd d e n Nieuwiandschen d y k
te kiezen. Längs dezen, naar de Zmdpoort trekkende, werd hy daar
met grof geschut van de wallen begroet. T r e s l o n g en
onderiusschen met eenig volk naar de
schepen lau-en. Deze werden ten deele in den grond geboord, ten deela
in brand gestoken. De Spanjaarden, hierdoor en door t wassen ^ * * 0 »
vol vreeze , begeven zieh op de vlugt , loopen of zwemmendoor deBer-
nisse , en brengen bet zoo , of al hangende aan e sc ,
nog dreven , op Nieuw-Beijerland. Eenige wem,ge
smoorden in den slijk. Grooter nederlaag was hun e cb le rte beurt
wevallen , had L u m e i de burgerij durven vertrouwen, en den vyana
nagejaagd. Sedert werd B r i e l l e , door welks verovermg alzoodegrond
gelegd was tot Nederlands onafhankelijkheid, de verzamelplaats^van
gevhigte edelen en burgers, en de schuilhoek van i - g e l u k -
kigen , maar ook van vrij wat geboefte. Men liep van hier^het na e
land dagelijks a f , en sekuimde op de stroomen. Ook
Gorinchem negentien Monniken gevaugen binnen gebrag , , g 3
mishandeld zijnde, door den woesten Lu me, t o t eenen ^
turfschuur van het verwoeste klooster St. Elizabeth ten Rugge, bm en
de stad, werden opgehangen, en het zijn deze lieden , die °nde
naam van de Gorinihemsche martelaren bekend zijn De Spaansche Oyerste
V a l e n t in d e P a r d ie u , Heer van Eamotte, poog e zic , m J
1579, weder meester van B r i e l l e te maken, ten welf en , a ‘, wnnnJ.
zekeren Sckeepskapitein, J an S im o n s z o o n genaamd en in e s
achlig, te Geervliet bij-zieh ontbood 5 doch deze ie 1 bewoosvoorkennis
van den Prins van Oranje, eenen geruimen ij p , 3
hem eindelijk, om , tegen den 5
landsche vlag naar B r i e l l e te zenden , d ie , door J i ronderschept
zijnde, genoegzaam allen in den grond gesc o en
nield werden , waardoor deze aanslag mislukte.