behoorende, zijnde thans deu Heer A. B i.us se van O ud-A l b ia s , te
Dordrecht.
BORCH-BOENINGEN, voorm. havezathe in bet kw. Twenthe, pro v.
Overijssel. Zie B ec n in c en .
BORCKELOE, o u d e n a a m v a n d e h e e r l . en s t . B o r cu lo in het
g r a a f s . Zutphen, p r o y . Gelderland. Zie B o r c iil o .
BORCULO, Voorm. d istr., prov. Gelderland, kw. Zutphen ; palende
N. aan de prov. Overijssel, 0. aan de Pruissische prov. Rijnland, Z. aan
het distr. Bredevoort, W. aan de distr. Bredevoort, Doetinchem en
Lochern, terwijl de stad en gem. Groenlo in dit distrikt besloten lag.
Het bevatte de gem. B o r c u l o , Ei b e rg en en L i e l i t en vo or d e ,
en telde 11,000 inw. Thans. maakt het een gedeelte uit van bet distr.
Zutphen.
BORCULO, B o rk u lo , B o r k e l o , oudtijds B o r ck elo e of B o b ce lo e ge-
schreven , lieerl. itt het graafs. Zutphen, prov. Gelderland, kw. en arr.
Zutphen, gedeeltelijk kant. Lochern, gedeeltelijk kant. Groenlo; palende
N. aan de prov. Overijssel, 0 . aan de Pruissische prov. Rijnland, Z.
aan de heerl. Lichtevoorde, W. aan de gem. Ruurlo en de beerl. Ver-
wolde. Zij bevat het landstadje Borculo en de dorpen Ei b e r g e n ,
Ge l z e l a a r , G e e s t e r e n , Rekk e n en Ne d e ; maakt alzoo de gem.
Bo r c u l o en E i b e r g e n uit, en telt ruim 7800 inw., die meest hun
bestaan vinden in den landbouw.
Deze heerlijkbeid heeft rceds vroeg onder bijzondere Heeren gestaan.
Zekere H e n d r ik , die in het jaar 1190 leefde, is de eerste Heer van
B o r c u l o , dien men vermeld vindt. Na den dood van G ebh a rd , laat-
sten. Heer van B orculo , die in het jaar 1388, zonder mannelijke
nakomelingen stierf, kwam de heerl. door zijne dochter aan de Gra—
ven van B r o n k h o r s t , die het oppergebied en de leengeregtigheid.
welke van onheugelijke tijden den llertog van Gelder had toebehoord ,
in het jaar 1406 , heimelijk aan den Bisschop van Münster opdroe-
gen. Als nu , in het jaar 1883 , de hoofdlinie der Graven van
B r o n k h o r st , uitgestorvfcn was, doordien de , in dat jaar overledene ,
Graaf J odocus geen mannelijke afstammelingen naliel, en zijne aan-
verwanten het over dit gehied niet konden eens worden, wilde de
toen regerendc Bisschop van Munster, E rn s t van B e i je r e n , deze heerl.
als een vervallen leen tot zieh nemen. Doch de Geldersche Staten gaven
het als een Zutphens leen aan den Grave G eorge van L imbu rg- S t t r u m y
wiens gemalin des' voornoemden J odocus naaste bloedvcrwante was.
Hierop wendde de Bissehop zieh tot het kamergeregt te Spiers, doch
het gescliil werd in het jaar 1618 ten voordeele van Gelders Staten uit-
gewezen. Naderhand zocht C h r is t o f e e l B ernha rd van G alen , Bisschop
van Munster, deze twist met.de wapenen te beslechten ; doch die oor-
log, in het jaar 1668 begonnen, eindigde in het volgende jaar, en het
oppergebied over B orculo wevd den Nederlandschen Staat volkomen af-
gestaan. Desniettegenstaande greep de voornoemde Bisschop, in het
jaar 1672, op aanhitsen van L o d ew i jk XIV, Koning van Franhrijk,
de Nederlanders met de wapenen aan, die echter, bij den daarop vol-
genden vrede. van het jaar 1674 , in het bezit van B orculo werden ge-
laten , waardoor de Graven van L imbu rg- S t trum daarin bevestigd hieven ,
tot dat L eopo ld Graaf van L imbu rg- S t t r um , in het jaar 1726, de heerl.
verkocht aan den Graaf van F l em h in g , Veldmaarschalk in Saksische
dienst, of eigenlijk aan den Graaf van F lo d o r f -W a r t en sl e b en , als ge-
volmagtigde van den Graaf van F l em m in g . Over welke zaak, voorna-
inelijk ten aanzien van de hoedanigheid dezer volmagt, tusschen de
beide laatstgemelde Graven een langdurend en kostbaar proces, voor
het hof van Gelderland, gevoerd is. In het jaar 1777 werd deze hecr .
door W il l em V. Prins van Oranje, met de heerlijkheid Lichtenvoor e ,
voor eene som van 880,000 guld. gekocht van den Poolsehen Pr.ns
A dam C z a r t o r in s k i . Zoodat zij thans nog aan 's Pnnsen zoon onzen
teilenwoordigen lioning in eigendom toebehoort.
BORCULO, gem. in het graafs. Zutphen, heerl. Borculo, prov,
Gelderland, kw., distr. en arr. Zutphen , kant. Lochern (4 k. d. 10m. k.
4 s. d.V; palende N. aan de Overijsselsche gem. Dtepenheim, U. en
Z. 0. aan de gem. Eibergen , Z. W. aan R u u r lo W aan Lochern.
Zij beslaat: het plattelandsladje Borculo , de d. Geesteren en
Gelselaar , de buursch. Lempe r ho e k, Nederbiel , Respelhoek,
Kul sdom, Overbiel , Heuren en Haar lo , benevens het schepen-
dom Borculo, waarin het geh. Rietelaar . Men telt er 3800
inw., die meest hun bestaan vinden in den l a n d b o u w , de: vtas-
t e e l t , het . voeden van ganzen en het spinnen voor de weelgelouwen
onder Nede. .
De Herv., die hier ruim 3800 in getal zijn ,. maken de gem. van
Borculo, Geesteren en Gelselaar ui t , en hebben in leder dezer
gem. eene kerk. „
De R. K., wier getal ruim 280 beloopt, maken de statie van liorculo
uit. „
Men telt er 4 scholen, als: 4ene te Bo r c u l o , eene te G e e s te r e n.,
¿ene te G e l s e l a a r en eene te Ha a r l o . . . . i t .
Het plattelandstadje B o r c u l o , B o r k u l o , B o r k e l o , oudtijds B o r ck elo e
of B o r c e lo e gespeld , ligt 8 u. 0 . van Zutphen , 2 u. Z. 0 . van Lochern
aan de . Berkel., die er doorheen loopt, waarom sommigen willen , dat
de eigenlijke naam der plaats B e r k e lo zoude zijn. Het te lt, binnen
de rimren, 1100 inw., en , met het daartoe behoorende sehependom ,
188 h. en ongeveer 1400 inw.
Men heeft er eene vrij goedc Herv. kerk, van een orgel voorzieu.
De gem.,: die omtrent 1000 zielen te lt, behoort tot de klass. van Z u l-
phcn, ring van Winterswijk. Het bero.ep van den Predikant is eena
koninklijke collatie. r
De R. K., van welke men er 120 telt , maken met die van Geest
e r e n , en de verder daaronder behoorende buurtschappen, eene statia
u it, welke door eenen Pastoor bediend wordt en in het J u. van Boa-
c u l o gelegen geh. Ri e t el aar , in een lmis de godsdicnst uitoefent.
Ook.heeft men hier de koninklijke paardenstoeterij in het voprmalig
kasteel of Hof van Borculo (zie het volgende art.), welke niet weinig
tot den bloei en de levendigheid van het plaatsje toebrengt , wor-
dende het daarom door in- en uitla.nders sterk hezocht.
B orculo plagt eene munt te hebben, welke door voormalige Heeren
dezer heerlijkheid aan de Vorsten van Gelderland is vervreemd. Men
heeft er thans jaarlijks zes markten , als : eene den laatsten Maandag
in April, zijnde)eene beesten- en varkenmarkt; eene den lo Mei, ot
zoo deze 'op Zondag invalt, daags daaraan, zijnde eene paarden-,
beesten- en varkenmarkteene op Maandag .vpör St. Jan, welke,den 24
Junij invalt, zijnde eene beesten- en varkenmarkt ; eene op Maandag,
voor St. Bartholomeus , welke men den 24 Augustus viert, zijnde kermis,
paarden- en heestenmarkt;, eene pp Maandag voor St. Simpn en
Judas, den 28 October invallende, zijnde beesten- en varkenmarkt en
eene daags vopr: St. Maarten ofden 10 November, zijnde eene beesten-,
en varkenmarkt.