I
*86
sen did« werden de bewoners van Z d id -B eve ea nd bovenmate belast met
inlepering van Soldaten. Deze tocb strooplen hun a f , hetgeen nog over-
p-ebleven was , na den twee jaren vroeger geleden watervloed , door welke
zij op buitengemeen hooge onkosten waren gejaagd , terwijl hunne veld-
vruchten niet te gelde konden gemaakt worden , doordien het eiland aan
alle kanten van ’sPrinsen scbepen was mgesloten; en als ol hun de last
Biet zwaar genoeg drukte , zond de Heer va n W a c k e n e , met B ea u v o is ,
uit Walcheren , nog twee vaandelen nieuw geworven Soldaten derwaarts ,
van welke bet grootste gedeelte ziek, en onbekwaam om dienst te doen,
den landzaten op den bals lag. Bovendien werden de opgezetenen van het
land «edrukt , door een bevel van den Gouverneur I s id o ro P a c h ec o , dat
niemand eenig koren uit bet eiland zou mögen voeren, tenzij naar
Middelburg en Arnemuiden. Hierdoor werd alle handel op Rraband ,
hetwelk toen de korenmarkt Tan Z u id - B evelaisd was , afgesneden, en
•waren geene andere marktplaatsen overgelaten dan Middelburg , Arne-
muiden en Goes , zoodat de landlieden , uit vrees voor den vijand zieh
trachtende te ontdoen van bunne granen , de markten weihaast over-
voerden en niets dan tot geringe prijzen konden verkoopen.
In het laatst van Julij 1572, landde H ie r o n im c s T seu a a r t s , Gouverneur
van Vlissingen, op Z u id - B eveea nd , en trok naar Go e s op , met
oogmerk, om die stad te overompelen, en hierin niet geslaagd zijnde,
schiint hij de s ta d , door insluiting, tot overgaaf te hebben willen
dwingen, maar, vernomen bebbende, dat Don F r e d e r ik . , zoon des
Hertogen van A ev a , van Antwerpen met eenen talnjken hoop krygs-
volk , to t ontzet op weg was, liet hij dit voornemen varen, en keerde
naar Vlissingen terug. Een tweede , nog ten zelfden jare ondernomen,
landing, van denzelfden T se r a a r t s liep, nadat hij Goes negen weken
liad belegerd gehouden , even vruchteloos a f, door de stoutmoe-
digheid der Spanjaarden , welke , den 20 October, aangevoerd
M ondragon en zekeren B e o e m a e r t , die den aan slag ontworpen had ,
ten getale van 5000, over het Verdronken Zuid-Beveland heen , en al-
zoo, na eenen togt van drie uren , meestal tot aan de knieen en som-
tijds to t het midden door het water gaande , te Krabbendijke aankwa-
m e n , en vervolgens de belegeraars op de vlugt dreven. Nadat de
Nassauschen, in December van het jaar 1573 , wederom eenen ver-
geefschen aapslag op Z u id - B eve ea nd ondernomen hadden , bleef nil
d it eiland onder Spaansche magt to t in het jaar 1377 , en had gedu-
rende dien tijd niet weioig van het aldaar ingelegerde krijgsvolk te
lijden. Maar naauwelijks waren de ingezetenen ook, op den 26 February
van die lästige gasten verlost, of zij schaarden zieh aan de zijde
des Grinsen van Oranje, na welken tijd de bewoners van het platte
land nog dikwijls schijneu te zijn blootgesteld geweest, om op het
onverwachts opgeligt en wegge.voerd te worden, terwijl z ij, op een
hoop rantsoen gesteld, onmagtig waren zieh uit eene akehge gevange-
nis en veel uitgestaan leed te kunnen verlossen; weshalve , den 9
September 1598 , den Staten verzocht werd om eenige kompagnien
krijgsvolk, ten einde zulks te verhinderen. Hierop sehijnt echter geen
besluit te zijn gevalien; maar, hij Staatsbesluit van 22 Junij 1600,
■werd L anceeot van d e r G ra ch t bevel gegeven , « guarnisoen te houden
»ten platten Lande van Z u t t b ev e ea n t , met nog een van de nieuwe
» Compagnien bij den Raede te ordonneren , ter plaetse daer die van der
»Goes bequaemst wesen za l.”
Het veroveren van Sluis in Viaanderen, m het jaar 1604, zal
het stroopen op de rivieren wel eenigzins verminderd hebben, doch
de bewoning van het platte Land bleef zorgelijk; vele R. K. opge-
zetenen, die hier geene de minste vrije oefemng van hunne godsdienst
hadden , daarbij zware lasten moesten opbrengen, en in gedunge vrees
leefden, van gevankelijk weggevoerd te worden, of fc u p g W «
te zien afbranden, namen het sluiten van het bestand, den 9 April
1609 , als een geschikt middel aan, om dit , anders zoo gelield , vader-
land te verlaten cn de Vlaamsche gewesten , welke ontvolkt waren, zoo
als Hülster-Auibacht en anderen, te gaan bebouwen , w aar zij met open
armen ontvangen werden, en zeker, uithoofde van hunne verkleefd-
heid aan de R.Iv. belijdenis , meer voorregten dan hier gemeten konden.
Het al.oemeen verval in dit eiland, sedert den geduckten vloed van
het jaar 1570, nog toegenomen door bet verloop des koophandels van
Antwerpen, welks ongemeene zeevaart längs de Honte , veel voordeel
aan de dorpen , tegen dien boord gelegen , aan b rag t; werkte met de
verwoesting des oorlogs, en de weinige verdraagzaamheid onzer er-
kelijken te zamen, om hier eene ontvolking te veroorzaken, welke
eene slooping in gebouwen als anderzins ten gevolge had.
In Aueustus 1627 werd er door den vijand weder een degelyken
aanslag beraamd, om Züid-Bevbeand te overweldigen en op meuw tot
een oorlogstooneel te maken , w e l k e aanslag echter , door de wakker-
heid van den verdienstelijten Zeeuwschen Vlootvoogd, Marinus Hoelare,
verijdeld werd, aan wiens rnoed en künde het mede mag worden toe-
geschreven, dat de verreziende toerustingen van den vijand, in de na-
buurschap van dit eiland , in het jaar 1651 , doordien hy de geheele
Spaansche vloot op het Slaak vernielde, te met geloopen is. ^"¡tte-
min bleef het eiland nog altijd aan berooving , door kleine vyandelyke
vaartuigen blootstaan , to t dat eindelijk de vrede van het ja a r 1648
dit deed ophouden en alzoo den landzaten verademmg gat , hoewel
Zuid-Beveeand zieh destijds in eenen ellendigen toestand bevond ; want
daar vertoonden zieh verlaten en uitgeroofde dorpen , verbrande ker-
ken , heerensloten en hoeven , arme , schamele inwoners , gebroken en
kwalijk onderhoudene dijkeu , terwijl veel eigenbelang, willekeung be-
stuur en onkunde alles was., wat men van binnen ontmoette. De
geesten wakkerden niettemin op; waar men kon, sloeg men handen
aan het w erk , om seborren te beverschen , sluizen te berstellen , ver-
lorene eigendommen op te zoeken , om de regten te herwmnen en op
nieuw alle de voordeelen te genieten, welke de vrede , vryheid, godsdienst
, naarstigheid en beleid, in zulk eenen vruchtbaren en geze-
p*enden grond, konden uitleveren of daarvan verwachten deden.^ ?
De oorlog , welken de Bisschop van Munster dezen S ta a t, den 19
September 1665 , aandeed , vooral het bemagtigen van bet kasteel van
Wouw, in de nabijheid van ßergen-op-Zoom, baarde hier nieuwe on-
gerustheid. of niet wel stroopende benden uit Braband, onder den
naam van Munsterschen , over het verdronken land , eenen inval mogten
ondernemen, waarom, den 16 Maart 1666, bij 's Lands ..taten
besloten werd, d a t de Landlieden in dit eiland onder de wape-
utedt.gebragt worden , even als gedurende den Spaanschen krijg was geschied ,
—zowdon en een gewapend schip, naar het Oostkwartier zoude
afzakken. ~ . , ,
De latere oorlogen , waarin ons land is gewikkeld geweest, hebben
in Z c id - B eveea nd geene gebeurtenissen van belang te weeg gebragt.
Maar de watervloeden, die het Vaderland , van tijd to t tijd teisterden,
hebben het meestal weinig verschoond. Zoo liepen in 1662 ondei