In eenige oude bricven worden de Heeren van Berg-Ambacht genoemd
Heeren v a n d e n B e r g ; ook werd de Heerlijkheid oudtijds genoemd de
heerschappij van de . Ä l i n g e r - P a r o c i i i e . Zij werd op het einde der vijf-
tiende eeuw bezeten door den in de geschiedenis vermaarden J a n v a n
N a a l tw i j k . De hooge jnrisdictie van deze heerlijkheid werd in den
jare 1624, toen zij loebehooide aan bet geslacht van Z ü i l e n v a n N y e -
v e l d t , door de.Statenvan Holland gelost, zoodat van dien tijd af de
Heeren dezer lieerlijkhcid alleen in het bezit van bet middelbaai en
lager regtsgebied waren. Thans wordt zij in eigendom bezeten door
den Heer G i j s b e r t K 'a r e l D b c o Baron v a n H a r d e n b r o e k v a n H a r d e n -
b r o e k , te Sterkenbnrg, prov. Utrecht.
Het dorp B e rg -A mbacht ligt 4J n. 0. van Rotterdam, 1 u. W. van
Schoonboven, 5 n. N. van den Lekdijk , tusschen bennip- en weilanden.
Het is eene groote en vrij wel bebonwde plaats welks ouderdbm ■ van
zeer hoog opklimt , want in zeker handvest gegeven door J an v a n He-
n e g o u w e n Heer v a n B e a u h o n t , op Zondag na st. Nicolaasdag van het
jaar 1323, wordt onder anderen B e r g -A m b a c h t schatvrij verklaard,
/ waaruit men besluiten mag dat het toen reeds een aanzienlijk bewoond
goed moet geweest' zijn. Thans telt men in de kom van het dorp
100 h. en 630 inw.
Reeds vroeg moet hier eene kapel of kerk gestaan hebben, want
wij vinden , dat ointrent het jaar 1280, onder A l in g e r - P arö chie ,
ten godsdienstig gebruik van de bewoners van Schoonboven , eene kapel
van het H. kruis stond , waarvan de weg van Schoonhoven naar
B ekg-A k b a c u t nu nög de kerkweg genoemd wordt. Deze kerk
werd in het jaar 1313 door de Gelderschen verbrand, waarna men de
tegenwoordige schijnt’ te hebben opgebouwd, die vosr de Hervorming
vermoedelijk aan den H. L a u r en tiu s was toegewijd, en onder het de-
kenschap tusschen den IJssel en. de Lek stond ;'1 terwijl het regt van
den Pastoor aan te stellen den Proost van St. Salvator te” Utrecht
toekwam. Het is wel een oud maar tevens een sterk gebönw , met
eenen dikken doch niet hoogen toren. Men wil dat de grond , waarop
zij 'gebouwd i s , zoo hoog lig t, dat de vloer der kerk met de hoogte
van den Lekdijk zoude gelijk liggen.
De Herv. gemeente van Berg-Ambacht, waartoe alle de inw. dier
gezindlevan de gem. Heer -Aar t sberg-en-Berg-Amhacht gere-
kend worden , ;behoort tot de klass. van Gouda , ring van Schoonho-
ven, en telt 1400 zielen.
' De R. K ., die hier 3 in getal zijn,- behooren tot de statie van
Schoonhoven.
Er is: hier eene school, die gemiddeld door een getal van 120 leer-
lingen bezoebt wordt.
Gedurcnde de Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten , hebben die'vari
B erg-A mbacht veel van de Schoonhovenaars te lijden gehad, -want toen
de Heer dezer Heerlijkheid J an van N a a l tw i jk , een der Hoeksche Hoof-
den, onder Jonker F rans van B r ed e r o d e , hier, in het jaar 1499 , met een
vloot schepen , bemand met 100 krijgsknechten',;'aanlpwam , ten einde
in den donkeren avond de stad Schoonhoven te overvallen, en hij door
de Schoonhovenaars dapper terng geslagen werd,- hebben deze lautsten
niet weinig hunnen wrok op zjjne onderdanen bekoeld.
In het jaar 1313 werd dit dorp en de kerk, door de Gelderschen ,
welke zieh rondom Schoonhoven gelegerd hadden , in kolen-gelegd.
' In de kerkelijke geschillen tusschen de Hervormden en Remonstran-
ten heeft Berg-Ambacht almede zijn deel gehad, alzoo in het jaar 1617
de eerstgenoemden uit Schoonhoven en elders hier eene loode hebben
opgerigt, ten einde hunne godsdienst aldaar uit te oefenen , voor welker
stoornis niet weinig gevreesd werd.
üok heeft deze heerlijkheid, ten minste een gedeelte daarvan,
door alle watervloeden, die ons land geteisterd hebben, vrij veel
^ B e r g -A m b a c h t is de geboorteplaats van den waterbouwknndige J an
B l a n k e n , geb. 13. November 1733 f 17. Julij 1838 als Inspecteur-Ge-
neraal van den Waterstaat.
Het wapen van B erg- A mbacht bestaat in een schild van keel (rood),
beladen met eenen arend van zilver. i
BERGAN, hofstede , vermeld in eenen giftbrief van het jaar 1083,
gegeven door D ir k V , Graaf van Holland, als liggende bij Leyden,
aan de Westkant van den Rijn; hoewel wij de juiste plaats, waar
deze hofstede eigenlijk zoude gelegen hebben, niet weten te bepalen ,
komt ons het gevoelen van hen , die beweren , dat dit zoude geweest
zijndaär, waar nu B ergen in Noord-Holland ligt , zeer onwaarschijnlijk
voor, terwijl wij dit dan nog eer ter plaatse, waar nu H il l e g e r sb e r g
ligt, zouden zaeken. ,
BERGE (NOORD-) of N oord- B arge , geh. in het dingspil van Mn-
denveld, prov. Drentlie, arr., kant. en 7 u. Z. O. van Assen, administratif
kant. en 2 u. N. van Daten, gem. en £ u. Z. van Emmen, % u. 0 .
ten N. van Zuid-Berge; niet ver van het Bergermeer, aan een der
wegen van Koevorden op Groningen ; met 280 inw. -
BERGE (ZUID-) of Z u id - B a r g e , geh. in bet dingspil van Zuidenveld,
prov. Drenthe, arr., kant. en 7^ u. Z. 0 . van Assen , administratif
kant. en « | u. N. van Daten, gem. en | u. -Z. ten 0 . van Emmen, % u.
Z. ten 0 . van Noord-Berge ; bij het Bergermeer, met 183 inw.
Dit en het vorige geh. hebben te zamen eene nog onverdeelde
zoogenaamde markte , die zeer groot is , en een aantal duizenden bund,
hoogveen bevat, welke nu nog slechts een moeras vormen ; doch wan-
neer eenmaal de ontginnende hand dezen oord zal hebben bereikt,
dan zal eene groote bevolking hier welvaart en bloei kunnen genieten.
BERGEIK, d. in de Meijerij van 's Hertogenbosch, kw. Kempenland,
prov. JVoord-Braband. Zie B erg-e y k .
BERGEM, buursch. in het graafsch. Zulphen, prov. Gelderland.
Zie B e r ch em .
BERGEN , verkorte naam van B e rg en - o p - Z oom. Zie dat woord.
BERGEN, g e m . in het baljuwschap van Kennemerland, prov. Noord-
Holland, arr. en kant. Alkmaar, (3 k. d., 11 m. k., 3 s. d.); palende
N. aan Schoorl-Harger-en-Camp , Warmenhuizen en Oudkarspel,
0 . aan Koedijk, Z. 0 . aan Alkmaar, Z. aan het Egmondermeer en
W. met de duinen aan de Noordzee.
Zij bevat het dorp Bergen, de gehuchten Oostdorp, Oudbur g,
Wes tdorp, ’tWo u d , Zanegeest , Molenbuur t en Z u id e r g e e s t ,
benevens het BergeTmeer, den Oudenburgerpolder , den Mangelpolder
, den Noorder -Rceckerpolder , den M idde l—R e e ck e r—
polder , den Zuider -Reeckerpolder , den Suuervenschenpol -
der , den Sluispolder , den Damme ia nde rpol der , en den F i-
li stein schenpold e r , beslaat eene oppervlakte van o643 bund, ,
89 v. r. , 52 v. e il., en telt ongeveer 900 inw. , onder welke
400 Herv.’, die hier eene gem. uitmaken , welke tot de klass. en ring
van Alkmaar behoort, en waarvoor de Predikant, uit een door den
kerkeraad semaakt tweetal, door den Heer gekozen wordt. Nadat
II. Deel. 19